TALHA APAK Türk parasının kıymetini korumak amacıyla Türk parasının yabancı paralar karşısındaki değerinin belirlenmesine, döviz ve dövizi temsil eden belgelere (menkul değerler ve diğer sermaye piyasası araçları dahil) ilişkin tüm işlemler ile dövizlerin tasarruf ve idaresine, ithal ve ihracına, kıymetli maden, taş ve eşyalara ilişkin işlemlere, ihracata, ithalata, özelliği olan ihracat ve ithalata, görünmeyen işlemlere, sermaye hareketlerine ilişkin kambiyo işlemlerine ait düzenleyici, sınırlayıcı esaslar Türk Parası Kıymetini Koruma Hakkında (TPKKH) 32 Sayılı Karar ile tayin ve tespit edilmiştir.
Hazine ve Maliye Bakanlığı tarafından, Türk parasının kıymetini koruma amacıyla oluşturulan kambiyo mevzuatının temel amacına uygun olacak şekilde, serbest piyasa koşulları çerçevesinde Türk Lirasının kullanımını önceliklendirmeye ve dolarizasyonla mücadeleye yönelik çalışmalar yapmaktadır. Bu kapsamda da dövize yönelimi ve döviz talebinin azaltılmasına yönelik düzenlemeler yapılmaktadır.
GETİRİLEN DEĞİŞİKLİĞİN AMACI VE KAPSAMI
19 Nisan 2022 tarihinden geçerli olmak üzere; TPKKH 32 Sayılı Karara İlişkin Tebliğ (Tebliğ No: 2008-32/34)'de Değişiklik Yapılmasına Dair Tebliğ (No: 2022-32/66) ile; "Türkiye'de yerleşik kişilerin kendi aralarında akdedecekleri; taşıt satış sözleşmeleri dışında kalan menkul satış sözleşmelerinde sözleşme bedelini ve bu sözleşmelerden kaynaklanan diğer ödeme yükümlülüklerini döviz cinsinden veya dövize endeksli olarak kararlaştırmaları mümkündür" hükmüne ilave olarak "Ancak sözleşme konusu ödeme yükümlülüklerinin Türk parası cinsinden yerine getirilmesi ve kabul edilmesi zorunludur." Şeklinde değiştirilmiştir.
Son düzenlemeyle;
Eskiden beri gelmekte olan taşıt satış sözleşmelerinin döviz olarak değil, TL düzenlenmesi zorunluluğu devam etmektedir.
Menkul satış sözleşmelerinde sözleşme bedelinin ve bu sözleşmelerden kaynaklanan diğer ödeme yükümlülüklerinin döviz cinsinden veya dövize endeksli olarak kararlaştırılması mümkün olmaya devam etmektedir (sözleşme düzenlenebilir ve TL karşılığı gösterilmek kaydı ile döviz cinsinden fatura düzenlenebilir)
Taşıt ve menkul satış sözleşmeleri ve işlemlerine ait ödemeler, mutlak surette Türk Lirası olarak yapılmak zorunda olacaktır.
Menkul kavramı; en çok tartışılan kavram olup, gayrimenkul tanımına girmeyen her türlü mal ve eşyayı kapsamaktadır.
Düzenleme 19/04/2022 tarihinde yürürlüğe girdiğinden;
Bu tarihten önce yapılmış olan menkul satış sözleşmelerinin ifası kapsamında 19/04/2022 tarihi öncesinde dolaşıma girmiş bulunan döviz cinsinden kıymetli evraklar (çek, senet vb) kapsamındaki ödeme yükümlülüklerinin Türk parası cinsinden yerine getirilmesi ve kabul edilmesi şartı aranmayacak, bunlar özelinde döviz cinsinden ödeme yapılabilecektir.
19/04/2022 tarihinden önce düzenlenmiş faturalar kapsamındaki ödeme yükümlülüklerinin Türk parası cinsinden yerine getirilmesi ve kabul edilmesi şartı aranmayacak olup, bunlar özelinde döviz cinsinden ödeme yapılabilecektir.
19/04/2022 tarihinden sonra düzenlenen döviz cinsinden sözleşmeler ve faturaların ödemeleri mutlak surette Türk Lirası cinsinden yapılacaktır.
AYKIRI DAVRANMANIN CEZASI VAR
Tebliğ'e aykırılıklara ilişkin, TPKKH 1567 Sayılı Kanun'u gereği 3 bin-25 bin TL tutarında idari para cezası sözleşmenin her bir tarafı için ayrı ayrı olmak üzere uygulanacak. Kabahatler Kanunu kapsamındaki yeniden değerleme oranları dikkate alındığında 2022 yılı için güncel rakamlar 14 bin 300 TL ile 119 bin 175 TL arasında değişmektedir. Dövizle veya dövize endeksli sözleşme yapma yasağına aykırılığın tekrarlanması halinde ise verilecek idari para cezası iki kat olarak hükmedilecektir. Ancak Tebliğ'e aykırılıklara ilişkin olarak Cumhuriyet Başsavcılıkları nezdinde işlem başlatılabilmesini için Hazine ve Maliye Bakanlığı tarafından Cumhuriyet Başsavcılıkları'na bildirimde bulunması gerekmektedir.
Tebliğ, yayınlandığı tarih olan 19.4.2022 tarihi itibariyle yürürlüğe girmiştir. Piyasanın ve tüm ekonomik aktörlerin konu hakkında bilgi sahibi olmadan düzenlemenin yürürlüğe girmesi eleştiri konusu olmuştur. Doğrusu, tarafların konuyu kavramaları ve hazırlıklı olmaları açısından uygulamanın 1/5/2022 tarihinde yürürlüğe girmesiydi. Ayrıca, uygulamada taraflar arasında hangi kurun dikkatte alınacağı hususunda tartışmalar veya anlaşmazlıklar devam edecektir.
