Türkiye'nin alternatif ödeme teknolojileri (1)
PARA ARAŞTIRMA/ ÜRÜN DİRİER Teknolojik gelişmeler ışığında artan dijitalleşme, hayatlarımızın hemen hemen her alanında etkisini artırmaya devam ediyor. Bunun en önemli yansımalarından biri, finansal hizmetler alanında görülüyor. Fintek hizmetleri, sundukları farklılaştırılmış deneyim ve inovatif çözümler ile her geçen gün daha popüler hale geliyor. (Birinci Bölüm)
2024 yılı sonuna kadar ise Türkiye'de e-ticaretin yüzde 20.2 büyümesi ve bireylerin ödeme alışkanlıklarının da bu tür ödemeleri kolaylaştıracak şekilde yön değiştirmeye devam etmesi bekleniyor. Türkiye Ödeme ve Elektronik Para Kuruluşları Birliği (TÖDEB) Yönetim Kurulu Başkanı Burhan Eliaçık, "Bugün itibariyle birliğimiz üyesi 27 ödeme kuruluşu ve 29 elektronik para kuruluşu olmak üzere toplam 56 şirket faaliyet gösteriyor. Son dönemlerde özellikle açık bankacılık faaliyetleri kapsamında lisans almaya hazırlanan kuruluşlarla birlikte bu sayıların ve dolayısıyla rekabetçi piyasa çerçevesinde ürün ve hizmet çeşitliliğinin artması bekleniyor" diyor.
Fintek firmalarının tüketicilerin finansal işlemlerini, kolay, hızlı ve güvenli bir şekilde yerine getirmesini sağladığını ve KOBİ'ler başta olmak üzere işletmeleri operasyonel ve maliyet dezavantajlardan kurtardığını vurgulayan Eliaçık, alternatif ödeme çözümlerine ihtiyaç duyulmasının nedenini de şu sözlerle açıklıyor: "Market siparişi vermekten taksi çağırmaya, fatura ödemekten para göndermeye varıncaya kadar pek çok işlemimizi yalnızca birkaç tuşa basarak dijital yöntemler ile gerçekleştirebilmekte ve ödemelerimizi de dijital kanallar üzerinden yapabilmekteyiz. Bu noktada dijital cüzdanlar, karekod tabanlı ödemeler ve temassız kartlar en çok tercih edilen ödeme yöntemleri arasında. Ödeme hizmetleri ve elektronik para hizmetlerinden faydalanan tüketiciler, söz konusu işlemler ile edindikleri tecrübeler ile işlemlerinin hızlı ve kolay olduğu kadar, son derece güvenli bir şekilde gerçekleştirildiğini gördükçe söz konusu ödeme yöntemlerine olan ilgileri daha da artıyor. Sonuç olarak, dijital ürün ve hizmetlere olan mevcut ilginin, ilerleyen dönemlerde de devam etmesini ve bunun da sektörümüze olan ilgiyi daha da artırmasını bekliyoruz."
BANKACILIK HİZMETİ ALMAYAN MİLYONLARA ERİŞİYOR
İyzico, Dogma Alares ve ETİD tarafından hazırlanan "2021 Türkiye E-Ticaret Ekosistemi Raporu"nun sonuçlarına göre, 2021'in en çok tercih edilen ödeme yöntemi olan kredi kartıyla 8,2 milyar işlem ile 1,6 trilyon TL tutarında alışveriş yapıldı. 2021'de kredi kartıyla ödeme oranı yüzde 56 olmakla birlikte, son yıllarda kredi kartı kullanımındaki düşüş eğilimi de dikkat çekici. 2017 yılında alışverişlerin yüzde 82'si kredi kartıyla yapılırken bu oran, artık yüzde 56. Ve gitgide geriliyor. Bu gerilemenin sebebi ise ön ödemeli kartlar ve dijital cüzdanlar gibi alternatif ödeme teknolojilerinin yaygınlaşması. Rapora göre, e-ticaret işlem sayıları 2020'ye göre yüzde 46 artarak 3,4 milyar adet siparişe ve yüzde 69 artış ile 381,5 milyar TL hacme ulaştı. Ödeme teknolojilerinin yaygınlaşması, bankacılık hizmeti almayan yüz binlerce tüketiciyi de online pazarlara dahil edebiliyor. Bu da e-ticarette hızlı büyüyen rakamların bir diğer nedeni. İyzico COO'su Orkun Saitoğlu, "İyzico ile öde seçeneği sayesinde herhangi bir bankacılık hizmeti almayan milyonlarca kullanıcıya da online alışveriş imkanı sunuyoruz. Bu avantajları sayesinde iyzico ile öde, 2021'de 30 bin üye iş yeri aracılığıyla 1,5 milyon aktif kullanıcı kitlesine ulaştı ve 2020-2021 döneminde işlem adedi bazında yüzde 388 büyüme kaydetti. Geçen yıl iyzico ile öde'nin e-ticaret işlemleri içindeki payı, aylık bazda yüzde 3 seviyesinden yüzde 13 seviyesine kadar yükseldi" diyor.
PARANIN HESABINI BİL
Son yıllarda cüzdanlarımızda banka kartlarının yanında elektronik para kuruluşlarının çıkarttığı ön ödemeli kartlar da yerini almaya başladı. Önce ebeveynlerin çocuklarının haçlıklarını yüklediği veya bilgisayarda oyun satın almada kullanılan kartlar, zamanla hayatın her alanına girdi. Artık kredi kartı veya banka kartının geçtiği tüm iş yerlerinde alışveriş imkanı sunan ön ödemeli kartlar, ayrıca yurt içi veya yurt dışına 7/24 para transferleri, fatura ödemesi ve internetten yapılan alışverişlerde de sıkça kullanılıyor. Her gün yeni ürün ve hizmetlerin eklendiği ön ödemeli kartlar, artık sadece bir ödeme aracı olarak değil, finansal danışmanlık da yapıyor. 2021'in son günlerinde faaliyete geçen elektronik para kuruluşu FUPS da "paranın hesabını bil", "dikkatli harca ve doğru yere harca" mottosuyla yola çıktı. Bu amaçla bütçe yönetimini önceliklendirerek Chat, Harcamadan Böl Böl ve Seç Seç gibi bugüne kadar sunulmamış özelliklerle hizmet vermeye başladıklarını söyleyen FUPS Yönetim Kurulu Başkan Vekili Yüce Zerey, "FUPS'ta şu anda 'bütçeni bil daha iyi yönet' diyoruz. Orta vadede ise bütçe yönetimini temel enstrümanlar ve yatırım yönetimi ile perçinlemek istiyoruz" diyor.
KART TAŞIMAYA GEREK KALMIYOR
Avrupa entegrasyonu ile birlikte avantajlı yurt dışı para transferinin önemli çalışmaları arasında yer aldığına işaret eden Zerey, şu bilgileri aktarıyor: "Bu bakış açımız doğrultusunda kullanıcılarımıza iki yeni özellik sunmaya başladık. Bunlardan ilki Digital Onboarding dediğimiz Uzaktan Müşteri Edinimi Sistemi. Bir diğer yeni özelliğimiz ise fiziksel ve sanal karta ek olarak hızlı ve kolay bir kart alternatifi olan FUPS QR Kart. TR Karekod uyumlu FUPS QR Kart ile kart taşımadan teması en aza indiren bir ödeme fırsatı sunuyoruz. Kullanıcılarımız cep telefonlarındaki FUPS uygulaması üzerinde oluşturulan FUPS QR Kart sayesinde kart taşımaya gerek kalmadan tüm fiziksel POS cihazlarında ödeme yapabiliyor. Kolayca tüm ATM'lerden para çekebiliyor ve QR Kart'ın bağlı bulunduğu FUPS hesabını harcama öncesinde değiştirebiliyor."
DAHA FAZLA TÜKETİCİYE ERİŞMEK İÇİN ALTERNATİF ÖDEME ŞART
Türkiye'nin önde gelen e-ticaret, perakende, sigorta ve telekom şirketlerine özel servisler geliştiren Mobilexpress, online ödeme geçidi, akıllı işlem yönlendirme, kart saklama, sahtecilik önleme gibi yapay zeka destekli birçok servisi, ihtiyaç duyabilecek tüm banka ve ödeme kuruluşlarına entegre çalışan platformu aracılığıyla sunuyor. Mobilexpress'in CEO'su ve şirkete bağlı bir alt marka olan Lidio'nun da kurucu ortağı Emre Güzer, "Pandemi döneminde inşa ettiğimiz markamız Lidio'nun da lisans almasıyla birlikte sadece iş yerlerinin lokal ve global ihtiyaçlarına yönelik değil, aynı zamanda dokunduğumuz milyonlarca bireysel tüketiciye çok kanallı pürüzsüz ödeme deneyimleri yaşayabilecekleri servislerimizi kullanıma sunacağız" diyor.
2021 yılının kampanyalar dönemi olarak da bilinen kasım ayında tüm Türkiye'deki online ödemelerin yüzde 25'inden fazlasını tek başına Mobilexpress platformunun yüklendiğine değinen Güzer, "2021 yılının tamamına baktığımızda toplam hacmimiz 30 milyar TL'yi geçti. Mobilexpress, Türkiye'deki tüm online ödemelerin yüzde 10'undan fazlasını üstlenebilen, teknolojisi ve insan kaynakları ile fark yaratan bir şirket. 54 milyon kayıtlı karta, aylık 16 milyondan fazla işlem adedine ve 1,5 milyondan fazla kart havuzuna ev sahipliği yapan Mobilexpress olarak, 2021'de toplam 170 milyon başarılı işleme aracılık ettik, dakikada 44 bin adet işlemle sınırları zorladığımız bir performans ortaya koyduk ve yılı 33 kişilik bir ekiple kapatıp Türkiye'nin en büyük fintek altyapı ihracatlarından birine imza atma başarısı yakaladık" diye konuşuyor.
Alternatif ödeme sistemlerinin daha fazla tüketiciye erişebilmek için şart olduğunu da dile getiren Güzer, şunları paylaşıyor: "Pazar, kart domine bir yapıdan cüzdanlar, e-para kuruluşları ve gerçek zamanlı kredi (BNPL) gibi çözümlerin de kendine yer bulduğu, tüm bu ödeme yöntemlerinin daha fazla tüketiciyi ekosisteme kattığı bir yöne doğru ilerliyor. Yakın zamanda özellikle açık bankacılık API'ları ile birlikte banka üzerindeki hesaplarımıza da tekrarlayan ödeme, anlık ödeme emri gibi erişim imkanlarıyla internet üzerinden ilk kez alışveriş yapan tüketiciler göreceğiz."
LİMİT SORUNUNA PAY KREDİ
Paynet ise ödeme sistemleri sektöründe, nakit akışının dijitalleştirilmesi alanında uzmanlaşmış bir finansal teknoloji şirketi. İş ortaklarıyla birlikte finansal çözümlerle teknolojiyi birleştirerek yeni ürün ve çözümler geliştiriyor. Odak noktası; KOBİ'lerin nakit akışı yönetimlerini, ek bir yatırım maliyetine katlanmadan yalnızca tek bir anlaşmayla aynı platform üzerinden dijitalleştirmek. Pandemiyle birlikte tüketicinin online ticarete olan talep artışının beraberinde yeni ödeme ihtiyaçlarını ortaya çıkardığını belirten Paynet CEO'su Serkan Çelik, sundukları yenilikçi hizmetler hakkında da bilgi veriyor. Hizmetlerden biri PayKredi. Online kartlı ödemeler sırasında müşterilerin sıklıkla limit sorunuyla karşı karşıya kaldıklarını ya da kredi kartı limitlerinin tamamını alışverişte kullanmaktan kaçındıklarını ifade eden Çelik, detayları şu sözlerle aktarıyor: "Bu noktada PayKredi ürünümüzü geliştirdik. Ağırlıklı olarak B2B pazarında faaliyet gösterdiğimiz için sepet ortalamamız, sektör ortalamasının çok üzerinde. Bu durum PayKredi'ye olan ihtiyacı daha da gözle görünür kıldı. Paynet olarak bankalar ve finansman kuruluşları ile anlaşıyor ve entegrasyon gerçekleştiriyoruz. Böylece tüketiciye, ödeme anında anlaşmalı bankalar ile kredi kullanarak alışverişlerini kesintisiz bir şekilde tamamlama ayrıcalığını sunuyoruz, işletmelerin de enerjilerini tahsilatlarına değil büyümelerine odaklamalarını sağlıyoruz."
BAYİ AĞLARINA TAHSİLAT ÇÖZÜMÜ
Firmanın Bayilik Ağı Çözümü ise birden fazla bayiye sahip orta ve büyük ölçekli kuruluşların nakit ve tahsilat akışını yönetmesini sağlıyor. Ana firmalar; tüm bayi ağlarında geçerli kredi kartı kampanyaları tasarlayabiliyor ve son kullanıcıların bu kampanyalardan tüm bayilerinde aynı deneyimle yararlanabilmelerine olanak sağlayabiliyorlar. Gerçekleşen tahsilatlar, işlem anında ana firmanın belirlemiş olduğu orana göre tüm paydaşlar arasında dağıtılabiliyor.