Avrupa’nın dört ıslak mendilcisinden biri
PARA RÖPORTAJ/ İDRİZ ÇOKAL SAPRO Temizlik Maddeleri'nin kurucuları Ceyhun Zincirkıran ve Mehmet Gündoğdu'nun yolları, 80'li yılların güçlü holdinglerinden MAN'ı Türkiye'ye getiren Ercan Holding'te kesişmiş. Profesyonel olarak çalıştıkları Ercan Holding'in 1989'da zor duruma girmesiyle iki arkadaş birlikte ticarete atılmaya karar vermiş. 1989 yılında Tetra isimli ilk şirketlerini kurarak ticaret ve ihracat yapmaya başlamışlar. Kibrit ihracatı ile başladıkları yolculuk, temizlik maddeleriyle devam etmiş. 1997 yılına geldiklerinde ise Sapro Temizlik Maddeleri ile ıslak mendil üretimine başlayan iki ortak, bugün 850 kişinin çalıştığı Sapro'da, 1.2 milyar TL ciroya ulaşmış durumdalar. Şirket bu ciro ile İSO 500 listesinde de yer alıyor. Grubun toplam cirosu ise 2 milyar TL'yi aşmış durumda. Gelecek hedefleri de büyük. Bugün ıslak mendil pazarının yüzde 40'ını domine eden Sapro, ağırlıklı olarak ihracat ve marketlere özel üretim yapıyor. Bugün Avrupa'nın dört büyük ıslak mendil üreticisinden biri olan Sapro, sektörde liderlik hedefliyor. Kendi markası Hops ise şimdilik sadece online kanaldan satılıyor.
Yüzde 50-50 ortak olan Sapro Temizlik Ürünleri Sanayi ve Ticaret A.Ş. Eş Başkanları Ceyhun Zincirkıran ve Mehmet Gündoğdu ile bir araya geldik. 33 yıllık iki ortağın hikayesini ve gelecek planlarını konuştuk…
Ceyhun Bey, iş hayatınıza nerede ve nasıl başladınız?
CZ: Ortağım Mehmet Gündoğdu ile Ercan Holding'de çalışıyorduk. 80'li yılların en güçlü holdinglerinden biriydi; MAN'ı Türkiye'ye getirmişti. 1989 yılında Ercan Holding'de bazı sıkıntılar oldu. Biz de Mehmet Gündoğdu ile ayrılarak 1989'da dış ticaret üzerine Tetra isimli şirketi kurduk. Edindiğimiz tecrübeyle yeni şirketimizde Avrupa'ya doğru döndük hızlı tüketim malları pazarlamaya başladık. Türkiye'de yaptırıyor, dışarı satıyorduk. Tetra ile karşımıza Avrupa'daki zincir marketler çıktı. İşe kibrit ihracatıyla başladık. Daha sonra bizi hidrofil pamuk işine doğru götürdü. Daha sonra; kibritte büyük kutular vardır, Türkiye'de pek satılmaz, 240 çöp veya 120 çöptür… Bize bu ürünlerle ilgili Fransa'dan talep geldi. Onların desteğiyle bir dolum atölyesi kurduk. Böylece sanayiye de adım atmış olduk. Bir sürü markanın kibrit üretimi yapmaya başladık. Alıyorduk kibrit çöplerini dolum yaptırıyorduk, fakat matbaa kısmını tamamen biz yapıyorduk. Tetra hem baskısını yapıyordu hem de dolumunu. Yaklaşık altı-yedi yıl bu işlerle uğraştık.
Peki ıslak mendil işi nasıl başladı? Ticaretten sanayiciliğe geçiş nasıl oldu?
CZ: Ticaretle ve kibrit işiyle uğraşırken ıslak mendil karşımıza çıktı. Onun da ticaretini yapmaya başladık. Türkiye'ye ithal ettik; iç pazarda da sattık. İsrail'den ıslak mendil aldık Almanya'ya sattık. 1997'ye geldiğimizde de ıslak mendil üretimine karar verdik. Bu şekilde de Sapro'yu kurduk. Şirketimizi ihracat odaklı olarak İkitelli Organize Sanayi'nde kurduk, başka hiçbir faaliyetimiz yok. İşe başladığımızda 450 metrekarelik bir ünitenin içinde başladık. Daha sonra iş büyüdükçe yandaki dükkanı tuttuk, sonra altımızdaki dükkanları da tuttuk. 2005 yılına geldiğimizde artık orada 15-16 mal sahibimiz, kira kontratımız vardı. İkitelli OSB'ye sığmaz olduk. 2005 yılında da Silivri Ortaköy'de bulunduğumuz yeri inşa ederek taşındık.
Sadece ıslak mendil mi üretiyorsunuz? Başka ürettiğiniz ürünler var mı?
CZ: Sapro, sadece ıslak mendil üretiyor. Pazarda kullanılan ve satılan bütün ıslak mendilleri üretiyoruz. Bebek bakım ürünlerini ve kişisel bakım ürünleri üretiyoruz. Ev bakım ürünlerinden dezenfektana, geniş bir yelpazemiz var. Şimdi ıslak mendile ilk başladığımız zaman silindir kutular vardı, onun yanında cep mendilleri geldi. Bebek havlu makinelerinin kapasiteleri o zamanlar 20-30 paket dakikaydı; yani 72'li paket bazında. Bugün 140-150 paket dakikada. Dakikada 200 pakete kadar çıkan makinelerimiz var. Dolayısıyla teknoloji de çok gelişti. Islak mendil de kendi içinde gelişti ve talep arttı. Vazgeçilmez bir ürün oldu.
Bugün tek üretim yeriniz Silivri'de mi? Bulgaristan'da da bir üretim planınız vardı. Bu yatırım tamamlandı mı? Yatırımlarınızdan bahseder misiniz?
CZ: Bulgaristan'da bir yatırımımız var. Pandemi dönemine denk geldi. Açtık, çalışıyoruz ama tabii gecikmeler oldu. Ayrıca bitmek üzere olan bir yatırımımız var Türkiye'de. Yeni bir fabrika kuruyoruz Silivri'ye. Hem kapasite artıyor en son teknolojiyle yapılan bir ürün. Daha çevreye uyumlu. Önümüzdeki ay devreye girecek. Avrupa İmar ve Kalkınma Bankası (EBRD) ve Türkiye Sınai Kalkınma Bankası'nın (TSKB) ortak girişimiyle 21 milyon euro'luk bir fon sağlamıştık. Toplam yatırım 30 milyon euro'yu bulacak. Burası çok teknolojik bir yatırım. İstihdam artışı 50 kişiyle sınırlı olacak. Aslında buna benzer ürünleri satın alıyoruz piyasadan. Bir kısmı kullandığımız bir malzeme. Kendimiz üretmeye başlayacağız. Onunla birlikte olmayan bir ürün yapıyoruz. Spunlace üretiyoruz. Biyoçözünür ıslak mendil kumaşı üreteceğiz. 2018'den beri uğraştığımız bir proje. 2019'da sipariş ettik. Pandemiden dolayı inşaat uzadı altı ay gecikti. Eylül ya da ekimde üretime geçiyoruz. Bulgaristan'da bir üretim tesisimiz var. Orada da ıslak mendil üretiyoruz. Türkiye'deki kadar çeşit yok bu fabrikamızda. Bebek havlu ve cep mendili üretiyoruz. Eğer bir şey görürsek büyütebiliriz, o imkana sahibiz. Son olarak da akıllı depo yatırımı yaptık.
Akıllı deponun diğerlerinden farkı nedir?
CZ: Yüksek tavanlı full otomasyonlu bir yatırım. Hammadde ve üretimden çıkan mallar akıllı depoya geliyor. Üretime giderken de üretimden çıktığında da hiç insan eli değmeden sevkiyatlar yapılıyor. Sevkiyatı yaparken listesini veriyorsunuz, toplayıp getiriyor kapıya. 15 bin palet civarında kapasitesi var.
Sapro dışında şirketleriniz var mı? Toplam kaç kişi çalışıyor? Yıllık ciro nedir?
CZ: 2021 yılını sadece Sapro, 1 milyar 121 milyon TL ciro ile kapattı. Sapro dışında üç şirketimiz daha var. Tetra ile sadece ticaret yapmıyoruz. Kendi kutu ve kolilerimizin üretimini gerçekleştiriyor. Diğer bir şirket de Lotus. Lotus da ıslak mendilde kullandığımız hammaddeyi ürettiğimiz bir şirket. Dördüncü şirketimiz de Multipak plastik. Kendi kullandığımız kutuların kapaklarını üretiyoruz. Sapro'nun bütün plastik ihtiyacını karşılıyor. Toplam ciromuz ise 110 milyon euro. 2022 yılı sonunda sadece Sapro'un cirosu 2 milyar TL'nin üzerine çıkar. Yaptığımız yatırımlar ve yeni müşterilerimizle birlikte ciromuzun euro bazında yüzde 30 büyüme bekliyoruz. İhracatımızın da bu yıl 115 milyon doların üzerinde olmasını bekliyoruz. Grupta toplam 850-900 kişi çalışıyor.
Mehmet Bey, Sapro büyük bir üretici. Markalı bir üretiminiz pek yok. Marka olacak mı?
MG: Ağırlıklı olarak marketlere, ihracat pazarlarına özel markalı ürünler üretiyoruz. Biz üretimde bir markayız. Bugün market raflarındaki birçok ıslak mendilin üreticisi biziz. 'Sapro' üretimde marka oldu. Sadece Türkiye'de değil dünyada da böyleyiz. Sapro dendiğinde marka sahipleri geliyor bize ürünlerini emanet ediyorlar. Biz de onlar için ürünleri geliştiriyoruz, üretiyoruz, Ar-Ge'sini yapıyoruz. Türkiye'de de onlarca markanın üretimini yapıyoruz. Türkiye'de en büyük marka gene biziz. Yüzde 45-50 pazarı domine ediyoruz. Bizim şirketimizin felsefesi 'private label' üretim yapmak. Bizim markalarımız da var 'private label' müşterilerimize zaman zaman kullandırıyoruz. Hops markamız şu an Avrupa pazarında en çok talep gören ıslak mendil ürünlerinden biri. İngiltere pazarında da öyle. Biz o markayı veriyoruz hemen başlıyor satışa. 'Private label' markaların domine ettiği bir pazar ıslak mendil. Hops markamızı ayrıca online tarafta satıyoruz.
Peki ihracat var mı? Üretimin ne kadarı ihracata gidiyor?
MG: Üretimimizin yüzde 75'i ihracata gidiyor. İhracattaki payımız artmaya devam ediyor. Yüzde 80'e çıkacağız. Altı kıtada 70'ten fazla ülkeye ıslak mendil gönderiyoruz. Amerika, Kanada, AB ülkeleri, İngiltere, Orta Doğu'da ürünlerimiz satılıyor. Bir miktar da Afrika pazarında varız.
Dikkat çekici bir büyümeniz ve hikayeniz var. Hiç yabancı ortaklık teklifi geliyor mu? Yabancı ortaklık ya da halka arz konusunda bir stratejiniz var mı?
MG: Zaman zaman teklifler geliyor. Hiç somut bir görüşmemiz olmadı. Biz kendimiz yatırım yaparak büyümekten yanayız. Gündemimizde bir ortaklık yok. Büyümemiz, yaptığımız işler hep piyasanın dikkatini çekiyor. Şu anda somut bir şey yok. İyi bir teklif geldikten sonra olmayacak şey değil. Global bir oyuncuyuz. Sapro dediğiniz zaman Avrupa'daki ilk dört şirketten biriyiz. Sektörde herkesle sürekli temas halindeyiz.
"PANDEMİ DÖNEMİNDE TALEP ÇOK ARTTI"
Mehmet GÜNDOĞDU / Sapro Temizlik Ürünleri Sanayi ve Ticaret A.Ş. Eş Başkanı
"Pandemi döneminde şanslı sektörlerinden biriyiz. Şirket olarak yüzde 40 civarında büyüdük. Öngörmediğimiz bir büyüme oldu. 2021'de çok fazla stok oluştu. Varış limanlarında konteynırlar zamanında boşaltılamadı. Nakliye fiyatları yükseldi. Hammadde bulunamadı. İstediğimiz kadar bulabilseydik yüzde 40 değil yüzde 80 büyürdük. 2021'de lojistik problemleri oluştu. Konteynır sıkıntıları oldu. Navlun ve hammadde fiyatları yükseldi. Dengesiz diyelim aslında her sene yüzde 20, yüzde 25 arasında büyüyen bir şirket, şimdi bir anda yüzde 40 oranında büyüdük. Kendi içimizde değerlendirirken bir yıl olarak almıyoruz iki yıl olarak alıyoruz. Çünkü ani bir köpük oldu, sonra düştü. Aslında keşke pandemi olmasaydı da biz kendi işimizi yapsaydık."
"BULGARİSTAN, AVRUPA'YA AÇILAN KAPIMIZ OLACAK"
Bulgaristan yatırımı ve ihracatla ilgili bilgi veren Sapro Temizlik Ürünleri Sanayi ve Ticaret A.Ş. Eş Başkanı Ceyhun Zincirkıran, "Sapro olarak ihracat odaklı bir şirketiz ve şu anda altı kıtada 70'ten fazla ülkeye ihracat yapmaktayız. Başlıca pazarımız Avrupa'dır. Geçen seneden itibaren Amerika kıtasını kendimize hedef olarak koyduk. Ayrıca Orta ve Güney Afrika pazarına açılmak da bu yılın öncelikleri arasında yer alıyor. Yurt dışında farklı ülkelerde dokuz depomuz var. Bu yılın başında Bulgaristan'daki fabrikamızı faaliyete açtık. Burası bizim "Avrupa'ya açılan kapımız" olacak. Hem Silivri tesislerimize yakın olması hem de Balkanlar başta olmak üzere yurt dışına sevkiyatı hızlandırması nedenleriyle bu fabrikayı çok önemsiyoruz. Burada yıllık 45 milyon paket ıslak mendil üretmeyi hedefliyoruz" diyor.
"BİYOÇÖZÜNÜR ISLAK MENDİL ÜRETECEĞİZ"
Biyoçözünür ıslak mendil üretimiyle ilgili de bilgi veren Sapro Temizlik Ürünleri Sanayi ve Ticaret A.Ş. Eş Başkanı Mehmet Gündoğdu ise şunları söylüyor: "Pandemi, sadece hijyeni değil insan hayatının da aslında ne denli kıymetli olduğunu gösterdi. Burada çevrenin, temiz havanın, doğanın değerini daha çok anladık. Biz de bu sektöre yıllarını veren bir şirket olarak sadece ıslak mendil üretmek değil, yaşam alanlarımızı da çocuklarımıza bırakacak bir dünya haline getirmeyi amaçlıyoruz. Sadece biz değil aslında Avrupa'da yıllardır bu yönde bir duyarlılık gelişti ve her geçen gün daha da büyüyor. Biz de şirket olarak 2020 yılında büyük bir karar vererek doğada çözünebilen ıslak mendiller üretme kararı aldık. Bakın bu çok önemli, çünkü temiz bir gelecek için üretim yapmak artık şart. Bu çerçevede Avrupa'dan 21 milyon euro değerinde kredi aldık. Bu yatırımımız Eylül ayında devreye girecek. Biyoçözünür ıslak mendil üreteceğiz."