Kahve kahve olalı böyle rağbet görmedi
PARA RÖPORTAJ/ MERVE YILMAZ GERGİN Her şey kahvenin sadece bir içecek değil, bir yaşam tarzı, bir kültür haline gelmeye başladığı dönemde başladı. Geçmişte film ve müzikle sınırlı olan eğlence sektörünün alt alanı festivaller, yeme-içme sektörünün de devreye girmesiyle hızlı bir büyüme sürecine girdi. Kahve pazarı, özellikle son on yılda ev ve sanayi tipi makinelerdeki teknolojik gelişmeler, yeni kahve dükkanlarının açılması ve kahve kültürünün yayılması ile Türkiye'nin en hızlı büyüyen iş kollarından biri haline geldi. Kahve festivalleri ise bu büyümeyi daha da hızlandıran önemli bir güç olarak öne çıktı. Bu festivaller, yalnızca kahve severlere yeni lezzetler sunmakla kalmadı; aynı zamanda şehirlerin ve ülke ekonomisinin canlanmasına da büyük katkıda bulundu.
Kahve pazarının büyümesini ateşleyen bu festivallerin baş aktörü ise Dream Sales Machine. Düzenlediği festivallerle tüm kahve paydaşlarını ve kahve severleri bir araya getiren şirketin hedefi, bu organizasyonu uluslar arası boyuta taşımak. Dream Sales Machine Başkanı Alper Sesli ile on yıl önce başlayan bu festivallerin ekonomik olarak düzenlendiği şehirlere ve genel anlamda ülke ekonomisine katkılarını, 3. Dalga Kahve Akımı'nın kahve festivallerine etkisini ve şirketin yeni hedeflerini konuştuk…
On yıl içinde festival nasıl bir evrim geçirdi? Ziyaretçi kitlesinde nasıl bir değişiklik gözlemlediniz? Fstivallerin şehirlere ve ülke ekonomisine nasıl bir katkısı oldu?
Kahve festivalleri öncelikle spesifik olarak kahve endüstrisine odaklı bir etkinlik olup, odaklandığı nokta tümüyle kahve ve kahve kültürünün ülkemizde büyümesi ve yayılmasıdır. Hayal Makinası tarafından organize edilen kahve festivalleri bu kararlığı nedeniyle kahve endüstrisinin tüm paydaşları tarafından büyük destek görmektedir. Kahve endüstrisi, ülkemizde ev ve sanayi tipi makinalardaki güçlü yönü ve istihdamı, ithalat tarafındaki büyük vergi payları, kahve dükkanları tarafında sağladığı istihdam, hızlı vergi üretimi (KDV), ürün gamı zenginliği, HORECA tarafındaki payı, kahve yanı ürünlerdeki inanılmaz hızlı büyüme ile kesinlikle son 10 yılda hizmet ve yiyecek/içecek sanayisi tarafında ülkemizin en hızlı büyüyen istihdam ve vergi liderliği üstlenmiş sektördür. Bu bağlamda festivallerimiz sektör ile kahve sevenler arasında güçlü bir enerji bağı kurarken, ülkemiz adına da çok büyük pozitif bir sektörel fayda sağlamaktadır. Baş aktörümüz kahve çekirdeği. Dolayısıyla birçok sektörde ana taşıyıcı ürün ismi ile anılan böylesi festival yok. Bu da bizim için gurur kaynağı.
Ülkemizdeki kahve festivalinin tahmini büyüklüğü ne kadar? Yabancı ziyaretçi ve markaların katılımı, Türkiye'ye ne kadar döviz kazandırıyor?
Kahve pazarının büyüklüğü 2023 yılında 400 milyar bardak ve 110 milyar dolarlık ticari büyüklüğe ulaşmış durumda. Uluslararası katılımcıların ve ziyaretçilerin sayıları geçmiş yıllarda çok yüksekti. Bunu artırmak için Ticaret Bakanlığı ve Turizm Bakanlığı ile çalışmaya çok istekliyiz. Türkiye 500 yıllık bir geleneği çok önemli bir ticari fırsata çevirebilir. Sonuçta İstanbul Kahve Festivali bizim gibi girişimcilerin gücü ile 10'uncu yılına geldi. Bu yıl için yabancı şirket katılımlarında bir gerileme söz konusu. Bu düşüşün tekil yabancı konuklara ne kadar yansıyacağını festival dönemlerinde göreceğiz.
Türkiye'deki kahve festivalleri dünya ile rekabet edebilecek seviyede mi? Uluslararası arenada nasıl bir konumdayız?
10. İstanbul ve 8. Ankara Kahve Festivalleri kesinlikle uluslararası standartların ve mevcut formatların çok üzerinde. Londra, Amsterdam, Milano, New York vb. kahve festivalleri liginde lider özelliğini taşımakta. Bunun dışında pandemiden bu yana ülkemizde gerçek bir festival deneyimi yaşayabileceğiniz festival sayısı maalesef çok azalmış durumda. Adına festival kelimesi koyan, birden çok sanatçı çıkartan etkinlikler ile benzer deneyim etkinliklerinin festival karşılığından bahsetmek mümkün değil.
Sürdürülebilir festival ekonomisi konusunda neler yapıyorsunuz? Özellikle kahve atıklarının geri dönüşümü konusunda alınan önlemler nelerdir?
Sürdürülebilirlik ile ilgili ülkemizde maalesef yıllardır çabalamamıza rağmen kamu ve devlet tarafında bir işbirliği yakalamakta oldukça zorlanıyoruz. Özel sektör ise sadece popüler başlıklar dışında çok etkin değil. Örneğin kahve atığı çok değerli ve biz bir çok kurumla görüşmemize rağmen bir sonuç alamıyoruz. Dönüştürülebilir atık politikasına uygun yaptığımız çalışmalarda da üzülerek bir karşılık bulamıyoruz. Son birkaç yıldır sivil inisiyatif tarafında bir çaba var, umarım başarılı olurlar.
Festivallere her yıl ne kadar kişi katılıyor? Atölye çalışmaları, tadımlar ve diğer etkinlikler hakkında bilgi verir misiniz?
2023 yılında İstanbul, Ankara, İzmir festivallerimize toplamda 126 bin kişi katıldı. Kahve festivali türünün tek gerçek deneyim ekosistemi. Birçok stantta ücretsiz olarak tadım yapabiliyorsunuz, seminerler ile bilgi alıyorsunuz, workshop ve atölyeler ile deneyimler ediniyorsunuz, önemli kahve yanı lezzetlere ulaşıyorsunuz, tanımadığınız bir çok marka ile tanışma fırsatı yakalıyorsunuz. Sektörün önemli ve lider isimleriyle bir araya geliyorsunuz ve tüm bunları nefis müzik ve konuşmacılarla birlikte taçlandırabiliyorsunuz. Başka böylesi bir etkinlik olmaması ve festivallerimizin çok sevilmesinin önemli değerlerinden bazıları bunlar. Bir diğer önemli konu ise; festivallerimizin bir yandan iyilik projelerine destek veriyor oluyor olması. Bu yıl itibariyle somut bir kültür ve sanat fonuna destekçi olma kararı aldık ve yakında açıklayacağız.
3'üncü Dalga Kahve Akımı kavramını biraz açabilir misiniz? Bu akımın kahve festivallerine etkisi ne?
Tüm dünya, nitelikli kahveyi, adil ticareti, korunmuş doğayı, gerçek lezzeti konuşmaya 3. dalga ile başladı. 3. dalga olmasaydı nitelik başlığı altında birçok konuyu konuşmuyor olacaktı dünya. 2. dalganın tüm dünyada yarattığı güçlü kahve tüketimi, kültürü ve penetrasyonu çok değerli. İşte bu yaygın büyüklüğün ardından nitelik konuşma fırsatını da 3. dalga yarattı.
Dream Sales Machine, kahve festivallerinde hangi tür iş ortakları ile çalışıyor? Yerel ve uluslararası işbirliklerinizin festival organizasyonundaki rolü nedir?
Bu konuda oldukça güçlü, köklü ve iyi ilişkilere sahibiz. Hayal Makinesi olarak arkamızda herhangi bir büyük yapının desteği olmadan, bağımsız bir şekilde 10.yılına gelmeyi başarmış tek festival. Daha uzun yıllar da devam edeceğiz. İşte bu noktada içerik anlamında birçok iş ortağımız ile güçlüyüz. 10 yıldır kültür ve bilgi anlamında inanılmaz sayıda iş ürettik ve burada ne adım atarsak taklit ediliyor. Bu da nitelikli olduğu sürece pozitif bir durum. Teknik alt yapı anlamında da kusursuza yakın çözümleriyle çok güçlü marka işbirliklerimiz var. Londra ofisine sahip olmak bizi uluslararası anlamda, küresel bilgi ve işbirliği ağında tutuyor. Kahve endüstrisinin tüm dernek, vakıf ve köklü markaları ile işbirliğimizi güçlü tutmaya çabalıyoruz.
Kahve festivallerinin yerel işletmeler ve turizm sektörü üzerinde ne tür etkileri var?
Çevre illerden inanılmaz ziyaretçi trafiği yakalıyoruz. Örneğin; Ankara tek başına Eskişehir, Kayseri, Konya, Kapadokya, Samsun, Adana, Mersin ve Antalya bağlamında çok özel bir şehir. Ülkemizin başkenti kahve konusunda farklı bir rol üstleniyor. İstanbul ise; tüm Türkiye'den, Balkanlar'dan, Ortadoğu'dan ve Orta Asya ile Baltık Cumhuriyetleri'nden inanılmaz trafik alıyor. Doğal olarak bir festival şehre konaklama, yeme içme, ulaşım anlamında da katkı sağlarken, etkinliğin ayağa kalkmak için gerekli olan tüm önemli paydaşlarını da olabildiğince lokal markalardan seçerek devam ediyoruz.
Uluslararası bölgelere açılacağız
Antalya gerçek bir turizm, tarım ve ziraat başkenti. 660 km sahil bandına sahip ve ülkemizin yurtdışına dönük yüzünün en önemli limanlar şehri. Bu bağlamda İstanbul, Ankara ve İzmir festivallerimizde edindiğimiz tecrübeyi uluslararası bir etkinliğe dönüştürmek için çok arzulu çalışıyorduk. Antalya ilimiz ve büyükşehir belediyemiz bu konuda çok güven veren bir işbirliği fırsatı için bizlere büyük bir destek verdi. Bu yıl 22-23-24 Kasım tarihlerinde Cam Piramit'te olacağız. İlk günümüz sadece otel, restoran, yeme/içme (HORECA) sektörü yatırımcıları ve yatırımcı adayları ile kahve endüstrisinin tüm paydaşlarının olacağı ticaretin konuşulacağı, ticari, yatırım fırsatlarının ve franchise/franchisee iletişiminin konuşulacağı önemli bir gün olacak. Cumartesi ve pazar ise etkinliğimizi tüm kahve severlere açıyor olacağız. Tüketicinin en önemli adresi olan festivaller olarak 2025 yılında etkinliğimizi konferansımız, profesyoneller yapısı ve kahve severler ile şimdiden uluslararası olarak kodlayarak tüm Avrupa, Asya, Kuzey Afrika, Akdeniz/Ege ve EMEA bölgelerine açıyor olacağız. İstanbul'da ise 2021 yılında ülkemizde ilk kez tarafımızdan yapılan İstanbul Coffee Summit 2025 yılı ilkbaharında güçlü bir işbirliği ile tekrar ticareti konuşmak üzere geliyor olacak. 2024 yılında ise Ankara'da ATO ev sahipliğinde, dünya kahve gününde ülkemizde ticareti konuşmak üzere Ankara Kahve Zirvesi'nde birlikte olacağız. Bu bağlamda Antalya bizim uluslararası lokomotifimiz olmak üzere önemli bir rol edinecek.