PARA MODA/ MERVE YILMAZ GERGİN Sandaletler tarih boyunca çeşitli medeniyetlerde kullanılmış eski bir ayakkabı türü. Hatta sandaletlerin hikayesini araştırdığımızda, insanlık tarihinin başlangıcına kadar uzanıyor. İlk üretiminin üstünden binlerce yıl geçse de sandaletin ayaklardaki hakimiyeti hala sürüyor. Eskiden saygınlık sembolü olan sandaletler, günümüzde de zevk, statü, hayat tarzını ortaya koyan bir unsur olarak karşımıza çıkıyor. Değişen yaşam tarzları ve giyim trendleri de sandaletleri daha yaygın ve çeşitli bir seçenek haline getiriyor. Türkiye'de sandalet pazarı, özellikle yaz aylarında büyük bir ivme kazanıyor. Sosyal medyanın etkisiyle popülerleşen bu ayakkabılar, modaseverlerin gardıroplarındaki yerini de sağlamlaştırıyor. Günümüzde, Türkiye'de sandalet üretimi ve tasarımı hem yerli hem de uluslararası pazarlarda önemli bir yere sahip. Özellikle Bodrum, el yapımı sandaletleriyle tanınırken, yerli ve yabancı turistlerin yoğun ilgisi de bu piyasayı daha da hareketlendiriyor. Fiyatlar ise bin 250 liradan başlayarak artış gösteriyor.
Çeşitli markalar, ürün yelpazesini genişleterek modaya uygun ve rahat sandaletler sunmaya devam ederken, sandalet pazarı, turizm ve moda sektörlerinin de desteğiyle her geçen gün büyüyor.
"ÇIRAK BULUNMUYOR"
Bodrum Sandalet 1941'in hikayesi Kurucu Türker Dikan ve Mehmet Dikan'ın dedesi Pilaçi lakaplı Mehmet Özkaplan'ın Bodrum'da 1940'lı yıllarda kundura atölyesi açmasıyla başlıyor. Hatta dede Mehmet Özkaplan bu atölyede Zeki Müren'e sahne ayakkabıları yapıyormuş. Kurucu kardeşlerin babası Seyfi Dikan ise dedenin yanında çırak olarak işe başlıyor ve kardeşler de 8-9 yaşlarında bu atölyede mesleğe adım atıyorlar. 1970'li yıllarda ise baba Seyfi Dikan kundura imalatını bırakıp, sandalet imalatına başlıyor. Böylelikle Bodrum Sandalet 1941 firması doğuyor. Atölyede üç usta, iki de kalfa çalışıyor. Sektörde eleman yetişmediği için çırak bulunmuyor. Geçtiğimiz yıl 3 bin çifte yakın sandalet üretimi gerçekleştirdiklerini söyleyen Türker Dikan, bu yıl da aynı miktarda üretim yapmayı düşündüklerinin altını çiziyor. Dikan, "Sektörde alttan gelen eleman olmadığı için kapasitemizi ne kadar yükseltmek istesek de maalesef bu isteğimizi gerçekleştiremiyoruz" diyor. Derileri Aydın ve İzmir'deki dericilerden temin ettiklerini söyleyen Dikan, sayalarda vaketa (vajital) dana derisi, tabanda ise kösele deri kullandıklarının bilgisini veriyor. Bir sandaletin yapım süresi ise modele göre değişiyor. Örgülü ya da ağır işçilik gerektiren modelleri 2-3 günde, daha basit ince bantlı modeller ise en fazla iki günde yapılmış oluyor. Firmada satış hareketliliği Nisan ayında başlıyor. Bu yıl Ramazan Bayramı'nın Nisan ayına denk gelmesiyle beraber satışlar biraz daha fazla olmuş. Dikan, yerli turistin yanı sıra yabancı turistin de sandaletlere ilgisinin oldukça yüksek olduğunu belirtiyor ve fiyatların onlara makul geldiğini ekliyor. Bodrum sandaletini dünyaya tanıtan kişinin Ali Güven olduğunu da sözlerine ekleyen Dikan, "Ali Ustanın ünlülere yaptığı sandaletlerin magazin dünyasında lanse edilmesiyle sandalet Bodrum ile özdeşleşmiştir" diyor. Bodrum Sandalet 1941'de fiyatlar ise 2 binden başlıyor ve 3 bin 250 liraya kadar çıkabiliyor.
HEDEFİ 90 BİN ÇİFT SANDALET SATMAK
Ayakkabı Dünyası, 100 yılı aşkın deneyime sahip olan, aynı zamanda geleceğe dönük vizyonuyla da tanınan bir marka. Bugün yurtiçinde 40'tan fazla mağaza ve 500'den fazla çalışanıyla büyümeye devam ediyor. Yıllık bazda yaklaşık 110 civarında yerli ve yabancı üretici/marka ile işbirliği yaptıklarını belirten Ayakkabı Dünyası CEO'su Gürkan Ergenekon, marka sayısının zaman zaman değişebildiğini belirtiyor. Ayakkabı Dünyası'nın kendi öz markaları olan Provoq, Eclipse ve Kiddo koleksiyonları ise tamamen yerli üreticiler tarafından üretiliyor. Ayakkabı Dünyası'nın İstanbul'da genel merkez ve 16 ilde mağazaları bulunuyor. "Yıllık ortalama kendi markalarımızla 500 bin çift ayakkabı üretiyoruz" diyen Ergenekon, Ayakkabı Dünyası olarak, monobrand mağazalarla yurtiçinde büyümeye öncelik verdiklerini, bu markaları yurtdışına da açılabilecek seviyeye getirmek istediklerini belirtirek, özellikle yabancı yatırımcı ortaklığıyla yurtdışı yatırımlarını da hedeflediklerini söylüyor. Ayakkabı Dünyası'nın satışını gerçekleştirdiği marka sayısı ise 70'e yaklaşmış durumda. Satışlarımızın yüzde 30'dan fazlası Provoq, Eclipse ve Kiddo'dan geliyor. 2023'te yaklaşık 68 bin çift sandalet satışı gerçekleştirdiklerini söyleyen Ergenekon, bu yıl 90 bin çiftin üzerine çıkmayı hedeflediklerini sözlerine ekliyor. Firma ayakkabılarda genellikle büyükbaş hayvan derisi kullanıyor. Sandalet satışları, Ayakkabı Dünyası'nın tüm cirosu içinde yüzde 5'e yakın payı sahip. Bu büyüme, her yaz sezonunda değişim gösteriyor.
"SANDALETLER BÜYÜK İLGİ GÖRÜYOR"
Son yıllarda sandaletlerin popülerliği ve marka çeşitliliği artıyor. Öncelikle, değişen yaşam tarzları ve giyim trendlerinin sandaletleri daha yaygın ve çeşitli bir seçenek haline getirdiğini ifade eden Ergenekon, diğer taraftan tüketicilerin rahatlık ve stil arayışları da sandaletlerin talep görmesini sağladığını söylüyor. Ergenekon, markaların da bu talebe cevap vermek amacıyla çeşitli tarzlarda ve tasarımlarda sandaletler üretmesinin, rekabeti ve tüketiciler için daha geniş seçenekleri beraberinde getirdiğini de vurguluyor. Ayrıca sosyal medyanın etkisi de büyük. "Provoq tarafında hayata geçirilen 2024 ilkbahar/yaz koleksiyonunda da en çok ilgi gören modeller arasında sandaletler yer alıyor" diyen Ergenekon, 2023 yaz sezonunda deri olmayan gruplarda fiyatların 500-800 lira arısında olduğunu belirten Ergenekon, hakiki deri olanlarda ise fiyatların bin 200 - bin 500 lira bandında olduğunu söylüyor. Konuşmasında yeni yatırımlara da değinen Ergenekon, "Van'da kısa süre önce yeni bir mağaza açtık. Dijital kanalda da yatırımlarımız sürüyor. Sürdürülebilirlik alanındaki yatırımlara da büyük bir önem atfediyoruz. Provoq Recycled Koleksiyonu gibi adımlarla, sürdürülebilir malzemeler kullanarak çevresel etkimizi azaltmayı ve temiz bir dünya bırakmayı hedefliyoruz. Organik vegan deri ve geri dönüştürülmüş kauçuktan elde edilen ürünlerle çevresel faydaya odaklanıyoruz. Paketleme malzemelerinden, ürünlerin üretimine kadar her adımda geri dönüşümü esas alıyoruz. Ayrıca, TURMEPA'nın deniz koruma çalışmalarına destek veriyoruz. Kurumsal olarak da sürdürülebilirliği benimseyerek, gelecekte yüzde 30 ila yüzde 50 arasında geri dönüşümlü ve vegan malzemelerden üretilen ürünler sunmayı hedefliyoruz."
Cem Kubilay KABAN / Cabani Yönetim Kurulu Üyesi
"Erkekler de sandaleti çok sevdi"
Cabani ayakkabı olarak 1983 yılında Gedikpaşa'da 50 metrekarelik bir alanda kurulduk. Bugün günümüzde 110 çalışanı ile üretim, ihracat, perakende ve online satış kanalıyla 35 ülkeye ihracat yapan şirket konumundayız. Erkek ve kadın deri sandaletleri olmak üzere 60 bin çift sandalet, terlik satışı gerçekleştirdik. 2024 yılı hedefimiz ise 90 bin çift. Ülkemiz deri konusunda Avrupa'nın en iyi üreticilerinin olduğu bir ülke. O nedenle deri tedarikimizi yurtiçindeki tabakhanelerimizden sağlamaktayız. Eskiden sadece Türk toplumunda bayanlar terlik, sandalet giyerdi ve biz de erkek terlik ve sandaletlerini ihraç ederdik. Ancak son yıllarda erkeklerimiz de terlik ve sandalet modasına ayak uydurdular ve önemli miktarlarda satın alıyorlar. Bunda küresel ısınmanın ve modanın da etkisi bir hayli fazla. Toplumumuzun özellikle erkeklerimizin giyim alışkanlıkları değişti. Rahat oldukları için fazla sandalet terlik giyiyoruz. Yaz aylarında hakiki deri sandalet ve terlikler ayaklarda koku yapmayı da engelliyor. Ortalama terlik fiyatlarımız 390 liradan başlayıp 3 bin liraya kadar çıkabiliyor. Dünyanın önde gelen ortapedik terlik ve sandalet markası FİTFLOOP'un da Türkiye distribütörlüğünü almış bulunmaktayız. Bu markayla hedeflerimiz ülke genelinde 120 yeni bayi ağına ulaşmak.
