Bilanço okumanın püf noktaları
PARA BORSA/ İDİL TARAKLI Piyasaların üzerindeki en büyük belirsizlik kaynağı olan seçimlerin tamamlanması ile Borsa İstanbul'da başlayan yükseliş eğilimi devam ediyor. Önümüzdeki dönemde 8 bin seviyelerinin de görülme olasılığı ise hisse değişimi ya da yeni pozisyon açmak isteyenler için cazip fırsatlar sunuyor.
Nitekim 2023 yılı ikinci çeyreğine yönelik bilançoların Borsa İstanbul'da (BIST) açıklanmasına çok kısa bir süre kala, piyasada en önemli gündem maddelerinden biri de yeni bilançolar.
Borsa İstanbul'da ikinci çeyrek bilanço dönemi, bu hafta sonu (21 Temmuz) başlıyor. Hisse senetleri Borsa İstanbul'da işlem gören şirketlerin ve bankaların 2023 yılı ikinci çeyrek dönemine ilişkin konsolide olmayanlar (banka ve şirketler) için finansal sonuçlarını son gönderme tarihi 9 Ağustos 2023 olarak açıklandı. Konsolide banka ve şirketler için finansal sonuçların son gönderim tarihi ise 21 Ağustos 2023 olarak belirlendi.
Bilindiği gibi hisseleri Borsa İstanbul'da işlem gören halka açık şirketler, mali yıl içerisinde her üç ayda bir açıkladıkları finansallarını borsaya bildiriyor. Hisseleri Borsa Pay Piyasası'nda işlem gören şirketler, bağımsız denetimden geçmiş yıllık ve altı aylık finansal tablo ve dipnotları ile ara dönem finansal tablo ve dipnotlarını hesap döneminin bitimini izleyen ve SPK tarafından belirlenmiş olan süreler ve esaslar dahilinde kamuya duyurulmak üzere KAP'ta paylaşmak zorunda.
"POZİSYONLAR BİLANÇO VERİLERİNE GÖRE BELİRLENMELİ"
Uzmanlar da borsada alınacak yeni pozisyonların ve hisse değişimlerinin gelen bilanço verileri ışığında belirlenmesi gerektiğine dikkat çekiyor. Diğer bir deyişle borsa ile ilgilenen herkesin finansal okur yazarlığını artırıp bilançolarla ilgili belli başlı rasyolar hakkında bilgi sahibi olması ya da bu konuda profesyonel destek alması gerekiyor.
Analistler, yatırımcıların bilançolarda tek başına kâr ya da zarar rakamına değil, bütün rasyolara bakması gerektiğinin özellikle altını çiziyor. Bu noktada ilk aşamada bakılması gereken bilanço kalemleri ise şirketin kâr, satış ve FAVÖK rakamları olarak belirtiliyor. Bilanço analizinde bazı kalemlerin sektörler bazında farklı ağırlıkları olabileceğine özellikle dikkat çeken borsa uzmanları, bu süreçte şirket verilerine daha dikkatli bakılmasını öneriyor.
Özellikle de yükseliş trendine yönelik beklentilerin arttığı ve bilanço dönemine girilirken borsada hisse seçmek veya pozisyon almak isteyenler için bilanço okumanın püf noktalarını bilmenin önemi daha da artıyor.
"DİP NOTLARI İLE BİRLİKTE DEĞERLENDİRİLMELİ"
Bir şirketin yayınladığı finansalların bağımsız denetimden geçmesinin, yatırımcılar açısından kontrolü yüksek, karşılaştırılabilir ve daha şeffaf bilgilere ulaşılması açısından önemli olduğunu belirten ALB Yatırım Genel Müdürü İbrahim Çetin,
bu noktada sermaye piyasalarının daha etkin çalışması, fon arz ve talebi arasındaki ilişkinin daha sağlıklı kurulabilmesi açısından, finansal tabloların bağımsız bir kurum tarafından değerlendirilmesinin daha uygun olduğunu düşünüyor.
İkinci çeyreğe yönelik bilançoların açıklanmasına çok az bir süre kala yatırımcıların bilançoları incelerken öncelikle yayınlanan finansallar içerisinde yer alan bilanço, gelir tablosu ve nakit akım tablolarını dikkatlice incelemesi gerektiğini söylüyor. Bu başlıklar altında yer alan kalemlerin ayrıntılı olarak, dip notlar ile birlikte değerlendirilmesi gerektiğinin altını çizerek "Özellikle gelir tablosu içerisinde yer alan ciro, esas faaliyet kârı, net kâr gibi kalemler ile bilanço içerisinde yer verilen dönen/duran varlıklar ile öz kaynak gelişimi geçmiş yıllar ile mukayese edilerek karşılaştırılmalı. Diğer taraftan, operasyonel kârlılık tarafını ölçümlemeye çalıştığımız FAVÖK ile marjların ayrıca değerlendirilmesi gerektiğini düşünüyoruz. Ek olarak, şirketler tarafından yayımlanan faaliyet raporları, yatırımcı sunumları ve tele-konferanslar yakından takip edilmeli" diyor.
"GIDA, PERAKENDE, OTOMOTİV"
Çetin; Borsa İstanbul'da hisse senetleri işlem gören ve araştırma kapsamında takip ettikleri şirketlerin yılın ikinci çeyreğine ilişkin finansallarının önemli bir bölümünün güçlü seyrinin devam edeceğini düşünüyor. Özellikle gıda, perakende, giyim, havacılık, bankacılık, holding ve otomotiv sektörü hisselerinde kuvvetli sonuçların açıklanmasını bekliyor. Öncü verilere göre bankacılık tarafında, BDDK'nın yayımladığı sektör verileri, diğer taraftan havacılık ve otomotiv sektörü datalarında güçlü trendin devam etmesinin, finansallar üzerinde toparlanma eğilimini destekleyebileceğini öngörüyor.
Çetin; bu kapsamda ALB Yatırım olarak Garanti BBVA, Akbank, İş Bankası, Aselsan, Şişe Cam, Doğan Holding, Koç Holding, Sabancı Holding, THY, Pegasus, TAV Hava Limanları, Ford Otomotiv, Tofaş Otomobil, BİM, Migros, Anadolu Efes, Turkcell, Coca Cola İçecek ve Mavi Giyim hisselerinin ikinci çeyrek bilanço beklentilerinin güçlü olduğunu ve uygun seviyelerde portföylere dahil edilebileceğini düşündüklerini söylüyor.
BİLANÇO ANALİZİNDE KULLANILMASI GEREKEN BELLİ BAŞLI RASYOLAR
ALB Yatırım Genel Müdürü İbrahim Çetin'e göre bilanço analizde kullanılması gereken ve "olmazsa olmaz" dediği en önemli belli başlı rasyolar şöyle:
Esas Faaliyet Kârı: Şirketin faaliyetlerinden elde ettiği kârdan, esas faaliyetlerden diğer gelir ve giderlerin de çıkarılmasıyla ulaşılan kârdır. Özellikle bir şirketin faaliyetlerinden elde ettiği gerçek kârını gösterir. Bu kapsamda, esas faaliyet kârı incelenirken, geçmiş verilerde dikkate alınarak şirketin işkolu çerçevesinde faaliyetlerinde karlılığının ne yönde gelişimini sürdürdüğü açısından önemli bir kalemdir.
FAVÖK: "Faiz, Amortisman ve Vergi Öncesi Kâr" kelimelerinin kısaltması olarak kullanılan bir kavramdır. FAVÖK, bir şirketin ilgili dönemde operasyonel performansını gösteren önemli bir göstergedir. Önceki dönemlerde gerçekleşen FAVÖK değerleriyle mukayese edilerek, operasyonel performansın gelişimi takip edilir. Açıklanan/ hesaplanan FAVÖK rakamında tek seferlik gelirlerin dahil edilip/edilmediğinin dikkatlice izlenmesi gerekmektedir.
Özkaynak Kârlılığı: Şirketin sahip ve ortakları tarafından konulan sermayenin karlılığının ölçülmesinde kullanılan bir orandır. Şirket sahiplerinin yatırdıkları sermayenin ne kadar etkili bir şekilde kullanıldığını görmelerini sağlar.
Aktif Kârlılığı: Bir şirketin varlıklarından elde ettiği kârın, toplam varlıklarına oranlanmasıyla bulunur. Aktif Kârlılık Oranı, bir şirketin varlıklarının verimli bir şekilde kullanılıp kullanılmadığını gösterir. Yüksek bir Aktif Kârlılık Oranı, bir şirketin varlıklarından elde ettiği kârın yüksek olduğunu ve varlıklarının etkili bir şekilde kullanıldığını ifade eder.
Cari Oran: Bilinirliği yüksek ve kullanım alanı en yaygın olan orandır. Kısaca dönen varlıkların, kısa vadeli borçlara bölünmesiyle elde edilir. Şirketin varlıklarının kısa vadeli borçlarını karşılayıp, karşılayamadığını ölçer. Bu oranın 1'in altında olması, şirketin borç ödeme sorunu olabileceğini işaret ettiği şeklinde yorumlanır.
Fiyat Kazanç Oranı (F/K): Bilinirliği yüksek ve kullanım alanı sık olan F/K oranı, şirket hisse senedi fiyatının hisse senedi başına kazanca bölünmesiyle bulunur. Farklı bir anlatımla; bir hissenin cari pazar değerinin, en son yıla ilişkin pay başına kâr değerine bölünmesi ile hesaplanır. Bir değerlik kâr elde etmek için kaç birim ödendiğini işaret eder.
AÇIKLANACAK FİNANSAL VERİLER İNCELENEREK;
*Şirketlerin yabancı para açık pozisyonu takip edilmeli.
*Toplam satışı ile ihracat ve iç pazar dağılımı incelenerek; şirketin içeride ve yurtdışındaki büyüme potansiyeli belirlenmeli.
*Kârın kaynağı ile ciro artışı incelenerek; şirketin devamlılığı ve faaliyetlerinin sürekliliği takip edilmeli.
*Şirketin esas faaliyetlerinden kâr elde edip etmediği irdelenerek geçmişle karşılaştırılmalı.
*Öz varlık kârlılığını artıran, net kâr veya FAVÖK marjında istikrarı koruyan şirketler belirlenmeli.
*Bilanço ve gelir tablosunda, satış geliri, esas faaliyet kârı, net kârın beraber yükselmesi, net borç pozisyonun yüksek olmaması, öz kaynağın ödenmiş sermayeden yüksek olmasının da önemli kriterler olduğu göz önünde bulundurulmalı.