PARA ANKARA/ HÜLYA GENÇ SERTKAYA Tarım ve Kırsal Kalkınmayı Destekleme Kurumu (TKDK), Katılım Öncesi Mali Yardım Aracı Kırsal Kalkınma Programı III (IPARD III Programı) kapsamında 80 milyon euro bütçeli ikinci başvuru çağrı ilanına çıktı. "Çiftlik Faaliyetlerinin Çeşitlendirilmesi ve İş Geliştirme" tedbiri kapsamında verilecek hibe destek için, 81 ilden proje başvuruları yapılabilecek. Her bir yatırım için harcama limiti en az 5 bin euro, en fazla 500 bin euro olacak. Çağrı kapsamında destek oranı yüzde 75'e kadar çıkacak. Uygulama süresi azami yapım işi içeren yatırımlarda 12 ay, yapım işi içermeyen yatırımlarda ise dokuz ay olacak. Çağrı çerçevesinde bitkisel üretimin çeşitlendirilmesi ve bitkisel ürünlerin işlenmesi ve paketlenmesi, arıcılık ve arı ürünlerinin üretimi, işlenmesi ve paketlenmesi, zanaatkarlık ve katma değerli ürünler, kırsal turizm ve rekreasyon faaliyetleri, su ürünleri yetiştiriciliği, makine parkları, yenilenebilir enerji yatırımları sektörlerinde proje başvuruları kabul edilecek. "Çiftlik Faaliyetlerinin Çeşitlendirilmesi ve İş Geliştirme" tedbiri kapsamında verilecek IPARD destekleri ile kırsal alanlarda iş faaliyetlerinin geliştirilmesi, yeni iş alanları oluşturulması, bu bölgede yaşayanların gelir seviyesinin yükseltilmesi, kırsal nüfusun azalmasının tersine çevrilmesi hedefleniyor.
SOLUCAN GÜBRESİ ÜRETİMİ DESTEKLENECEK
Tarım ve Orman Bakanlığı'nın ilgili kuruluşu TKDK tarafından IPARD III Programı kapsamında "Çiftlik Faaliyetlerinin Çeşitlendirilmesi ve İş Geliştirme" tedbiri başlığında açılan çağrıya, yapım işi, makine-ekipman, hizmet ve görünürlük alımları desteğine ilişkin başvurular yapılabilecek. Açık alanda bitkisel üretim faaliyetleri için makine ekipman desteğine bu çağrıda başvuru alınmayacak. Söz konusu yatırımlar için 2024 yılı içerisinde ayrı bir çağrıya çıkılacak. Şunu da hatırlatalım, bu çağrıyla bitkisel üretimin çeşitlendirilmesi ve bitkisel ürünlerin işlenmesi ve paketlenmesi sektörü altında solucan gübresi üretimi ve yem bitkileri yetiştiriciliği de desteklenecek.
Tarım ve Orman Bakanı İbrahim Yumaklı çağrıya ilişkin yaptığı açıklamada, "Çiftlik Faaliyetlerinin Çeşitlendirilmesi ve İş Geliştirme" tedbiri başlığı altında verilecek IPARD destekleri kapsamında hayata geçecek yatırımlarla, kırsal alanlarda mevcut iş faaliyetlerinin geliştirilmesini ve yeni iş alanları oluşturmasını, bu bölgelerde yaşayan vatandaşların gelir ve refah düzeyinin yükseltilmesini, böylece kırsal alanda ekonomik ve sosyal açıdan daha iyi bir bölgesel denge sağlanmasına katkıda bulunmayı hedeflediklerini söyledi.
DESTEK ORANI YÜZDE 75'E KADAR ÇIKIYOR
Çağrı duyurusuna göre baz kamu katkısı toplam uygun harcama tutarının yüzde 60'ı olacak. Genç çiftçiler ve sertifikalı organik tarım üreticileri tarafından yapılacak yatırımlar için destek oranı yüzde 70'e kadar çıkabilecek. Atık yönetimi, yenilenebilir enerji ve döngüsel ekonomi (atık malzemelerin verimli şekilde yeniden kullanımı) ile ilgili olarak yapılacak harcamalar için de o harcamaya özel ilave olarak yüzde 10 oranında hibe desteği sağlanabilecek. Proje başvurularındaki toplam hibe oranı ise yüzde 75'i geçemeyecek. Alınan başvuruların toplam destek tutarının çağrı için ayrılan bütçeyi aşması durumunda, IPARD Programı'nda ilgili tedbir için belirtilen sıralama kriterlerine göre başvurular sıralanacak ve bütçenin yeterli olduğu sayıda başvuru incelenecek:
BAŞVURULAR 12 TEMMUZ'DA BAŞLAYACAK
Yatırımcılar proje başvurularının online sistem kayıtlarını 12 Temmuz-16 Ağustos (dahil) 2024 tarihleri arasında, https://onlinebasvuru.tkdk.gov.tr/ internet sitesi üzerinden gerçekleştirebilecek. Başvuruların son teslim tarihi 29 Ağustos saat 18.00 olacak. Başvurular, 42 TKDK İl Koordinatörlüğü ve 39 ilde faaliyet gösteren TKDK İl İrtibat Ofislerine teslim edilebilecek.
TKDK'nin 28 Haziran'da ilana çıktığı IPARD III Programı ikinci çağrısına çiftlik içi veya dışı faaliyetlerini çeşitlendiren çiftçiler veya çiftlik hanehalkı üyeleri, yatırıma ilişkin mevzuata uygun olarak kurulan üretici örgütleri, tedbir kapsamında bir ekonomik faaliyet gerçekleştiren ve kırsal bir alanda yaşayan gerçek kişiler, kırsal alanlarda kurulmuş olan veya faaliyet gösteren özel tüzel kişilikler başvurabilecek. Ziraat Odaları Birliği ve il/ilçe ziraat odaları hariç kamu tüzel kişilikleri ve kamu hissesi yüzde 25'ten fazla olan tüzel kişilikler bu çağrıya başvuru yapamayacak.
Başvuru sahiplerinde 18 yaşını doldurma, 65 yaşından küçük ve vergi sistemine kayıtlı olma şartı aranıyor. Ayrıca başvuru sahiplerinin devlete ödenmemiş vergi ve sosyal güvenlik borçlarının bulunmaması da gerekiyor.
45.5 MİLYAR LİRA HİBE VERİLDİ
Türkiye-Avrupa Birliği tarafından ortaklaşa finanse edilen Katılım Öncesi Yardım Aracı'nın (IPA) Kırsal Kalkınma bileşeni olan IPARD Programı, faydalanıcılara uygun harcamalar karşılığında mali destek sağlıyor. Bu desteğin kaynağını AB ve Türkiye Cumhuriyeti eş finansmanından oluşturulan IPARD Programı Fonu oluşturuyor. Bu destek, kamu katkısı olarak adlandırılıyor. Söz konusu kamu katkısı, program çerçevesinde gerçekleşmiş yatırımlar için geri ödemesiz olarak kullandırılıyor.
Tarım ve Orman Bakanlığı'nın açıklamalarına göre, 2011'den beri uygulanan IPARD I ve IPARD II Programları kapsamında bugüne kadar 25 bin 489 adet tesis ve proje Türkiye'ye kazandırıldı. Program kapsamında girişimcilere toplam 45.5 milyar lira hibe desteği sağlandı. Tarım ve Orman Bakanlığı'ndan yapılan açıklamaya göre programın büyük ilgi görmesi üzerine daha önce 42 ilde uygulanan IPARD III Programı 2024 yılı itibarıyla 81 ile yaygınlaştırıldı. Başvuru sayısında büyük oranda artış beklendiği için ulusal katkı oranı yüzde 25'ten yüzde 50'ye yükseltildi. Böylelikle IPARD III Programı'nın toplam bütçesi ise 555 milyon euro'dan 785 milyon euro'ya çıkarıldı.
İki çağrı daha var
2024 yılından itibaren yedi yıl süreyle uygulanacak olan IPARD III Programı kapsamında, 66 milyon euro bütçeli bu yılın ilk çağrısı "Tarım ve Balıkçılık ürünlerinin İşlenmesi ve Pazarlanması ile İlgili Fiziki Varlıklara Yönelik Yatırımlar" başlığıyla 21 Mart 2024'te yayımlandı. Tarım ve Orman Bakanlığı'ndan yapılan açıklamaya göre, 5 Nisan-14 Haziran 2024 tarihleri arasında kabul edilen başvurular kapsamında IPARD III birinci başvuru çağrı ilanı sürecinde tüm illerden proje kabulü gerçekleştirilerek toplam bin 29 proje başvurusu alındı. 66 milyon euro bütçeli birinci çağrı ilanı başvurularının tamamlanmasının ardından IPARD Programı'nda yer alan sıralama kriterleri dikkate alınarak puanlamaya göre sıralama yapılıyor ve çağrı bütçesi dahilinde inceleniyor. Yaklaşık üç ay gibi bir süre sonunda tüm kontrollerin tamamlanarak destek almaya hak kazanan başvuru sahipleriyle sözleşmelerin imzalanması hedefleniyor. 28 Haziran'da ilan edilen 80 milyon euro'luk "Çiftlik Faaliyetlerinin Çeşitlendirilmesi ve İş Geliştirme" tedbiri başlığında ilan edilen çağrı ise bu yılın ikinci çağrısı oldu. IPARD III kapsamında bu yıl iki çağrıya daha çıkılacak. Başvuru sahiplerinin projelerinin ön hazırlıklarını rahatça yapabilmeleri için önceden açıklanan takvime göre IPARD III Programı kapsamında 90 milyon euro bütçeli "Tarımsal İşletmelerin Fiziki Varlıklarına Yönelik Yatırımlar" için Temmuz'da ve 12 milyon euro bütçeli "Çiftlik Faaliyetlerinin Çeşitlendirilmesi ve İş Geliştirme" (Açık Alanda Bitkisel Üretim Projelerine Yönelik Makine Ekipman Destekleri) için Ağustos'ta çağrıya çıkılacak. Böylece bu yıl açılan/açılacak dört çağrı kapsamında desteklenecek projeler ile tarım-gıda ve kırsal kalkınma alanındaki yatırımlara toplam 248 milyon euro hibe desteği sağlanmış olacak.
Yatırımlar modernize edilecek
"Çiftlik Faaliyetlerinin Çeşitlendirilmesi ve İş Geliştirme" tedbiri kapsamında açılan yeni çağrıyla, çiftlik faaliyetlerinin çeşitlendirilmesinde yatırımların modernizasyonu, oluşturulması, genişletilmesi ve yeniden inşası aracılığıyla kırsal faaliyetlerin oluşturulması, çeşitlendirilmesi, geliştirilmesi hedefleniyor. Çağrının sektörler bazında kapsamı şöyle:
• Bitkisel üretimin çeşitlendirilmesi ve bitkisel ürünlerin işlenmesi ve paketlenmesi; süs bitkileri, yem bitkileri, tıbbi ve aromatik bitkiler, mantar ve misel, solucan gübresi üretimi, fide ve fidan, çiçek soğanını kapsıyor.
• Arıcılık ve arı ürünlerinin üretimi; işlenmesi ve paketlenmesini içeriyor.
• Zanaatkarlık ve katma değerli ürünler; zanaatkarlık faaliyetleri ile gıda-gıda olmayan ürünlerin işlenmesi ve paketlenmesini kapsıyor.
• Kırsal turizm ve rekreasyon faaliyetleri; konaklama, yeme-içme tesisleri ve rekreasyon faaliyetlerini içeriyor.
• Su ürünleri yetiştiriciliği, su ürünleri üretimi yapan tesisleri ve ürün satışı yapan restoranları kapsıyor.
• Makine parkları, yerel tarım sektörünün ortak ihtiyaçlarına yönelik tarımsal makine ve ekipman talebini karşılayacak yatırımları içeriyor.
• Yenilenebilir enerji yatırımları ise, elektrik, ısı, ışık, gaz vb. üretimi için yapılacak yatırımları içeriyor. Uygun yararlanıcılar diğer çiftlik faaliyetleri çeşitlendirme aktivitelerinden ve bu tedbir kapsamındaki iş geliştirme faaliyetlerinden bağımsız olarak, kendi ihtiyaçları için enerji üretmek amacıyla yenilenebilir enerji kaynaklarına yatırım yapabilecekler.
Depremden etkilenen illere özel düzenleme
IPARD III Programı ikinci başvuru çağrı ilanında 6 Şubat 2023 depremlerinden etkilenen illerde yenilenebilir enerji projesi başvurusunda bulunacak girişimcileri mağdur etmemek amacıyla istisnai bir düzenleme yapıldı. Düzenlemeye göre 6 Şubat 2023'te; deprem afetinden etkilenen ve bu nedenle faaliyetlerine ara veren veya kapasite azaltmak durumunda kalan başvuru sahipleri tarafından, afetten etkilenen ilgili illerde yenilenebilir enerji sektörü kapsamında sunulacak projelerde, talep edilmesi durumunda üretime esas güç değerinin belirlenmesi için deprem öncesi dönem elektrik tüketim verileri dikkate alınacak. Önceki dönemlerde en az 1 tam yıllık elektrik tüketiminin olmaması halinde, elektrik tüketiminin olduğu süre baz alınarak (örneğin 4 ay), yıllık tüketim miktarı oransal olarak belirlenecek.
Deprem nedeniyle eski tesisi orta ve ağır hasar nedeniyle artık kullanılmayan/yıkılan ve yeni bir tesiste faaliyet gösteren işletmeler içinse, ilgili durumu resmi olarak belgelendirmeleri halinde, eski tüketim değerlerine bakılmaksızın maksimum 300 kWe'ye kadar bağlantı anlaşmasında yer alan güç değerine kadar destek verilecek.
IPARD Programı kapsamında desteklenen "Çiftlik Faaliyetlerinin Çeşitlendirilmesi ve İş Geliştirme" tedbiri altındaki yenilenebilir enerji sektörü projeleri değerlendirilirken başvuru sahiplerinin son üç yıllık dönemdeki elektrik tüketim verileri incelendiğini hatırlatalım.
