Oyunların adli bağlamı…
ALİ EFE İRALI/ Geçen yıllarda çok sayıda alan uzmanının, oyunların şiddet ve benzeri unsurları tetikleyebildiğini söylediğine kulak misafiri oluyorduk. Ardından psikolojik etkileri bağlamında öyle olumsuz etkileri olmayacağına yönelik karşıt yayınlar ve uzman ifadeleri gelmeye başladı. Hali hazırda çok tartışmalı bir alan olsa da, oyunların bu kadar dar bir çerçeveye sığdırılamayacak kadar geniş bir ekosisteme sahip olduğunu söylemeliyiz. Oyunun doğurduğu etkilerden çok, kendisinin de aktör olarak konumlandığı oldukça ilginç durumlar da var. Uzun yıllardır güvenlik anlamında simülasyon sistemleri şeklinde kurgulanmış türlerinin varlığını biliyoruz. Bugün hali hazırda pek çok resmî kolluk kuvvetinin eğitim-pratik uygulama araçları olarak bu tür sistemlerden faydalandığı bir gerçek. Öte yandan, bunu olumsuz anlamda örneklendiren süreçler de yok değil. Yani her teknolojik aracın olumlu ve olumsuz kullanımı bir şekilde keşfediliyor. Bu çatışma sonrasında da bir biçimde ilerleme kaydediliyor. Hiçbir şey olmasa bir açık bulunuyor diye de düşünebiliriz. Bu açığın, daha sonraki ilerleme esnasında bir yol gösterici olması da aslında işin doğası gereği ortaya çıkıyor. Bununla birlikte bazen odaklanılan yer çok sabitleştiğinde, ilerlemeyi getirebilecek başka ipuçları gözden kaçıyor da olabilir. Tam olarak bunu ele alan çok güzel bir araştırma makalesiyle karşılaştım ve sonuçları gerçekten çok ilginç.
OYUN KONSOLUNUN ADLİ KANITA DÖNÜŞME İHTİMALİ
Bugün oyunlar pek çok farklı şekillerde kullanıcıyla buluşuyor. Geleneksel sabit diskin yanında, bulut sistemleriyle entegre türevleri de artık gündelik hayatın içinde çok önemli bir yer tutuyor. Çevrimiçi video izler gibi oyun oynama keyfi konsollara da sirayet etmiş durumda. Ama her ne kadar teknik anlamda büyük boyutlu veriyi ulaşılabilir kılan bir gelişim seyredilse de, sabit disk yapıları ya da taşınabilir depolama cihazlarının varlığı da sürmeye devam ediyor. İşte tam da buna yönelik bir araştırma gözüme çarptı. 2024'te Forensic Science International isimli uluslararası dergide Huw O. L. Read ve arkadaşlarının bir çalışması yayınlanmış. Yayın, ikinci el Nintendo 3DS isimli portatif konsollara dair derinlemesine nicel bir incelemeyi kapsıyor. İkinci el olarak rastgele biçimde satın aldıkları 47 cihazın depolama birimlerini incelemeye almışlar. Satın alınan konsolların yüzde 68.1'inde fotoğraf, 36.2'sinde video kaydı ve 51.1'inde ses kaydı bulunmuş eski sahiplerine ait. Bulunanlar bununla da bitmiyor. Yüzde 42.5'inde Wi-Fi şifresi ve yüzde 61.7'sinde konum bilgilerine dair izlere rastlanmış. Eski kullanıcıların isimleri yüzde 57.4'ünde yer alırken, doğum tarihi bilgisi tüm cihazların yüzde 66'sında yer almış. Bunların dışında yine eski kullanıcılarının ev içi fotoğraf ve videolarıyla, çocuk yaş denebilecek gruplara ait görüntü ve muhtelif kayda da ulaşılmış. Araştırmanın motivasyonunun, ikinci el pazarında hiç göze çarpmayacağı, gözden kaçacağı düşünülen bir elektronik cihazda bulunabilecek adli unsurları incelemeye yönelik olarak kurulduğu söyleniyor. Bunu Nintendo özelinde değil çok daha farklı bir geniş çevrede de düşünebilmek mümkün. Yani, ikinci el ve bir oyun cihazı denilerek kenara ayırabileceğiniz bir cihazda, kişisel bilgilerinizin oldukça açık biçimde güvenliğinizi tehdit edebilecek bir duruma dönüşmesi söz konusu olabiliyor. Geleneksel olmayan portatif konsollar olarak tabir edilen benzer cihazların, hem mahremiyet anlamında hem de adli birimlerce kullanılabilecek kanıt özelliği taşıması anlamında oldukça kayda değer bir bilgi olduğu görülüyor. Cihazların kendi iç güvenliklerinin mümkün mertebe, asgari ölçülerde alındığı düşünüldüğünde, kullanıcı kaynaklı aksiyonun burada en önemli nokta olduğunu da anlıyoruz. Çünkü incelenen konsolların kiminde MicroSD kartlar da bulunmuş. Yani kişilerin, bir şey olmayacağı varsayımıyla kendi hür iradeleriyle mahrem bilgilerinden vazgeçebiliyor olduğunu anlıyoruz. Tabii bu çalışmanın ABD'de gerçekleştirildiğini ve kimi kültürel farklılıklar dolayısıyla farklı ülkeler için yine farklı sonuçlar ortaya koyabileceğini de unutmamak lazım.
ÇEVRİMİÇİ BİLGİ YANINDA FİZİKİ DEPOLAMA DA ÖNEMLİ
Oyun konsolları ya da benzeri farklı oyun ortamları, çevrimiçi ağ yapılarına bağlanıldığı andan itibaren iz bırakıyor. Bu izin takibi pek tabii kolluk kuvvetlerinin de kontrolüne ve takibine uygun izler oluyor genellikle. Buradan yola çıkarak özellikle çocuk yaştaki oyuncuların yabancı platformlardaki paylaşımlarının ebeveynler tarafından sıklıkla kontrol edilmesinde fayda olduğunu bir kez daha söyleyelim. Özellikle bahsettiğimiz araştırmadaki gibi, fiziki bir devir teslim süreci söz konusuysa, mutlaka gereken kontrollerin bir bilen, iyi niyetli aile bireyleri tarafından sağlanması gerektiğini unutmayalım…