PARA GİRİŞİMCİLİK/ ÜRÜN DİRİER Fon sayısı çok olsa da yatırım almak artık biraz zor. Yatırımcının ilgisi, daha çok erken aşama ile düşük değerlemeli girişimlere yoğunlaştı. Ekonomik koşulların belirsizliği nedeniyle girişimlerin performanslarını öngörememeleri, bu durumun en büyük nedeni… Peki 2024'te yatırım almayı hedefleyen girişimler nasıl bir yol izlemeli? Hangi kurum, hangi girişimlere nasıl yatırım yapıyor? Yatırımcının radarındaki girişimler hangileri?
Mehmet Fatih KACIR / Sanayi ve Teknoloji Bakanı
"182 girişime toplam 590 milyon lira yatırımla kaldıraç etkisi oluşturduk"
Teknopark firmalarına yapılan vergi muafiyetleri 184 milyar liraya ulaştı. 21 yıl önce sadece iki olan teknopark sayısı şimdi 101'e yükseldi. Ayrıca Ar-Ge ve inovasyon çalışmaları yürüten şirketlerinin sayısı 10 bin 178'e çıktı. Teknopark firmalarımız 90 binden fazla Ar-Ge personeli istihdam ediyor. Firmalarımızın yaptığı ihracat ise 10 milyar dolara ulaştı. Bugüne kadar kurduğumuz fonların fonu ve eş finansman mekanizmalarıyla kamu kaynaklarının girişimcilerimiz için çarpan etkisi oluşturmasını sağladık. Teknoloji ve İnovasyon Fonu, Bölgesel Kalkınma Fonu, Bölgesel Girişim Sermayesi Fon Çağrıları ve Bilişim Vadisi Girişim Sermayesi Yatırım Fonu ile 152 milyon lirası 16 yatırım fonu aracılığıyla olmak üzere 182 girişime toplam 590 milyon lira yatırım yapılarak bir kaldıraç etkisi oluşturduk. Böylelikle bu girişimler toplam 23,1 milyar lira sermaye kaynağına erişti. TÜBİTAK Bireysel Genç Girişimci desteğimiz ile 2 bin 293 teknoloji girişimi kuruldu. Hazine ve Maliye Bakanlığı ile Tech-InvesTR programında 4,6 milyar liralık fonu harekete geçirdik. Bugüne kadar 80 girişimci, bu fonlardan 1,7 milyar lira yatırım aldı. 2030 yılına kadar ülkemizden çıkaracağımız 100 bin teknoloji girişimi içinden 100 girişimin milyar dolar değeri aşmasını sağlayacağız. Ar-Ge teşviklerimizden yüksek düzeyde istifade eden Ar-Ge merkezleri ile teknopark firmalarımızın yararlandığı vergisel destekleri, Girişim Sermayesi Yatırım Fonlarına yönlendirdik. Yaptığımız düzenleme çerçevesinde teknoloji girişimlerine geçtiğimiz yıl 755 milyon lira finansman sağladık. Büyük ölçekli şirketlerin teknopark uygulamalarımızda ve Ar-Ge merkezlerinde elde ettikleri vergilerin bir kısmını Türkiye'nin yeni nesil teknoloji girişimlerine sermaye yatırımı olarak yönlendirdik.
Serkan ÜNSAL / Startups.watch Kurucusu
"2023'te girişimlere 722 milyon dolar yatırım yapıldı"
2023'ü pandemi dönemiyle karşılaştırırsak tüm rakamlar aşağı yönlüydü. Pandemide dijitalleşme çok hızlanmıştı, pandemi sonrası ise yavaşladı. Bu da para kıtlığına neden oldu. 2023 rakamlarını pandemi öncesi 2019 ile karşılaştırırsak, neredeyse tüm rakamlar çok yukarıda. Yani pandemi öncesine göre daha üst bir seviyedeyiz diyebiliriz. 2023 yılında Türkiye girişim ekosisteminde 325 yatırım turunda 722 milyon dolar yatırım yapıldı. Getir'i çıkardığımızda ise 222 milyon dolar yatırım kalıyor. Bu tutar Türkiye'nin potansiyelinin oldukça altında. Oyun sektörü yatırım adedi olarak yine çok iyiydi, fintek de çok iyiydi ama en çok yatırım yapay zeka girişimlerine yapıldı. 2022'de 31 yapay zeka girişimi yatırım almıştı, bu sayı 2023'te 47'ye çıktı. Fintek girişimlerimiz şimdiye kadar hep lokal şampiyon çıkarıyordu, ülke sınırlarını aşmakta sıkıntı çekiyordu. 2023 yılında birçok fintek girişimimiz yurtdışı satın almalar yaptı. Bu da artık fintek girişimlerimizin kabuğunu kırdığı anlamına geliyor. Belki 2024 ikinci yarısında ilk fintek unicorn'larımızı da görmeye başlayabiliriz. Ayrıca son üç yılda 276 adet GSYF veya geleneksel VC kuruldu.
Gökhan AKAR / Angel Effect Yönetim Kurulu Başkanı
"Küresel sermayeye ulaşmakla ilgili bir çaba olmalı"
Pandemi sonrasında ortaya çıkan özellikle gelişmiş ekonomiler ve gelişmekte olan ekonomilerdeki parasal sıkılaşma, yüksek enflasyon, bölgesel savaş riskleri, alternatif yatırım alanı gibi görünen girişimcilik ekosistemi yatırımlarını hem küreselde hem de Türkiye'de maalesef düşürdü. Girişimciler yatırım almakta zorlandıkları gibi değerlemelerde de düşüşler yaşandı. Gelişmiş ekonomilerde 2024'ün özellikle ikinci yarısında parasal genişleme beklentisi oldukça güçlü. Bu da pandemi dönemindeki kadar olamasa bile yeni nesil girişimlere para akışının başlayacağının habercisi. Bunun etkisi ülkemizde ancak 2025/26 yıllarında görülecektir. Ülkemizdeki fon yapıları genelde çok erken aşamada yatırım yapıyorlar. Bu girişimin yolculuğa başlaması için çok değerli ancak Seri A, B ye gelindiğinde böyle bir parasal derinliğin olmadığı ve fon yapılarının bu turlara katılmadığı bir gerçek. Bu noktada girişimlerin büyümek için küresel fon yapılarına gitmeleri gerekiyor. Girişimcilerimizin küresel sermayeye ulaşmakla ilgili mutlaka bir çabası olmalı diye düşünüyorum.
Selma BAHÇIVANOĞLU / Simya VC Yönetici Ortağı
"GSYF sayıları arttı"
2023 yılında çok önemli bulduğum gelişmeler, GSYF (girişim sermayesi yatırım fonu) sayılarının artması, VC fonlarının yeni fonlarını oluşturması, kurumsal şirketlerin kendi VC'lerini oluşturması ve farklı programlarla (hızlandırıcı, kuluçka, mentorluk) çeşitlilik gösteren aktörlerin bu alana girmesi. Tüm bunların özellikle Türkiye'deki girişimcilik ekosistemini geliştirici adımlar olarak görmek mümkün. Uluslararası girişim hızlandırma fonu Simya VC olarak globalleşme potansiyeli olan veya global bir soruna çözüm bulan ürün ve çözüme, B2B teknoloji üreten erken aşama girişimlere yatırım yapıyoruz. 2024 yılında da bu stratejiyle yatırımlarımızı sürdüreceğiz. 2023'te altı girişime toplam 2.1 milyon dolar yatırım yaptık. Bu sene içinde ikinci fonumuzu hayata geçirmeyi planlıyoruz. Ayrıca 2024'te toplam 4 milyon dolar yatırım bütçemiz ile sekiz girişime yatırım yapmayı ve iki yıl içerisinde de ilk fonumuzla toplam 16 girişime yatırım yapmayı hedefliyoruz. 2023'te portföyümüzdeki girişimlerden en dikkatimi çekenler, Evercopy, Werover, Syntonym, Juphy, Agrotics ve B2Metric oldu.
Sadık KÖSEOĞLU / ŞirketOrtağım Melek Yatırım Ağı Direktörü
"Melek Yatırımcılık BKS yönetmeliği bir fırsat"
Son dönemde kurulan girişim sermaye fonları (GSYF'ler), SPK' ya bağlı bulunan kitle fonlama tebliğinin yayımlanması ve yakın zamanda T.C Hazine ve Maliye Bakanlığı tarafından güncellenmesini beklediğimiz Melek Yatırımcılık BKS yönetmeliğiyle birlikte girişimcilik ve melek yatırımcılık ekosisteminin büyüme potansiyelinin, ortak yatırımların (co-invest) ve iş birliklerinin artmasını 2024 yılı için büyük bir fırsat olarak değerlendirilebilir. T.C Hazine ve Maliye Bakanlığı tarafından akredite bir Ağ olarak sektör farkı ayırt etmeksizin BKS yönetmeliği kapsamına giren potansiyeli yüksek tüm inovatif girişimleri değerlendirmeye almaktayız. Özellikle sağlık, eğitim teknolojileri, finansal teknolojiler, üretim, donanım ve ihracata dönük girişimler ilgi alanlarımız arasında. 2023'te benim ilgimi çeken girişimler yatırım yaptığımız Leadport, Moveon, Selfweller, Görsentam ve Geeklyzer oldu. Bu beş girişime toplamda 20 milyon lira yatırım yaptık. 2024 yılında her iki ayda bir olmak üzere yılda toplam altı tane yatırımcı-girişimci toplantısı düzenleyeceğiz.
Dr. Erdem ERKUL / DEİK Dijital Teknolojiler İş Konseyi Başkanı, Cerebrum Tech Yönetim Kurulu Başkanı
"Dış ticaret açığını tersine çevirmenin yolu, yüksek teknoloji"
Dünya genelinde 2023'te 100 girişim unicorn olurken, 2022'de bu sayı 348, 2021'de ise 622 olarak gerçekleşmişti. Küresel ekonomideki çalkantılarla birlikte girişim finansmanına olan erişim zorlaşıyor, rekabet daha çetin şartlarla ilerliyor. Öyle ki AB'de startup finansmanı bir önceki yıla göre yüzde 39 düştü. Türkiye'de ise anlaşma büyüklüklerindeki düşüşe rağmen anlaşma sayısı salgın öncesi seviyelerin neredeyse iki katı olmaya devam etti. 2023 yılında gerçekleşen 325 anlaşmanın yalnızca 31'inde yabancı yatırımcılar yer aldı. Yabancı yatırımcı ilgisindeki düşüşe karşın yerli Girişim Sermayesi Yatırım Fonları'nın (GSYF) sayısında ciddi bir artış var. 244'ü son üç senede kurulan toplamda 323 GSYF, 2023'te neredeyse her iki yatırımdan birinin yatırımcıları arasında yer aldı. Ülkemizin dış ticaret açığını tersine çevirebilmenin yolu, yüksek teknolojili ürünler üretmekten geçiyor. DEİK bünyesindeki çalışmalarımızda ana hedefimiz, teknoloji ihracatımızı 10 milyar dolara çıkarabilmek ve şu an yedi olan Türk unicorn sayısını artırabilmek.
Yasir CAN / Albaraka Garaj İş Mükemmelliği ve İnovasyon Müdürü
"Başvurular yüzde 50 arttı"
Dünyada yaşanan sorunlar ve ülkemizde gerçekleşen depremin etkileriyle girişimcilik ekosisteminde kurulan girişim sayısı, özellikle ilk yarıda oldukça düşüktü. Buna rağmen ekosistem içerisinde Garaj'ın başvuru sayısı geçen yıla göre yüzde 50 arttı. 2023'te SaaS girişimleri lider konumdaydı. 2023'te muhteşem bir atakla yapay zekanın da hem kendine yer bulması hem de hızla yükselmesi trendin 2024'te de devam edeceğine dair sinyaller veriyor. 2023 son çeyreğinde gerçekleşen Web Summit etkinliğinin katılımcı girişimlerini incelediğimizde de özellikle yapay zekâ ve fintek girişimlerinin sayıca üstün olduklarını gözlemleyebiliyoruz. 2023'te bize gelen 450 girişim başvurusunu incelediğimizde özellikle fintek, yapay zekâ, video işleme teknolojileri, oyun gibi alanlarda yoğunlaştıklarını söyleyebiliriz. Bu sene özellikle odaklanmak istediğimiz iki konu var. Bunlardan biri kadın girişimciliği. Diğeri sosyal girişimler.
İrfan YILMAZ / Kuveyt Türk Bankacılık Servis Grubundan Sorumlu Genel Müdür Yardımcısı ve Lonca Yürütme Kurulu Başkanı
"Adapte olabilir girişimlere sıcak bakıyoruz"
2023'te oyun sektörü teknolojik yeniliklerle büyüdü, finans alanı dijital ödeme ve blok zinciri çözümleriyle dikkat çekti. Yapay zekâ ise veri analitiği ve otomasyon gibi alanlarda inovasyon oluşturarak bu dikeylerdeki girişimleri avantajlı hale getirdi. 2023'te fintek sektöründe faaliyet gösteren, bizim de yatırım yaptığımız Turan ve Fimple iyi bir ivme yakaladı. 2024 yılı, işletmelerin ve tüketicilerin etkileşim şekillerini yeniden tanımlayan ileri teknolojilerin yılı olmaya aday. Lonca Girişimcilik Merkezi, sektör bağımsız olarak iyi iş planlarına ve ölçeklenebilir hedeflere sahip girişimlere odaklanıyor. Bizim için esas olan iş modeli, güçlü ekip ve gerçekçi büyüme potansiyelidir. Teknoloji ve piyasa trendlerini yakından izleyerek, yenilikçi ve adapte olabilir girişimlere sıcak bakıyoruz. Yatırım almak isteyen girişimcilere tavsiyem; iyi bir iş planı hazırlamaları. İş modelinizin, pazar analizinizin, rekabet stratejinizin ve finansal projeksiyonlarınızın net ve ikna edici olması gerekiyor. Global vizyona sahip ve teknik becerileri gelişmiş bir ekip sahibi olmak da son derece önemli.
Hasan Rıza BAYAR / Global Trust Ventures Yatırım Direktörü
"Sürdürülebilir enerji girişimlerinin başarı olasılığı yüksek"
2023'te 12 yatırım komitesi düzenleyerek, yaklaşık 50'den fazla girişim ve VC fonunu değerlendirdik. 2024'ün ilk çeyreğindeki önceliğimiz, uluslararası platformlarda, girişim sermayesi yatırım fonları da dahil olmak üzere birçok fonu destekleyerek, finansal teknoloji, SaaS ve oyun sektörlerinde ülkemizin yetenek ve fırsatlarını küresel çapta başarıya taşıyabilecek potansiyele sahip girişimlere odaklanmak. 2024 yılında başarılı olacak girişimlerin belirlenmesi biraz karmaşık bir konu. Ancak Metaverse ve sanal gerçeklik (VR/AR), yapay zeka, fintek ve sürdürülebilir enerji sektörlerinde etkili çözümler sunabilecek girişimlerin başarı olasılığını yüksek görüyorum. Girişimin başarılı olabilmesi için pazar ihtiyaçlarını anlaması, güçlü bir iş modeline sahip olması ve müşteri odaklı bir yaklaşım benimsemesi önemli. Piyasa trendlerini yakından takip etmek ve hızla değişen koşullara uyum sağlamak, girişimcilerin başarılı olmalarını sağlayabilir.
Hasan Sami BAYANSAR / Insha Ventures Genel Müdürü
"Fintek alanındaki girişimler öne çıkıyor"
2023 yılında girişimcilik ekosisteminde gerçekleşen yatırımlarda özellikle fintek alanındaki girişimler öne çıktı. Fintek girişimleri, emlak sektörü ve yazılım sektörü ile birlikte ilk üçte yer aldı. Param tarafından gerçekleştirilen Hopi ve Paycore yatırımları, Insider'ın aldığı rekor yatırım ve APY Ventures'ın da içinde bulunduğu Fimple ve Craftgate yatırımları 2023'te oldukça dikkat çekti. 2024 yılında teknoloji, sağlık, eğitim ve sürdürülebilirlik dikeylerinde faaliyet gösteren girişimlerin yanı sıra, yapay zekâ temelli yazılımlar, sigortacılık uygulamaları, açık bankacılık, dijital bankacılık ve finansal teknoloji ürünleri alanındaki girişimlerin daha fazla öne çıkacağına inanıyorum. 2023 yılının Kasım ayında girişim sermayesi yatırım fonu Insha GSYF'yi kurduk. Başlangıç fonu olarak belirlediğimiz 100 milyon liralık fonu, 2024 yılı içerisinde daha da büyütmeyi planlıyoruz. Öte yandan Türkiye'de "Venture Builder" konseptiyle hizmet veren bir şirket olarak 2024 yılında üç farklı girişime yatırım yapmayı ve bünyemizdeki markalardan ikisini şirketleştirmeyi (spin-off) planlıyoruz.
Duygu EREN / Keiretsu Forum Türkiye Genel Müdürü
"Dikey tarım ve lojistik dikkatimizi çekiyor"
2023 yılında Keiretsu Forum Türkiye olarak 11 yatırım gerçekleştirdik. Keiretsu Forum Türkiye olarak trendleri takip ederken, tek bir kriterimiz var; gelir üreten girişimlere yatırım yapıyoruz. Dikey tarım, yapay zeka, siber güvenlik, sağlık girişimleri ve lojistik dikkatimizi çekiyor. Yatırım almak isteyen girişimlere önerim, melek yatırım ağları veya girişim sermayesi şirketlerinin yatırım kriterlerini öğrenmeleri. Örnek olarak, fikir aşamasında yatırım yapmayacak olan bir kuruma başvurmak zaman kaybıdır. Bu noktada ilgili yatırım kurumundan yatırım yapmayı düşündüğü girişimlerle ilgili asgari yatırım kriterleri ve beklentilerini öğrenirse süreç daha verimli hale gelebilir. Yatırım şirketlerine ulaşmada referans veya network en hızlı yoldur. Bununla birlikte eğer yatırım şirketinin aradığı kriterlere sahip bir girişim ise ve bunu e-postada güzel bir dille anlatabilirse, mail kanalı ile de ulaşmanın zor olmadığı kanaatindeyim. Yatırım şirketlerindeki yöneticiler kendi ilgi alanlarına girmeyen girişim başvuru ve e-postaları ile gereksiz enerji harcıyor.
Orhan BAYRAM / OBSS Ventures partneri
"Yatırımlar yüzde 63 düştü"
2023'te birçok girişim, özellikle para yakarak büyümeyi tercih edenler, sermayenin daralmasıyla rekor oranda işten çıkarmalar yaparken, sermayeye erişimde sıkıntı çeken girişimlerin de hayatta kalma mücadelesi hiç olmadığı kadar zorlu hale geldi. Yalnızca girişimler için değil, VC fonları için de zorlayıcı bir dönem oldu. Çoğu fon ihtiyaç duyduğu sermaye boyutuna erişemedi, ya da yeni fonlarına sermaye toplarken zorlandılar. Bunun sonucunda globalde yatırımlar geçen yıla göre yüzde 42 oranında düşerken, ülkemizde ise yüzde 63 düşüş yaşandı. Türkiye'de özellikle son üç yılda kurulan risk sermayesi şirketlerinin fon büyüklüğü 1,3 milyar dolara ulaştı. 2023'ün Temmuz ayında duyurduğumuz OBSS Ventures ile geçen yıl İngiltere, Avrupa ve Türkiye'den bin üzerinde girişimi inceledik ve görüştük. Önümüzdeki dönem hedefimiz erken - büyüme aşamasında olan, pazar validasyonunu tamamlamış, gelir üreten, teknoloji ve ürün geliştirme konusunda birlikte değer yaratacağımız girişimleri portföyümüze katarak yeni fonumuzu büyütmek.
Bekir İÇLİ / BosphorusISS Kurucu CEO'su
"Yatırımlar, tohum ve erken aşamada yoğunlaştı"
2023 yılında yatırımlar, özellikle tohum ve erken aşamada yoğunlaştı. SaaS, yapay zeka ve fintek sektörlerindeki girişimler daha şanslıydı. Bu sektörlerdeki girişimler, şirketlerin bu teknolojileri benimsemeye başlamasıyla birlikte daha fazla yatırım aldı. 2024 yılında biz BISS olarak, yapay zeka, makine öğrenimi ve sürdürülebilirlik alanlarında çözümler sunan girişimleri önceliklendireceğiz. Bu alanlarda, teknolojinin hızla gelişmesi ve şirketlerin bu teknolojileri benimsemeye başlamasıyla birlikte, büyük bir pazar potansiyeli görüyoruz. Bu yıl yatırım alma planı olan girişimcilere şu tavsiyelerde bulunurum; mükemmel bir iş planı hazırlayın. Yatırımcılar, yatırım yapacakları girişimleri değerlendirirken iş planına çok dikkat ederler. Anlatımınızı güçlendirin. İçerik olarak harika bir iş planı hazırlamış olsanız da siz buna hakim değilseniz, yatırımcının ilgisini ve güvenini kaybedersiniz. Ekibinizi güçlendirin. Başarılı bir girişim için güçlü bir ekip şarttır.
Tolga BİLDİRİCİ / Startup Ekosistem Danışmanı
"Oyun girişimleri en şanslı dikey"
Oyun girişimlerinin aldığı yatırımlar, İstanbul'u oyun dikeyinde yukarıya taşıyor. Özellikle yatırım adetlerinin çokluğu itibarıyla oyun girişimleri en şanslı dikey diyebiliriz. Ancak dikeyden daha çok son birkaç yıldır yasal düzenleme ve teşviklerle birlikte sayısı artan GSYF (Girişim Sermayesi Yatırım Fonu) 2024 ve sonrasında oldukça etkin olacak gibi görünüyor. Bugün Türkiye'de 300'e yakın GSYF var. Yapılan düzenleme ile vergi istisnası kullanan her şirket bu kullandığı istisnanın belirli bir kısmını GSYF'ler aracılığı ile yatırıma dönüştürmesi gerekiyor. Bu da demek oluyor ki, önümüzdeki dönem GSYF'ler yatırım için startup avına çıkacaklar. Türkiye destekleme programlarında deyim yerindeyse bir cennet. Devlet kurumları, özel kuruluşlar ve Avrupa Birliği programları ile üniversitelerin bazı programlarını da göz önünde tutunca sayısı birkaç yüzü bulan destek kurumu mevcut. Teknoloji alanında TÜBİTAK ve KOSGEB'in bir kısmı sürekli açık bir kısmı ise çağrı bazlı neredeyse her dikey ve büyüklük için destekleri ön plana çıkmakta.
Elif MARANGOZ / Vanora Ventures Kurucu Ortağı
"Türkiye'de alanında yatırım alan ilk şirketiz"
Vanora Ventures dünyada yeni ve oldukça başarılı olan "venture studio" modelini Türkiye'de hayata geçiren bir teknoloji şirketi. Vanora Ventures altındaki profesyonel yazılım, tasarım, marketing, Ar-Ge ekipleri, bir girişimin tüm ihtiyaçlarını karşılamayı hedefliyor. Abdurrahman Beşinci ve Can Üzüm önderliğinde kurulan bu şirket, aynı zamanda TechOne VC liderliğinde 10 milyon dolar değerleme ile yatırım alarak bu alanda Türkiye'de yatırım alan tek şirket oldu. 'VON' programında internet girişimleri için strateji, tasarım, yazılım ve pazarlama desteği ile teknoloji ortaklığı ve başlangıç sermayesi sunarken, büyüme aşamasındaki girişimler için ise "GROVTH" programında teknoloji ortağı olmanın yanı sıra yatırım, büyüme, satış ve pazarlama destekleri sağlıyoruz. Belirli bir dikeyde değiliz. Girişimleri değerlendirirken girişimcinin alan tecrübesi ve geçmiş deneyimleri, girişimin değer önerisi, pazarın projeye ihtiyacı öncelikli seçim kriterlerimiz.
Sanem Tatlıdil ÖZAL / Arya GSYF partneri
"Etkinlik gezmekten girişimini yönetemeyen girişimciler var"
8 Mart 2023'teki ilk taahhüt kapanışımızı takiben, dokuz ay içinde 10 girişime 2.4 milyon dolar yatırım gerçekleştirdik. 2024'te 3 milyon dolar civarı yeni girişimlere yatırım ve 1 milyon dolar civarı da mevcut portföye takip yatırımı yapmayı öngörüyoruz. Arya GSYF olarak kurucu ekip ve yönetimde kadın erkek çeşitliliği ön yatırım şartımız. İlgimizi çeken ve portföye eklemek istediğimiz dikeyleri; insan kaynakları teknolojileri, iklim teknolojileri, yapay zeka, robotik, sağlık teknolojisi (teşhis ve biyoteknoloji), sürdürülebilir materyaller ve eğitim teknolojileri olarak sıralandırabiliriz. Yatırım almak isteyenlere tavsiyemiz, etik değerlere uyum, ESG kriterleri, müşteri deneyimi iyileştirme, operasyonel geliştirme, etkin otomasyon ve AI kullanımı. Girişimciler destek programlarını seçerken; bir iki etkinlik yapıp ödül dağıtan PR amaçlı programlardansa, uzun vadede çok çeşitli destekler veren programları tercih etmeli. Etkinlik gezip, programa katılıp ödül toplamaktan, kurduğu girişimi yönetemeyen birçok girişimci var. Buna dikkat etmek lazım.
Philip Morris, Türk girişimleri destekliyor
Philip Morris Türkiye, 2023'te girişim ekosisteminin önde gelen kuluçka merkezlerinden Viveka ile birlikte Futuremark 2023 startup yarışmasını düzenledi. Philip Morris Türkiye Genel Müdürü Filiz Yavuz Diren, kendi iş modellerinde startup'ların önemli bir yeri olduğunu ifade ederek, "İş modelimizi dönüştürürken, birlikte çalıştığımız startup'ların bazıları bugün global ölçekte hizmet veriyor" dedi. Philip Morris International tüm dünyada şirketin dönüşümüne katkı sağlayabilecek startup'lara yatırım yapmak için 350 milyon dolar tutarında büyüklüğe sahip 'PM Equity Partner' (PMEP) fonunu oluşturdu. Oluşturulan fon ile bugüne kadar çok sayıda projenin hayata geçirildiğini aktaran PMEP Yatırımlardan Sorumlu Direktörü Dean Haworth, "Orta Doğu ve Kuzey Afrika bölgesinde yapılan yatırımlara liderlik eden Türkiye girişim ekosistemini yakından takip ediyor, Türkiye'yi bir yenilik ve teknoloji merkezi olarak görüyoruz. FutureMark 2023 gibi organizasyonlarla Türkiye merkezli girişimlerle dinamik bir etkileşimi sürdürmekten çok memnunuz" diye konuştu.
Merve ZABCI / Logo Ventures Yönetici Ortağı
"Siber güvenlik ve iklim teknolojilerine odaklıyız"
Ürün ve teknolojileriyle geleceğe yön verebilecek girişimlere yatırım yapmaya devam ediyoruz. Yatırım sonrasında girişimlere yalnızca maddi destek sağlamakla kalmayıp, uluslararası mentör ve global yatırımcı ağımızı da açıyoruz. Amacımız bu coğrafyadan küresel rekabet yarışında başarılı girişimler çıkarabilmek. Bu kapsamda 2024 yılında öncelikli olarak yapay zekanın farklı sektör uygulamaları, siber güvenlik ve iklim teknolojileri sektörlerine odaklanmayı planlıyoruz. 2023 yılında 10 girişime yatırım yapan Logo Ventures, altı devam yatırımı gerçekleştirerek yatırım yaptığı toplam girişim sayısını 16'ya çıkardı. Yatırım yaptığı şirketleri Figopara ve Kamion gibi yerleşik oldukları pazarlarda lider konuma gelebilecek veya Quin AI, Flowla ve CarbonCentrum gibi teknoloji ihracatı yapabilecek girişimler arasından seçiyoruz. Girişimlerin geleceğin sorunlarına çözüm üretmesini dikkate alıyoruz. Geçtiğimiz yıl Türkiye, Orta ve Doğu Avrupa ile Baltık ülkelerindeki girişimlere yatırım yapan Logo Ventures, girişimleri daha iyi bir noktaya hızla ulaşmalarını sağlamak için iş ağını girişimlere açarak globalleşme yolculuklarına katkı sağlıyor.
Yiğit ARSLAN / TechOne VC Yönetici Ortağı
"Yatırımlarımızın yüzde 60'ı cinsiyet dengesini gözeten yatırımlar"
Geçtiğimiz yıl odak alanını Türkiye'den Orta ve Doğu Avrupa ile Baltık Ülkeleri'ne doğru genişleten ve küresel pazarlara açılma veya bulundukları ülkelerde pazar lideri olma potansiyeli yüksek olan girişimlere yatırım yapan TechOne VC, sahip olduğu geniş ağ ve stratejik iş birliklerini girişimlere açarak girişimlerin globalleşme yolculuklarına katkı sağlıyor. Bu kapsamda geçtiğimiz dönemde TechOne VC'nin gerçekleştirdiği yatırımlara DFF, Goldman Sachs, Endeavor ve EBRD gibi sektörün önde gelen yatırım şirketleri katıldı. Yatırım kararlarını alırken ESG (Çevresel, Sosyal ve Yönetişim) kriterlerini dikkate alan TechOne VC, yatırım yaptıktan sonra belirlenen etki hedeflerinin izlenmesi tarafında da çalışmalara başlamış durumda. Mevcut portföy şirketlerine etki skorlamasını entegre ederek sürdürülebilirlik odağını geliştiren fonun yatırımlarının yüzde 60'ını 2X kriterlerine uygun cinsiyet dengesini gözeten yatırımlar oluşturuyor. Ek olarak, veri-odaklı risk sermayesi anlayışını benimseyen TechOne VC, büyük veri setlerini özel olarak geliştirdiği bir platform aracılığıyla işleyerek, potansiyel yatırımların değerlendirilmesinde daha objektif ve kapsamlı bir bakış açısı sunuyor. 2023 yılında 14'ü devam yatırımı olmak üzere 20 girişime yatırım yapan şirket, bugüne kadar yatırım yaptığı erken aşama girişim sayısını 36'ya yükseltti. Şu anda aktif olan 36 portföy şirketi bin 600'den fazla kişiye istihdam sağlarken bu girişimlerin toplam cirolarının yüzde 93'ü ise global pazardan geliyor.
Barbaros Özbugutu 30 milyon dolarlık yeni fonunu duyurdu
Iyzico'nun başarı hikayesi ile Türkiye girişim ekosisteminin yakından tanıdığı Barbaros Özbugutu'nun kurucusu olduğu DeBa Ventures, 30 milyon dolarlık yeni fonunu duyurdu. DeBa Ventures, önümüzdeki dört yıl içinde erken aşama girişimlere yatırım yapmayı hedefliyor. Lüksemburg merkezli DeBa Ventures'ın ana odağında erken aşama fintech ve B2B teknoloji girişimleri yer alıyor. Fon, Türkiye başta olmak üzere, coğrafya kısıtlaması olmadan gerçek problemler üzerine çalışan yerli ve yabancı girişimlere yatırım yapmayı hedefliyor. Özbugutu, "Girişimcilik serüvenimde en verimli çalıştığım fonların başında hep girişimcilik yapmış fon yöneticileri vardı. Dünyada girişimci geçmişli fon sayısının artması gerektiğine inanıyorum. DeBa Ventures'ı kurarken, bu sorumluluğu hissederek harekete geçtik" diyor.
2023'TE EN ÇOK YATIRIM ALAN TÜRK GİRİŞİMLERİ
-2022 yılında en yüksek yatırım alan 10 yerli girişim listesinin en düşük yatırım miktarına sahip girişimi 26,4 milyon dolar yatırım almıştı. Bu yıl listeye 10. sıradan giren HockeyStack ve NetKasam girişimleri ise 3,2 milyon dolar aldı. 2022'de listede en yüksek yatırımı alan Getir 768 milyon dolar yatırım almıştı, bu yıl da en yüksek yatırımı 500 milyon dolarla yine Getir aldı.
- Hızlı teslimat şirketi Getir'in Eylül ayında yaklaşık 2,5 milyar dolar değerleme ile 500 milyon dolar yeni yatırım için yatırımcılarla anlaşma sağladığı bildirildi. Haberin kaynağında, fonlama turunun henüz tamamlanmadığını belirtilirken, Getir'in bu yeni kaynağı mevcut yatırımcılarından sağladığı kaydedildi.
- Insider, 2023'ün Mayıs ayında portföyünde Volkswagen ve Barclays gibi şirketler bulunduran mevcut yatırımcıları QIA ve Esas Holding'den 105 milyon dolarlık bir yatırım daha aldığını duyurdu. Sequoia'nın liderlik ettiği bir önceki yatırımla birlikte, Insider'ın aldığı toplam fon miktarı 274 milyon dolara ulaştı.
- Enerji izleme ve yönetiminde akıllı çözümler sunan inavitas, Alfa Solar Enerji Sanayi ve Ticaret A.Ş'nin bağlı ortaklığı Alfasolar Teknoloji Yatırımları A.Ş'den 12.5 milyon dolar yatırım aldı.
- Fazla, 2023'ün Haziran ayında 6 milyon dolar yatırım aldı. 6 milyon dolarlık yatırım turu, Esor Investment ve 212 liderliğinde gerçekleşti.
- Finans, bankacılık, medya, ulaşım, lojistik, e-ticaret ve kamuya dijital dönüşüm ve danışmanlık hizmeti veren Linktera, 100 milyon lira yatırım aldı. Linktera'nın 100 milyon liralık yatırımı, Girişim Sermayesi Portföy Yönetimi şirketi olan Letven Capital'dan geldi.
- Boyner Grup çatısı altında faaliyetlerini sürdüren Hopi, finansal teknolojiler alanındaki iddiasını Param ortaklığı ve yatırımı ile güçlendirdi. Param, 100 milyon dolar değerleme ile Hopi'ye yatırım yaptı. Yatırım kapsamında azınlık bir hisse satışı gerçekleşti. Ticaret sicilde yer alan bilgilere göre yatırım miktarı yaklaşık 2.5 milyon dolar oldu. Hopi ayrıca Ticaret Sicil'de yer alan bilgilere göre; Eylül ayında yaklaşık 2.5 milyon dolarlık bir yatırım daha aldı.
- Elektrikli araç kullanıcılarına özel ödeme platformunu kullanıma sunan yerli girişim Bluedot, 2023'ün Haziran ayında 5 milyon dolar yatırım aldığını açıkladı. Girişimin yatırım turuna Y Combinator, Leap Forward, Operator Stack, LACI Impact Fund, Caffeinated Capital, Ford Driventure, ScaleX ile Plaid, Stripe ve Moonpay'den melek yatırımcılar katıldı.
- Önleyici sağlık dünyası kurgulayan Salus, Northzone'un liderlik ettiği yatırım turunda; 500 Emerging Europe, Pitch Drive, İş Bankası 100. Yıl Girişim Sermayesi'nin yanı sıra Adam Anders (Anterra Capital), Can Yücaoğlu (MAP Yatırım), Mehmet Yılmaz (Freeletics & Zavvy), Joshua Cornelius (Freeletics & Zavvy) ve Kıvanç Semen (DataGuard) gibi melek yatırımcılardan 4.7 milyon dolar yatırım aldı.
- Macellan'ın fintech alanındaki girişimi Macellan SuperApp, 2023'ün Haziran ayında ilk yatırım turunu Qinvest Portföy, APY Ventures Bilişim Vadisi GSYF, Fonangels ve CapitalTurk Holding'in de içinde bulunduğu yatırımcılardan 62,5 milyon dolar değerleme üzerinden aldığı 4,7 milyon dolarlık yatırımla tamamladı.
- Otomotiv sınıfı kamera üreticisi yerli girişim Büyütech, 2023'ün Ağustos ayında 4 milyon 230 bin dolar yatırım aldı. Büyütech, bu yatırım turunu 28 milyon 230 bin dolar yatırım sonrası değerleme ile kapattı.
- Mobil oyunlara odaklı Passion Punch, 2023'ün Mart ayında 4 milyon dolar yatırım aldı. Yatırım turu 39 milyon dolar değerleme üzerinden gerçekleşti. 4 milyon dolarlık tohum yatırım turu, Colendi liderliğinde gerçekleşti. Yatırım turuna, Colendi haricinde ise Turkcell Yeni Teknolojiler GSYF, Re-Pie Portföy ve melek yatırımcılar katıldı.
- KOBİ'lerin dijital dönüşümüne ve e-ticaret operasyonlarına odaklanan NetKasam, 2023'ün Mart ayında 3,2 milyon dolar yatırım aldı. NetKasam'ın 3,2 milyon dolarlık yatırımı, IQ Money şirketinden geldi.
- B2B şirketlerin müşteri edinim kanallarını ve en efektif satış yollarını analiz etmesini sağlayan bir SaaS platformu olan HockeyStack, Y Combinator'dan Mayıs ayında 500 bin dolar yatırım aldı. 2023'ün Kasım ayında ise girişim 2,7 milyon dolar yatırım aldı. Yatırım turuna General Catalyst, Madrona, Y Combinator, Soma Capital, Austen Allred, Jude Gomila'nın yanı sıra ismi açıklanmayan bazı kişiler de katıldı.
