PARA ANKARA/ HÜLYA GENÇ SERTKAYA Yeni bir aktif işgücü programı olarak Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı Türkiye İş Kurumu (İŞKUR) tarafından, engelliler, gençler, kadınlar, eski hükümlüler ve uzun süre işsiz kalmışların iş gücüne katılımını ve istihdamını artırmak amacıyla hayata geçirilen İşgücü Uyum Programı'nın ilki Milli Eğitim Bakanlığı işbirliğiyle başladı. 81 ilde, 120 bin kontenjanla açılan ilk İşgücü Eğitim Programı'na toplam 358 bin 937 başvuru geldi. 18 yaşını doldurmuş, İŞKUR'a kayıtlı, emekli olmayan ve son bir aydır sigortalı olmayan Türkiye Cumhuriyeti vatandaşlarının başvurabileceği İşgücü Uyum Programı, tüm kamu kurum ve kuruluşlarıyla uygulanabilecek. İşgücü Uyum Programı kapsamında çalışma hayatına adım atanlar, yarı zamanlı çalışma hakkına sahip olacak. Böylece program kapsamında bir taraftan kamu kurumunda tecrübe edinirken, aynı zamanda başka bir işte daha çalışmaları mümkün olacak. Öğrencilerin yararlanmasının da önünün açıldığı İşgücü Uyum Programı ile üniversite öğrencileri eğitimlerine devam ederken, bir taraftan da çalışma hayatında tecrübe kazanacak ve harçlıklarını çıkarabilecekler.
AKTİF İSTİHDAM POLİTİKALARI
Önce İŞKUR'un aktif işgücü programlarına, ardından da 29 Ağustos'ta Cumhurbaşkanı Yardımcısı Cevdet Yılmaz ve Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı Prof. Dr. Vedat Işıkhan tarafından tanıtımı yapılan İşgücü Uyum Programı'nın detaylarına bir göz atalım. İŞKUR, kamu istihdam hizmetlerinin bir parçası olarak aktif istihdam politikalarına büyük önem veriyor. Bu kapsamda ekonomik ve sosyal sorunların yaşanmasına neden olan işsizlik sorunuyla mücadele etmek üzere aktif istihdam politikaları çerçevesinde çeşitli faaliyetler yürütüyor. İstihdamın korunması ve artırılması, işsizlerin mesleki niteliklerinin geliştirilmesi, işsizliğin azaltılması ve özel politika gerektiren kişi ve grupların işgücü piyasasına kazandırılması amacıyla yapılan faaliyetler genel olarak aktif işgücü programları olarak değerlendiriliyor. Bu kapsamda İŞKUR tarafından mesleki eğitim kursları ve işbaşı eğitim programları uygulanıyor.
Mesleki eğitim kursları; herhangi bir mesleği olmayan, bir mesleği olmakla birlikte mesleğinde iş bulamayan veya mesleğinde yeterli beceriye sahip olmayan işsizlerin niteliklerini geliştirerek istihdam edilebilirliklerini artırmak amacıyla düzenleniyor. Kursiyerlerin cep harçlığı, genel sağlık sigortası ile iş kazası ve meslek hastalığı sigorta primleri İŞKUR tarafından karşılanıyor. Mesleki eğitim kurslarında kursiyerlerin en az yüzde 60'ı, kurs süresinin iki katı kadar süre istihdam ediliyor.
İSTİHDAM TAAHHÜDÜ
İşbaşı eğitim programları ise; işsizlerin işyerlerinde mesleki deneyim kazanmalarını sağlamak ve böylelikle istihdam edilebilirliklerini artırmak amacıyla düzenlenen bir aktif işgücü piyasası programı. Bu sayede, iş arayanlar iş tecrübesi kazanmakta, işverenler ise ihtiyaç duydukları işgücünü kendileri yetiştirme imkanına kavuşuyor. Bu sayede hem iş arayanlar hem de işverenler doğru iş ve doğru işçi bulma olanağı elde ediyor. En az beş çalışanı olan ve en az yüzde 60 istihdam taahhüdü veren işverenler programdan yararlanabiliyor. Program sonunda işverenlerin katılımcıları program süresinin iki katı kadar süre istihdam etmesi gerekiyor. Katılımcıların cep harçlığı, genel sağlık sigortası ile iş kazası ve meslek hastalığı sigortası primleri İŞKUR tarafından karşılanıyor.
100 BİN KADIN VE GENÇ YARARLANDIRILACAK
İşgücü piyasasından ve işverenlerden gelen talepler neticesinde ihtiyaç duyulan mesleklerde kurs ve programlar düzenleyen İŞKUR'un, 2024 yılı Ocak-Ağustos dönemi itibarıyla düzenlediği aktif işgücü programları kapsamındaki mesleki eğitim kursları ve işbaşı eğittim programlarından 45 bin 977 kişi yararlandı.
İŞKUR'dan edinilen bilgiye göre, 2024 yılsonu itibarıyla 100 bin kadın ve gencin kurs ve programlardan yararlandırılması ve imalat sektöründe en az 105 bin kişinin aktif işgücü programlarına katılımının sağlanması hedefleniyor.
2023 yılı itibarıyla aktif işgücü programları kapsamında düzenlenen mesleki eğitim kursları ve işbaşı eğitim programlarından 50 bin 471 kişi yararlandı. Kurs ve programlara katılanların yüzde 81'i istihdam edildi.
Program kapsamında katılımcılara; iş sağlığı ve güvenliği, iş arama becerisi, iş ahlakı, motivasyon, stres yönetimi, etkili iletişim, bağımlılıkla mücadele ve finansal okuryazarlık gibi çeşitli eğitimler verilecek. İUP ile sosyal hizmetler, bakım onarım ve yeşil dönüşüm kategorilerinde; program katılımcılarının görev almaları ve program süresince işgücü piyasasında karşılık bulacak pratik becerileri kazanması sağlanacak. Katılımcıların işgücü piyasasına geçişini sağlayacak bilgi, beceri, çalışma alışkanlığı ve disiplini kazandırmayı amaçlayan İşgücü Uyum Programı'nın azami süresi 10 ay, katılımcıların programdan yararlanma süresi 140 fiili gün olacak. Program ilk dört hafta yoğunlaştırılmış eğitimler nedeniyle haftalık 37,5 saat, diğer haftalarda ise haftalık 22,5 saat olarak uygulanacak olup, bu kapsamda İUP katılımcılarına ödenecek günlük net tutar da 566,73 lira olarak uygulanacak. Programa katılacak gençlere okurken deneyim ve aylık yaklaşık 8 bin lira harçlık kazanma fırsatı sunulurken, Program süresince kısa vadeli sigorta primleri (yüzde 5.5) ödenecek.
BİRÇOK FAALİYET ALANI BULUNUYOR
Bu program ile birlikte kamuda esnek ve kısmi katılım modeliyle, vatandaşların, özellikle gençlerin, öğrencilerin, kadınların ve uzun süre işsiz kalmış kişilerin üretken bir yaşama geçmelerinin kolaylaştırılması hedefleniyor. Tüm kamu kurum ve kuruluşları ile uygulanabilirliği bulunan İUP'nin birçok faaliyet alanı bulunuyor. Bunlardan bazıları; engelli, yaşlı ve hasta bakımına yönelik faaliyetlerin desteklenmesi, çocuk bakım işlerine yönelik faaliyetlerin desteklenmesi, tarımsal üretim uygulamalarının ve hayvancılık faaliyetlerinin desteklenmesi faaliyetleri, ağaçlandırma faaliyetlerinin desteklenmesi, kamusal alanların temizlik, bakım ve onarım faaliyetlerinin desteklenmesi, geri dönüşüm ve atık imha faaliyetlerinin desteklenmesi, parkların ve yeşil alanların korunması ve geliştirilmesi faaliyetlerinin desteklenmesi, spor ve kültür faaliyetlerinin desteklenmesi, İŞKUR tarafından belirlenecek ve kamu kurum ve kuruluşlarıyla yürütülebilecek diğer faaliyetlerin desteklenmesi.
BAŞVURANLARIN YÜZDE 74.7'Sİ KADIN
Orta Vadeli Program (OVP) çerçevesinde hayata geçirilen İşgücü Uyum Programı'nın ilki 81 ilde, 120 bin kontenjanla Milli Eğitim Bakanlığı işbirliği ile başladı. İşgücü Uyum Programı'na 4 Eylül'de başlayan başvuru süreci 8 Eylül'de sona erdi. Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı Prof. Dr. Vedat Işıkhan, sosyal medya hesabından yaptığı paylaşımda 29 Ağustos'ta tanıtımını gerçekleştirdikleri İşgücü Uyum Programı kapsamında yapılan başvuru sayısının 358 bin 937 kişiye ulaştığını, başvuruların yüzde 74.7'sinin (268 bin) kadınlar tarafından gerçekleştirildiğini kaydetti.
TYP'ler afet, acil durum gibi nedenlerle uygulanacak
İŞKUR verilerine göre Toplum Yararına Programlar'dan (TYP) 2023 yılında 2 bin 970 programdan 299 bin 30, 2024 yılının ilk 8 ayında ise bin 195 programdan 101 bin 575 kişi yararlandı. Hatırlanacağı üzere 2022 yılı Mayıs'ta yapılan mevzuat değişikliğiyle TYP'ler yalnızca afet, acil durum, deprem, salgın vb. felaket durumlarında uygulanan programlara dönüştürüldü. Bu doğrultuda 2022 yılında COVİD-19 pandemisi, 2023 yılında 6 Şubat depreminin etkilerinin azaltma ve toparlanma çalışmalarının yanı sıra birçok orman yangını, sel ve başka mücbir sebepli program hayata geçirildi. 2023 yılı Ağustos'ta yapılan geçici değişiklikle TYP'ler tüm kamu kurumları ile işbirliği kapsamında uygulandı. 2024 yılı Haziran'da söz konusu hüküm geçerliliğini yitirdi. Ayrıca yeni hayata geçirilen İşgücü Uyum Programı'yla beraber TYP'lerin yalnızca asıl faaliyet amacı olan afet, acil durum, deprem, salgın gibi nedenlerle uygulanabilmesinin önü açıldı.
Kadın ve genç istihdamı artacak
2025-2027 yıllarını kapsayan Orta Vadeli Program'a (OVP) göre işgücü piyasasına katılımda güçlükler yaşayan ve potansiyellerini yeterince gerçekleştiremeyen kesimlerin işgücüne daha yoğun ve etkin katılımları sağlanacak. Kadınlar, gençler, engelliler gibi kesimlerin istihdamını artırmaya yönelik olarak aktif işgücü politikalarının niteliği ve niceliği geliştirilecek. Başta genç, kadın ve engelliler olmak üzere istihdamı artırmak ve işgücü piyasasına daha etkin katılımı sağlamak amacıyla aktif işgücü politikaları yürütülecek. Kadın istihdamını artırmaya yönelik kurumsal bakım olanaklarının ekonomik ve fiziki erişilebilirliği artırılacak. İşgücü Uyum Programı, ne eğitimde ne istihdamda olan gençlerin mesleki eğitim, yetkinlik ve becerilerini dikkate alacak şekilde hayata geçirilecek.
Okan Giray BÜLBÜL / Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi Öğretim Üyesi
"Hem eğitim, hem iş imkanı sağlıyor"
İŞKUR'un İşgücü Uyum Programı, işgücü piyasasında dezavantajlı grup olarak tanımladığımız, kadınlar, gençler, engelliler, eski hükümlüler gibi özel politika gerektiren kesimlerin kamuda geçici nitelikteki işlerde çalışmalarını, bir yandan da eğitim almalarına sağlayacak bir program. Bu programla, dezavantajlı grupların işgücü piyasasından tamamen kopmalarının engellenmesi amaçlanıyor. Örneğin, iki yıldır işsiz olan bir kişinin, belirli bir süre kamu kurumunda çalışmasını sağlayıp, bu sayede çalışma dinamiğini kaybetmemesi, yeteneklerini geliştirerek özel sektörde iş bulmalarının kolaylaştırılması hedefleniyor.
