2024 neden 2013 gibi olacak?
PARA BİLİŞİM TRENDLERİ/ ÜRÜN DİRİER Türkiye Cumhuriyeti'nin ikinci yüzyılında güçlenmemizin başlıca yollarından biri teknoloji üretimi. Ar-Ge'ye doğru yatırımları yapmak için de trendleri öngörmek, bilişim sektöründe fark yaratacak yeteneklerinden biri. Bu çerçevede, yılın sonuna yaklaşırken biz de 2024 bilişim trendlerini masaya yatırmak, sektörün önemli isimlerinden öngörülerini almak istedik. '2024'te sizin alanınıza dair neleri konuşuyor olacağız?' diye sorduk.
Öngörülere göre 2024'te teknoloji alanında adını sıkça duyacağımız konuların başında üretken yapay zeka, makine öğrenimi, Web 3.0 ve 5G'nin yaygınlaşmasıyla beraber sanal gerçeklik, bağlantılı nesneler ve hiperotomasyon gibi kavramlar olacak.
Üretken yapay zeka 2023 yılına damgasını vurdu ancak 2024'te uygulama alanını genişleteceği bir yıl olması bekleniyor. Makinelerin insan eliyle üretilmiş işlere benzeyen içerikler oluşturmasını ifade eden üretken yapay zekâ, 2024'te arama motorlarından ofis yazılımlarına, tasarım paketlerine ve iletişim araçlarına kadar her gün kullandığımız birçok uygulamaya dahil olacağa benziyor. Yapay zeka liderliğinde makine öğrenimi ve otomasyon da yeni yeni işler, meslekler ortaya çıkarmaya başladı bile. 2024'de bu trendin hız kazanacağı aşikar. Web 3.0 ise, blok zincir teknolojisi üzerinde çalışan merkezi olmayan uygulamaların 2023 yılında başladığı emekleme hareketlerini 2024'te dev adımlara dönüştürebilir. Merkeziyetsizlik sadece kripto para söz konusu olduğunda değil, günlük en basit konuları bile domine etmeye başlayabilir. Otoritesizlik; gayrimenkul, sağlık, finans, sosyal medya, eğitim ve şirket yönetimlerini ele geçirdiğinde bilgi, data ve varlıkların el değiştirmesi dünyayı çok daha farklı bir noktaya taşıyabilir. 5G'nin yaygınlaşması ise beraber sanal gerçeklik, bağlantılı nesneler ve hiperotomasyon kavramlarını daha görünür hale getirecektir. 2024'te sürükleyici sanal deneyimler, gerçek ile dijitalin iç içe geçtiği dünyalar, IoT cihazlarının bağlantı gücünün artmasıyla otonom trafik ve gerçek akıllı şehirlere tanık olabiliriz. Hiperotomasyon ise manuel işleri makineye devrettiğimizde insanı aklen ve ruhen özgürleştirecek bir deneyim çağını başlatabilir.
Tüm bu beklentiler ışığında, 2024'ün bilişim sektörüne neler getirebileceğini sektörün önde gelen isimleri ile masaya yatırdık.
YAPAY ZEKANIN DİSİPLİNLER ARASI ETKİLEŞİMLE ÖNÜ AÇILACAK
Google Türkiye Ülke Direktörü Mehmet Keteloğlu, 2024'e dair öngörüde bulunmak için öncelikle içerisinde bulunduğumuz dönemi iyi analiz etmek gerektiğine vurgu yaparak, "Bu noktada da Google Trendler'in bu analizde önemli bir yer edindiğine inanıyorum. Google Trends'e göre de bu yılın en çok dikkat çeken konularının arasında yapay zeka yer alıyor. Google verilerine göre Türkiye de dahil olmak üzere Avrupa, Orta Doğu ve Afrika'daki kilit pazarlarda yapay zeka aramaları geçtiğimiz yıldan bu yana 3 kat arttı. Bu artışın önümüzdeki dönemde de devam edeceğine inanıyorum. Kullanıcılar da yapay zekanın kullanımı üzerine araştırmalar yapıyor. Öyle ki 'yapay zekayı uygulama' sorgusu son bir yılda yüzde 300 oranında artış gösterdi. Google Trendler, kullanıcıların modadan sağlık hizmetlerine kadar farklı kategorilerde yapay zeka destekli ürünler ve çözümler aradığını gösteriyor" diyor.
Şirket olarak yapay zeka alanındaki çalışmalara ağırlık vermekle birlikte, yapay zekaya yaklaşımın hem cesur hem de sorumlu olması gerektiğine inandıklarına işaret eden Keteloğlu şunları aktarıyor: "Tam da bu sebeple gerçekleştirdiğimiz her çalışmada oluşturmuş olduğumuz yapay zeka ilkelerinden yararlanıyoruz. Google Haritalar, Google Çeviri, Google Lens ve pek çok Google aracında milyarlarca kişinin halihazırda kullandığı birçok üründe kullanılan yapay zeka, etki alanını genişletmeye devam ederek bu yıl Bard, Workspace ve Arama deneyimine de katıldı. Bu yıl, insanların yaratıcılıklarını artırmalarına ve desteklemelerine yardımcı olmak için yapay zekayı Bard ile buluşturduk. Bard'ı Türkçe de dahil olmak üzere 40'tan fazla dilde kullanıma sunduk. Önümüzdeki yıl da yapay zekanın disiplinler arası bir etkileşimle önü daha fazla açılacak, insanlığa, bilimden teknolojiye, sağlıktan tarıma pek çok alanda ön planda olacağını düşünüyorum. Bu teknoloji, günlük hayattan daha yaratıcı ve hayal gücünün gerektiği alanlara kadar toplumun en acil zorluklarının ve fırsatlarının üstesinden gelmeye katkıda bulunma potansiyeline sahip. Yapay zekanın temel ve dönüştürücü bir teknoloji olduğunu düşünüyoruz. Bu teknolojinin, insan emeğinin yer aldığı hemen hemen her alanda insanlara ve topluma fayda sağlama kapasitesi sayesinde önemli avantajlar sunacağına inanıyoruz."
YAPAY ZEKA HUKUKUNU KONUŞACAĞIZ
Başarsoft Yönetim Kurulu Başkanı ve TOBB Türkiye Yazılım Meclisi Yazılım İhracatı Komite Başkanı Alim Küçükpehlivan ise, 2024 yılında mobilite konusunda araçlarda daha fazla teknoloji göreceğimize işaret ederek, "Artık giriş seviyesinde bile araçlar sürüş güvenliği konusunda bazı gelişmiş özellikleri içermek zorunda olacaklar. Çünkü ölümlü ve yaralamalı trafik kazaları hem sürdürülebilir bir gelecek için tehdit, hem de maddi anlamda da büyük kayıplara yol açmakta. Yapay zeka konusunda içerik üretimi çok daha kolay, zengin ve hızlı hale geliyor, ama burada üretilen çıktıların telif hakları kadar, üretim için faydalanılan girdi verilerin telif hakları da çözüme kavuşmuş değil. 2024'te yapay zeka hukukunu çok konuşacağız" diyor.
Yapay zeka konusunda içerik üretiminin çok daha kolay, zengin ve hızlı hale geldiğini ama burada üretilen çıktıların telif hakları kadar, üretim için faydalanılan girdi verilerin telif hakları konusunda bir çözüme kavuşulamadığına işaret eden Küçükpehlivan şunları paylaşıyor:
"2024'te yapay zeka hukukunu çok konuşacağız. Yapay zeka teknolojileri ile üretilen görsel veya metin içerikler, gökten zembille inmiyorlar, tüm bu içeriklerin oluşması için yapay zeka motorları terabyte'larca görsel ve metini görüp, kullanıp bu yeni bilgileri üretiyorlar. Yani hammadde olarak kullanılan bilgileri de üretenler var ve yapay zeka ile üretilen yeni içerikler bu kaynaklar olmasa üretilemezler. Teknolojinin doğası böyle. Bu durumda, kaynak olarak kullanılan içeriklerin gerçek sahipleri eğer telif haklarının peşine düşecek olurlarsa, ki bu başladı bile, üretilen çıktıları kullananlar da hukuken zor durumda kalabilirler. Sırf bu yüzden stok fotoğraf sitelerinde artık ücretli kısımda yapay zeka kullanımı için ayrı bir kategori görmeye başlayabiliriz. Ayrıca yapay zeka ile üretilmiş içeriklerin de ticari olarak teliflendirilmesi şu anda mümkün görünmemekte, ama ticari içerik kullanılarak geliştirilmiş bir yeni yapay zeka içeriğinin teliflendirilmesi de şart. Dolayısıyla önümüzdeki yılı bunları konuşarak geçireceğiz."
YENİ ARABALARA HIZ LİMİTİ GELİYOR
2024 Temmuz ayından itibaren AB ülkelerine getirilen bir regülasyon ile, tüm satılan "yeni" arabalarda hız limiti uyarı sistemi zorunluluğu geleceğine de vurgu yapan Küçükpehlivan, "Yani araba ile yolda giderken aracınız gerek dijital haritalar, gerek üstündeki kamera sistemleri ile yoldaki hız limitlerinin anlık takip edilmesi ve sürücünün bu hız limitini aşması durumunda sesli ve/veya görsel bir uyarı mekanizması ile uyarılması artık zorunlu. Bu sistem yüklü olmayan otomobil, minibüs ve otobüslerin satılması artık mümkün olmayacak. Ülkemizde üretilen veya ülkemize ithal edilen araçların bu tür sistemlerinin testleri devam etmekte. Bizler de bu süreçte harita altyapısı ile bu sürece destek vermekteyiz. Bu düzenleme pazardaki mevcut araçları etkilemeyecek, sadece yeni satılan araçlarda gelen bir zorunluluk. Benim öngörüm 2030 yılına doğru araçların bu hız limitlerinin üstünde uzun süre seyir etmesini bloke edecek sistemlerin de zorunlu hale geleceği. Yani artık hız canavarlarına teknoloji dur diyecek" diye konuşuyor.
2024, 2013 YILINA BENZEYECEK
Joygame Başkanı ve TÜBİSAD Yönetim Kurulu Üyesi Barış Özistek de 2024'ün ana konusu olarak yapay zekayı ilk sıraya koyuyor. Önümüzdeki yıl, ChaGPT gibi Generative AI (üretken yapay zeka) alanında çok sayıda yeni uygulamanın hayatımıza gireceğini vurgulayan Özistek, bu uygulama ve teknolojileri işletmelerin de yoğun olarak kullanacağını belirtiyor. 2023'ü iphone 5'in çıktığı yıla benzeyen Özistek şunları paylaşıyor:
"2012 sonunda iphone 5 çıktı ve sonrasında akıllı telefon penetrasyonunun inanılmaz bir hızda arttığını gördük. 2013'te mobil trafik hayallerin ötesine geçmişti. 2015'e gelindiğinde ise mobile geçmekte geciken şirketlerin pazar kaybettiğine şahit olduk. 2023'ü iphone 5'in çıktığı yıl gibi düşünün. 2024 de onun ertesi yılı gibi yabni 2013 gibi olacak. Hayatımıza girecek yapay zeka uygulamalarına ve bunları kullanan şirketlerin yaratacağı farka herkes şaşıracak bence. 2024'te yapay zekanın oyun sektörünü de derinden etkilediğini göreceğiz. Yeni tür oyunlar çıkacak. Ultra kişiselleştirilmiş, anında feedback veren oyunlar, ve üst düzeyde gelişmiş hikaye oyunları gibi. Süper realistik grafik tasarımlar oyunlarda yer alacak. Pazarlama için kullanılan videolar yapay zeka ile yapılacak."
RPA'DA BÜYÜK FIRSAT VAR
Medianove Kurucu CEO'su ve TÜSİAD'ın Dijital Türkiye Masası'ndan sorumlu Yönetim Kurulu Üyesi Sekan Sevim de 2024 yılında takip edilecek en önemli teknolojilerin yapay zeka ve büyük veri olacağını ifade ediyor. Türkiye'de firmaların iş süreçlerinde yapay zekayı nasıl kullanabileceklerini araştırmaları ve veri havuzları oluşturmalarının artık kritik önem teşkil ettiğine vurgu yapan Sevim, "Benim şahsen büyük bir fırsat gördüğüm başka bir konu da RPA, yani Robotic Process Automation (Robotik Süreç Otomasyonu). Yine şirketler kendi iç süreçlerini otomasyonlar ile çok standart hale getirecek ve bu şekilde kurumsal yapıyı kurarken maliyet avantajı sağlayacak. Son olarak 2024'te bulut bilişime akışın hızlanarak devam edeceğini düşünüyorum. Günümüzde şirketler teknik ve yetkin insan bulmakta zorlanıyor. Bulut servisler bu soruna ciddi bir çözüm getirirken yine verimlilik açısından şirketlere maliyet avantajı sağlayacak" diyor.
TEKNOLOJİ GİRİŞİMLERİ İÇİN FIRSAT YILI
Şirketortağım Melek Yatırım Ağı Başkanı Mehmet Buldurgan, 2023 yılı üçüncü çeyrek dönem sonu raporlarına bakıldığında yaklaşık 80 teknoloji odaklı Startup girişiminin toplamda 60 milyon dolar yatırım aldığını ifade ederek, genellikle yapay zeka teknolojileri, SaaS, finansal teknolojiler ve oyun sektörünün en çok yatırım çeken alanlar olduğuna dikkat çekiyor. 2022 ile kıyaslandığında yatırımların düştüğünü aktaran Buldurgan, "Son dönemlerde kurulan girişim sermaye fonları (GSYF'ler), SPK'ya bağlı bulunan kitle fonlama tebliğinin yayımlanması ve yakın zamanda T.C Hazine ve Maliye Bakanlığı tarafından güncellenmesini beklediğimiz Melek Yatırımcılık BKS yönetmeliğiyle birlikte girişimcilik ve melek yatırımcılık ekosisteminin büyüme potansiyelinin, ortak yatırımların (co-invest) ve iş birliklerinin artmasını 2024 yılı için büyük bir fırsat olarak değerlendiriyorum. 2024 yılında öne çıkacak, parlayacak alanlar yapay zeka, otonom sistemler ve big data (büyük veri) olacak" diyor.