Konut satışları düşüş trendine devam ediyor

KPMG Türkiye tarafından hazırlanan "İnşaat ve Gayrimenkul Sektörel Bakış Raporu" 2024 yılı 1. çeyrek rakamlarına göre 2023 yılında 1,5 milyar TL olan inşaat sektörü değerinin bu yıl 2,4 önümüzdeki yıl 3,2, 2023 yılında ise 7,4 milyar TL'ye ulaşacağı tahmin ediliyor. Geçen yıl yüzde 5,4 olan inşaatın GSYH'deki payının ise 2024, 2025 ve 2030 için sırasıyla yüzde 6,8, yüzde 7 ve yüzde 7,1'e yükseleceği öngörülüyor. 2023 yılında 567 milyon TL olan altyapı sektörü değerinin ise bu yıl 930 milyon TL önümüzdeki yıl 1,2 milyar TL, 2023 yılında ise 2,6 milyar TL'ye ulaşacağı tahmin ediliyor. Geçen yıl yüzde 2,1 olan altyapının GSYH'deki payının ise 2024, 2025 ve 2030 için sırasıyla yüzde 2,6, yüzde 2,7 ve yüzde 2,5 olacağı öngörülüyor.
2021 ve 2023 yılları arasında Türkiye inşaat sektörü nominal büyümesi yıllık yaklaşık yüzde 100 seviyesindeyken reel büyüme 2021 ve 2022 yıllarında negatif yönlü seyretmesine rağmen 2023 yılında yüzde 7,8 ile görünümünü tersine çevirdi. Aynı trendi izleyen Türkiye altyapı sektörü de nominal büyümesi yıllık yüzde 100 seviyesinde seyrederken reel büyümesi 2023 yılı itibarıyla yüzde 4,7 olarak gerçekleşti.
Raporla ilgili değerlendirmede bulunan KPMG Türkiye İnşaat ve Gayrimenkul Sektörü Lideri Savaş Görkem Yapan, "Hazırladığımız bu rapor ile inşaat ve gayrimenkul sektörünün potansiyelini net bir şekilde ortaya koyuyoruz. 2023 yılından itibaren sektörde gözlemlenen nominal ve reel büyüme oranları, sektörün dinamik ve yenilikçi bir yapıya sahip olduğunu gösteriyor. Ancak, finansman sorunları ve artan maliyetler inşaat sektöründe faaliyet gösteren firmaların önündeki en büyük engeller olarak karşımıza çıkıyor. Sektörün, doğru stratejiler ve finansal çözümlerle bu engelleri aşarak büyümeye devam edeceğine inanıyoruz." dedi.
İnşaatta faaliyetleri kısıtlayan temel unsur finansman
Rapora göre Türkiye inşaat sektöründe faaliyet gösteren şirketlerin 2024 1. çeyrekte ortalama yüzde 59,4'ü faaliyetlerini kısıtlayan herhangi bir faktörün olmadığını açıklarken faaliyetleri kısıtlayan temel unsurlardan finansman sorunları ortalama yüzde 30,2'lik payıyla girişimleri sınırlayan birincil faktör oldu. Daha sonrasında gelen talep yetersizliği aynı dönemde yüzde 15,8'lik ortalamaya sahip olarak kısıtlayan faktörlerdeki yerini korudu.
Öte yandan dünya genelinde artan kaynak maliyetleri inşaat sektörü üzerindeki etkisini sürdürdü ve Türkiye özelinde inşaat malzeme fiyatlarına büyük ölçüde yansıdı. İnşaat maliyet endeksindeki artış bir önceki yılın aynı dönemine göre düşüş trendi gösterse de endeks, 2024 1. çeyrekte ortalama yüzde 69,3 seviyelerinde seyretti.
İnşaat sektöründe 2023'ün ilk çeyreğindeki yüzde 4,2 ve 2023 yılının son çeyreğinde yüzde 3,7 olan takipteki kredilerin nakdi kredilere oranları ise 2024 yılının ilk çeyreğinde yüzde 4,4 seviyesine yükseldi.
Konut satışlarında düşüş trendi sürüyor
2024 yılı ilk çeyreğinde Türkiye genelinde konut satışları 279 bin adet ile düşüş trendini sürdürdü. Konut satışı sayısı konut fiyatlarındaki ani yükseliş, konut kredisi faiz oranlarındaki artış, krediye erişim zorluğunun devam etmesi ve ipotekli konut satışlarındaki azalışla 2023 yılının aynı dönemine göre yüzde 1,3 geriledi. 2024 1. çeyrekte İstanbul 48 bin ile Türkiye genelinde en çok konut satışı yapılan şehir oldu.
Türkiye'de Mart 2024 itibarıyla 1.230,5 seviyesinde seyreden konut fiyat endeksi (KFE) 2023 yılının aynı ayına göre yüzde 52 artış gösterirken reel bazda yüzde 9,8 azaldı. Endeks değerleri nominal olarak bir önceki yılın aynı ayına göre İstanbul, Ankara ve İzmir'de sırasıyla yüzde 40,4, 63,9 ve 49,5 oranlarında arttı.
2023 yılı 4. çeyrekte kullandırılan konut kredisi tutarı bir önceki çeyreğe göre yüzde 52,36 azalırken tutar, geçmiş yıllarda 4. çeyrekteki tutarlara göre düşüş gösterdi. Bu dönemdeki kullandırılan konut kredisi sayısının 15 bin adet seviyesine gerilemesiyle 2023 yılı 4. çeyrekteki ortalama konut kredisi, konut bedellerindeki artışı yansıtacak şekilde 711 bin TL olarak hesaplandı. Konut kredilerindeki bakiye tutarlar incelendiğinde ise ilgili tutar, 2023 yılı 4. çeyrekte bir önceki yılın aynı dönemine göre yüzde 20 arttı.
AVM'lerin sayısı artıyor
Türkiye genelinde 2023 yıl sonu itibarıyla aktif faaliyet gösteren AVM sayısı 446 olarak kaydedilirken toplam kiralanabilir alan yaklaşık 14.010 bin m²'ye ulaştı. 2025 sonuna kadar inşaatı bitmesi planlanan 27 AVM ile birlikte toplam sayının 457'ye erişmesi ve bu AVM'lerin yaklaşık yüzde 30'unun İstanbul'da olması öngörülüyor. Türkiye genelinde ciro endeksleri ele alındığında ise endeksin artış trendini sürdürdüğü görülüyor. AVM metrekare ciro verimlilik endeksi, 2024 yılı ilk çeyrekte bir önceki yılın aynı dönemine kıyasla yüzde 97,2'lik nominal artış gösterdi.
Otel doluluk oranları önemli ölçüde azaldı
Rapora göre 2024 yılı 1. çeyrekte yüzde 45 ile İstanbul'da bulunan konaklama tesislerindeki doluluk 2023 4. çeyrekte yüzde 50,7 oranı baz alındığında düşme eğiliminde olsa da bir önceki yılın birinci çeyreğine göre arttı. Antalya Bölgesi'nde yabancı turistlerin de yoğun ilgisi ile 2023 4. çeyrekte doluluk oranı yüzde 47'ye ulaşmış olup 2024 1. çeyrekte yaklaşık yüzde 33 seviyesine inerek azalış gösterdi. İlk çeyrekte Türkiye genelinde otel doluluk oranı geçmiş yılların aynı dönemleri ile paralel bir seyir izlemekle birlikte bir önceki çeyreğe oranla azalış göstererek 2024 1. çeyrekte ortalama yüzde 32 olarak kaydedildi. 2024 yılı 1. çeyrekte toplam turizm geliri ise yaklaşık 9 milyar dolar ve kişi başı ortalama harcama 975 dolar oldu.