Dünyanın ünlülerini gezdiren kadın rehberlerimiz
PARA TURİZM/ KEREM KÖFTEOĞLU Dünyanın neresinden olursa Türkiye'ye gelen devlet adamı, siyasetçi, bilim insanı, sanatçı veya milyarderleri, artık kadın rehberlerimiz gezdiriyor. Dünyanın ünlü simaları Türkiye'yi gezerken, ülkemizle ilgili ilk doğru bilgileri gurur kaynağı kadın rehberlerimizden alıyor.
Türkiye'de Turist Rehberleri Odaları Birliği (TUREB) çatısı altında örgütlenmiş olan 13 turist rehberleri odasında hizmet veren gurur duyduğumuz kadın rehber sayısı konuştuklarımızla sınırlı değil. Ancak meslek kuralı olarak Türkiye'yi gezmeye gelen bazı ünlüler, adlarının kesinlikle gizli kalmasını istiyor. Bu yüzden biz de 8 Mart Dünya Kadınlar Günü münasebetiyle sadece gezdirdiği ünlülerin adını verebilecek sekiz kadın rehberlerimizle görüştük. Kadın rehberlerimizin dünyadan hangi ünlüyü gezdirdiğini araştırıp, tur sırasında unutamadıkları anılarını anlatmalarını istedik. Sonuçta ortaya elinizde tuttuğunuz sayımızdaki bu keyifli öyküler çıktı.
ÖMÜR KAHRAMAN / İngilizce-Arapça Rehberi
"27 yıllık rehberlik hayatımda çok kişi gezdirdim. Aklıma ilk gelenleri yazıyorum, gelmeyenler kusura bakmasın. ABD Başkanı Bill Clinton eşi Hillary Clinton ile kızları Celsea Clinton deprem bölgesini ziyaretlerinde, Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ve eşi Emine Erdoğan, Pakistan Cumhurbaşkanı Pervez Müşerref, Pakistan Turizm Bakanı Nilüfer Bahtiyar, Avrupa Konseyi Eğitim ve Kültür Komisyonu üyelerine rehberlik ettim. Mısır'da birçok bakanımız, belediye başkanımız ve İBB üyelerini gezdirdim. Ayrıca Burcu Esmersoy ve Nazım Akmandil'in düğününe gelen misafirlerini gezdirdim. İtalya'da görevdeyken çok sayıda siyasetçi, basın mensubu ve iş adamına da rehberlik yaptım. Ayrıca gemilerle gelen binlerce yabancıya rehberlik yaptım. Türklere yurtdışında rehberlik yaparken de çok önemli iş insanlarımıza rehberlik yaptım.
Rehberlikte ilk işe başladığım zamanlarda bir ABD'li kadına rehber arayan acente ile iki günlük tur için anlaştık. Kimse münferit diye istemeyince, turist kadın acemi rehber olarak bana kalmıştı. Otelden çıktık, yol boyunca bilgi verip Sultanahmet Camii'ni ziyaret ettik. Çıkınca 'Boş ver tur programını ben yeni ev aldım. Evime halı alalım' dedi. İki halıcıdan pahalı ürünler aldı. Beni çok sevdi tur sonunda araba alabilecek kadar para kazanmıştım. Odağımız para olmazsa para bir şekilde geliyor. Önemli olan doğru bilgiler verirken güvenilir, yardımsever ve dürüst olmamız."
PELİN ÖNER ÖZBAYOĞLU / İngilizce-Portekizce Rehberi
"Şimdi Avrupa Merkez Bankası Başkanı olan Christine La Garde, IMF Başkanı olduğu dönemde Türkiye'ye gelmişti onu gezdirdim. Gypsy Kings Müzik Grubu, Pink Martini Müzik Grubu üyelerinin yanısıra, New York Christie's müzayede salonunun kurucusu ile Picasso'nun arkadaşı dünyaca ünlü sanat tarihçisi Sir John Richardsson, Pakistan eski Başbakanı Yusuf Reza Gilani'yi ailesiyle, dünyaca ünlü model ve Victoria's Secret mankeni Sara Sampaio, Avrupa Delegasyonu Başkanı Büyükelçi Christian Berger ve Kraliçe Elizabeth'in eski yardımcısı Chris Ely'e rehberlik ettim.
Dünyaca ünlü Pink Martini grubunu Sultanahmet'te gezdiriyorum. Akşamki özel konserlerinde Türkçe 'Aşkım Bahardır' şarkısını söylemeye karar vermişlerdi. Solistleri Storm Large, benle gezerken bir yandan şarkıyı ezberlemeye çalışıyor. Şarkı sözlerini merak edip anlamını sordular. Türkçemizin çok farklı bir dil olduğunu birebir tercüme yapınca anlam kaybı olacağını söyledim ama ısrar edince çevirdim. Tabii çevirince komik oluyor My love was like spring (aşkım bahardır) diye başlayıp My heart darkened (gönlüm karardı) diye devam eden bir şarkı. Çok şaşırdılar. Bu kadar neşeyle söyledikleri hareketli bir şarkının sözlerinin aslında hüzünlü olduğunu anladılar. Dikilitaş'tan Yılanlı Sütuna giderken ben anlatıyorum onlar dans ediyor. Etraftakiler onların ünlü bir müzik grubu olduğunu bilmediği için bize şaşkın şaşkın bakıyorlardı."
MERYEM SARITAŞ / Çince Rehberi
"Türkiye'ye gelen; Çin Başbakanı Wen jiabao, Çinli bakanlar, valiler, büyük şehirlerin belediye başkanları ve önde gelen şirketlerinin yöneticilerini gezdirdim. Geçen yıl Türkiye'nin 11 kenti büyük bir deprem felaketiyle sarsıldı. Depremin üçüncü gününde Çin kurtarma ekibi Türkiye'ye geldi. Kurtarma ekibinin AFAD, AKUT, diğer Türk kurtarma ekipleri ve depremzedelerle iletiminde çevirmenlik yaptım. Çinli ekibin göçük altından ve molozların arasından birçok kişiyi kurtarmasına tanıklık ettim. Ekibin deprem mağdurlarıyla iletişim kurmalarına yardımcı oldum. Depremden bir ay sonra Çin Devlet Sismoloji İdaresi'nden uzmanlar, felaket bölgesinde incelemeler yapmak için geldi. Uzmanların inceleme ve çalışmalar yapmasına da yardımcı oldum. Tur rehberlerimin son derece anlamlı olduğuna inanıyorum. Bizler çeşitli gruplara liderlik edebileceğimiz gibi, farklı çalışmalarda birçok kişiye de yardımcı olabileceğimizi düşünüyorum."
ÖZGE OKUMUŞ / İngilizce Rehberi
"Gelen kişi diplomat, bakan, bürokrat, siyasetçi veya iş insanı olduğunda güvenlik nedeniyle kim olduğu bize son dakikada bildiriliyor. Bir gün turdayken telefonum çaldı arayan 'Nerede, ne yapıyorsan hemen bir limuzin kiralayıp İstanbul Havalimanı'na git. Misafirimizi al otelindeki kral dairesine götür. Oradan da akşam onu lüks yatla gezdireceksin' dedi. Turdan havalimanına yetişmem mümkün değildi, bu yüzden kardeşimi arayım takım elbisesi giyip lüks araçla havalimanına giderek misafirimizi bana iletilen Michell Roxana adını levhaya yazıp onu karşılayarak otele götürmesini rica ettim. Kardeşime de 'Maykıl Amca geliyor, kim olduğu hakkında bilgi vermediler. Gelen kişi yaşlı huysuz bir diplomat da olabilir' diye mesaj attım. Turum bitince kardeşimi arıyorum bir türlü cevap vermiyor. Kardeşime merakla 'Ne oldu, misafiri aldın mı araçta mısınız' diye yeni bir mesaj attım. Kardeşim 'Abla dilim tutuldu, konuşamıyorum kız çok güzel' diye yanıt verince daha da meraklanıp 'Ne kızı, aldığın yaşlı adam değil mi, yoksa yanlış kişiyi mi getiriyorsun?' yeniden yazınca 'Kardeşimden 'yoo, yanlış kişi değil tam tersine levhada yazılı ismini görüp yanıma geldi' yanıtı geldi. İşlerimi bitirip lüks yata geçince durumu anladım meğer gizli misafirimiz Venezuela'dan Miss Earth'e giderken İstanbul'a uğrayan 2019'dan beri Miss Earth olan Michell Roxana'ymış. Bizimkiler bu aktarma sırasında ona sürpriz yapmışlar."
ÇİĞDEM GİRGİÇ / İngilizce Rehberi
"1996 yılından beri İngilizce dilinde kokartlı rehber olarak çalışıyorum. Meslek hayatımda şimdiye kadar ünlü birçok kişiye rehberlik ve mihmandarlık yaptım. Sir Ian Holm, U2 grubu, Medeski, Martin& Wood, Alexander Skarsgaard, Kronos Quartet, Patricia Arquette bunlardan birkaçı. İngiliz oyuncu Sir Ian Holm'ü Yüzüklerin Efendisi üçlemesi filminde Hobbit Bilbo Baggins, Chariots of Fire filminde antrenör Sam Mussabini, Beşinci Element filminde Vito Cornelius ve Yaratık filminde android Ash rolleri ile tanıyoruz. 1976'da İrlanda'nın Dublin şehrinde kurulan rock grubu U2 ise, Bono, The Edge, Adam Clayton ve Larry'den oluşuyor. Medeski Martin & Wood (ya da MMW ), 1991 yılında kurulan, John Medeski, Billy Martin ve Chris Wood'dan oluşan bir Amerikan caz füzyon grubudur. Kronos Quartet'e gelince klasik ve çağdaş müziğin öncü toplulukları arasında yer alıyor. Kronos Quartet, Darren Aronofsky'nin Oscar ödüllü 'Requiem For A Dream' filminin müziği başta olmak üzere birçok filmin müziğiyle adını tarihe altın harflerle yazdırdı."
ELIZABET KURUMLU / İngilizce Rehberi
"Türkiye ziyaretleri sırasında eşlik ettiğim bazı ve isimlerini verebileceklerim şöyle sıralanıyor: Bettany Hughes, Boris Johnson, David Baddiel, Kofi Annan, Michael Portillo, Soo Kui Jen, Tony Robinson ve Steven Spielberg.
BM Genel Sekreteri Kofi Annan ve eşi Nane Maria Annan'a üç günlük İstanbul konaklaması esnasında rehberlik ettim. İlk olarak Atatürk Müzesi ziyaret etti gezi boyunca Annan'ların ihtiyatlı ama samimi tavırları dikkatimi çekip hoşuma gitmişti. Müzeye yaklaşıyorduk uzaktan müzenin önünde 20-30 kişilik bir kalabalık gazeteci grubunu gördüm. Karşılama olacağı bilgisi verilmemişti. Annan, durumdan haberdar olup olmadığımı sorunca benim için de sürpriz olduğunu ama Türk gazetecilerinin işlerini iyi yaptıklarını söyledim. Gülümseyerek eşine dönerek ne yapmak istediğini sordu. Hava soğuktu ve uçaktan eşinin giysileri çıkmamıştı bu yüzden yanında kalın giysi yoktu. Isınabilmesi için son dakikada tedarik edebildiğim panço tarzı yün bir şalı verdim. Annan, araçtan inmek konusunda tek başına karar vermek yerine eşine danıştı. Aralarındaki karşılıklı saygı, sevgi ve nezaket, her hallerinden akıyordu. Eşini onore etmesini bir kez daha takdir etmiştim. Beraber olduğumuz süre boyunca herkese karşı nazik ve tepeden bakmayan tavırları hiç kesilmedi. Öğle yemeğinde bana ağırlıklı olarak Ege otları hakkında sorular sordular. Dünya Kadınlar Günü denince aklıma onlar geldi. 8 Mart hatırlanma gününde ve sonrasında tüm kadınların en az Kofi Annan kadar nazik ve düşünceli insanlarla karşılaşmalarını dilerim!"
SULTAN GÖRKEM / Çince Rehberi
"Rehberlik kokartımı 1997'de aldım dolayısıyla Türkiye'nin en eski Çince rehberiyim. Çin'den birçok ünlüyü gezdirdim. Bunlar arasındakilerden sadece merkezi Şanghay'da bulunan Çinli Fosun International'ın dört kurucu ortağından biri olan ve kişisel serveti 3,2 milyar doları aşan Guo Guangchang hakkında bilgi verebilirim. Kendisi Club Med'in hisselerinin yarısını aldıkları dönemde özel jetiyle Antalya'ya gelmişti. 1992'de kurulan Fosun, dünyanın dört bir yanında ailelere sağlık, mutluluk, zenginlik ve akıllı üretim alanlarında hizmet ve ürünler sunan küresel bir tüketici grubudur. Hiç unutmam yaz günüydü, hava çok sıcaktı ve misafirim Antalya'nın sıcağından bunalıyordu. Hadrian Kapısı'ndan limandaki lokantaya koşa koşa indiğimizi hatırlıyorum. Beyefendinin Antalya'da gideceği diğer yerler için bir helikopter ayarlanmıştı. Helikoptere ben de binip Kemer'den Belek'e gittik. Kendisi orada golf oynadı. Rehberlerin iyi bir donanıma sahip olması şart. Golftan, şaraptan ve mücevherden de anlaması gerekiyor. Gerektiğinde edebiyatı, mimari, sanatı ve tarihi de araştırıp öğrenecek. Sadece yabancı dil bilmek yeterli değil, dünyayı takip edip, trendleri de bilmekte yarar var."
KARÇİÇEĞİ AYKURT / İngilizce Rehberi
"Özel konuklar rehberi olarak, 1987'den bu yana aralarında cumhurbaşkanları, kuvvet komutanları, devlet adamları, sivil toplum örgütü yöneticileri, iş insanları ve ailelerden oluşan birçok yabancı ünlüyü gezdirdim. Bugün İngiltere Kralı olan 3. Charles (Prens Charles), ABD Genelkurmay Başkanı Peter Pace, UNICEF Başkanı Andre Man, başlarında ülkelerinde halk kahramanı gibi görülen ikiz kardeşler Mark ve Steve Waugh'un bulunduğu Avustralya milli kriket takımı oyuncuları, gezdirdiklerimden sadece birkaçı. Dünyanın öbür ucundan gelen yabancı bir devlet adamını gezdirirken bana anlattığı bir konuyu hiç unutamam. Bana 'çalışma masamın üstünde Atatürk'ün altın çerçeveli bir fotoğrafı var. Ne zaman bir zorluk yaşasam bu fotoğrafa bakıp, O'nun yılmaz inancı ve bütün coğrafyalara hitap eden evrensel değerlerini hatırlayıp güç alıyorum' demişti. 2001'de Gelibolu'da gezdirdiğim Avusturalya milli kriket takımının kaptanları Mark ve Steve Waugh'un talebi de beni çok duygulandırmıştı. Çanakkale Savaşı devam ederken bir ara verilmiş Avusturalyalı askerler kriket maçı yapmış, Türk askerleri de onları seyredip alkışlamış. Avusturalya milli kriket takımının kaptanları, benden onları yıllar önce kriket oynanan aynı noktaya götürmemi istedi. Oraya gittik takım oyuncuları temsili maç yapıp hatıra fotoğrafı çektirdi. Sonra kaptanlar bana Atamızın 'Uzak diyarlardan evlatlarını harbe gönderen analar! Gözyaşlarınızı dindiriniz. Evlatlarınız, bizim bağrımızdadır' sözünü hatırlattıklarında çok duygulandım. Barışa çok ihtiyacımız olan bugünlerde yurtta sulh, cihanda sulh diyerek dünyaya barış diliyorum."
Deneyimli rehberlerden rehber adaylarına öneriler
-Alan bilginiz olsun: Rehberlik yapacağınız bölge veya ülke hakkında derinlemesine bilgi edinin.
-İletişim becerilerini geliştirin: İyi iletişim becerilerinin turist rehberliğinde önemli olduğunu aklınızdan çıkarmayın.
-Birkaç yabancı dil öğrenin: Kültür elçisi ve ülkenin tanıtım yüzü olarak başta nadir diller olmak üzere birkaç yabancı dili çok iyi öğrenin.
-Güvenlik ve acil durum eğitimi alın: Acil durumlarda nasıl hareket edeceğinizi bilmeniz, turistleri güvende tutmanızı kolaylaştıracaktır.
-Yerel ilişkiler kurun: Yerel turizm endüstrisindeki diğer profesyonellerle ilişkiler kurun.
-Yenilikçi ve yaratıcı olun: Farklı ve yenilikçi tur programları ve aktiviteleri geliştirmek turistlerin ilgisini çekebilir. Yaratıcı fikirlerle öne çıkmak işinizi geliştirebilir.
-Misafir memnuniyetine odaklanın: Turistlerin memnuniyeti ve iyi bir deneyim yaşamaları her zaman önceliğiniz olmalıdır. Güler yüz, misafirperverlik ve dikkatli bir şekilde turistlerle ilgilenmek önemlidir.
-Empati yapın: Siz turist olduğunuzda nasıl muamele görmek istiyorsanız turistinize de öyle davranın. Turistleri evinize gelen misafir gibi görüp öyle ağırlamaya çalışın.
-Bilmediğiniz konularda ahkam kesmeyin: Rehberlik çok bilgili olmayı gerektiriyor. Ancak bilmediklerimiz de var ve bu konularda ahkam kesmek yerine 'bilmiyorum araştıracağım' diyerek doğrusunu öğrenin
-Bilgileri güzel öykülerle süsleyin: Rehberlik psikoloji bilmeyi gerektiren, ezber bilgi aktarımı değildir. Bilgileri öykülerle zenginleştirip anlatırsanız hem ilgi çeker hem de akılda kalıcı olur.
-Teknoloji gelişirken rehbere ihtiyaç bitmeyecek: Teknoloji rehberliğin bitirmeyip, şeklini değiştirecek. Turistin sohbet edeceği, bağ kurabileceği işin ehli rehberlere olan ihtiyacı hiç bitmeyecek.
-Tuhaf sorulara hazırlıklı olun: Farklı kesim, yaş ve kültürlerden insanları gezdireceksiniz. Onlardan çok tuhaf soru gelebilir buna şaşırmayın ama hazır olun.
-Esnek ve problem çözücü olun: Tur sırasında beklenmedik durumlarla karşılaşabilirsiniz. Esnek olun ve problemleri çözme becerinizi geliştirin.