Hedef, ihracatta ilk 10 ülkeden biri olmak
HÜLYA GENÇ SERTKAYA Küresel pazarlardaki yavaşlama ve paritenin olumsuz etkisine rağmen Türkiye'nin ihracatı, 2022'de 254.2 milyar dolarla rekor tazeledi. Başkan Recep Tayyip Erdoğan'ın açıkladığı dış ticaret verilerine göre Türkiye'nin ihracatı, 2022'de bir önceki yıla kıyasla yüzde 12.9 artışla 254 milyar 210 milyar dolar oldu. Erdoğan, bu rakamı Cumhuriyet tarihinin rekoru olarak ifade etti. İhracatta bundan sonraki hedefi "Türkiye'nin, dünyanın en çok ihracat yapan ilk 10 ülkesi arasındaki yerini almasını sağlamak" olarak açıklayan Erdoğan, yılsonu gerçekleşmesi itibarıyla hizmet ihracatının, 85 milyar dolarlık hedefin üzerine çıkmasını ve cari açığın azaltılmasına 50 milyar dolarlık katkı sağlamasını beklediklerini söyledi. Erdoğan, mal ve hizmet ihracatında yazdıkları bu başarı hikayesiyle 350 milyar dolara ulaşan büyük bir ihracat ekonomisini hep birlikte oluşturduklarını kaydetti.
DIŞ TİCARET AÇIĞI 110.2 MİLYAR DOLAR
Ticaret Bakanlığı'nın geçici dış ticaret verilerine göre genel ticaret sistemi kapsamında Türkiye'nin ithalatı 2022'de bir önceki yıla göre yüzde 34.3 artışla 364 milyar 395 milyon dolar düzeyinde gerçekleşirken, dış ticaret dengesi yüzde 138.4 artışla 110 milyar 186 milyon dolar açık verdi. İhracatın ithalatı karşılama oranı 13.2 puan azalışla yüzde 69.8 oldu. 2022 Aralık'ta Türkiye'nin ihracatı yıllık yüzde 3.1 artışla 22 milyar 915 milyon dolara ulaşırken, bu rakam tüm zamanların en yüksek Aralık ayı ihracatı olarak kayda geçti. Aralık'ta Türkiye'nin ithalatı yüzde 14.6 artışla 33 milyar 295 milyon dolara, dış ticaret açığı yüzde 52 artışla 10 milyar 381 milyon dolara yükseldi. Bu dönemde ihracatın ithalatı karşılama oranı 7.7 puan azalışla yüzde 68.8, enerji verileri hariç tutulduğunda ise 9.2 puan azalışla yüzde 87.9 oldu.
Ticaret Bakanı Mehmet Muş, ithalattaki artışın büyük oranda küresel enerji fiyatlarından ve son dönemde altın ithalatında yaşanan yükselişten kaynaklandığını vurgulayarak, Türkiye'nin ihracat başarısının "aleyhte" olan parite etkisine rağmen elde edildiğinin altını çizdi. Muş, parite etkisinin ihracatta aşağı yönlü olarak Aralık'ta yaklaşık 700 milyon dolar, yıllık düzeyde ise 14 milyar dolar olduğunu vurguladı.
"TÜRK ÜRÜNÜ İLE TANIŞMAYAN ÜLKE BIRAKMADIK"
Türkiye İhracatçılar Meclisi (TİM) verilerine göre 2022'de 19 sektör ihracatını artırırken, ihracatın lokomotif sektörleri 33.5 milyar dolarla kimyevi maddeler ve mamulleri, 30 milyar 996 milyon dolarla otomotiv endüstrisi, 21.2 milyar dolarla hazırgiyim ve konfeksiyon oldu. 2022'de ihracatçılar 230 ülke ve bölgede Türk bayrağını dalgalandırırken, 162 ülkeye ihracatı artırma başarısı gösterdi. TİM Başkanı Mustafa Gültepe, "Türk ürünü ile tanışmayan tek bir ülke bırakmadık" sözleriyle bu performansın altını çizdi. 2022'de ihracatçıların en çok ihracat gerçekleştirdiği ülkeler Almanya, ABD, Birleşik Krallık, İtalya ve Irak oldu. 2022'de 21 bin 501 firma ihracat ailesine katıldı. Birim ihracat değeri yüzde 14.7 artışla 1,44 dolara yükseldi. Türkiye'yi en çok ihracat yapan ilk 10 ülke arasına çıkarma vizyonuyla çalıştıklarını vurgulayan TİM Başkanı Mustafa Gültepe, Türkiye'nin üretim potansiyelini dünyaya tanıtmak için yurt dışı faaliyetlerini artırarak devam ettireceklerini söyledi. Bu yıl 60 ülkede 100 ticaret heyeti, 120 ülkeden 45 alım heyeti gerçekleştireceklerini açıklayan Gültepe, ihracatçı birlikleriyle 55 ülkede toplam 250 fuara katılacaklarını kaydetti. İhracatta büyük hedeflerini gerçekleştirebilmeleri için üretim kapasitesini artırmak, teknolojik alt yapıyı yenilemek durumunda olduklarını vurgulayan Gültepe, "Dolayısıyla Eximbank ve Merkez Bankası'nın bu süreçte uzun vadeli finansman kredileriyle ihracatçılarımıza daha çok katkı vermesi gerektiğini düşünüyoruz. Yeşil dönüşüm ve dijitalleşmeyle ilgili bütün yatırımların bölge ayrımı gözetilmeksizin destek kapsamına alınmasını bekliyoruz. Şirketlerimizin sermaye yapılarının korunabilmesi için enflasyon muhasebesi uygulamasının 2022'yi kapsayacak şekilde öne çekilmesini istirham ediyoruz" dedi
İSO TÜRKİYE İMALAT PMI ARALIK'TA 48.1 OLDU
Ekonomik büyümenin öncü göstergesi olan imalat sanayi performansında referans kabul edilen İstanbul Sanayi Odası (İSO) Türkiye İmalat PMI, 2022 Aralık'ta 48.1'e yükseldi. Bu rakam faaliyet koşullarındaki yavaşlamanın sürdüğüne işaret etse de 2022 Haziran'dan bu yana en yüksek düzeyde gerçekleşti ve sektör performansında zayıflamanın ılımlı düzeyde olduğunu gösterdi. Eşik değer olan 50'nin üzerinde ölçülen tüm rakamların sektörde iyileşmeye işaret ettiği anket sonuçlarına göre, Kasım manşet PMI 45.7 düzeyindeydi. Talep tarafında iyileşme belirtilerinin görüldüğü Aralık'ta, toplam yeni siparişlerdeki azalma yaklaşık bir yıllık dönemin en düşük hızında gerçekleşti. Küresel piyasalardaki zayıflık, yeni ihracat siparişlerinin toplam yeni siparişlerden daha yüksek oranda yavaşlamasına yol açtı. Aralıkta imalat sanayi sektörünün üretiminde düşüş hız keserek Şubat 2022'den beri en ılımlı düzeyinde kaydedildi. Anket sonuçları, imalat sektöründe ivme kaybı ve maliyet baskısı hafiflese de imalat sanayinin halen daralma bölgesinde kalmayı sürdürdüğüne işaret ediyor. Önümüzdeki aylarda sektöre dış talebin katkısının negatif, iç talebin katkısının ise pozitif yönde etkili olması bekleniyor.
"İLERİ TEKNOLOJİ MAL İHRACATI ARTIRILMALI"
Doç. Dr. Savaş ERDOĞAN / Selçuk Üniversitesi Öğretim Üyesi
Enflasyonun düşmesinde etkisini göstermeye başlayan baz etkisinin 2023'ün ilk sekiz ayında etkisini sürdürmeye devam edeceğini düşünüyorum. Baz etkisi ile 2023'te enflasyon rakamlarında ciddi bir azalma ortaya çıkacak. Yılsonunda enflasyonun yüzde 20- 25 arasında olması bekleniyor. Bu beklentinin oluşmaması önündeki engellerin başında seçim geliyor. Sanayiye sağlanan elektrik ve doğal gaz fiyatlarındaki indirimin, özellikle tüketim mallarına ait fiyatlarda indirime getireceğini düşünmüyorum. Zaten artan işgücü ücretleri ve sigorta maliyetleri ile sanayici kesim için bu indirim, kendi içinde bir düzeltme olarak görmek yerinde olacak. Asgari ücrete verilen artış tutarı, memur ve emekliler için verilecek zammın çok çok üstünde. Bu sebeple özellikle memur kesimi açısından 2023 yılı reel anlamda alım gücünde bir azalma yaşanacağı görülüyor. Bu artışlar ile sanayi kesiminde çalışanlar ile orta ve alt kesim memurlar arasındaki farkın gittikçe kapandığı ya da kapanacağı görülüyor. İhracat 254 milyar dolar ile cumhuriyet tarihi rekorunu kırdı. Ama tek başına ihracata bakmak aldatıcı olur. Bu sebeple, ithalata hatta alt kalemlere de bakmak yerinde olacak. 2022 yılı için ortalama dış ticaret açığı 110 milyar dolar civarında. Bu tablo, ihracata yönelik mal ve hizmet kompozisyonların daha fazla katma değer getirecek ve yüksek teknoloji kategorisinde olması ve özellikle ithalata konu olan malların üretiminin yurtiçinde gerçekleşmesi gerekliliğini zorunlu kılmıştır.