Enflasyona endeksli ürünlerin BES’e etkisi
ZEYNEP CANDAN AKTAŞ Geçen Perşembe TCMB, politika faizini yüzde 14'te sabit tuttu. Enflasyon ile politika faizi arasındaki makasın açılması, tasarrufların Türk Lirasında tutulmasını zorlaştırıyor. Sistemdeki dolarizasyonun önüne geçmek için tasarlanan kur korumalı mevduata ilave olarak enflasyondan yatırımcıları koruyacak ürün arayışları devam ediyor. Geçtiğimiz haftalarda enflasyona endeksli bir yatırım ürünü üzerine çalışıldığı ve piyasaya sunulacağı haberleri medyada yer aldı. Gelin, bu hafta enflasyona endeksli bir yatırım aracı BES'i nasıl etkileyecek, katılımcılar bu ürünle ilgili ne yapmalı; sorusuna cevap arayalım…
BES katılımcıları da diğer bütün yatırımcılar gibi kendilerini enflasyondan korumaya, birikimlerini enflasyona karşı savunmaya çalışıyor. Bunu da altın ve dövize endeksli varlıklara yatırım yapan fonlar üzerinden gerçekleştiriyor. Sistemdeki birikimin yaklaşık yarısı altın, kamu-özel dış borçlanma araçları ve yabancı menkul kıymetlere bağlanmış durumda. Yaklaşık dörtte bir kadarı da Türk Lirası cinsinden kamu ve özel borçlanma araçlarında. Yüzde 15'i hisse senetlerinde iken, yüzde 10 kadarı da repo-ters repo ve Takasbank borçlanma araçları gibi, fonlarda likiditeyi sağlayacak yatırım ürünlerine ayrılmış durumda.
BES KATILIMCISI ENFLASYONA ENDEKSLİ ÜRÜN ALABİLİR Mİ?
Gündeme gelen enflasyona endeksli yatırım ürününün mevduat mı, bono mu, tahvil mi olacağı henüz belli değil. Hatta enflasyona endeksli ürünlerin sadece döviz varlıkları olan yatırımcıların alabileceğine dair söylentiler de bulunuyor. BES katılımcıları doğrudan mevduat, bono veya tahvil yatırımı yapamıyor. Ya ne yapıyor? Bu tür ürünlere yatırım yapan fonları alabiliyor. Bu durumda enflasyona endeksli ürün, ister mevduat ister bono-tahvil olsun. BES katılımcıları bu ürünleri doğrudan talep edemiyor. Peki, BES katılımcıları fonlar aracılığı ile enflasyona endeksli yatırım ürünlerine ulaşamaz mı?
Enflasyona endeksli ürün bir tür mevduat olacak ise gönüllü BES tarafındaki fonlarda mevduata yatırım sınırlamaları olduğu için bu yatırım aracının fonların getirisine çok fazla faydası olmayabilir. Ancak OKS tarafında özellikle başlangıç fonları portföylerinde yüksek oranda mevduat tutabiliyor.
Enflasyona endeksli ürün bono veya tahvil olacak ise bu ürünler, öncelikle Türk Lirası cinsinden yatırım yapan borçlanma araçları fonlarının yatırım odağında. Değişken fonlar ve karma fonlar da enflasyona endeksli ürünlere yatırım yapabilir. Ancak fonların portföyüne ne kadar enflasyona endeksli ürün alınacağı konusu; bir taraftan kamu tarafından ihraç edilecek tutar ile sınırlı iken, diğer taraftan fonun portföyünde bu tür ürünlere ayrılacak kaynak olup-olmadığı önemli. Talep, bu tür fonlara doğru kayarsa olanaklar ölçüsünde portföy yöneticisi de enflasyona endeksli varlıkları portföye dahil edecektir.
ENFLASYONA ENDEKSLİ TAHVİLİN PİYASA YANSIMASI
Uzmanlara göre enflasyona endeksli tahvilin ihracı, döviz cinsi varlıklar ve hisse senetlerinde düşüşe, borçlanma araçları piyasasında faizlerin yükselmesine neden olabilir. Çünkü herkes elindeki döviz cinsi varlıklarını, düşük faizli borçlanma araçlarını ve hisse senetlerini satarak enflasyona endeksli tahvil veya bonodan almak isteyebilir. Bu durumda BES'teki Türk Lirası cinsinden borçlanma araçlarının değeri düşebileceğinden, bu da borçlanma araçlarına yatırım yapan fonları almak için iyi bir fırsat sunabilir. Orta vadede aynı fırsat hisse senetleri fonlarında da görülebilir.
KATILIMCININ SORUNU
Bireysel emeklilikte katılımcılar sattıkları fonların karşılığında yeni fon almak zorundalar. Paraları nakitte bekleyemiyor. Diyelim ki; katılımcılar döviz cinsi varlık taşıyan altın fonlarını ve dış borçlanma araçları fonlarını satarak, Türk Lirası cinsinden varlıklara yatırım yapan fonları talep etti. Bu durumda, katılımcıların iki temel sorunu mevcut. Birincisi döviz cinsi varlıklara yatırım yapan fonlar ne zaman satılmalı? İkincisi ise, Türk Lirası cinsinden yatırım yapan fonları ne zaman almalı? Aşağıda sunulan olasılıklar ve riskler pek çok seçeneğin içerisinden sadece birkaç tanesini ifade ediyor. Piyasa gerçekleşmeleri her ne kadar çok farklı olabilecek ise de olasılıkları göz önüne alınarak işlem yapmakta fayda var.
İHRAÇ ÖNCESİ KATILIMCILARIN RİSKİ
Altın ve döviz cinsi varlıklara yatırım yapan fonlar, dolar/TL paritesinin yükselmesinden olumlu etkileniyor. Ancak pek çok yatırımcının kafasında geçtiğimiz aralık ayında dolar/TL paritesinde yaşanan keskin düşüş var, dolayısıyla bundan kaçınmak istiyorlar. Peki, döviz cinsinden varlıklarını kademeli satarak Türk Lirası varlıklara geçmenin riski ne olabilir? Bu durumda döviz cinsi varlıklar erken satılarak dövizin olası yukarı hareketinden faydalanılamama riski oluşur. Diğer yandan karşılığında alınacak olan varlıklarda enflasyona endeksli tahvilin ihracı sonrasında, değer kayıpları oluşabilir. Bundan kaçınmak için satılan fonların karşılığında para piyasası fonları veya kira sertifikası fonları alınarak, enflasyona endeksli ürün ihracı sonrası, Türk Lirası varlıklara yatırım yapan diğer fonlara geçiş yapılabilir.
İHRAÇ GÜNÜ İŞLEM RİSKİ
Enflasyona endeksli tahvilin ihraç edilmesini bekleyenler; altın ve dış borçlanma araçları fonlarının satış talimatını eğer saat 11'e kadar verebilirler ise ortalamada bir günlük valör süresinden sonra, TL cinsinden varlıklara yatırım yapan fonlara geçebilirler. Bu durumda aşırı volatil bir ortamda işlem yapacak olan katılımcılar, belki döviz cinsi varlıklarda nisbeten daha iyi bir fiyatlamaya sahip olabilecek iken, borçlanma araçları fonlarını ve hisse senedi fonlarında bir miktar değer kayıpları yaşayabilirler.
İHRAÇTAN SONRA OLUŞACAK RİSK
Enflasyona endeksli tahvil veya bononun ihraç edilmesinin ardından işlem yapacak olan katılımcılar, muhtemelen döviz cinsi varlıkları nisbeten daha düşük bir fiyattan satabilirler. Diğer yandan Türk Lirası cinsinden varlıklara yatırım yapan borçlanma araçları fonlarını veya hisse senedi fonlarını daha düşük fiyattan alma olanağı bulabileceklerinden belki de iyice anlayıp-dinleyip, risk ve getirileri değerlendirip işlem yapmak daha doğru sonuçlar verecektir.