Şarj istasyonu işletmecisi nasıl olunur? (3)
PARA ARAŞTIRMA/ MERVE YILMAZ GERGİN Sektöründe devrim yaratan elektrikli otomobillerin satışı, dünyada olduğu gibi Türkiye'de de giderek artıyor. İklim değişikliği ve fosil yakıtlarda yaşanan maliyet artışı, tüketicileri elektrikli ve hibrit otomobillere yönlendiriyor. Şarj istasyonları işletmeciliği sektörü ise çok hareketli. (Üçüncü Bölüm)
150 TL'LİK ŞARJLA 300 KM YOL GİDİLEBİYOR
Gelişmelere bakılırsa hayatımıza giren yeni eylemlerden biri de araç şarj etmek olacak. Peki, elektrikli bir araç kaç TL'ye kaç km gidiyor? Sorunu yanıtı Voltrun'dan geldi. Voltrun'da şarj etme maliyeti, aracın nerede ve ne kadar hızlı şarj edildiğine göre değişebiliyor. Örneğin bir sitenin otoparkındaki Voltrun ünitesinde aracınızı doldurmak 100-150 TL bandında olabiliyorken, otoyoldaki hızlı şarj ünitesinde bu miktar, 500 TL'yi bulabiliyor. Maliyet farkının nedeni ise o noktaya yapılan şarj ünitesi ve altyapı yatırımından kaynaklanıyor. 150 TL'lik bir dolumda ortalama 300 kilometre yol gidilebileceğini belirten Voltrun Elektrikli Araçlar Şarj İstasyonları Genel Müdürü Berkay Somalı, bu aracın modeline ve yolun durumuna göre de değişebileceğini hatırlatıyor. Konut ve iş yeri otoparklarına kurulan ünitelerde şarj süresinin aracın batarya kapasitesine bağlı olarak iki-dört saat arası olduğunu belirten Somalı, hızlı şarj ünitelerinde bu süreyi yarım saatin altına indirmenin mümkün olabileceğini ifade ediyor.
"FİNANSMAN ERİŞİMİNDEKİ SIKINTILAR AŞILACAK"
Abdullah TANCAN / T.C. Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı Bakan Yardımcısı
Gündemdeki elektrikli araçlar ve artan tüketimle birlikte gündemdeki yatırımlar da değerlendiriliyor. Elektrikli araçların sayısı artacak ve 2023'te yerli araçlarımız piyasaya çıkacak. Bu noktada şarj altyapısının doğru oluşturulması gerekiyor. Birçok kuruluş birçok bakanlık, birçok sivil örgüt, geniş bir çalışma altyapısı dönemi geçirdi. Buradaki amaç önümüzdeki yıllarda ne kadar elektrikli araç söz konusu olacak, sayı nereye ulaşacak, bunun için hangi noktalarda en az ne kadar şarj istasyonu olması gerekiyor, bu şarj istasyonları nasıl yapılmalı gibi sorular uzun süre tartışıldı, dünyada tüm uygulamalar incelendi. Netice itibarıyla bu konuda düzenlemelerin EPDK tarafından yapılmasına karar verildi. Şu ana kadar dört bine yakın kurulmuş şarj ağı noktası var. Bunlar hızla artırılacak. 2022 Nisan ayı itibarıyla elektrik dağıtım şirketleri 124 milyar TL'lik yatırım yaptı ve yıllık dört milyar TL'lik bir bakım yatırımı belirlendi. Gelecekte finansman erişimine sıkıntıların aşılacağını ve bu yatırımların gerçekleştirileceğini düşünmekteyiz.
"YATIRIM İÇİN ÜRETİM ŞART"
Baran ÇELİK / Uludağ Otomotiv Endüstrisi İhracatçıları Birliği (OİB) Yönetim Kurulu Başkanı
Ülkemizde elektrikli araçların ihracat payı henüz çok düşük. Elektrikli araç ihracatımız; temelde elektrikli otobüs, midibüs, minibüs ihracatına ve elektrikli iki tekerlekli taşıtlar ihracatına dayalı. Bunun dışında konvansiyonel araçları elektrikli araçlara dönüştürüp ihraç eden birkaç firma da bulunuyor. Beş yıl önce bir milyon dolar olan elektrikli otobüs ihracatımız, bugün 55 milyon dolara yükselmiş durumda. Ford Otosan ve TOGG'un elektrikli araç yatırımları ve Avrupa'da elektrikli otobüslere yönelik talep doğrultusunda artan elektrikli otobüs üretimiyle bu rakamların hızla yukarı çıkmasını bekliyoruz. Diğer taraftan AB'de, elektrikli araçların pazar payı neredeyse yüzde 10'a ulaştı. Ancak ülkemizde de elektrikli araç satışı hızla artıyor. Elektrikli araç yatırımlarını daha fazla çekebilmek için, iç pazarda da elektrikli araçları yaygınlaştırmalıyız.
"AKARYAKIT İSTASYONLARI ENERJİ MARKETLERE DÖNÜŞMELİ"
Fesih AKTAŞ / Enerji Petrol Gaz İkmal İstasyonları İşveren Sendikası (EPGİS) Başkanı
Biz başından beri akaryakıt istasyonlarının 'enerji marketleri', 'enerji ikmal istasyonları' olarak anılmasını istiyoruz. Yeni nesil enerji marketlerde LPG, LNG, CNG ve elektrik şarj imkanının devreye sokulması gerektiğini savunuyoruz. Doğal olarak da elektrik şarj ünitelerinin akaryakıt istasyonlarında kurulması gerektiğine inanıyoruz. Bugün bazı akaryakıt istasyonları içinde elektrik şarj soketleri de yer alıyor. Akaryakıt şirketleri, mevcut elektrik şarj işletmecileriyle işbirliklerine gidiyor ve o firmaların ünitelerini istasyonlarında kurulumunu sağlıyor. Elektrik araç işletmecileri hem sahip oldukları teknolojiyi dikkate alarak hem de petrol şirketlerinin hegomanyasına girmemek için çeşitli park alanları, AVM'ler, açık ve kapalı otoparklar, sanayi alanları, servis alanları gibi yerlerde bulunmayı tercih ediyorlar. Ancak illaki teknoloji ilerledikçe, hızlı şarj teknolojileri yaygınlaştığında, akaryakıt istasyonları elektrik şarj üniteleri için en doğal yer olacak. İlgili bakanlıklar da çalışmalarında akaryakıt istasyonların varlığını değerlendiriyor zaten.
"TÜRKİYE'Yİ UÇTAN UCA ŞARJ CİHAZLARIYLA DONATACAĞIZ"
M. Gürcan KARAKAŞ / TOGG CEO'su
Sektörde lisanslı bir oyuncu olmak için gerekli tüm adımları attık. EPDK'dan şarj ağı işletmeci lisansımızı da alarak 'Trugo' markamızla 81 ilde 180 kWs üzeri cihazlarla tüm elektrikli araç kullanıcılarına kesintisiz bir deneyim sunacağız. Bu regülasyonun Türkiye'nin şarj altyapısının gelişimi için çok kıymetli bir mihenk taşı olduğunu düşünüyoruz. Önümüzdeki yıl ortasına kadar 81 ilimizde 600'ün üzerinde noktada, toplam 2 bin soketi olan bin adet hızlı şarj cihazının kurulumunu yapacağız. Bu öncü pozisyonumuzu gelecek yıllarda yapacağımız yatırımlarla da sürdürmeye kararlıyız. Hedefimize giden yolda geri sayım başladı. Homologasyon sürecinin tamamlanmasının ardından 2023 yılının ilk çeyreğinde ilk akıllı cihazımız C-SUV pazara çıkacak.
KARA YOLLARINDA HER 10 KM'DE BİR ŞARJ İSTASYONU OLACAK
Yatırımı yapılan şarj istasyonları EPDK ve Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı tarafından yayınlanan mevzuat hükümleri çerçevesinde, tüm elektrikli araçlara hizmet vermek üzere çalışır halde yer alacak.
Her bir yatırım konusu için sadece bir yatırımcı desteklerden yararlanabilecek. Yerleşim yerleri içinde kurulan şarj üniteleri arasında en az 1 km erişim mesafesi bulunacak.
Karayolları üzerinde ise aynı yöndeki iki ünite arasındaki erişim mesafesi en az 10 km olması gerekecek.
Karayolları üzerinde kurulan ünitelerin karayoluna erişim mesafesi en fazla 200 metre olacak.
Karayolları üzerinde kurulacak şarj üniteleri belirlenen ilçelerin yerleşim yerleri sınırları içinde konumlandırılamayacak.
Yatırımlar, 15 Nisan 2023 tarihine kadar tamamlanacak.
2030'DA TAMAMEN ELEKTRİKLİYE GEÇECEK
Mercedes-Benz, 2021'de şarj edilebilen hibrit ve tamamen elektrikli otomobil satışlarını, 2020'ye göre yüzde 69.3 artırarak 227 bin 458 adede yükseltti. Bu satışın 48 bin 936 adedi, tamamen elektrikli otomobilleri kapsayan Mercedes-EQ markası ile gerçekleşirken, 2020'ye göre artış yüzde 154.8 oldu. Batarya elektrikli smart ve Mercedes-Benz Hafif Ticari Araçlar da dahil edildiğinde bu sayı 99 bin adede ulaştı. Marka, EQC'nin ardından, EQA, EQB, EQS ve EQE gibi tamamen elektrikli modellerin eklenmesiyle 2022'de bu rakamları daha da artırmayı planlıyor.
Elektrikli araçlara geçişin özellikle Mercedes-Benz'in yer aldığı lüks segmentte hız kazandığını ifade eden Mercedes-Benz Otomobil Pazarlama ve Kurumsal İletişim Grup Müdürü Emre Kurt, yatırımlarını da bu yönde şekillendirdiklerini söylüyor. Mercedes-Benz gelecek 10 yıl içinde tamamen elektrikli araçlara geçmek için hazırlık yapıyor. Bu doğrultuda 2022-2030 arasında batarya elektrikli araçlara yapılan yatırımları, toplam 40 milyar euro'yu aşacak. 2022 içinde de elektrikli otomobillerin toplam satışların yüzde 10'unu oluşturması planlanıyor. Otomobil grubunda 2021'i 15 bin 398 adetlik satışla kapattıklarını belirten Kurt, "Yıl içinde yüzde 7.9 daralan binek otomobil pazarında geçen yılın adetlerini yakalayarak sürdürülebilir başarımızı devam ettirdik. 2022'de elektrikli araçlara daha çok yoğunlaşarak yeni modellerimizi ürün gamımıza eklemeyi sürdüreceğiz" diyor. Elektrikli dönüşüme hızlı uyum sağlamak adına bir takım altyapı uygulamalarını ülkemizin çeşitli bayilerinde gerçekleştirdiklerini de sözlerine ekleyen Kurt, "Bu açıdan baktığımızda; Avrupa ile aynı konumdayız. Bizim tüketicimiz de elektrikli otomobillere hızlı uyum sağlayacak. Altyapı yatırımlarının da hızla tamamlanmasıyla Türkiye, bu yolda Avrupa ülkeleriyle yarışacak düzeye ulaşacak" diyor. Kurt, bu alandaki yatırımların artırılmasıyla şarj istasyon sayısının da hızla artıp, yeni bir pazar oluşturacağını vurguluyor. Pandemide değişen alışkanlıkların etkisiyle dijitale yönelimin arttığını kaydeden Kurt, sözlerini şöyle tamamlıyor: "Bu bağlamda elektrikli araçlara talepte de gözle görülür bir değişim oldu. Yakın zamanda ülkemizde elektrikli araçların çoğalmasıyla birlikte bu yöndeki talebin daha da artacağına inanıyoruz. 2024'te her segmentte bir elektrikli otomobil alternatifini ürün gamımıza eklemek ve tüm araçlarımızı en geç 2030'a kadar tamamen elektrikli hale getirmeyi planlıyoruz."
FİLOLAR ELEKTRİKLİ İLE YENİLENİYOR
Elektrikli ve hibrit otomobillerin kullanımının giderek artıyor. Bireysel kullanıcının artacak ilgisinin yanı sıra şirketler de karbon ayak izlerini azaltmak için yenilenebilir enerji kaynaklarına verdikleri önemin göstergesi olarak araç filolarını elektrikli ve hibrit araçlarla yeniliyor. Mart ayında 1 milyon doları aşan bir yatırımla 25 adet yüzde 100 elektrikli otomobili araç filosuna kattıklarını açıklayan Üçay Grup, araç filosunun tamamını elektrikli şarj istasyonlarından oluşacak şekilde yenileyerek karbon izini sıfırlamayı planladığını açıkladı. Üçay Grup CEO'su Turan Şakacı, "Kısa ve orta vadede bu yatırımı devam ettirerek ve önce filomuzun yüzde 50'sini, daha sonra ise tamamını elektrikli otomobillerden oluşacak şekilde değiştirmeyi hedefliyoruz" diyor. Ayrıca şirket, geçen Ekim ayında güç yönetim firması EATON ile partnerlik anlaşmasına imza attı. Anlaşmaya göre elektrikli araçlar için hayati değer taşıyan AC ve DC şarj istasyonları, yük dengeleme üniteleri, network şarj yönetim yazılımı (CNM) ve RFID ödeme sistemleri gibi çözümleri Türkiye'ye getirerek, satış ve satış sonrası temsilciliğini de üstlendi.