Enerjide dönüşüm adımları...
PARA ANKARA/ HÜLYA GENÇ SERTKAYA Enerji alanına yönelik yeni düzenleme ile su yüzeylerine güneş enerji santrali (GES) ve rüzgar enerji santrali (RES) kurulumlarının önü açılıyor. Türkiye Büyük Millet Meclisi (TBMM) Genel Kurulu gündeminde bulunan kanun teklifine göre; içme-kullanma suyu temin edilen rezervuarlar ve sulak alanlar ile Kıyı Kanunu kapsamında kıyı ve sahil şeritleri hariç olmak üzere denizler, baraj gölleri, suni göller ve tabii göllerin Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı'nca Yenilenebilir Enerji Kaynak Alanları (YEKA) olarak ilan edilen alanlarında imar planı yapılmaksızın yenilenebilir enerji üretim santralleri kurulabilecek. İçme-kullanma suyu temin edilen rezervuarlar ve sulak alanlar ile Kıyı Kanunu kapsamında kalan kıyı ve sahil şeritleri hariç olmak üzere baraj gölleri, suni göller ve tabii göllerde imar planı yapılmaksızın Elektrik Piyasası Kanunu'na göre hidrolik kaynaklara dayalı önlisans veya üretim lisansı sahibi tüzel kişilerce yenilenebilir enerji kaynağına dayalı birden çok kaynaklı üretim tesisi yapılabilecek. Ayrıca söz konusu alanlarda Devlet Su İşleri Genel Müdürlüğü'ne (DSİ) veya sulama birliklerine ait tarımsal sulama amaçlı tesislerin elektrik ihtiyaçlarını karşılamak amacıyla DSİ veya DSİ'nin izniyle sulama birlikleri tarafından yenilenebilir enerji kaynaklarına dayalı lisanssız elektrik üretim tesisi kurulabilecek.
Dünya uygulamaları incelendiğinde, özellikle 2018'den itibaren su yüzeylerine yüzer GES kurulumlarının hızlandığı, 2021 yılı itibarıyla 3 bin 800 MW'a ulaştığı, günümüz itibarıyla ise 6 bin MW (megavat) civarında kurulum sağlandığı değerlendiriliyor. Kanunun gerekçesinde bu madde ile Türkiye'nin yenilenebilir enerji kaynaklarına dayalı enerji üretim hedeflerine ulaşabilmesi için su yüzeylerine GES kurulumlarının önünün açılmasının amaçlandığı vurgulanıyor.
YATIRIMLARI GECİKTİREN UNSURLAR BERTARAF EDİLECEK
TBMM Sanayi, Ticaret, Enerji, Tabii Kaynaklar, Bilgi ve Teknoloji Komisyonu'nda kabul edilen Maden Kanunu ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Teklifi'nin bu hafta TBMM Genel Kurulu'nda görüşülmesi bekleniyor.
Teklife göre; YEKA yarışmalarına ilişkin usul ve esaslar, ilgili yarışma şartnamesinde Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı (ETKB) tarafından belirlenecek. Yarışma sonucunda oluşan fiyat ve/veya bedel, yarışma şartnamesinde belirlenecek süre boyunca Yenilenebilir Enerji Kaynakları (YEK) Destekleme Mekanizması kapsamında değerlendirilecek. Böylece günün değişen koşullarına bağlı olarak yatırımları geciktiren unsurların bertaraf edilmesi ile daha dinamik bir yapı amaçlanıyor.
LİSANSSIZ ÜRETİMDEN LİSANSLIYA GEÇİŞ…
10 yıllık süresini tamamlayan lisanssız elektrik üretim faaliyeti gerçekleştiren tesislerin lisanslı üretim faaliyetine geçişi için belirlenen katkı bedeli değiştirilerek, YEK Destekleme Mekanizması fiyatlarıyla ilişkilendiriliyor. Teklife göre 10 yıllık süresini bitiren lisanssız üretim faaliyeti kapsamındaki tesisler için tesis sahibi tarafından talep edilmesi ve lisans alma bedeli ile lisans süresi boyunca elektrik piyasasında oluşan saatlik piyasa takas fiyatının, yenilenebilir enerji kaynaklarının elektrik enerjisi üretimi amaçlı kullanımına ilişkin kanunun altıncı maddesi kapsamında tesis tipi bazında uygulanan güncel YEK Destekleme Mekanizması fiyatından fazla olması halinde aradaki fiyat farkının YEK Destekleme Mekanizmasına katkı bedeli olarak ödenmesi koşullarıyla lisanslı üretim faaliyetine geçilebilecek. Bu kapsamdaki başvurular için uygulanacak lisans alma bedeli, lisans süresi ve lisanslı üretim faaliyetine geçilmesine ilişkin diğer hususlar Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu (EPDK) tarafından ayrıca belirlenecek. Lisanssız üretime devam edecek üretim tesislerinde üretilecek ihtiyaç fazlası elektrik enerjisi için, elektrik piyasasında oluşan piyasa takas fiyatını geçmemek üzere uygulanacak fiyat ve uygulamaya ilişkin usul ve esaslar Cumhurbaşkanı tarafından belirlenecek.
BİRDEN FAZLA ÜLKE İÇİN "TEK İHRACAT LİSANSI"
Doğal Gaz Piyasası Kanunu'na, doğal gazın sıvılaştırılması tanımı ekleniyor. Teklif ile doğal gazın sıvılaştırılması faaliyeti, depolama faaliyetinden ayrıştırılarak bağımsız bir piyasa faaliyeti olarak tanımlanıyor. Yeni düzenlemeyle, Türkiye'nin doğal gazda ticaret merkezi olma hedefleri çerçevesinde hem yerli üretim doğal gazın hem de farklı kaynaklardan ithal edilen veya ithal edilecek doğal gazların ülkede sıvılaştırılarak dünya piyasalarına LNG olarak pazarlanabilmesi hedefleniyor. Teklife göre; yurtiçinde üretilen ve/veya ithal edilen doğal gazın sıvılaştırılarak yurtdışına ihraç edilmesi ya da yurtiçinde yeniden satışı amacıyla kurulacak sıvılaştırma tesislerini işletecek tüzel kişilerin Kurul'dan lisans almaları zorunlu olacak.
Doğal gaz sıvılaştırma lisansı başvurusunda bulunan tüzel kişilerin teknik ve ekonomik güce sahip olmaları ve yönetmeliklerde belirtilen diğer şartları taşımaları gerekecek. Sıvılaştırma tesislerinde yürütülen faaliyetler, depolama faaliyeti olarak sayılmayacak. Sıvılaştırma tesisi işletmecileri faaliyet gösterdikleri tesislerin ilgili standartlara ve teknik kriterlere göre yapılması ve işletilmesinden sorumlu olacak. Sıvılaştırma tesislerinde yürütülecek faaliyetlere ilişkin usul ve esaslar, Bakanlık görüşü alınarak Kurul tarafından belirlenecek.
Bu arada yeni düzenlemeyle her ülke için ayrı ayrı doğalgaz ihracat lisansı verilmesi uygulamasından vazgeçilerek, birden fazla ülke için "tek ihracat lisansı" verilmesi uygulamasına geçilecek.
YÜZEN LNG TERMİNALLERİNE İSTİSNA…
Teklif ile yüzen LNG terminallerine (FSRU) ilişkin EPDK tarafından depolama tesislerden farklı istisnai düzenlemeler yapılmasına imkan tanınıyor. Teklife göre, yüzen LNG tesislerinin işletilmesi ve yer değişikliği kapsamında Bakanlık görüşü alınarak sağlanacak istisnalar Kurul tarafından bu madde uyarınca yayımlanan usul ve esaslarda düzenlenecek. Mevcut depolama tesisleri, mevcut tesislerdeki kapasite artışları veya yeni yapılacak tesisler, kullanım oranları ve/veya rekabet koşulları dikkate alınarak bu Kanunun sisteme erişime ilişkin hükümlerinden Bakanlık görüşü alınarak Kurul kararı ile belirli süre muaf tutulabilecekler. Depolama şirketleri verecekleri hizmetlere ilişkin birim bedelleri ve tesis kapasitelerini yayımlamak zorunda olacak.
UMREK RAPORLAMA SİSTEMİ DEĞİŞİYOR
Yeni düzenleme ile Maden Kanunu kapsamında uygulanan Ulusal Maden Kaynak ve Rezerv Raporlama Komisyonu (UMREK) raporlama sisteminde değişikliğe gidilecek. Buna göre, UMREK koduna göre raporlama zorunluluğu sadece IV. grup maden işletme ruhsatları açısından devam edecek. IV. grup haricindeki maden grupları açısından bu zorunluluk ve mevcut taksir yaptırımı kaldırılacak. UMREK Koduna göre raporlama gönüllülük esasına dayalı olarak yapılacak. Maden Tetkik ve Arama (MTA) Genel Müdürlüğü, Kanun hükümlerine göre arama ruhsatı alarak bulduğu madenler için UMREK Koduna göre rapor hazırlama şartı aranmaksızın MTA tarafından hazırlanan raporlar ile buluculuk hakkını kazanacak.
LİSANSLARA SONLANDIRMA HAKKI
Yapılan yenilenebilir enerji kaynak alanları yarışmaları sonucunda imzalanan sözleşmeler nedeniyle hak kazanılmış olanlar hariç olmak üzere, bu maddenin yürürlüğe girdiği tarihten önce bu Kanun kapsamında mevcut olan üretim lisanslarını, önlisanslarını, lisans başvurularını sonlandırmak ya da kurulu güç düşümü suretiyle tadil etmek isteyen tüzel kişilerin bu maddenin yürürlüğe girdiği tarihi takip eden iki ay içerisinde Kuruma başvurmaları hâlinde lisansları, önlisansları, lisans başvuruları sonlandınlarak ya da tadil edilerek Kuruma sunulmuş olan teminatları ilgisine göre kısmen veya tamamen iade edilecek.
Yapılmış yenilenebilir enerji kaynak alanları yarışmaları sonucunda imzalanmış sözleşmelerini iptal etmek isteyen tüzel kişilerin bu düzenlemenin yürürlüğe girdiği tarihi takip eden iki ay içerisinde Bakanlığa başvurmaları halinde ilgili sözleşmeler ile sözleşmeler kapsamındaki tüm hak ve yükümlülükleri sona erecek. Üretim lisansları, önlisansları ve önlisans/lisans başvuruları sonlandırılacak. Bakanlığa ve Kuruma sunulmuş olan teminatları iade edilecek.
"SEKTÖR HEYACANLI BİR BEKLEYİŞTE"
Güneş Enerjisi Sanayicileri ve Endüstrisi Derneği (GENSED) Yönetim Kurulu Başkanı Tolga Murat Özdemir, lisanssız GES'lerle ilgili yeni kapasite konusunda sektörün heyecanlı bir bekleyiş içinde olduğunu vurgulayarak, "Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Alparslan Bayraktar, 7 bin 500 MW'lık yeni bir trafo kapasitesinin lisanssız santraller için devreye alınacağını söyledi. Sektör olarak hangi bölgelerde, ne kadar kapasitenin açılacağını dört gözle bekliyoruz. Sanayicimiz kapasite açıklamalarına göre proje geliştirsin ve kendi tüketimi için santral yapmaya başlasın. Çünkü 1 Ocak 2026'dan itibaren Avrupa'ya ihracat yapacak firmalara uygulanacak sınırda karbon düzenlemeleri için zamanımız kalmadı" dedi.
YÜZDE 30 DESTEK
Teklif ile enerji verimliliği desteklerinden faydalanmak isteyenler için sektörel kısıtlamanın kaldırılması, emisyon ve spesifik enerji tüketimini azaltma kriteri de tanımlanarak hem enerji verimliliği proje desteklerine hem de enerji ve/veya karbon yoğunluğunu veya spesifik enerji tüketimini azaltan tüzel veya gerçek kişilere verilen desteğe başvuru imkanı getiriliyor.
Teklif ile enerji verimliliği projelerinin desteklenmesi, enerji ve/veya karbon yoğunluğunun veya spesifik enerji tüketiminin azaltılmasıyla ilgili uygulamaların yürütüleceği usul ve esaslar da belirleniyor. Buna göre; başvuru sahibi tarafından enerji verimliliğini artırmak amacıyla hazırlanan projeler, Bakanlık tarafından 15 milyon Türk lirasını geçmemek kaydıyla bedellerinin en fazla yüzde 30'u oranında desteklenecek. Bu kapsamdaki destekler hibe veya faiz desteği şeklinde verilecek. Enerji ve/veya karbon yoğunluğunu veya spesifik enerji tüketimini Bakanlığın belirlediği kriterler çerçevesinde azaltan başvuru sahiplerine, ödenek imkanları göz önüne alınmak ve 10 milyon Türk lirasını geçmemek kaydıyla kriterlerde belirlenen yıla ait enerji giderinin en fazla yüzde 30'u oranında destek ödemesi yapılacak. Destek bedelleri her yıl ilan edilen yeniden değerleme oranında takvim yılı başından geçerli olmak üzere artırılacak. Enerji verimliliği projelerinin ve enerji ve/veya karbon yoğunluğunu veya spesifik enerji tüketimini azaltan başvuru sahiplerinin desteklenmesi ile ilgili usul ve esaslar Bakanlık tarafından yürürlüğe konulacak yönetmelikle düzenlenecek.
Türkiye Bilimsel ve Teknolojik Araştırma Kurumu (TÜBİTAK), enerji verimliliğinin artırılması ile yeni ve yenilenebilir enerji kaynaklarından yararlanılmasına yönelik araştırma ve geliştirme projelerini öncelikle destekleyecek; bu projelerin yönlendirilmesinde ve değerlendirilmesinde Bakanlığın görüşünü alacak.
Kanun teklifinin gerekçesine göre enerji tasarruf potansiyelinin ülke ekonomisine kazandırılması noktasında yatırımları teşvik etmek adına 2024-2028 döneminde enerji verimliliği yatırımlarına verilecek 500 milyon lira desteğe karşılık olarak toplamda 392 bin TEP enerji tasarrufu ile 14 milyar lira parasal tasarruf sağlanması öngörülüyor.
AFETLERDE ENERJİ ERİŞİM HIZLANACAK
Yeni düzenlemenin Komisyon'dan geçtiği şekliyle yasalaşması halinde olağanüstü hal kararı alınan veya genel hayata etkili afet bölgesi olarak kabul edilen yerlerde, elektrik hizmetlerinin kesintisiz olarak karşılanabilmesi için geçici süreli elektrik enerjisi talepleri Kurul kararı ile belirlenen usul ve esaslar çerçevesinde karşılanabilecek.
Yeni düzenleme ile nükleer madde taşıyıcılarının talebi, nükleer tesis işletmelerinin muvafakati ve Nükleer Düzenleme Kurumu'nun onayı yönündeki kararıyla nükleer madde taşıyıcının sorumlu olabileceğine ilişkin bir hüküm ihdas ediliyor. Buna göre, işleten, taşıyıcı ile yapacağı yazılı sözleşmeye taşıyıcının talebi ve işletenin muvafakatinin bulunduğuna dair konulacak açık hükümlerle nükleer maddelerin taşınmasına ilişkin sigorta yaptırma veya teminat gösterme yükümlülüğünü Kurumun onaylaması şartıyla taşıyıcıya devredebilecek. Yükümlülüğü devralan taşıyıcı, bu Kanun kapsamında işleten olarak sorumlu olacak.
Yusuf Bahadır TURHAN / Solar3GW Yönetim Kurulu Başkanı
"İçme-kullanma suyu rezervuarları kapsam dışı bırakılmamalı"
Yüzer-GES kurulumları, ilgili maddede kısıtlı bir kapsamda ele alınmış. Özellikle içme-kullanma suyu temin edilen rezervuarların kapsam dışı bırakılmasını doğru bulmuyoruz. Nitekim, Yüzer-GES'lerin su ile hiçbir etkileşimi ve suyu kontaminasyonu söz konusu değil. Aksine buharlaşmayı azaltarak su kaybını önler. Yine bu rezervuarlar, yerleşim yerlerine yakın olduğundan ve elektriğin tüketildiği yere yakın üretilmesinin verimi artırdığından, hiçbir zararı yokken en çok bu rezervuarlara Yüzer-GES kurmak mantıklı. Öte yandan YEKA ilanı yoluyla bunların kurulacağı yeri belirleme insiyatifi yine Bakanlık'ta ve Bakanlık sakınca görürse buralarda YEKA ilan etmeyebilir. Dolayısıyla içme-kullanma suyu temin edilen rezervuarlar kapsam dışı bırakılmamalı. 10 yılını tamamlayan lisanssız tesislerin lisanslıya geçişiyle ilgili değişiklik öneren düzenlemede ise bu geçişin çok ağır şartlara bağlandığı, neredeyse imkansız kılındığını düşünüyoruz. Satış fiyatına YEKDEM ile tavan getirilmesi, üzerine tek seferlik bir lisans bedelinin de baştan alınması, bu kanun teklifinde yazmamakla birlikte, 6446 sayılı kanun uyarınca lisanslı tesislerin kurulduğu alanların kamu mülkiyetinde olma zorunluluğu ile bu alanların da bedelsiz kamuya bırakılacağı düşünüldüğünde, bunun ya piyasayı daha karmaşık hale getirecek ya da santral sahiplerinin bu ağır koşullardan dolayı lisanslamayı tercih etmemesiyle fazla uygulama alanı bulmayacağı bir düzenleme olduğu kanaatindeyiz.
Cem ÖZKÖK / Yenilenebilir Enerji Yatırımcıları Derneği (GÜYAD) Yönetim Kurulu Başkanı
"İade edilen kapasiteler hızla piyasaya tekrar sunulmalı"
Geçmişte yapılan yarışmalarda yüksek motivasyonlu istekliler, söz konusu projeleri kazanmak için diğer katılımcılarla rekabet etmek zorunda olduklarından, fiyatları düşük tutma eğiliminde oldular. Yarışmalarda rekabet yoğun yaşandı ve yarışmalar aşırı düşük tekliflerle sonuçlandı. Kapasiteler ihale edilmesine rağmen projeler yapılamadığı için hem başka yatırımcı kullanamadı hem de projeler sisteme santral olarak kazandırılamadı. Bu nedenle kanun teklifiyle getirilen 'Yarışmaya ilişkin usul ve esaslar ilgili yarışma şartnamesinde Bakanlık tarafından belirlenir' hükmünü son derece olumlu karşılıyoruz. Bundan sonra yapılması gereken yatırımcının aşırı düşük teklif vermesinin nedenlerini ortadan kaldırmak ve projelerin yapılabilirliğini sağlamak. Öncelikle her sene belli bir miktar kapasitenin yarışmaya açılacağı ortaya konmalı ve bu bir takvime bağlanmalı. İkinci konu, bundan sonra nasıl bir şartname ile ihaleye çıkılacağı. Bizim talebimiz, kapasitelerin sisteme hızlı bir şekilde bağlanmasını sağlayabilecek maddeler içeren hakkaniyetli bir düzenleme yapılması. Teminat mektupları alarak kapasitelerin sisteme bağlanmasının garanti altına alınamadığını hep birlikte gördük. Yarışmalarda sadece tekliflerin değil, mali yeterlilik, fizibilite, katkı bedeli gibi konuların da dikkate alınacağı hibrit düzenlemelerin baz alınmasının faydalı olacağı kanaatindeyiz. Projelerin yapılabilirliğinin ve hızlı bir şekilde kapasitelerin sisteme bağlanmasının önündeki en büyük üçüncü engel ise izin süreçleri. Yeni düzenlemenin geçici maddesi için söylenmesi gereken en önemli konu ise süreç tamamlandıktan sonra iade edilen kapasitelerin hızlı bir şekilde piyasaya tekrardan sunulması. Bunun için teklif kanunlaştıktan sonra teminat mektubu iadesi için öngörülen iki aylık sürede gerekli yarışma altyapısının hazırlanarak daha önce yapılan hatalara düşülmeyeceğine inanmaktayız.
Tolga Murat ÖZDEMİR / Güneş Enerjisi Sanayicileri ve Endüstrisi Derneği (GENSED) Yönetim Kurulu Başkan
"Güneş enerjisinden elektrik üretiminin önü açılıyor"
Yeni düzenleme, güneş enerjisinden elektrik üretiminin önünü açıyor ve birçok yenilik getiriyor. Bu anlamda olumlu bulduğumuz pek çok yönü var. Örneğin, Yenilenebilir Enerji Kaynak Alanlarının (YEKA) imar düzenlemelerinde kolaylık sağlıyor. Bu da santrallerin bir an evvel devreye girmesini sağlayacağı için kanunu teklifini destekliyoruz. İçme suyu temin edilen rezervuarlar ve sulak alanlar ile Kıyı Kanunu kapsamında kalan kıyı ve sahil şeritleri haricinde kalan; deniz, göl, baraj gölü, suni ve tabii göllerde yüzer GES ve RES gibi güneş ile rüzgar enerji santralleri kurulmasına izin veriyor. Durgun su birikintilerinin üzerine güneş enerjisi santrali kurma yoğuşmayı engelliyor ve panellerin soğumasını daha fazla desteklediği için hem su kaybını azaltıyor hem de güneş enerjisinden elektrik üretiminin performansını yükseltiyor. Kanun teklifi biyolojik hayatı ve ekosistemi olumsuz yönde etkilemeden, atıl durumdaki su üzerini değerlendirmemizi sağlayacak. Bu anlamda çok olumlu bulduğumuz bir madde. Kanun teklifi ile getirilen düzenlemenin bazı maddelerine ise temkinli yaklaşıyoruz. Yeni kanun teklifinde, 2019'a kadar devreye girmiş olan lisanssız santrallerin lisanslı olarak devam etmeleri halinde eski kanun maddesine göre daha da geriye götüren bir ifade yer almakta. Buna göre piyasa takas fiyatıyla, YEKDEM güncel fiyatları arasındaki farkın YEKDEM'e gelir olarak kaydedilmesini destekleyen yeni bir düzenlemeyle birlikte lisans bedeli istenmesi söz konusu. Bu durumu 7 bin MW kurulu güce ulaşmış lisanssız GES yatırımcılarını lisanslı olarak devam etmeleri halinde eski kanuna göre gelirlerini düşürücü nitelikte bir düzenleme olarak değerlendiriyor ve temkinli yaklaşıyoruz. Daha evvel yatırımları eski kanuna göre yapmış olanlar planladıkları geliri elde edemeyecekleri için, bu son değişikliğin yatırımcıları olumsuz yönde etkileyebileceği düşüncesindeyiz.
2024'TE 7 BİN 500 MW YENİLENEBİLİR ENERJİ KAPASİTESİ TAHSİS EDİLECEK
Sanayi sektörüne bu yıl 7 bin 500 megavat yenilenebilir enerji kapasitesi tahsis edilecek. Sektörü heyecanlandıran açıklama, bir süre önce Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Alparslan Bayraktar'dan geldi. Türkiye'nin yenilenebilir enerjide kapasitesini artırdığına dikkat çeken Bayraktar, söz konusu kaynakların dışa bağımlılığı ve cari açığı azaltmada önemli rol oynadığını vurguladı. Geçen yıl 2 bin 800 megavattan fazla yenilenebilir enerji kurulu gücü eklendiğine, elektrik üretimi içerisinde yenilenebilir kaynakların payının yüzde 42'ye yükseldiğine işaret eden Bayraktar, "Yenilenebilir enerjide hedef her yıl 5 bin megavat ek kapasite. İddialı bir hedefimiz var. Bu, Türkiye'nin cari açıkla, iklim değişikliğiyle mücadelesiyle ilgili. Önümüzdeki süreçte daha yoğun bir enerji yatırımını ülkemizde göreceğiz" ifadelerini kullandı.
Yenilenebilir enerji yatırımları kapsamında belli zamanlarda kapasiteler açıldığını dile getiren Bayraktar, şunları kaydetti:
"Uzun bir süredir teknik çalışmalarını yürüttüğümüz bir sürecin sonuna geldik. Sanayicilerimizin kendi tüketimleri için kurmaları yönünde 7 bin 500 megavatlık yenilenebilir kapasiteyi ilan ediyoruz. Başvurularını yapabilecekler ve 7 bin 500 megavatı 2024 yılı içerisinde tahsis edeceğiz. Bir an önce bu yatırımların gerçekleşmesini ve yeni kurulu güçlerin devreye girmesini bekliyoruz. Bu, 5 milyar dolarlık bir yatırım anlamına geliyor."
2026'da devreye girecek sınırda karbon düzenlemesinin sanayiciyi ve ihracatı etkileyeceğini vurgulayan Bayraktar, bu kapsamda üreticilerin karbon emisyonlarını düşürmeye yönelik çalışmalar yapmaları gerektiğini ve yenilenebilir enerji kullanımının bu alanda önemli rol oynayacağını dile getirdi.