Türk’ün kılıcı geri döndü

PARA ARAŞTIRMA/ MERVE YILMAZ GERGİN İnsanoğlunun kendini savunması veya avlanması için icat ettiği ilk araçlardan biri olan kılıç, çağlar boyunca göğüs göğüse mücadelenin en gözde silahı olarak kullanıldı. Tarih boyunca birçok uygarlık, kendi kültürüne özgü kılıçlar yaptı. Romalılar 'Gladius', Japonlar 'Katana', Türkler ise 'Yatağan' olarak isimlendirilen 'Türk kılıcını' üretti.

Demirden yapılan, kullanması ayrı bir güç ve yetenek isteyen kılıçların kültürümüzde özel bir yeri var. Özellikle Osmanlı'da savaşın yanı sıra bu kılıçlar tören ve yeminlerde kullanılırdı. Mesela padişahların tahta çıkışta yapılan kılıç kuşanma törenleri, Osmanlı saray geleneklerinin en vazgeçilmezlerinden biriydi. Bugün ise bir süs eşyası zarafetinde ince ve narin görünümü ile kılıçlar, dizi-film setlerini, müze vitrinlerini, evlerin duvarlarını ve koleksiyonerlerin nadide seçkilerini süslüyor.

Günümüzde kılıç denildiğinde ilk akla gelen yer Denizli'nin Yatağan ilçesi. Burası kılıcın üretim merkezi olarak adlandırılıyor. Çok sayıda demir atölyesiyle dikkat çeken illerden biri de Bursa. Öte yandan son yıllarda artan Osmanlı dönemi dizileri sebebiyle birçok ilde maharetli ustalar kılıç üretmeye başlamış. Ürettikleri kılıçları sosyal medya ve web siteleri üzerinden satışa sunuyorlar. Artan koleksiyonerler ve kılıcın hediyelik eşya olarak benimsenmesinin de etkisiyle internet üzerinde canlı bir 'kılıç piyasası' oluşmuş durumda. Tarihi kılıçların rağbet gördüğü bu piyasada fiyatlar 500 TL'den başlayıp, özelliklerine göre değişiyor.

Bazıları dizilerle yaptığı gizlilik nedeniyle konuşmak istemese de son zamanlarda diziler ve koleksiyonerler nedeniyle hareketlenen piyasanın kılıç üreticilerini araştırdık.

ATADAN KILIÇ USTASI

2015'ten bu yana bicakcenneti.com sitesi üzerinden hizmet verdiklerini söyleyen Bıçak Cenneti Kurucusu Ali Borucu, Denizli'nin Yatağan ilçesinde üretim yapıyor. Borucu, atadan kılıç ustası… Dedelerinin zamanında Osmanlı'ya kılıç yaptığını söylüyor. "800 yıllık dededen toruna kalma bu mesleği, günümüzde halen sürdürüyoruz" diyor. Denizli Yatağan'da 55'ten fazla kılıç üreticisi olduğunu ifade eden Borucu, geçen yıl kendisinin yaklaşık 300 kılıç sattığını, bu yıl ise hedefinin 500 olduğunu söylüyor. En çok Yalmanlı ve Fatih kılıcına talep olduğunu belirten Borucu, yoğunluklarından dolayı dizilere kılıç üretmediklerini, ancak bir sinema filminin galasında dağıtılmak üzere kılıç siparişi aldıklarını dile getiriyor. Bıçak Cenneti'nde fiyatlar 550-15 bin TL arasında. Fiyatlar kılıcın modeline, yapısına, hangi çelikten üretildiğine ve üzerindeki gümüş işlemelere göre değişiyor. Yalmanlı, Gaddare, Yatağan palası, Ertuğrul kılıcı, Fatih kılıcı, Şimşir, Hz Muhammed (s.a.v.) kılıcı çeşitleri bulunuyor. Ali Borucu "Yeni neslin tercihi Simbad kılıcı" diyor.

ÜRETMEK İÇİN İZİN GEREKİYOR

Borucu, kılıç üretimi için öncelikle izin alınması gerektiğini söylüyor. Maliyeye kayıt yaptırılması gerektiğini, ayrıca bakanlığın davet ettiği fuarlara da ücretsiz sergi açılabileceğini belirtiyor. Osmanlı kılıçlarının hafif balçıktan uca doğru eğimli ve tek taraflı keskin olarak yapıldığını anlatan Borucu, "Bu eğimin kılıcın kullanılmasında kolaylık ve etkinlik sağlamak üzere belirli teknik ölçülere göre verildiği muhakkaktır. Hint, İran ve Memluk kılıçlarında da bu eğrilik görülür. Türk kılıçlarının en karakteristik özelliği, namlularda kullanılan çeliğin elde edilmesi ve bu namlular üzerinde çağına göre ileri bir teknikle yapılan süsleme, bezeme ve hat sanatını uygulamalarıdır" diyor.

KANUNİ KILICININ PATENTİNİ ALDI

Yaklaşık 25 yıldır tekstil, gıda, tarım gibi sektörlere Balıkesir Burhaniye'de makine imalatı yapan Muammer Tural, 2011'de Muhteşem Yüzyıl dizisinin yayınlanmasıyla kılıç üretmeye karar vermiş. "Asırlar boyunca üç kıtada hüküm süren, çağ kapatıp çağ açan ecdadımızın kaliteli kılıç ve savaş aletleriyle savaştıklarını ve tarihimize sahip çıkmamız gerektiğini" hatırlatan Tural; kılıç, teber, salık gibi savaş ekipmanlarını, genelde de tarihi ve sanatsal değeri yüksek olanları imal ettiğini vurguluyor. Üzerinde oyma olarak işlenen ayet, dua veya kılıcın sahibi için yazılmış olan beyitlerin kılıcı özel kıldığını anlatan Tural, son yıllardaki dönem dizi-filmlerinin de sıkça televizyonlarda yer almasıyla kılıç piyasasının bir hayli hareketlendiğini söylüyor.

Tural, kılıç yapım süresinin 20 gün ile iki ay arasında değiştiğini de ekleyerek ayrıca müşterinin isteği doğrultusunda özel bir işlemle altın kaplama yaptığını da ifade ediyor. Kanuni Sultan Süleyman'ın savaş meydanlarında kullandığı kılıcın benzerini üretip patentini alan Muammer Tural, bir tane de Başkan Recep Tayyip Erdoğan'a hediye etmiş. Tural, müşteri portföyünü, dizilerin yanı sıra sevdiklerine çok özel bir hediye vermek isteyen kişilerin oluşturduğunu söylüyor. Talebe göre üretim miktarının değiştiğini sözlerine ekleyen Tural, kılıçları keskinleştirmediğini, ağızlarının kör olduğunu vurguluyor. En çok ise Kanuni Sultan Süleyman ve Atatürk kılıcının sipariş edildiğini belirtiyor.

PASLANMAZ ÇELİKTEN ÜRETİLİYOR

2012'den bu yana İstanbul Pendik'te küçük bir atölyede imalat yaptığını söyleyen osmanlıkiliclari.com Kurucusu Cihad Arslan, ata yadigârlarına sahip çıkmak için bu işe başladığını söylüyor. Üretimini yaptığı 13 çeşit kılıç olduğunu belirten Arslan, televizyon dizisi Diriliş Ertuğrul'a da kılıç ürettiğini dile getiriyor. Geçen yıl 150 adet ürün satan Arslan, fiyatların 600-950 TL arasında değiştiğini söylüyor. Arslan'ın kurmuş olduğu web sitesinde en çok Ertuğrul Gazi, Osman Gazi, Yalmanlı ve Zülfikar kılıç türlerine talep var. Kılıçların malzemesinde paslanmaz çelik kullandığını anlatan Arslan, ısıl işlem prosesi sonrası kılıçlarda, yüksek aşınma direnci, yorulma dayanımı, sürdürülebilir homojen sertlik eldesi sağladıklarının altını çiziyor ve parlak malzeme garantisi verdiklerini de iddia ediyor.

TEMİZLEYİCİ VE KORUYUCU YAĞLA BAKIM YAPILMALI

Bir kılıcın sertliği ve esnekliği, en önemli özellikleri. Tutuş aşamasında kabza ve keskin kısım arasındaki ağırlık dengesinin iyi sağlanması gerekiyor. Dengeli bir kavrayış için bu şart. Süs olarak kullanılsa dahi kaliteli ve iyi bir işçiliğin olması önemli. Ayrıca kılıç bakımını sağlayarak ömrünün baki olmasını sağlanabiliyor. Bunun için temizleyici ve koruyucu yağ kullanmak önemli. Çeliğin türüne göre özel olarak üretilmiş bu yağlar, hem daha parlak durmasını sağlar hem de eskimesini hızlandıracak etkenlerden korur.

"DİZİLERE KILIÇ KİRALIYORUM"

Recep PARLAK / Antik Osmanlı Çarşısı Müze Kurucusu

"Müzeyi 1990 yıllında Balıkesir'in Sındırgı ilçesinde kurdum. Yaklaşık 30 yıldır topladığım antik malzemeleri bir araya getirerek küçücük bir mekanı müze haline getirdim. Burada aklınıza ne geliyorsa var. Selçuklu, Osmanlı ve Cumhuriyetin kuruluş günlerine ait 10 bine yakın antika eser sergiliyoruz. Atalarımızın kullandığı kap kaçaklar, mutfak eşyaları, tarım aletleri, silahlardan örnekler, eski giyim eşyaları ve dahası. İnsan buraya girdiğinde 80 sene geriye gidiyor. Müzeye giren saatlerce kalıyor ve özellikle fotoğraf çekilmek için yerli ve yabancı ilgisi çok yüksek. Muhteşem Yüzyıl, Diriliş Ertuğrul, Kuruluş Osman, Kutül-Amare gibi dizilere kılıç kiraladım ve kiralamaya da devam ediyorum. Bunun için hiçbir ücret talep etmiyorum. Sadece tanıtım için belediyemizin ismini geçirseler yeter. Ayrıca dizilere kıyafet, kostüm de kiralıyorum. Kaftan, üçetek, kama, tabanca ve dolma tüfekleri ihtiyaç halinde dizilere dolaylı yoldan gönderiyoruz."

KILIÇ ÇEŞİTLERİ:

Hz. Muhammed (s.a.v.)

Fatih Sultan Mehmet

Kanuni Sultan Süleyman

Atatürk

Ertuğrul Gazi

Zülfikar

Osman Gazi

Osmanlı Yalmanlı

Şimşir

Kurtbaşlı

Pirinç Yatağan

Türk Palası

Damascus

Yatağan

Turgut Alp

Katana Samuray

Viking

300 Spartalı

Sinbad Kılıcı

Samuray Kılıç