Altın yıla ışık hızında başladı
PARA FİNANS/ BARIŞ ERGİN Yıla hızla başlayan altın, yatırımcının da yüzünü güldürdü. 2023 yılının altında sürprizlere gebe olacağı ve yüksek artışların olma ihtimali, tüm uzmanların neredeyse ortak görüşü. Yeni yılın ilk haftasından itibaren yükselişe geçen altının onsu 1.880 doları aştı. Yılbaşında, yani sadece iki hafta önce bu rakam 1.820 dolarlar seviyesindeydi. Altının gram fiyatı da 1.140 TL'yi aşarak rekor kırdı. Uzun süredir baskılanan altın fiyatlarında yükseliş bekleyen gram altın yatırımcıları için bu rekorlar cesaret verici.
Güvenli liman arayışında olan yatırımcılar için pandeminin başlamasıyla altın öne çıktı. Ağustos 2020'de dolar endeksinde yaşanan düşüşün de etkisiyle ons altında 2.074 dolar seviyelerine kadar yükseliş gerçekleştirmişti. Geçen yıl ise ons altın 1.615 doları üç defa test ederek dip çalışmasını tamamlamış gibi göründü. Bu süreçte Rusya-Ukrayna savaşı altına destek olsa da ABD Merkez Bankası'nın faiz artışları ve dolar endeksinin 115 seviyesine yaklaşması, 'ons'u baskıladı. 2022'nin ikinci yarısında ise ABD enflasyonu düşüşe geçmeye başladı. Beraberinde istihdam hariç diğer ekonomik göstergelerin zayıflaması, FED'in daha güvercin bir duruşa geçmesini beraberinde getirdi. Bu etki ile dolar endeksi, tekrar 105 seviyesinin altına çekildi. Ters korelasyon etkisi ile ons altında da bir yükseliş trendinin başladığı görülüyor.
GRAMDA 1.450 TL HAYAL DEĞİL
Uzmanlar, FED'in faiz artış hızında yaşanacak yavaşlamanın ons altın fiyatlarında yeni rekorları da beraberinde getireceği görüşünde. Yani FED'in atacağı adımlar, yatırımcının mutluluk seviyesini belirleyecek denebilir. Ons altında ise asıl belirleyici olan reel faizlerin yönü. FED'in 500 baz puan faiz indirmesine rağmen ons altın yılı kayıpsız kapatmayı başardı. FED'in önümüzdeki iki toplantıda da faiz artırımı yapılmasını, daha sonra ise faizlerde düşüşün konuşulmaya başlanacağı bir döngü tahmin ediliyor. Bu senaryoya göre ons altın, bundan 12 yıl önce kırdığı rekor seviyelerine yani 1.900 dolarları görebilir. Biraz daha uzun vadede pandemi dönemindeki rekor 2.000 dolar seviyeleri de olasılıklar arasında. Gram altında ise uzmanlara göre 1.300-1.450 TL seviyeleri hayal değil.
ALTIN YATIRIMCISI DİJİTALLEŞTİ
Altında aslında iki farklı veriye odaklanmak şart. Birincisi küresel altının ons fiyatı, bir diğeri de içeride altının TL bazında gram fiyatı. Bu iki fiyat da yatırım kararlarında etkili oluyor. Peki, altın en çok hangi yöntemle alınıyor? Kuyumcudan klasik Cumhuriyet altını olarak mı? Bu sorunun cevabı, teknoloji sayesinde oldukça değişti. Altın yatırımcısı, artık en çok mobil uygulamalardan gram altın alımı yapıyor. Bunun en temel nedenlerinden biri likidite ve kolaylık. Bir diğer neden de daha güvenli bir yatırım tercihi olması. Altın yatırımcısının da bankacılık müşterisi gibi dijitalleştiğini söylemek yanlış olmaz. Tabii yatırımcı profilinin de gençleşmesi, bu dijitalleşme sürecini etkileyen bir diğer unsur.
2023'TE GENEL TREND ARTIŞ YÖNÜNDE
İstanbul Altın Rafinerisi Yönetim Kurulu Başkanı Ayşen Esen, 2023 için zaman zaman inişler çıkışlar olsa da genel trendin altına olan ilginin devam edeceği, ons fiyatının ve TL/gram fiyatının artmaya devam edeceğini söylemenin yanlış olmayacağını belirtiyor. Ayşen Esen, altının bankacılık sisteminde standart bir ürün olarak yer alması fikri ile ilk gram altın ürününü geliştirmeleri ile birlikte finansal piyasalarda altının daha etkili olmaya başladığını, ama önemli olanın yatırım yapılan altının yastık altında değil ekonomik sistemin içinde tutulması olduğunu belirterek, "Altın mevduat hesaplarının açılması ile birlikte 12 yıldır altın bankacılığı sistemi dahilinde bankalara verdiğimiz hizmet ile bugüne kadar yastık altından çıkarılan altının yüzde 95'ini toplamış olmamız ve akabinde son üç yıl içinde fikir babalığını yapmış olduğumuz KAD-SİS Kuyumcu Altın Değerleme Sistemi ile Türkiye Ekonomi Modeline öncülük ettiğimiz çalışmalarımıza bütün inancımız ve çabamızla devam ediyoruz. Ve bugün KAD-SİS il bazında Türkiye'nin her yanına yayılan 300'e yakın seçkin kuyumcu ağı ADN'leri, güvenli Fin-Tech sistemine dahil olan 10 banka ile yoluna büyüyerek ve güçlenerek devam ediyor. Ancak bu bir memleket meselesi ve konunun en önemli paydaşlarından biri de bankacılık sistemi. Bankacılık sisteminin de konuya sahip çıkması, sahip çıkarken halka konunun iyi ve doğru aktarılması için tanıtımlar yapması, halkın fiziki altın yatırımlarını evde, kasada tutmak yerine altın mevduat hesaplarında tutması için onlara güvenceler, teşvikler vermesi gerekmekte. Elbette bankalarımıza bu çalışmaları yapabilecekleri ortamın hazırlanması, mevzuatsal sorunların giderilmesi ve geçmişte olduğu gibi gelecekte de devlet makamlarınca sağlanacak imkanlar ve teşviklerle cesaretlendirilmeleri önemli. Yastık altındaki altının ekonomiye kazandırılması dönemsel bir proje değil, ülke ekonomisi için vazgeçilmez bir sistem olarak ele alınmalı ve önceliklenmelidir" değerlendirmesinde bulundu.
1.300-1.450 TL SEVİYELERİ HAYAL DEĞİL
Finans Analisti İslam Memiş, altının kazandırmaya devam edeceğini öngördüklerini belirterek, "2022'de dolar/TL kurundan destek alan gram altın, 2023'te onstan destek alarak yükselişine devam eder. Yıl içerisinde 1.200-1.300-1.450 lira rakamlar sürpriz değil. Dışarda onsu, içerde dolar/TL'yi serbest bıraksalardı, gram altın 2022'de 1.280 liradan yılı tamamlardı. Bu baskılanmanın Mart itibariyle kalkacağını tahmin ediyorum. Resesyon, jeopolitik riskler ve belirsizlik, 2023'te ons tarafını pozitif etkiler diye tahmin ediyorum" dedi. Kısa vadede hızlı yükselişler yaşandığı için teknik olarak aşağı yönlü düzeltmenin gerektiğinin de altını çizen Memiş, "Sonra yine yükselişin kaldığı yerden devam edeceğini tahmin ediyorum. Teknik olarak altının ons fiyatında 1.815-1.865 dolar önemli. Aşağı ya da yukarı kırılım için bu bant aralıklarının dışına çıkması gerekiyor. Gram altın ve gram gümüş tarafında yükseliş yönlü bir problem yok. Dolar veya onslardan beslendiği için getirisi sağlam. Orta ve uzun vadede altın ve gümüş fiyatlarında 'Yeni rekor' cümlesini çok duyacağız. Altının ons fiyatı ne zaman 2.000 dolar, gümüşün ons fiyatı ne zaman 32 dolar yukarı yönlü kırar o zaman yükseliş diyebiliriz" şeklinde konuştu.
YASTIK ALTINDA HEDEF BÜYÜK
İstanbul Altın Rafinerisi Yönetim Kurulu Başkanı Ayşen Esen, "12 yılda yapılan tüm çalışmalar sonucu 100 ton altın, yastık altından çıkmışken KADSİS sistemine dahil banka sayısının 5 ten 10'a çıkması, seçilmiş ADN kuyumcusu sayısının 300'e yaklaşması ile geçen sene toplananın üç katı altın yastık altından çıkarıldı. Bu rakamın bahsi geçen gelişmelerin devam etmesi, bankaların müşterilerine tanıtım yapması, devletin destek ve teşvik programlarının gelişmesi, kısaca halkın farkındalığının artması ile yılda 10 tonlardan 100 tonlara çıkması işten bile değil" dedi.
"RİSKLER GÜVENLİ LİMANA YÖNLENDİRİYOR"
Ayşen ESEN / İstanbul Altın Rafinerisi Yönetim Kurulu Başkanı
Altına olan talebi etkileyen unsurlardan biri, elbette ki fiyat. Ama fiyat derken; bir altının dünya piyasalarındaki ons bazındaki dolar fiyatından, bir de ülkemizdeki gram bazındaki TL fiyatından bahsetmek lazım. Altının ons bazındaki fiyatını irdelediğimizde 2022 yılı 1.825'lerde başlayıp 1.850'lerde bitti. Ama yıl içinde yüzde 20'lere varan çıkışlar, inişler ve tekrar çıkışlar yaşandı. Genel olarak 2022 ve 2023 için dünyada yaşanan enflasyonist ortamın, savaş ekonomilerinin, jeo-politik gerilimlerin, merkez bankalarının altına olan talebinin fiyatları artırmakta olduğunu söyleyebiliriz. Her dönemde bir yandan kişiler gelecek planları için yatırım yaparken sepetlerinde döneme göre değişen oranlarda altın bulundurmaya devam ediyor, diğer yandan da yaşanan ekonomik, politik, yaşamsal realiteler de kişilerin duyguları ile karar vermesine sebep oluyor ve kendini güvende hissetme ihtiyacını, yani likit olma ihtiyacını doğuruyor ve güvenli liman olarak altına dönmeye itiyor. Aynı şey kişiler için olduğu kadar ülkeler için de geçerli bu arada. 2022 yılında kişiler ve şirketler kadar ülkelerin merkez bankaları da altına ağırlık vermiş durumda. Sadece ülkemizde TCMB 2022 yılı içinde altın rezervini 95 ton artırdı. Diğer yandan konuya ülkemiz açısından baktığımızda, pariteden kaynaklanan TL bazındaki gram fiyatlarının artması ile altının ülkemizde yatırımcısına TL bazında bir yıllık vadede yüzde 40 kazandırdığını söyleyebiliriz.
"2022'DE ALTIN VE GÜMÜŞÜ BİLEREK BASKILADILAR!"
İslam MEMİŞ / Finans Analisti
2022'de altın ve gümüş fiyatlarının merkez bankaları tarafından bilerek isteyerek baskılandığını düşünüyorum. 2022, piyasalarda mantık ve tekniğin çalışmadığı bir yıl oldu. Altın ve gümüş gibi emtialar, enflasyon, jeopolitik risk ve belirsizliği sever. Bu ortamlardan geçmemize rağmen altın ve gümüş fiyatları aksine değer kaybetti. Altının ons fiyatı 1.615 dolar, gümüşün ons fiyatı 18 dolar seviyelerine geriledi. Bu değer kayıplarını fırsata çeviren yine merkez bankaları oldu. 2022 yılı, merkez bankalarının en çok altın alımı yaptığı bir yıl oldu. Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB), 2022'de 95 ton altın alımı yaptı. Doğu merkez bankaları alım yaparken, batı merkez bankaları sanaldan sattı, fiziki aldı. Türkiye'de gram altın ve gram gümüş tarafında bir sorun yok. 2002-2022 yılları arasında gram altın, yüzde 6.290 getiri sağladı. 2022'deki yüzde 43 hariç. Yani, Türkiye'de altın yatırımcısı hep kazanan oluyor. Dolar ve onstan beslenen gram altın, çift destekli bir yatırım aracı.
"2023, ALTIN FİYATLARININ DAHA DİRİ KALACAĞI BİR YIL OLABİLİR"
Ahmet Deniz YAĞBASAN / ALB Yatırım Araştırma Analisti
FED, 2022 yılının son dört toplantısında 75 baz puanlık artışla politika fazini yüzde 4.50'ye taşıdı. 2023 yılının ilk toplantısı şubat ayında… Öncesinde gelen mesajlar; 0,25-0,50 bandında bir artış ihtimalini öne çıkarıyor. Bu durumda dikkat edeceğimiz iki nokta var: Faiz artış oranlarında ivme zayıflıyor ve zirve noktalara yaklaşıyoruz. İkinci olarak da faiz oranlarının uzun süre, belki de 2023'ün son çeyreğine kadar bu yüksek seviyelerde kalacağını öngörüyoruz. Bundan sonraki süreçte özellikle ABD, enflasyonu belirleyici olacaktır. Enflasyonda gerileme devam ederse FED'in de daha fazla sıkılaşması gerekmeyeceği için; 2023, altın fiyatlarının daha diri kalacağı bir yıl olabilir. Nitekim bunun ilk işaretlerini de aldık. Ons altın ocak ayının ilk yarısında 1.880 doları da aştı. Bundan sonraki süreçte ve mevcut şartların devamı halinde, 1.780-1.810 bandı ana destek bandı olarak izlenebilir. 2023'te altını etkileyecek sebeplere bakacak olursak; Rusya-Ukrayna savaşı devam ediyor. Çin-Tayvan ve Sırbistan-Kosova gerilimleri de zaman zaman ısınıyor. Bunlar, ilk olarak jeopolitik riskler tarafında altın fiyatlarını destekleyebilir. Merkez bankalarının altın topladığı bir süreçten geçiyoruz. 2022 genelinde merkez bankaları, 670 ton altın alımı yaptı. Sadece 3. çeyrekteki alımları 400 tona yükseldi. Ayrıca Çin'deki (pandemi sonrası) açılma da talep tarafını canlandırabilir. Altını destekleyecek üçüncü unsur da bu talep gelişmeleri olabilir.
TC MERKEZ BANKASI DÜNYAYI SOLLADI
Dünyanın en büyük 12. altın rezervine sahip hale gelen Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) 2022 Ocak-Kasım döneminde 122.8 ton net altın alıma imza attı. TCMB, bu alanda açık ara dünya lideri oldu. Dünya Altın Konseyi verilerine göre, dünya genelinde merkez bankaları kasım ayında 50 tonluk net altın alımı gerçekleştirdi. Merkez bankalarının alımları, kasımda bir önceki aya göre yüzde 47 yükseldi. Türkiye'nin resmi altın rezervleri 517 tona yükseldi. ABD 8 bin 133 tonluk altın rezerviyle ilk sırada yer alırken bu ülkeyi, 3 bin 355 tonla Almanya takip etti. 2022'nin ilk 11 ayında dünyada en fazla net altın satışına imza atan ülke ise Kazakistan oldu. Kazakistan Merkez Bankası söz konusu dönemde altın rezervlerini 22 ton azalttı.