PARA TARIM/ MERVE YILMAZ GERGİN Tropikal bir meyve olarak bildiğimiz avokado, artık Türkiye'de de üretilen meyveler arasına girdi. Ülkemizde üretiminin olmaması nedeniyle önceden tüketiminin sınırlı olduğu bu meyve, şimdilerde özellikle sağlıklı beslenmek isteyenlerin gösterdikleri yoğun ilgi ile birlikte trend haline geldi. Talepteki artışın üretimi de canlandırması, Türkiye'de çiftçi için önemli bir gelir kaynağı daha oluşturdu. Özellikle Akdeniz ve Ege bölgelerindeki iklim koşulları avokado yetiştiriciliği için elverişli olduğundan bu bölgelerde üretim yoğunlaşmış durumda. Alanya, Antalya, Mersin gibi bölgeler, üretimde öne çıkan yerler arasında yer alıyor. Daha önceki yıllarda da dergimizde birkaç kez avokado haberine yer vermiştik. O dönemlerde Türkiye için yeni olan bu ürünün pazarı şimdilerde ise müthiş bir şekilde büyümüş durumda. Öyle ki avokado satışları patlamış vaziyette. Biz de bu nedenle girişimciler için konuyu tekrar gündemimize aldık.
Avokado dikildikten sonra üçüncü yılında ürün veriyor. Ekonomik verimini ise beşinci yılında tamamlıyor. Bir dönüm araziden alınan ürün miktarında dünya ortalaması geleneksel dikimlerde dekara 1 ton iken, modern bahçelerde 2-2.5 tona kadar ulaşılıyor. Kurulum maliyetleri ise araziye sahip olunup olmamasına göre şekilleniyor. Bir dönüm alan için yatırım maliyeti arazi içinde değilse 1 milyon 300 bin liraları bulabiliyor.
BİR DEKARDAN 100 BİN LİRA GELİR
Batı Akdeniz Tarımsal Araştırmalar Enstitüsü'nde (BATEM) fidan, eğitim ve bahçe ziyaretleri ile teknik destek veriliyor. Ayrıca, üretici bahçelerinden alınan yaprak ve toprak analizleri ile gübreleme programları çıkarılarak, hastalık ve zararlıların yerinde tespiti ve gözlemi ile birlikte ilaçlama ve doz tavsiyeleri de yapılıyor. BATEM Üretme ve İşletme Bölüm Başkanı Dr. Süleyman Bayram, kurumda her yıl 10-15 bin fidan üretildiğini belirterek, bunların faturalı, sertifikalı ve etiketli bir şekilde satıldığının bilgisini veriyor. BATEM'de fidanların tanesi ise 175 lira. Fidanların yüzde 80'i Ekim, Kasım, yüzde 20'si ise Mart, Nisan aylarında teslim ediliyor. Bayram'a göre, avokado bahçelerinin kurulması oldukça karlı bir yatırım. Geleneksel dikilen bahçelerde ağaç başına 200-300 adet meyvenin karşılığı ortalama 100-150 bin lira arasında gelir getiriyor. Modern dikilen bahçelerde ise bu gelir dekara 300-400 bin liralara kadar çıkıyor. Avokadonun tüketim yolları arasında sofralık tüketimi, yağ olarak tüketimi ve kozmetik sektöründe tüketimi yer alıyor. Bayram, bir dönüm avokado bahçesi kurulumunun maliyeti konusunda ise, "Geleneksel bahçeler dekara 20-30 bin lira arasında kurulurken, modern bahçelerde bu rakam 80-100 bin liralara kadar çıkıyor" diyor.
YILDA 150 TON ÜRETİM YAPIYOR
Avokado Bahçeniz Alanya (Çelikler Tropikal) kurucularından Ahmet Çelik ve Dilber Özsoy Okur, kendilerine ait bahçe ve sezonluk olarak kiraladıkları bahçeler dahil olmak üzere yaklaşık 200 dönümlük bir arazide avokado yetiştiriciliği yapıyor. Bağ, bahçe, işçiler, toplu ticaret kısmından Ahmet Çelik sorumlu iken, Biyolog ve Laboratuar Yöneticisi Dilber Özsoy Okur'da e-ticaretin sosyal medya ayağı ile ilgileniyor. Burası bir aile işletmesi. Aile büyükleri de her aşamada ekibin yanında yer alıyor. Bahçelerinin büyük çoğunluğu da aileye ait. Çelik, bahçelerin yetmediği noktada uzun ve kısa dönemlik olarak bahçe kiraladıklarını belirterek, kiralık bahçe sayılarının her yıl arttığını söylüyor. Bir dönüm araziye dikilecek fidan sayısı dikilecek avokadonun çeşidine, ağaç yapısına göre değişiklik gösteriyor. (Yüksek, uzun boylu çeşitler, daha bodur yaygın büyüyen çeşitler gibi.) Bununla birlikte bir dönüm araziye ortalama 35-40 adet avokado dikilebileceğini söyleyen Çelik, ekim alanının sık ya da geniş olması durumunda bu rakamın 50'lere de çıkabileceğini ifade ediyor. Bir dönümden alınan ürün miktarı ise ekilen avokadonun yaşına, cinsine ve toprağın verimine bağlı olarak değişiyor. Çelik'e göre 10 yaşında sağlıklı bir avokado ağacı 350-500 adet arası meyve veriyor. Çelik, yılda yaklaşık 100-150 ton avokado üretimi yaptıklarını, rekoltenin mevsim gidişatına, sıcaklığa ya da kuraklığı bağlı olarak değişebildiğini kaydediyor. Avokado fiyatları ise, meyvenin büyüklüğüne, çeşidine ve döneme göre değişiyor. Örneğin yüksek sezonda ve az olduğu dönemlerde fiyatlar artıyor. Çelik, bu yıl en son hasat döneminde kilogram fiyatının 300 lira civarında olduğunu vurguluyor. Firmada direkt ihracat yapılmıyor. İhracat yapan firmalara ürün tedariki sağlanıyor.
"KATMA DEĞERİ YÜKSEK"
Avokado yetiştiriciliği Alanya bölgesinde çok yaygın. Bunda hem yetiştiriciliğinin kolay olması hem de katma değerinin yüksek olması en büyük etken. Çünkü avokado gün geçtikçe daha da popüler hale gelen ve coğrafi şartlar nedeniyle yetiştiriciliği sınırlı bölgelerde yapıldığından üretimin hala kısıtlı olmasında dolayı katma değeri yüksek olan bir tropikal meyve. Avokadonun besin değerinin yüksek olması ve son yıllarda hem daha çok tanınması hem de sosyal medyada sıklıkla yer alması bu ürünü oldukça popüler hale getirmiş. Yine avokado ile ilgili yapılan tanıtım çalışmaları tüketimi artırıyor, satış fiyatının yüksek olması da üretimi teşvik ediyor. Hem avokado üreticisi hem de bu işin ticaretini yapan bir firma olarak ülke ekonomisine ve küçük çiftçilere katkı sağlamaya çalıştıklarına da değinen Çelik, konuşmasını şu sözlerle tamamlıyor: "Türkiye'nin ve ihracata giden avokadonun tamamını bu bölge karşılamakta. Sadece bu bölgede yetişmesinden dolayı da yetersiz geliyor ve hala tüketilen avokadonun büyük kısmı ithal ediliyor. Amacımız yetiştiriciliği coğrafi koşullar nedeniyle sınırlı olan avokadoyu, daha fazla üretmek-ürettirmek, bunun yanı sıra da yerel çiftçinin ürününü en iyi şekliyle değerlendirip tüketiciye ulaştırmak.."
ALTI ÜLKEYE İHRACATI VAR
Kaptan Tarım, Antalya merkezde hizmet veriyor. Firma son 15 yıldır meyve fidanı ve tüm tropik fidanların üretimini yapıyor. Kaptan Tarım Avokado meyvesi, pikan cevizi meyvesi, ejder meyvesi ve ceviz çeşitlerinin toptan alım satım işlemlerini de gerçekleştiriyor. İç piyasanın yanı sıra 6 ülkeye de ihracat yaptıklarının altını çizen firmanın Genel Müdürü Mustafa Yetener, yeni tür ve fidanları da Türkiye'ye getirip üretim çalışmaları yaptıklarını belirtiyor. Firma yıllık 20 bin adet avokado fidanı satışı gerçekleştiriyor. Yetener, fidanların 6*6 metreye 28 adet dikileceğini ifade ederek, avokadonun sıcak ve tropikal bir iklimi sevdiğini söylüyor. Yetener, son olarak avokado 10. yılında dönümünden 200 bin lira kazanç verdiğini de ekliyor.
"Bahçenin konumuna uygun fidan önemli"
Bir dönüm avokado bahçesi kurmanın maliyetini etkileyen birçok etkenin olduğu görüşünü savunan Avokado Bahçeniz Alanya (Çelikler Tropikal) Kurucusu Ahmet Çelik bir dönüm bahçe kurulum maliyeti hakkında şöyle konuşuyor: "Bahçenin kendinize ait olması ya da yeni bir bahçe alınması farklı maliyetler ortaya çıkarır. Kendinize ait bir bahçeye avokado dikip yetiştirmenin maliyeti şu an toprak ve su analiz giderleri, sulama sistemlerinin kurulması, fidan maliyeti, gübre maliyeti, gölge tülü maliyeti ve işçi maliyetleri dersek aşağı yukarı 55-60 bin lira civarıdır. Ama araziyi de sıfırdan yeni alacaksanız, bunlara bir de arazi maliyeti eklenecek." Bahçe kurarken ilk etapta iklimin uygun olması gerekiyor. Alanya bölgesi için konuşan Çelik, bir bahçe kurma yatırımı yapılacaksa, yatırımın çöpe gitmemesi için her adımın doğru analiz edilmesi ve gerekli tüm parametrelerin birlikte değerlendirilmesi gerektiğini vurguluyor. Toprak analizleri ve sulama suyu analizleri başta olmak üzere, bahçenin konumuna göre hangi avokado çeşidinin dikileceği, hasat dönemleri, bakım ihtiyaçları gibi tüm parametrelere de bakılması gerektiğini ekliyor. Türkiye'de yetişen avokado çeşitleri genel olarak üçüncü yılında meyve vermeye başlıyor, beşinci yılında da verimi artıyor.
Tahir GÖKTEPE / Alanya Ziraat Odası Başkanı
"İhracat potansiyeli yüksek, raf ömrü uzun"
Avokado, yüksek besin değeri üzerine yapılan bilimsel çalışmaların bir sonucu olarak son yıllarda popüler hale gelmiş bir ürün. Türkiye'nin tropikal meyve üretim üssü haline gelen Alanya'da üreticiler, bakımı daha masrafsız ve geliri daha yüksek olan avokadoya yöneldi. Alanya'da üretim yıllık 80 milyonu buluyor. İhracat yapılan ülkelerden bazıları ise Rusya, Ukrayna, Malezya, Macaristan, Bulgaristan, Litvanya. Bölgemiz hem üretimde hem de ihracatta birinci sırada yer alıyor. Avokado üçüncü yılında verim veriyor. Ekonomik verimini ise beşinci yılında tamamlıyor. Avokado iklimi sıcak, nemi yüksek, eksileri görmeyecek ılıman bir iklim seviyor. Mayıs, Haziran, Temmuz, Ağustos ve Eylül olmak üzere beş aylık periyotta haftada iki kere sulanması tavsiye ediliyor. Bir dönüm alan için yatırım maliyeti arazi içinde değilse 1 milyon 300 bin liraları bulabiliyor. Ancak arazi kendininse 300 bin lira maliyet çıkıyor. Avokado sağlık açısından da oldukça besleyici olduğu için yatırımcılar bu alana yönelmiş durumda. Vitamin ve mineral açısından oldukça zengin ve besleyici bir ürün. Ayrıca ihracat potansiyeli de yüksek. Raf ömrü de olması sebebiyle üreticisine kazandırır. Bu yüzden bu alana yatırım yapılabilir.
Prof. Dr. İdris KUZU / Medicana Ataköy Hastanesi Endokrinoloji ve Metabolizma Hastalıkları Uzmanı
"Lif ihtiyacının üçte birini karşılıyor"
Avokadonun faydalarından bahsedecek olursak; yaşlanmaya karşı koyar, göz sağlığına iyi gelir, tansiyonu düzenlemeye katkıda bulunur, kalp damar sağlığına ve bağırsak sağlığına İyi gelir, hücre yenilenmesini destekler, iltihabı azaltır, cildin yenilenmesine katkıda bulunur. Avokadonun faydaları arasında tansiyonu düzenlemesi de bulunur. 100 gram avokadoda yaklaşık 507 mg potasyum vardır ve vücudun bir günlük potasyum ihtiyacının neredeyse üçte birini tek başına karşılayabilir. Avokadoda bulunan tekil doymamış yağ asitleri kötü kolesterolü düşürmeye ve HDL (iyi) kolesterolü artırmaya destek olur. Bu özelliği ile avokado, kalp rahatsızlıklarına yakalanma ihtimalini düşürebilir. 100 gram avokadoda yaklaşık 7 gram lif yer alır ve bu miktar günlük lif ihtiyacının yaklaşık üçte birini tek başına karşılar. Bu özelliği ile avokado tok tutar, kabızlığa karşı etkilidir, sindirim sistemini destekler, kilo vermeye yardımcı olur. Öte yandan kalorisi yüksek olduğu için fazla tüketilmemelidir. Avokadonun 100 gramında 164 kalori vardır ve günde yarım porsiyondan fazla yenmemelidir. Avokadonun faydalarından bir diğeri de avokadoda yüksek oranda bulunan folik asitin etkileridir. Bu özelliği ile avokado insan sağlığına hem de anne karnındaki bebeklerin gelişimi için faydalıdır. Folik asit, hücre yenilenmesini sağladığı için kanserden korunmaya da yardımcı olur. Ortalama olarak, haftada 2-3 avokado yenmesi, dengeli ve sağlıklı bir diyetin parçası olarak önerilir.
