AYŞEGÜL KÜÇÜKKURT ZOR / Kalkınmayı sağlayan en önemli sektörlerden biri olan otomotiv, bir ülkenin gelişmişliğinde de kuşkusuz büyük pay sahibi. Kişi başı milli gelirlerinin yüksek olmasını büyük ölçüde bu sektöre borçlu olan ülkeler, aynı zamanda teknolojik üstünlükte de diğer ülkelerden ayrışıyor. Ancak sektörün erkek egemen olması, kadın istihdamının artırılması açısından çözülmesi gereken bir sorun olarak gündemde yerini koruyor. Bu elbette sadece Türkiye'nin değil, Avrupa, Uzakdoğu ülkeleri ve ABD'nin de otomotiv sektöründe çözmesi gereken bir konu. Bu sektörde kadın istihdamının artırılması cinsiyet eşitliği açısından da önem taşıyor.
Dünya genelinde kadınların otomotiv sektöründe istihdamı, ülkeden ülkeye büyük farklılıklar gösteriyor. Türkiye Araç Satış Sonrası Hizmetler Federasyonu (TOBFED) verilerine göre; kadınların otomotiv sektöründe en yüksek oranda istihdam edildiği ülkeler arasında; Almanya, Japonya, ABD ve Güney Kore öne çıkıyor. Almanya, otomotiv sektöründe kadın istihdamının en yüksek olduğu ülkelerden biri. Almanya'da otomotiv sektöründe çalışan kadınların oranı yüzde 25 seviyesinde. Japonya da kadınların iş gücüne katılım oranını artırmak için son yıllarda önemli adımlar atıyor. Bu sektörde kadın istihdamı oranı yüzde 20 civarında olan Japonya'da kadınlar, özellikle araştırma ve geliştirme (Ar-Ge) departmanlarında görev alıyor. ABD de, kadınların otomotiv sektöründe önemli pozisyonlarda yer aldıkları bir diğer ülke. ABD'de otomotivde kadın istihdam oranı yüzde 23 seviyesinde. Kadınların sektördeki varlığı, özellikle yönetim kademelerinde ve teknik pozisyonlarda giderek artıyor. Güney Kore'de otomotiv sektöründe kadın istihdamı oranı ise yüzde 18. Güney Kore, kadınların iş gücüne katılımını artırmak için çeşitli teşvikler sunarken, iş yerlerinde cinsiyet eşitliğini sağlamaya yönelik de politikalar geliştiriyor. Türkiye'de otomotiv sektöründe kadın istihdamı oranı ise yüzde 15 seviyesinde. Bu oran, dünya ortalamasının altında kalmakla birlikte, son yıllarda artış gösteriyor. Özellikle mühendis kademesindeki artış dikkat çekiyor.
"KADIN YÖNETİCİLERİN SAYISI ARTIYOR"
Doğuş Otomotiv'de Kurumsal İletişim, Marka Yönetimi ve Sürdürülebilirlik Müdürü olarak görev yapan Ebru Kantoğlu, Notre Dame de Sion Fransız Lisesi'ni bitirmiş, Boğaziçi Üniversitesi Sosyoloji Bölümü'nden mezun olmuş başarılı bir iş kadını. Daha sonrasında ise İtalya'da Palazzo Spinelli Art & Business School'da Halkla İlişkiler ve Pazarlama eğitimine devam etmiş. Türkiye'ye döndükten sonra da profesyonel iş hayatına adım atmış. 2005 yılında ise Doğuş Otomotiv ile yolları kesişmiş. "Volkswagen markasının pazarlama departmanında başladığım otomotiv sektörü kariyerim, markanın ürün gamı ve pazar payının yükselişe geçtiği döneme denk geldi. Jetta, Passat, Golf gibi Volkswagen'in efsanevi modellerinin dünya lansmanlarında görev alma fırsatı yakaladım. Türkiye'de çektiğimiz reklam filmleriyle birçok ödül kazanarak sektörde unutulmaz ve öğretici deneyimler edindim" diyen Kantoğlu, otomotiv sektöründeki tecrübelerinden bahsediyor. 24 yıla aşkındır otomotiv sektörüne hâkim olan Kantoğlu, başlarda bu sektöre ilgisinin olmadığını ama markalarla çalışmaya başladıkça sevdiğini ifade ediyor. "Otomotiv sektörü geleneksel olarak erkek egemen bir sektör olarak görülse de son yıllarda teknolojinin de etkisiyle çok hızla dönüşen sektörümüzde kadın yöneticilerin sayısının arttığını gözlemliyorum. Elbette zaman zaman zorluklarla karşılaşmak mümkün, erkeklerin alıştığı bir konfor alanı var ve kadınlar onu zorlamış oluyor, ancak ben her zaman bilgi, deneyim ve stratejik bakış açısının cinsiyetten bağımsız olarak öne çıktığına inanıyorum. Önemli olan, işinize duyduğunuz tutku ve ortaya koyduğunuz değer. Doğuş Otomotiv olarak biz de çeşitlilik ve kapsayıcılık konularına büyük önem veriyoruz. Kadın yönetici oranını artırma yönünde hedeflerimiz var ve bu konuda somut adımlar atıyoruz. Önümüzdeki yıllarda daha fazla kadın liderin sektörde aktif rol alacağına inanıyorum" diyen Kantoğlu, sektörde kadın olmanın süreçlerinden bahsediyor. Ayrıca, kadınların karşılaştıkları zorluklara duyarlı olmaları ve bilinçli ya da bilinçsiz yapılan cinsiyetçi tutumları fark ettiklerinde bunu açık ve yapıcı bir şekilde dile getirmelerinin önemli olduğuna vurgu yapan Kantoğlu, bu durumun yalnızca bireysel değil aynı zamanda iş dünyasında daha eşitlikçi bir ortam yaratmanın da bir parçası olduğunu belirtiyor.
"KENDİMİ SÜREKLİ GELİŞTİRİYORUM"
21 yıldır otomotiv sektöründe çalışan Zeynep Duman, şu anda Doğuş Otomotiv'in Parça Operasyon Müdürü. Sektöre ilk girdiğinde fiyat belirleme, satış analizleri, maliyet yönetimi derken işin her detayına vakıf olmuş. Şu anda da yedek parça operasyon yönetimine geçerek bayi sipariş yönetimi, stok optimizasyonu ve müşteri memnuniyeti gibi alanlarda çalışıyor. Duman, İstanbul Üniversitesi İşletme Fakültesi'nden mezun. Hem kişisel hem de mesleki gelişimine yönelik bütçeleme, fiyatlandırma stratejileri, stok yönetimi, lojistik, liderlik ve müzakere teknikleri gibi konularda da eğitimleri bulunuyor. "Bunun yanı sıra günümüz iş dünyasında teknolojiyi etkin kullanmanın öneminin farkında olarak veri analitiği, süreç iyileştirme, dijital dönüşüm ve değişim yönetimi gibi alanlarda da eğitimlere katıldım. Sürekli öğrenmeye inanıyorum ve değişen dinamiklere ayak uydurabilmek için kendimi geliştirmeye devam ediyorum" diyor Duman.
Otomotiv sektörüne girmeden önce Duman'ın bu alana dair herhangi özel bir ilgisi bulunmuyormuş. Duman; "Kariyerime başlarken sektör tercihim bilinçli bir karar değildi fakat sürekli değişen pazar koşulları ve stratejik yönetim gerektiren yapısıyla otomotivin bana çok uygun olduğunu fark ettim ve bu alanda ilerlemeye karar verdim. Otomotiv, teknik yönü kadar iş stratejileri, finansal planlama ve pazarlama açısından da çok güçlü bir sektör. Yani ben bir araba tutkunu değilim ama veriyle, rakamlarla, analizlerle, stratejiyle çalışmayı seviyorum" diyerek otomotiv sektörünün kendisine çok şey kattığını ifade ediyor. Kariyeri boyunca kadın olması nedeniyle herhangi bir önyargı ile karşılaşmadığını söyleyen Duman, ancak sektörün erkek egemen olduğu gerçeğinin de göz ardı edilmemesi gerektiğini söylüyor. "Sektörde kadın sayısı hala az ve daha fazla kadının bu alanda yer alması gerektiğine inanıyorum. Kadınların yöneticilik rollerinde daha fazla bulunması için destekleyici politikaların artırılması, mentörlük programlarının güçlendirilmesi ve fırsat eşitliğinin sağlanması çok önemli" diyor.
"SEKTÖR HEP DİNAMİK VE YENİLİKÇİ"
Doğuş Otomotiv'in üst düzey yönetici kadınlarından bir diğeri de Refika Sinem Tan. Doğuş Otomotiv Yedek Parça ve Lojistik-İthalat Müdürü olarak görev yapan Tan, 2003 yılından bu yana Doğuş Otomotiv bünyesinde çalışıyor. Kariyeri boyunca da otomotiv sektöründe fiyatlandırma, pazar araştırma, stok yönetimi, satış operasyonları, ithalat ve tedarik zinciri gibi farklı alanlarda uzmanlaşmış. İstanbul Üniversitesi İşletme Fakültesi mezunu. Sabancı Üniversitesi'nde Executive MBA programını tamamlamış. Ayrıca Massachusetts Institute of Technology (MIT)-Sloan School of Management'ta kısa dönemli 'Leadership & Entrepreneurship' eğitimine katılmış. "Üniversite yıllarımdan itibaren otomotiv sektörünü hep dinamik ve yenilikçi buldum. Türkiye'de otomotiv, sadece araç satışıyla sınırlı olmayan, aynı zamanda lojistik, finans, satış sonrası hizmetler ve yedek parça gibi kapsamlı bir ekosisteme sahip. Doğuş Otomotiv'e katıldığım dönemde de sektöre olan ilgim artarak devam etti. Özellikle farklı marka ve model yönetimi, pazarlama stratejileri, müşteri memnuniyetini artırma çabaları derken sektörün ne kadar çok boyutlu olduğunu yakından gördüm" diyen Tan, zaman içerisinde otomotiv teknolojilerindeki gelişmeleri ve sektörün dijital dönüşümünü izledikçe bu alanda öğrenmeye daha da istekli hale geldiğini söylüyor.
Tan, kadınların erkek egemen olarak kabul edilen otomotiv gibi bir sektörde başarılı olmaları için öncelikle özgüvenlerini koruyup uzmanlıklarını net şekilde ifade etmeleri gerektiğini söylüyor. Teknolojideki hızlı değişime ayak uydurup yapay zekâ (AI) ve veri analitiği gibi alanlarda kendilerini güncel tutmalarını öneren Tan, "Mentörlük ve koçluk alanlarından istifade etmek, sektördeki deneyimleri paylaşmayı ve sürekli öğrenmeyi destekliyor. Aynı zamanda, çoklu görev yönetme (multitasking) becerileri kadınların birden fazla projeyi veya sorumluluğu eşzamanlı yürüterek ekibe katma değer sunmasına imkân veriyor. Projelerde inisiyatif almak ve fikirleriyle öne çıkmak hem kurumsal görünürlük kazandırıyor hem de önyargıları kırıyor" diye konuşuyor.
"TAKSİ ŞOFÖRÜNDEN DERS ALDIM"
Marmara Üniversitesi Almanca İşletme Enformatiği bölümünden 2005 yılında mezun olan Gökçe Bicioğlu, otomotiv sektöründe başarılı yönetici kadınlarından bir diğeri. Şu anda Seat & Cupra markalarının Pazarlama Müdürü. Üniversitede eğitim dilinin Almanca olmasından dolayı bir sene Almanca hazırlık okumuş ve dilini ilerletmek için yaz tatillerinde Almanya'da dil kurslarına katılarak her yaz farklı şirket ve departmanlarda staj yapmış. O zamanlar en büyük hayali Alman firmalarından birinin pazarlama departmanında çalışmakmış. "2007-2011 yılları arasında Scania, Krone ve Meiller markaları Pazarlama Yetkilisi olarak görev aldım, 2011 yılında şirket içi rotasyon ile Porsche Pazarlama'ya geçiş yaptım. 12 yıllık ilk binek araç deneyiminin ardından terfi ederek İletişim, Ürün ve Eğitim'den sorumlu Seat & Cupra Pazarlama Müdürü oldum. Son iki yıldır devam ettiğim görevim dahil bu sene otomotiv sektöründe 18. yılımı tamamlamış oluyorum. Doğuş Otomotiv'de ilk işe başladığımda beni yeni bir challenge bekliyordu. Müdürüm acil düz vites araç kullanmam gerektiğini iletti, hemen bir taksi şoföründen bir ay boyunca yoğun ders aldım. Bu konuda mütevazı olamayacağım, çünkü gerçek bir potansiyelmişim. Kırk yıllık şoför gibi düz vites şirket aracımı alıp bayi ziyaretlerine de gittim. Benchmark için hem yurt içinde hem yurtdışında dolu dorsesi olan tır da kullandım, pistte sürüş eğitimi de aldım, buz tutmuş gölde drift de yaptım" diyerek deneyimlerini anlatıyor.
Otomotiv gibi dinamik ve rekabetçi sektörlerde kadınların başarısı, farklı bakış açıları ve inovatif yaklaşımlarla daha da değerli hale geliyor. Bu yüzden kadınların sektörde daha fazla yer almasının yalnızca bireysel değil, sektörün gelişimi açısından da büyük bir kazanım olduğuna dikkat çeken Bicioğlu, "Detaycı, titiz, işin kalite standartlarına dikkat etme eğiliminde çalışırım. Çevremdekilere karşı açık, samimi, empatiyle yaklaşan, insanları aksiyon almaları için motive ve teşvik edebilen, yüksek enerjili bir kişiyimdir. Rahat bir sorun çözme tarzı uygulayarak ekibime uygun bir aksiyon planına ulaşmak için iş birliği yapma fırsatı verir, üretmelerine yardım ederim. Her yıl kendime yaratıcı fikirlerle yeni proje hedefleri koyar en iyi iş modeli olacak sonuçlar almak yolunda iç motivasyonumu beslerim" diyerek de iş hayatındaki süreçlerinden bahsediyor.
"EN ÖNEMLİ UNSUR SÜREKLİ GELİŞİM"
Otomotiv sektöründe 23 yıldır aktif olarak çalışan ve son yedi yıldır da Seat & Cupra markalarının satış müdürlüğü görevini üstlenen Seda Erdem ise İşletme mezunu. Kariyerine Doğuş Oto'da perakende satış alanında başladığında eş zamanlı olarak yine İşletme alanında Yönetim ve Organizasyon bölümünde yüksek lisans eğitimini de tamamlamış. Yıllar içinde satış, ürün yönetimi ve pazarlama gibi farklı alanlarda görev alarak kendini geliştirmiş. "Perakende satıştan başlayarak, ürün eğitimi, bölge yönetimi, ürün yönetimi ve pazarlama gibi farklı alanlarda deneyim kazandım. Otomotiv sektörü, dinamik yapısı ve sürekli gelişen teknolojileri ile her zaman ilgimi çeken bir alan oldu. Sektöre giriş yaptıktan sonra farklı rollerde çalışarak bu ilgimi daha da pekiştirdim" diyen Erdem, sektörün erkek egemen olmasının kendisi için engel oluşturmadığını söylüyor.
Otomotiv sektörü sürekli değişen bir yapıya sahip olduğu için Erdem de farklı departmanlarda çalışarak çok yönlü bir bakış açısı kazanmış. "Tecrübem, değişen müşteri beklentilerini ve pazar dinamiklerini daha iyi anlamamı sağladı. Başarının cinsiyetle değil, bilgi, tecrübe ve azimle elde edildiğine inanıyorum. Kadınların erkek egemen sektörlerde başarılı olabilmesi için öncelikle kendi potansiyellerinin farkında olmaları gerekiyor. İş dünyasında cinsiyetten bağımsız olarak fark yaratan en önemli faktörler, donanım, azim ve stratejik düşünme becerisidir. Kadınlar, otomotiv gibi geleneksel olarak erkek egemen sektörlerde yer aldıklarında farklı bakış açıları getirerek önemli katkılar sağlayabilirler. Başarı için cesaret, kararlılık ve sürekli gelişim en önemli unsurlar arasında yer alıyor" diyen Erdem, sektörde kadın olmanın değerinden bahsediyor.
TEK ŞART KADIN SÜRÜCÜ
Women Drivers Network, otomobil kullanmayı seven, sürüş becerilerini geliştirmek isteyen ve bu deneyimi başkalarıyla paylaşmayı amaçlayan kadınların oluşturduğu bir topluluk. Elif Özyıldırım ve Senem Mutlu tarafından Eylül 2020'de kurulan bu sosyal girişim, kadınların otomobillerini daha iyi tanımalarını sağlamak, güvenli sürüş becerilerini geliştirmek ve ortak bir tutku etrafında bir araya gelerek birbirlerine ilham vermelerini teşvik etmeyi amaçlıyor. Kadın sürücülerin trafikte daha güvenli, bilinçli ve özgüvenli olmalarını sağlamak için çeşitli eğitimler ve etkinlikler düzenleniyor. Women Drivers Network Kurucu Ortağı Elif Özyıldırım; "Kadın sürücülerin trafikte karşılaşabilecekleri zorlu durumlara hazırlıklı olmalarını sağlamak için tam gün süren eğitimler düzenliyoruz. Katılımcılar, kaygan ve buzlu zeminlerde sürüş, ani frenleme, engelden kaçış, savrulma kontrolü gibi konularda uzman eğitmenler eşliğinde hem teorik hem de pratik deneyim kazanıyor" diyerek farklı yol koşullarında sürüş deneyimi kazanmak isteyen kadınlar için özel sürüş rotaları oluşturduklarını söylüyor. Ralli parkurları hazırlayan profesyonel ekiplerin desteğiyle belirlenen bu rotalarda, bir veya iki gecelik konaklamalı sürüş gezileri düzenleniyor. Kulübün tek şartı ise direksiyonda bir kadının olması.
Dr. Nadine ADAM / Mercedes-Benz Otomobil Satış ve Pazarlama Direktörü
"Uzmanlığımı geliştirirken, her zaman büyük resmi görmeye odaklandım"
Almanya, ABD, Çin ve Türkiye'de olmak üzere yaklaşık 20 yıldır otomotiv sektöründe çalışıyorum. Bir ekonomi mühendisi olarak İşletme Fakültesi'nde Sosyal Bilimler üzerine doktoramı yaptım. Mercedes-Benz'de sürekli öğrenme, liderliğin olmazsa olmazlarından biri. Bu sayede hem liderlik eğitimlerine hem de yapay zekâ gibi teknoloji odaklı programlara katılabildim. Ama bence en değerli eğitimim, sahada edindiğim tecrübeler ve farklı ülkelerdeki uluslararası deneyimlerim oldu. Otomobilleri her zaman sevmişimdir. Hem elektrikli EQS'imle hem de klasik bir araba olan R129'umla sürüş yapmaktan büyük keyif alıyorum. Otomotiv endüstrisi, sürekli gelişen teknolojisi ve müşteri beklentilerine hızla uyum sağlama yeteneğiyle beni her zaman büyülemiştir. Mercedes-Benz'in, özellikle otomobilin mucidi olarak, mobilite geleceğini şekillendirme vizyonu benim için her zaman derin bir anlam taşıdı. Şimdi bu dönüşümün bir parçası olmak ise benim için hem heyecan verici hem de motive edici bir yolculuk. Mercedes-Benz olarak, başarımızın ve yeteneklerimizin çeşitlilik içeren ekiplere dayandığına inanıyoruz. Bu nedenle, Mercedes-Benz Otomotiv'de kadın çalışan oranının ve kadın yönetici oranının yüzde 50'ye ulaşması beni mutlu ediyor. Uzmanlığımı geliştirirken, her zaman büyük resmi görmeye odaklandım. Sahada olmak ve müşteri beklentileri ile pazar dinamiklerini doğrudan gözlemlemek, benim için en değerli öğrenme kaynağı oldu. Aynı zamanda, sektörün dönüşümüne yön veren trendleri yakından takip ederek kendimi hep güncel tuttum. İçgörüye dayalı analizler yapmanın ve farklı perspektifleri dikkate almanın, ufkumu genişletmeye ve etkili kararlar almaya büyük katkı sağladığına inanıyorum. Başarılı bir kariyerin en önemli yapı taşlarının tutku, kararlılık, odaklanma, güçlü ilişkiler kurmak ve öğrenmeye açık olmak olduğuna inanıyorum. Net kararlar almak, fırsatları cesurca değerlendirmek ve gerçekten fark yaratabileceğiniz alanlara yönelmek büyük bir fark yaratıyor.
