Afet sonrası yerinde istihdam için 12 acil adım

51 yıldır faaliyet yürüten PERYÖN (Türkiye İnsan Yönetimi Derneği); afet sonrası bölgedeki işgücünü korumak, bölgede üretimin devamlılığını ve yerinde istihdamı sağlamak üzere atılması gereken adımlara ilişkin önerilerini açıkladı. PERYÖN Afet Sonrası Çalışma Grubu'nun düzenlediği, alanında uzman isimlerden oluşan danışma kurulu üyelerinin katıldığı çalıştayın çıktılarında şu ifadelere yer verildi:

"Yaşadığımız deprem felaketi, ne yazık ki on binlerce canımızın hayatını kaybetmesine ve pek çok vatandaşımızın yaralanmasına, maddi manevi zarar görmesine sebep oldu. Afetin ekonomi ve istihdam piyasası üzerinde yarattığı etkinin boyutları da çok büyük. 2021 yılı verilerine göre, bölgede bulunan 11 ili kapsayan afet bölgesinde 2,3 milyonu kayıtlı, 1,5 milyonu kayıtsız olmak üzere istihdamda bulunan toplam 3,8 milyon çalışan bu felaketten doğrudan etkilenmiş durumda.

Önümüzdeki toparlanma sürecini çok iyi yönetmeliyiz

Önümüzdeki toparlanma sürecini iyi yönetmemiz büyük önem arz ediyor. Nüfusun afet bölgesinden göç etmemesini, göç edenlerin geriye dönüşünü, bölgede depremden etkilenen işyerlerinin üretime tekrar başlamasını, üretimin sürekli kılınmasını ve istihdamın devamlılığını kamu, özel sektör ve sivil toplum kuruluşları olarak iş birliği içinde sağlamamız gerekiyor.

Geri dönüşü teşvik edecek güven duygusu oluşturulmalı

Rehabilitasyon sürecinde bölge insanının normal hayata dönebilmesi için gerekli psikolojik desteğin sağlanması, şehirlerin yeniden inşa ve ihya sürecinin tarihi, kültürel ve sosyal doku göz önüne alınarak yürütülmesi, bölgede yeni yapıların depreme dayanıklı ve esnekliğinin yüksek olmasına dikkat edilerek yapılması, bölge insanında geri dönüşü teşvik edecek güven duygusunun oluşturulması ve önümüzdeki eylül ayında bölgedeki okulların eğitime başlayabilmesi için gerekli hazırlıkların yapılması, bölgedeki barınma ihtiyacının yanı sıra hayatın normale dönmesi için alınması gereken en önemli aksiyonlardır.

Göç edenlerin adaptasyonunu destekleyecek sosyal programlar gerekli

Bölgedeki işgücünü koruyacak, göç eden çalışanların geri dönüşünü sağlayacak adımlar atmamız, nitelikli istihdamın desteklenmesi için uzaktan çalışma yöntemini yaygınlaştırmamız önemli. Öte yandan bölgeden göç edenlerin yaşadıkları travmayı aşmalarını sağlamak ve göç ettikleri yerlere adaptasyonunu desteklemek üzere sosyal programlar oluşturulması gerekiyor.

PERYÖN (Türkiye İnsan Yönetimi Derneği) olarak, istihdam politikalarına ilişkin acilen atılması gereken adımlara dair önerilerimizi daha önce kamuoyunun bilgisine sunmuştuk. Afet Sonrası Çalışma Grubumuzun düzenlediği, alanında uzman isimlerden oluşan danışma kurulu üyelerimizin katıldığı, bölgedeki işgücünü koruma ve yerinde istihdam politikalarına ilişkin önerilere odaklı son çalıştayımızın çıktılarını da yine kamuoyu ve karar vericilerin bilgisine sunuyoruz.

İşgücünün korunması ve öncelikli yerinde istihdam için atılması gereken 12 acil adım

1. İşverenlerin depremden etkilenmiş çalışanlar ve vatandaşları desteklemek için yaptığı maddi yardımların vergi ve sigorta ödemelerinden muaf tutulması,
2. Bölgede faaliyet yürüten işverenlerin ödenmemiş idari para cezalarının affedilmesi veya ertelenmesi.
3. Kamu tarafından afet bölgesinde yerinde istihdamı destekleyecek teşvik programları yürütülmesi,
4. Deprem bölgesinde çalışanların ücretleri üzerinden sigorta primi ve gelir vergisi alınmaması, böylece bölgede çalışmanın cazip hale getirilmesi,
5. İşgücüne ihtiyaç duyulan afet bölgelerinde özel istihdam bürolarının bölgede faaliyet göstermesinin kolaylaştırılması ve bu büroların bölgeye ilişkin faaliyetlerde gelir vergisinden muaf tutularak teşvik edilmesi, yasada belirtilen bazı mükellefiyetlerin (özellikle geçici iş ilişkisine yönelik) bu bölgelere özel, belirli bir süre için esnetilmesi,
6. Depremden etkilenmiş çalışanların işe devamlılığının sağlanması için psikolojik destekler verilmesi,
7. Türkiye'deki tüm işletmelerin olası büyüme ve yatırım planlarında afet bölgelerine yatırım yapmalarının teşvik edilmesi, yapılacak yatırımlarda bölge insanının istihdamına öncelik verilmesi,
8. İşgücü kaybı yaşayan işletmelerin nitelikli işgücü taleplerinin mesleki eğitim kursları düzenlenmesi yoluyla karşılanması,
9. Bölgede inşaatlar başladığında doğacak teknik eleman ihtiyacını yerelde karşılamak üzere ilgili alanlarda teknik ve mesleki eğitimlerin verilmesi, bu çalışmalar için öncelikle bölgedeki işgücünden faydalanılması,
10. Engellilerin istihdamını teşvik etmek üzere engelli bireylerin çalıştığı süre boyunca SGK prim oranlarının azaltılması. Sosyal yardımların asgari ücrete oranının çalışmanın devamlılığını sağlayacak şekilde yeniden düzenlenmesi,
11. Bölgede faaliyet gösteren işletmelerin ücret ödeme aczine düşmeleri durumunda iflas vb. şartlar aranmaksızın işçi ücretlerinin ücret garanti fonundan ödenmesine ilişkin yine bölge ve süre ile kısıtlı düzenleme yapılması,
12. Afet sonrası krizlerden en çok etkilenen kadınların istihdamını desteklemek için çocuk, yaşlı ve engelli bakım hizmetlerinin sağlanması, kadınların işgücüne katılımının mesleki eğitim ve beceri geliştirme kursları ile desteklenmesi, yanı sıra kamunun ve özel sektörün satın alımlarda bölgedeki kadın girişimciye ve kadın kooperatiflerine öncelik vermesi.