PARA ANKARA/ HÜLYA GENÇ SERTKAYA Dünyanın en önemli derin deniz gemi filolarına sahip ülkelerinden biri haline gelen Türkiye, doğal gaz ve petrolde "rezervleri artırma" hedefine kilitlendi. Dört derin deniz sondaj gemisi ve iki sismik gemisiyle çok yoğun bir şekilde denizlerde aramalarına devam eden Türkiye, sadece kendi karalarında ve denizlerinde değil, farklı coğrafyalarda, uzak bölgelerde de doğal gaz ve petrol arama çalışmalarına odaklandı. Türkiye Petrolleri Anonim Ortaklığı (TPAO) tarafından Azerbaycan, Irak, Rusya ve Somali başta olmak üzere dört ülke ile yapılan anlaşma ve projeler takip edilirken, uzun süredir ortak faaliyetlerin bulunduğu Irak ve Azerbaycan bölgelerinde yeni anlaşmalar imzalanması için çalışmalar devam ediyor. Başta Cezayir, Libya ve Nijer olmak üzere Afrika ülkeleri, Malezya (Uzak Doğu) ve Venezuela gibi ülkelerde ise iş birliği için çalışmalar yürütülüyor.
ÖNEMLİ MESAFE KAT EDİLDİ
Türkiye'nin 2016 yılında başladığı ve adına Milli Enerji ve Maden Politikası dediği stratejinin önemli unsurlarından biri, Türkiye'nin kendi karalarında ve denizlerinde, kendi imkan ve kabiliyetleriyle, kendi sondaj ve sismik gemileriyle petrol ve doğal gaz aramacılığı konusuydu. Bu konuda çok önemli bir mesafe kat eden Türkiye, bugün dünyanın en önemli derin deniz gemi filolarına sahip ülkelerinden biri haline geldi. Türkiye Petrolleri dört derin deniz sondaj gemisi ve iki sismik gemisiyle beraber çok yoğun bir şekilde denizlerde aramalarına devam ediyor. Türkiye bu aramalarının neticesinde Akdeniz'de, hemen akabinde de Karadeniz'de yaptığı çalışmalarla çok önemli sonuçlar elde etti. 2020'nin Ağustos ayında Cumhuriyet tarihinin en önemli doğal gaz keşfi gerçekleştirildi ve çok kısa bir zaman içerisinde de buradan Türkiye'nin doğal gaz ihtiyacının bir kısmını karşılayacak şekilde üretim aşamasına gelindi. 2021 Eylül'de ise gaz alanının yanı sıra petrol alanında da önemli bir keşfe imza atıldı.
Türkiye şu anda Sakarya Gaz Sahası'nda günlük 5.5 milyon metreküplük üretim yapıyor. Gabar'da 41 kuyuda 45 bin varillik günlük üretime ulaşıldı.
Türkiye'nin ihtiyaçları dikkate alınarak, arama çalışmaları farklı coğrafyalara taşındı. Türkiye sadece kendi karalarında ve denizlerinde değil, bunun ötesinde belli coğrafyalarda, belli ülkelerde doğal gaz ve petrol arama çalışmalarında bulunuyor. Ortaklıklar yoluyla veya milli petrol şirketlerinin, doğal gaz şirketinin çalışmalarıyla daha aktif bir sürece girilmesi planlanıyor.
DÖRT ÜLKE İLE ANLAŞMA TAMAM
Edinilen bilgiye göre, TPAO tarafından Azerbaycan, Irak, Rusya ve Somali olmak üzere dört ülke ile yapılan anlaşma ve projeler takip ediliyor. Azerbaycan ile Azeri- Çırak- Güneşli (ACG) Projesi, Bakü- Tiftis- Ceyhan (BTC) Projesi, Şah Deniz Projesi ve Güney Kafkasya Boru Hattı (SCP) Projesi olmak üzere dört anlaşma imzalandı.
Irak ile Missan Projesi, Badra Projesi ve Siba Projesi olmak üzere üç anlaşma, Rusya ile Baytugan Projesi için bir anlaşmaya varıldı.
Türkiye, Somali'yle de petrol ve doğal gaz araması ve daha sonrasında üretimi için anlaşmaya vardı. Anlaşmaya göre Türkiye, Somali denizlerinde 3 blokta doğal gaz ve petrol arayacak. TPAO'nun operatör olması planlanan proje ilk olarak sismik faaliyetler ile başlayacak. Önceki hafta İstanbul'da Türkiye ile Somali Arasında Hidrokarbon Arama ve Üretim Anlaşması'nın imzalanmasının ardından açıklamalarda bulunan Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Alparslan Bayraktar, Oruç Reis gemisinin Eylül sonu, Ekim başı gibi bu bölgeye gönderileceğini kaydetti. Somali'nin offshore alanında çok önemli petrol ve doğal gaz kaynağı olduğunu düşündüklerini ifade eden Bakan Bayraktar, Somali ile offshore alanında üç tane blokta anlaşma imzalandığını söyledi. Somali denizlerinde her bir bloğun 5 bin kilometrekarelik bir alanı temsil ettiğini dile getiren Bayraktar, buralarda Türkiye'nin, münhasıran arama ve petrol bulunduğunda da üretme yetkisine sahip olacağını belirtti.
Arama yapılacak blokların ikisinin karadan 50 kilometre, birisinin ise 100 kilometre açıkta olduğunu dile getiren Bayraktar, "Belirlediğimiz 3 blokta deniz derinliği yaklaşık 2 bin metre. Yer yer 3 bin metre ve deniz tabanından sonra da 4 bin metreye kadar yani toplamda deniz yüzeyinden 7 kilometrelik bir yerde sondaj faaliyeti gerçekleştirmiş olacağız" dedi.
YENİ ANLAŞMALAR İÇİN ÇALIŞILIYOR
Uzun süredir ortak faaliyetlerin bulunduğu Irak ve Azerbaycan bölgelerinde ise yeni anlaşmaların imzalanması için çalışmalar devam ediyor. Bu kapsamda başta Cezayir, Libya ve Nijer olmak üzere Afrika ülkeleri, Malezya (Uzak Doğu ülkeleri) ve Venezuela gibi ülkelerde de iş birlikleri için temaslar sürdürülüyor.
Şunu da hatırlatalım; TPAO hali hazırda devam eden yurt dışı projelerinde "aktif operatörlük görevi" yürütmüyor. Yeni anlaşma imzalanmış olan Somali Projesi için arama faaliyetlerinin önümüzdeki aylarda başlaması planlanmakta olup, Ortaklık tarafından Kasım 2012- Ağustos 2021 tarihleri arasında Afganistan'da yapılan operatörlük görevi hali hazırda mücbir sebeplerden dolayı pasif halde bulunuyor.
TPAO, 2024 yılında yoğun aramacılık faaliyetleri kapsamında kara ve deniz alanlarında toplam 96 arama ve üretim kuyusunda sondaj faaliyetleri yürüttü. Kara alanlarında 42 kuyuda, derin denizlerde 1 adet kuyuda sondaj operasyonu devam ediyor.
FATİH, YAVUZ VE KANUNİ GEMİLERİ İŞ BAŞINDA
Enerji filosunu güçlendiren Türkiye, Karadeniz'de Sakarya Gaz Sahası Geliştirme Projesi kapsamında sondaj, üst ve alt tamamlama operasyonları, Fatih, Yavuz ve Kanuni sondaj gemileri ile yürütülüyor. Kanuni sondaj gemisi, Türkali-20 lokasyonunda alt tamamlama, Yavuz sondaj gemisi, Türkali-11 lokasyonunda üst tamamlama, Fatih sondaj gemisi, Türkali-26 lokasyonunda sondaj faaliyetlerine devam ediyor. Diğer taraftan, envantere 2022 yılında eklenen dördüncü sondaj gemisi Abdülhamid Han gemisi ile de sondaj faaliyetleri yürütülüyor. Abdülhamid Han sondaj gemisi Karadeniz'e geçiş hazırlığı kapsamında Aliağa Demir sahasında hazırlıklarına devam ediyor. Söz konusu gemilerden oluşan, milli derin deniz sondaj gemileri ile birlikte tüm deniz alanlarındaki petrol ve doğal gaz aramacılık faaliyetleri kapsamında 42 kuyunun sondajı tamamlandı.
Oruç Reis Sismik Araştırma Gemisi, Batı Karadeniz Kıyıköy Nükleer Santral projesine ait derin ve sığ deniz alanlarındaki survey çalışmalarına devam ediyor. Barboros Hayreddin Paşa Sismik Araştırma Gemisi Güzelkent-3B projesi kapsamında sismik toplama çalışmalarına devam ediyor.
2025'TE FAALİYETE BAŞLAYACAK
Envantere yeni katılan Yüzer Üretim Platformu (FPU) Opportunity, Sakarya Gaz Sahası Geliştirme Faz-2 kapsamında, gazın proses edilerek karaya iletilmesi amacıyla kullanılmak üzere satın alınmış olup, 2025 yılında faaliyete başlaması bekleniyor. Hatırlanacağı üzere Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan geçen hafta KKTC dönüşü "yeni bir doğal gaz gemisi alıyoruz" açıklamalarıyla bu yüzer üretim platformuna dikkati çekmişti. Geminin iki ay sonra Türkiye'de olacağını dile getiren Erdoğan, yüzer üretim platformunun 5 milyon haneye yetecek doğal gazı üreteceğini kaydetmişti.
Yüzer Üretim Platformu'na ilişkin bilgiler kısaca şöyle;
"Platform, 300 metre uzunluğa, 56 metre genişliğe ve 29.5 metre derinliğe sahip. Gros tonaj, 143 bin 809 ton. Konaklama kapasitesi 140 kişi. Maksimum gaz işleme kapasitesi 10.5 milyon metreküp olup, maksimum gaz transfer kapasitesi 10 milyon metreküp. Gaz tüketim 500 bin metreküp."
İlk hedef rezervleri artırmak
Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı'nın ilk hedefi petrol ve doğal gazda rezervleri artırmak. Gemilerin üretimini aksatmayacak şekilde petrol ve doğal gaz amaçlı Karadeniz'in geneli için bir planlama içerisinde olan Bakanlığın, Kastamonu, Sakarya, Sinop, Ordu ve Rize açıklarında tespit ettiği lokasyonlar bulunuyor. 2024 yılında yeni sondajlar yapmayı hedefleyen Bakanlık, şimdilerde yeni arama ve üretimi artırmayla alakalı değerlendirilmek üzere Abdülhamid Han gemisini de Karadeniz'e geçiriyor.
Nijer ile niyet beyanı imzalandı
Türkiye ile Nijer arasında hidrokarbon alanında ilişkileri güçlendirecek bir adım geçtiğimiz günlerde atıldı. Önceki hafta Nijer'in başkenti Niamey'de temaslarda bulunan Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Alparslan Bayraktar, petrol ve doğal gaz başlığında iş birliğini öngören niyet beyanını imzaladı.
"Petrol ve Doğal Gaz Alanında İş Birliğine İlişkin Niyet Beyanı" ile Nijer'de yer alan petrol ve doğal gaz sahalarının geliştirilmesinde Türk şirketlerinin desteklenmesi ve teşvik edilmesi hedefleniyor.
