Tarım sigortaları havuzu büyüyor
PARA ANKARA/ HÜLYA GENÇ SERTKAYA Kahramanmaraş merkezli depremlerin hemen ardından aksiyon alan Tarım Sigortaları Havuzu (TARSİM), depremden zarar gören 11 ilde hasar ödemelerini sürdürüyor. Deprem bölgesinde en çok ihbar alınan branş "hayvan hayat sigortaları" olurken, Malatya, Kahramanmaraş, Gaziantep, Hatay, Adıyaman ve Şanlıurfa en fazla ihbarın alındığı iller olarak öne çıkıyor. Öte yandan resmi veriler, deprem bölgesinde tarım sektöründe sigortalılık oranının Türkiye ortalamasının altında kaldığına işaret ediyor. Tüm dünyada olduğu gibi ülkemizde de afetlerin sıklıkla ve daha şiddetle yaşanıyor olması, üreticilerin tedbiri elden bırakmamaları, tarım sigortalarını mutlaka ve zamanında yaptırmaları gerektiğini ortaya koyuyor. 2022 yılında da üreticinin ve yetiştiricinin alın terini korumak, emeklerine değer katmak için çalışan TARSİM, 2023'te de hedeflerini büyüterek daha fazla yenilikle üreticinin yanında olmaya devam ediyor. İklim değişikliği, don, dolu, aşırı yağış, kuraklık ve deprem gibi risklere karşı üreticiye "kalkan" olan TARSİM, 2023 yılında kadın çiftçi indirimini yüzde 5'ten yüzde 10'a çıkardı. Genç çiftçi indiriminde genç çiftçi yaş sınırını 30'dan 40'a yükseltti. Yüzde 5 oranında "Şehit ve Gazi Yakını" indirimi uygulaması getirdi.
GELİR KORUMA SİGORTASI KONYA'DA UYGULANACAK
Deprem bölgesine yönelik sigortalılık oranları ve hasar ödemelerine ilişkin detaylara girmeden önce, TARSİM'in 2023'te yaptığı yeniliklere bir göz atalım. TARSİM'den yapılan açıklamaya göre, 2023'te bitkisel ürün sigortalarında önemli değişikliklere gidildi. TARSİM, ilk kez 2021'de yüzde 60 devlet prim desteği ile ekmeklik ve makarnalık buğday ürünlerinde; pilot proje olarak Konya ilinin Cihanbeyli, Kadınhanı ve Karatay ilçelerinde uygulamaya alınan "Gelir Koruma Sigortasını", 2023 yılı üretim sezonunda Konya ili genelinde üreticilerin hizmetine sundu.
TARSİM'in yaptığı yenilikler çerçevesinde 2023'te dolu riski tarife fiyatında 87 farklı üründe yüzde 15, 23 farklı üründe yüzde 10, 24 farklı üründe yüzde 5 indirimler uygulandı. Buğday ve buğday sertifikalı tohumluk ürünü tarife fiyatında yüzde 6 indirime gidildi. Don riski tarife fiyatında, incir, kestane, avokado, altıntop, ahududu ürünlerinde yüzde 20, Antep fıstığı, Trabzon hurması ürünlerinde ise yüzde 10 indirim uygulandı. Aynı adada/parselde hem ağaç sigortası hem bitkisel ürün sigortası poliçesi bulunan üreticilerin ağaç sigortası poliçelerinde yüzde 5 oranında "ağaç çift poliçe indirimi" uygulaması getirildi. Kiraz ve vişne ürünlerinde teminat başlangıcı "ilk çiçeklenme" evresinden "beyaz tomurcuk" evresine aldı. Enginar ürününde don riski isteğe bağlı ek teminat olarak sigorta kapsamına sokuldu. Şeker pancarı, çerezlik kabak, domates, biber, patlıcan, kavun ve karpuz ürünlerinde, ürünün fide ve yapraklanma döneminde meydana gelen ve yeniden ekim dikime neden olan don riski teminatını, isteğe bağlı ek teminat olarak kapsama aldı.
SERA SİGORTASINDA ÖRTÜ ONARIM TUTARI ARTTI
2023'te alçak tünellerde "yaban domuzu zararı" riski teminatı kapsamına girdi. Alçak tünellerde yetiştirilen domates, biber, patlıcan, kavun ve karpuz ürünlerinde fide döneminde yeniden ekim ve dikime neden olacak don riski isteğe bağlı ek teminat olarak kapsama alındı. Kivi ürününde müşterek sigorta oranı, yüzde 30'dan yüzde 20'ye, kayısı ürününde müşterek sigorta oranı yüzde 35'ten yüzde 30'a, erik ürününde muafiyet oranı yüzde 20'den yüzde 15'e düştü. Sera sigortasında örtü onarım masrafı tutarı, 250 TL'den bin TL'ye yükseldi. Yenilenebilir enerji kaynağı olarak, jeotermal kaynak kullanıldığı tespit edilen seralarda, toplam poliçe primi üzerinden yüzde 5 indirim uygulaması başladı.
KÖY BAZLI KURAKLIK VERİM SİGORTASI YENİLİKLERİ
2023'te aynı ürün ve adada/parselde hem bitkisel ürün sigortası hem köy bazlı kuraklık sigortası poliçesi bulunan üreticilerin son yaptırdığı poliçesine uygulanan yüzde 5 oranındaki "çift poliçe" indirimi 10'a yükseldi. Büyükbaş hayvan hayat sigortası tarife fiyatında süt sığırlarında yüzde 6, besi sığırlarında yüzde 5 indirim uygulandı. Büyükbaş hayvan hayat sigortasında yüzde 15 olan yavru atma bedeli yüzde 20'ye çıktı. Geniş kapsamlı tarifede, yenilenebilir enerji kaynağı olarak aktif biyogaz enerjisi üretimi yapan ve risk inceleme sonucuna göre bu yöntemi kullandığı tespit edilen büyükbaş hayvancılık işletmeleri için yüzde 5 indirim uygulaması getirildi. Küçükbaş hayvan hayat sigortasında "ek hastalıklar, uçurumdan yuvarlanma, kurt parçalaması vb." hasarlar için müşterek sigorta oranı, yüzde 30'dan yüzde 20'ye düşürüldü. Büyükbaş ve küçükbaş hayvan hayat sigortasında 12 aylık olan dar kapsamlı tarifeye ilave olarak poliçe süresi 18 aylık olan yeni tarife fiyatı yetiştiricilerin hizmetine sunuldu. Kümes hayvanları hayat sigortasında geniş kapsamlı tarife fiyatlarında, yüzde 10 indirim yapıldı. Kümes hayvanları hayat sigortasında yüzde 20 olan müşterek sigorta oranını yüzde 10'a düşürüldü. Su ürünleri hayat sigortasında tarife fiyatlarında yüzde 10 indirim yapıldı.
15.3 MİLYON TL HASAR ÖDEMESİ YAPILDI
TARSİM, tüm branşlarda her türlü doğal afetlere karşı teminat sağlıyor. Özellikle en uygun poliçe prim tutarlarının oluştuğu dar kapsamlı hayvan hayat sigortası poliçeleri dahil tüm poliçelerinde deprem teminatı bulunuyor. TARSİM'den yapılan açıklamaya göre, 7 Mart 2023 itibarıyla deprem bölgesinden tüm tarım sigortası branşlarında 6 bin 96 adet hasar ihbarı alındı. Deprem kaynaklı olarak 656 bin 478 adet büyükbaş, küçükbaş ve kanatlı hayvanda, 5 bin 833 kovanda, 231 dekar alanda hasar meydana geldi. Alınan hasar ihbarlarını takiben sahada hasar tespit çalışmalarına hızla başlandı ve bu çalışmalarda 93 eksper görev aldı. 5 bin 285 adet dosyanın hasar tespit işlemi tamamlandı, 806 adet dosyanın işlemi de devam ediyor.
7 Mart itibarıyla büyükbaş ve küçükbaş hayvan hayat sigortaları branşlarında, Diyarbakır, Kahramanmaraş, Gaziantep, Adıyaman, Hatay, Malatya, Kilis ve Şanlıurfa'da bin 439 adet hasar dosyasının işlemleri tamamlanmış olup; üreticilere 9 milyon 544 bin 749 TL hasar ödemesi gerçekleştirildi. Kümes hayvanları hayat sigortası branşında, Malatya'da ve Niğde'de 17 adet hasar dosyasının işlemleri tamamlanmış olup; üreticilere 4 milyon 436 bin 308 TL hasar ödemesi yapıldı. Sera sigortası branşında Hatay ve Kahramanmaraş'taki altı adet hasar dosyasının işlemleri tamamlanmış olup; 1 milyon 191 bin 62 TL hasar ödemesi gerçekleştirildi. Bu şekilde sigortalılara bin 467 adet dosya için 15 milyon 270 bin 455 TL hasar ödemesi yapıldı. Ayrıca, değerlendirmesi devam etmekte olan toplam 4 bin 629 adet hasar ihbarı dosyaları için 25 milyon 689 bin 849 TL daha hasar ödemesi yapılması öngörülüyor.
DEPREM BÖLGESİNDE SİGORTALILIK ORANI
Deprem bölgesine yönelik tarım sigortası verileri incelendiğinde, su ürünleri hayat sigortası branşı dışında, büyükbaştan küçükbaşa diğer branşlarda sigortalılık oranı Türkiye ortalamasının altında kaldı. TARSİM verilerine göre; 2022'de su ürünleri hayat sigortası branşında sigortalılık oranı Türkiye genelinde yüzde 14 iken, depremin vurduğu 11 ilde yüzde 21 düzeyde gerçekleşti. 2022'de Türkiye genelinde tarım sektöründe sigortalılık oranı bitkisel ürün sigortalarında yüzde 22, büyükbaş hayvan hayat sigortasında yüzde 29, küçükbaş hayvan hayat sigortasında yüzde 23, kümes hayvanları hayat sigortasında yüzde 41, sera sigortasında yüzde 29, arıcılık sigortasında yüzde 37 düzeyinde gerçekleşti.
2022 yılı resmi verileri doğrultusunda, büyükbaş hayvan hayat sigortasında, yüzde 35 ile Malatya, yüzde 31 ile Kilis ve yüzde 31 ile Osmaniye öne çıktı. Küçükbaş hayvan hayat sigortasında Malatya yüzde 54, Osmaniye yüzde 33 ve Elazığ yüzde 31 ile ilk üçte yer aldı. Kümes hayvanları hayat sigortasında sigortalılık oranı, Osmaniye'de yüzde 80, Malatya'da yüzde 51 ve Elazığ'da yüzde 28 oldu. Sigortalılık oranı arıcılık sigortasında, Diyarbakır'da yüzde 34, Hatay'da yüzde 26 ve Şanlıurfa'da yüzde 24.
TARSİM, 2022'DE 3.7 MİLYAR TL'LİK HASAR ÖDEDİ
Tarım sigortaları havuzu her geçen yıl büyüyor. TARSİM verilerine göre devlet destekli tarım sigortaları sisteminde poliçe sayısı 2022'de bir önceki yıla göre yüzde 22 artarak 3 milyon 77 bin 908'e ulaşırken, bu poliçelerin yüzde 86'sını bitkisel ürün sigortası, yüzde 9'unu büyükbaş hayvan hayat sigortası, yüzde 3'ünü küçükbaş hayvan hayat sigortası, yüzde 1'ini sera sigortası oluşturdu. 2022'de devlet destekli tarım sigortaları sisteminde prim üretimi yüzde 92 artışla 9 milyar 6 milyon TL, sigortalı alan yüzde 21 artarak 34.9 milyon dekar, sigortalı sera sayısı yüzde 2 artarak 38 bin 519 adet oldu. Sigortalanan tarımsal varlık; 2022'de bir önceki yıla göre yüzde 138 artışla 296 milyar 150 milyon TL olurken, devlet prim desteği ise 4.8 milyar TL düzeyinde gerçekleşti. 2022'de bir önceki yıla göre sigortalı büyükbaş hayvan sayısı yüzde 28.1 artışla 12 milyon 714 bine, küçükbaş hayvan sayısı yüzde 35.7 artışla 4 milyon 894 bine yükseldi. Devlet destekli tarım sigortaları sisteminde hasar ihbar dosya sayısı ise 2022'de bir önceki yıla göre yüzde 16 artışla 636 bin 113 adet, ödenen hasar tutarı yüzde 51 artışla 3 milyar 678 milyon TL oldu.