PARA ANKARA/ HÜLYA GENÇ SERTKAYA Dünya Bankası finansmanıyla sanayicilerin, girişimcilerin ve KOBİ'lerin yeşil dönüşümü; Türkiye Bilimsel ve Teknolojik Araştırma Kurumu (TÜBİTAK) ve Küçük ve Orta Ölçekli İşletmeleri Geliştirme İdaresi Başkanlığı (KOSGEB) eliyle desteklenecek. Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı koordinatörlüğünde yürütülecek olan 450 milyon dolarlık "Dünya Bankası Türkiye Yeşil Sanayi Projesi" kapsamında 175 milyon dolar kaynak ayrılan TÜBİTAK üç, 250 milyon dolar kaynak ayrılan KOSGEB iki yeni çağrı açtı. Altı yıl sürecek olan "Dünya Bankası Türkiye Yeşil Sanayi Projesi" kapsamında özel sektörün yeşil dönüşümüne yönelik ürün veya süreç geliştirme faaliyetleri, TÜBİTAK Teknoloji ve Yenilik Destek Programları Başkanlığı (TEYDEB) tarafından desteklenecek. TÜBİTAK, bu amaçla hayata geçirdiği "Sanayi Ar-Ge Projeleri İçin Geri Ödemeli ve Hibe Destek Programı" ile hibe desteğe ilave olarak, geri ödemeli destek mekanizması da uygulayacak. Program kapsamında 8 Aralık 2023'te "1832-Sanayide Yeşil Dönüşüm Çağrısı" ve "1833 Sanayi Yenilik Ağ Mekanizması (SAYEM) Yeşil Dönüşüm Çağrısı" açan TÜBİTAK, 2024 yılı başında açacağı "Yeşil İnovasyon Teknoloji Mentörlük Çağrısı" için niyet beyanı da almaya başladı. TÜBİTAK "Sanayide Yeşil Dönüşüm Çağrısı" ile sanayinin yeşil dönüşümünü kolaylaştıracak Ar-Ge ve yenilik projelerine 22.5 milyon liraya kadar kaynak aktaracak. SAYEM Yeşil Dönüşüm Çağrısı ile yeşil büyümeye katkı sağlayacak yüksek katma değerli ürünlerin geliştirilmesi için platform başına 300 milyon liraya kadar destek sağlayacak. "Yeşil İnovasyon Teknoloji Mentörlük Çağrısı" ile KOBİ'lerin uzman kuruluşlardan alacağı hizmetin yüzde 90'ı, hibe destek olarak TÜBİTAK tarafından karşılanacak. Proje bütçesi üst limiti 210 bin lira olacak. Bu arada "Türkiye Yeşil Sanayi Projesi" kapsamında farklı türde çağrılar açmaya hazırlanan TÜBİTAK, Dünya Bankası projesi kapsamında 2024 yılında farklı iş birliği yapılarında üç yeni Sanayide Yeşil Dönüşüm çağrısı ve iki yeni SAYEM Yeşil Dönüşüm çağrısı açmayı planlandığını da duyurdu.
"Türkiye Yeşil Sanayi Projesi" kapsamında KOSGEB ise KOBİ'lerin karbon ayak izlerini azaltmaya ve kaynak verimliliğine artırmaya yönelik yeşil dönüşüm planlarını gerçekleştirmeleri için destek verecek. Yürürlüğe koydukları "Yeşil Sanayi Destek Programı" çerçevesinde iki çağrı duyurusuna çıkan KOSGEB, 8 Aralık'ta açtığı "Sanayi KOBİ'lerinin Güneş Enerjisi Yatırımlarının Desteklenmesi Proje Teklif Çağrısı" ile KOBİ'lerin kendi bünyelerinde güneş enerji sistemlerinin kurulması için 14 milyon liraya kadar destek sağlayacak. KOSGEB, "Sanayide Temiz ve Döngüsel Ekonomi Proje Teklif Çağrısı" ile küçük ve orta ölçekli işletmelerin enerji, su ve hammadde verimliliği, sürdürülebilir ve iklime dayanıklı atık geri dönüşümüne yönelik yeşil dönüşüm projelerine 4 milyon liraya kadar destek verecek.
ARAŞTIRMA KURUMLARINA YÜZDE 100 HİBE…
TÜBİTAK'ın açtığı 1833-Sanayi Yenilik Ağ Mekanizması (SAYEM) Yeşil Dönüşüm çağrısı ile yeşil büyümeye katkı sağlayacak yüksek katma değerli ürünlerin geliştirilmesi için yeni teknoloji platformları oluşturulacak. Konsorsiyum başvurularının alınacağı SAYEM Yeşil Dönüşüm çağrısında destek süresi en fazla 36 ay, konsorsiyum bütçesi en fazla 300 milyon lira olacak. Konsorsiyumların merkezde yönetim tecrübesine sahip büyük veya orta ölçekli bir yürütücü kuruluş ile en az bir Ar-Ge/tasarım merkezi, bir KOBİ ve bir kurumdan (üniversiteler, araştırma merkez ve enstitüleri, araştırma altyapıları) oluşması gerekecek. Geliştirilmesi hedeflenen ürün ya da ürün grubuna katkı sağlayacak çeşitli kurum ve kuruluşların da konsorsiyumda yer almasıyla birlikte geliştirme odaklı geniş platform yapıları oluşturulması bekleniyor. Çağrı kapsamında araştırma kurumlarına (yükseköğretim kurumları, yükseköğretim kurumları, kamu kurumları, kamu araştırma merkez ve enstitüleri, 6550 Sayılı Kanun kapsamında yeterlik almış̧ araştırma altyapıları) yüzde 100 hibe destek sağlanacak. Sermaye şirketlerine ise en fazla yüzde 50'si geri ödenmek üzere faizsiz geri ödemeli destek verilecek. Destek oranı sırasıyla büyük ölçekli şirketler için yüzde 70, KOBİ'ler için yüzde 80, deprem bölgesindeki KOBİ'ler için yüzde 90 olacak. Geri ödenecek desteğin bir kısmı hibe desteğine dönüştürülebilecek. Kullanılacak desteğin geri ödemesi, proje bittikten bir yıl sonra başlayacak. SAYEM çağrısında kuruluş bazlı ön kayıt için son tarih, 29 Ocak 2024 olacak. Çağrı 31 Ocak 2024'te kapacak.
HENÜZ TİCARİLEŞMEMİŞ AR-GE FAALİYETLERİ
TÜBİTAK'ın açtığı "1832-Sanayide Yeşil Dönüşüm Çağrısı" kapsamında firmaların yeşil dönüşüm faaliyetlerine yönelik daha önce yapılan Ar-Ge çalışmaları ile elde edilmiş olan prototiplerin ticarileşme öncesi faaliyetleri desteklenecek. Söz konusu çalışmalar, daha önce TÜBİTAK-TEYDEB tarafından desteklenmiş Ar-Ge projelerinin devamı niteliğinde olabilecek. KOSGEB ya da diğer ulusal ya da uluslararası fonlar ve firmaların öz kaynakları ile yürütmüş olduğu, henüz ticarileşmemiş Ar-Ge çalışmaları da çağrı kapsamında olacak. Çağrıya KOBİ ve büyük ölçekli kuruluşların başvuruları mümkün olup, ortaklı başvuru da yapılabilecek. THS 5-9 aralığını kapsayan prototip geliştirme ya da iyileştirme, validasyon ve sertifikasyon testleri, yerinde uygulama, ölçeklendirme, demonstrasyon ve saha denemeleri çalışmaları çağrı kapsamında olacak. Destek süresi en fazla 24 ay, proje bütçesi üst limiti mikro/küçük ölçekli firmalar için 7.5 milyon lira, orta ölçekli firmalar için 12 milyon lira, büyük ölçekli firmalar için 22.5 milyon lira olarak uygulanacak. Çağrı kapsamında sermaye şirketlerine en fazla yüzde 50'si geri ödenmek üzere faizsiz geri ödemeli destek sağlanacak. Destek oranı sırasıyla büyük ölçekli şirketler için yüzde 70, KOBİ'ler için yüzde 80, deprem bölgesindeki KOBİ'ler için yüzde 90. Geri ödenecek desteğin bir kısmı hibe desteğine dönüştürülebilecek. Kullanılacak desteğin geri ödemesi proje bittikten bir yıl sonra başlayacak.
Sanayide Yeşil Dönüşüme Destek Çağrısı'nda kuruluş bazlı ön kayıt için son tarih 29 Ocak 2024, çağrı kapanış tarihi 31 Ocak 2024 olacak.
Bu arada TÜBİTAK'ın söz konusu çağrılarına TEYDEB Proje Değerlendirme ve İzleme Sistemi - PRODİS (eteydeb.tubitak.gov.tr) üzerinden elektronik olarak başvuru yapılabiliyor.
PROJE BÜTÇESİ ÜST LİMİTİ 210 BİN LİRA
TÜBİTAK, KOBİ'lere yeşil dönüşüm konusunda uzman desteği sağlayacak çözüm ortaklarına yönelik niyet beyan duyurusuna çıktı. TÜBİTAK'ın 2024 yılı başında açmayı planladığı "Yeşil İnovasyon Teknoloji Mentörlük Çağrısı", KOBİ'lerin yeşil dönüşüme uyum kapsamında gereklilikleri karşılamak üzere alacağı teknik yardım hizmetlerini kapsıyor. Yeşil teknolojiler konusunda güncel teknolojiler için firmaların teknoloji danışmanlığı, kapasite ya da durum analizi, mevcut problemlerin tespiti ve çözüm yaklaşımları ve yol haritası oluşturma gibi konularda TÜBİTAK tarafından akredite edilmiş uzman kuruluşlardan alacakları hizmetin yüzde 90'ı hibe destek olarak TÜBİTAK tarafından karşılanacak. Destek süresi altı ay olup, proje bütçesi üst limiti 210 bin lira olacak. TÜBİTAK, KOBİ'lere yönelik bu hizmetin çözüm ortakları aracılığı ile verilmesini sağlayacak. Yeşil Dönüşüm Teknoloji Mentörlük Çağrısı kapsamında hizmet vermek isteyen çözüm ortağı kuruluşlar için öncelikle niyet beyanı alınıyor. TÜBİTAK tarafından yapılan değerlendirmelerin ardından, uygun bulunan kuruluşlar TÜBİTAK arasında sözleşme imzalanarak açılacak çağrı kapsamında hizmet sağlayıcı kuruluşlar olarak görev alabilecek. 1831-Yeşil İnovasyon Teknoloji Mentörlük Çağrısının sürekli açık olması planlanıyor.
KOSGEB'DEN İKİ ÇAĞRI
KOSGEB "Yeşil Sanayi Destek Programı" çerçevesinde açtığı "Sanayi KOBİ'lerinin Güneş Enerjisi Yatırımlarının Desteklenmesi Proje Teklif Çağrısı" ile sanayi sektöründe faaliyet gösteren KOBİ'lerin enerji sistemlerini karbondan arındırılması, KOBİ'lerin çevre dostu teknolojilerin kullanımı konusunda bilinçlendirilmesi ve KOBİ'lerin enerji maliyetlerini düşürerek rekabet güçlerinin artırılmasını amaçlıyor. Bu çağrıyla; yenilenebilir enerji kaynaklarının kullanımının artırılması ve sanayide temiz ve güvenilir enerjinin sürdürülebilir olmasına yönelik projeler önceliklendirilecek. Çağrı kapsamında küçük ve orta ölçekli işletmelerin güneş enerjisi yatırımlarına 14 milyon liraya kadar (geri ödemeli) destek sağlanacak. Destek kapsamında satın alınacak makine, teçhizatın yeni olması şartı aranacak. Teçhizata; bilişim donanımı, harcanarak tükenmeyen donanımsal malzemeler de (motor, elektronik bileşenler, kasa vb.) dahil olacak.
KOSGEB'in "Sanayide Temiz ve Döngüsel Ekonomi Proje Teklif Çağrısı" ile sanayi sektöründe faaliyet gösteren KOBİ'lerin çevresel sürdürülebilirlik, rekabet edebilirlik, yatırım fırsatları, dijitalleşme ve kaynak temininde kapasitelerinin geliştirilmesine ve öncelikli ihtiyaçlarının çevresel duyarlılık ve kaynak verimliliği olarak karşılanmasına katkıda bulunulması amaçlanıyor. Bu çağrı ile yeşil teknolojileri benimseme, karbonsuzlaştırma, kaynak verimliliğini artırma, atık üretimini azaltma, suyun korunması ve sürdürülebilir üretim yöntemlerini uygulamaya yönelik projeler önceliklendirilecek. Çağrı kapsamında enerji, su ve hammadde verimliliği, sürdürülebilir ve iklime dayanıklı atık geri dönüşümü, endüstriyel simbiyoz ve döngüsel ekonomi konu başlıklarında hazırlayacakları projelere 4 milyon liraya kadar geri ödemeli destek sağlanacak.
BAŞVURULAR 30 KASIM 2024'E KADAR
KOSGEB çağrılarında başvuru sistemi 30 Kasım 2024 günü saat 23.59'da başvuruya kapatılacak. KOSGEB Veri Tabanında kayıtlı, işletme beyanı onaylı işletmeler KOBİ Bilgi Sistemi (KBS) üzerinden bu çağrılar için başvuru yapabilecek.
Proje teklif çağrısı için ayrılacak bütçe, destek programı bütçe imkanları ve başvuru sayısı dikkate alınarak KOSGEB tarafından belirlenecek. Yeşil Sanayi Destek Programı mevzuatına www.kosgeb.gov.tr adresinden ulaşılabilecek, 444 1 567 numaralı Çağrı Merkezi'nden bilgi alınabilecek. Ayrıntılı bilgi için KOSGEB Müdürlükleri ile irtibata geçilebilecek. İşletme, Yeşil Sanayi Destek Programı boyunca "Sanayi KOBİ'lerinin Güneş Enerjisi Yatırımlarının Desteklenmesi" ile "Sanayide Temiz ve Döngüsel Ekonomi" adlı çağrılarından yalnızca bir defa faydalanabilecek. Ancak Yeşil Sanayi Destek Programı kapsamında farklı bir çağrıya başvuru yapabilecek.
DESTEK YÜZDE 90'A KADAR ÇIKACAK
KOSGEB'in Yeşil Sanayi Destek Programı çerçevesinde açtığı "Sanayi KOBİ'lerinin Güneş Enerjisi Yatırımlarının Desteklenmesi Proje Teklif Çağrısı'nda" destek oranı yüzde 60, "Sanayide Temiz ve Döngüsel Ekonomi Proje Teklif Çağrısı'nda" yüzde 70 olacak. Adana, Diyarbakır, Elazığ, Gaziantep (Nurdağı ve İslahiye hariç), Kilis, Osmaniye ve Şanlıurfa illerinde faaliyet gösteren işletmelerden işyeri hasar gören ve bu durumu belgeleyen (ağır hasarlı veya acil yıkılacak bina) işletmelerin bu illerde gerçekleştirecekleri projelerde destek oranı yüzde 80 olarak uygulanacak. Adıyaman, Hatay, Kahramanmaraş ve Malatya illeri ile Gaziantep'in İslahiye ve Nurdağı ilçelerinde faaliyet gösteren işletmelerden işyeri hasar gören ve bu durumu belgeleyen (az hasarlı, orta hasarlı, ağır hasarlı veya acil yıkılacak bina) işletmelerin bu illerde gerçekleştirecekleri projelerde destek oranı yüzde 90 olarak uygulanacak. Proje teklif çağrısı için ayrılacak bütçe, destek programı bütçe imkanları ve başvuru sayısı dikkate alınarak KOSGEB tarafından belirlenecek.
İKİ YIL ÖNCE KURULMA ŞARTI
KOSGEB'in Yeşil Sanayi Destek Programı çerçevesinde açtığı çağrılara KOSGEB Veri Tabanı'nda kayıtlı, işletme beyanının onaylı küçük ve orta büyüklükteki işletmeler başvurabilecek. Mikro işletmeler başvuru yapamayacak. Çağrı için başvuru yapacak tüm işletmelerin proje teklif çağrısı ilan tarihi itibarıyla en az iki yıl önce kurulmuş olması gerekecek. İşletmenin onaylı son mali yıl verilerinde yer alan mali bilanço veya net satış hasılatı proje toplam bütçesinden büyük olması, işletmenin, Findeks kredi notu endeksine göre "orta riskli", "az riskli", "iyi" veya "çok iyi" gruplandırmalarından birinde yer alması şartı aranacak. Başvuracak tüm işletmelerin onaylı son mali yılda bilanço esasına göre defter tutması esas olacak. Proje toplam bütçesi en az 1 milyon lira olması gerekecek.
Sanayi KOBİ'lerinin Güneş Enerjisi Yatırımlarının Desteklenmesi çağrısı kapsamında yapılacak başvurularda işletmenin proje başvuru yapılan aydan önceki son 12 aya ait toplam enerji tüketiminin 20 ton eşdeğeri petrol (TEP) / eşdeğer kilowatt saat (kWh) veya bu değerlerin üzerinde olması gerekecek. Başvuru yaptığı ay dikkate alınmayacak. Başvuru tarihinde işletmenin; yetkili kurum/kuruluşlardan alınmış geçerli "Bağlantı Anlaşmasına Çağrı Mektubu"na sahip olması gerekecek.
KOSGEB ÇAĞRILARINDA HEDEF SEKTÖRLER
KOSGEB'in Türkiye Yeşil Sanayi Projesi kapsamında açtığı bu çağrılarda, NACE REV 2 sınıflamasına göre; işletmelerin başvuruda bulunacağı sektörler şöyle olacak:
*İmalat sektörünün tümü (Kısım C)
*Motorlu taşıt ve motosikletlerin onarımı (Kısım G): Motorlu kara taşıtlarının ve motosikletlerin toptan ve perakende ticareti ile onarımı, motorlu kara taşıtları ve motosikletler hariç toptan ve perakende ticaret.
*Bilgi ve iletişim (Kısım J): Programcılık ve yayıncılık faaliyetleri, telekomünikasyon, bilgisayar programlama, danışmanlık ve ilgili faaliyetler, bilgi hizmet faaliyetleri.
*Mesleki, bilimsel ve teknik faaliyetler (Kısım M): İdare merkezi faaliyetleri; idari danışmanlık faaliyetleri, mimarlık ve mühendislik faaliyetleri; teknik test ve analiz faaliyetleri, bilimsel araştırma ve geliştirme faaliyetleri, reklamcılık ve piyasa araştırması, diğer mesleki, bilimsel ve teknik faaliyetler.
*Diğer hizmet faaliyetleri (Kısım S): Bilgisayarların, kişisel eşyaların ve ev eşyalarının onarımı, diğer hizmet faaliyetleri.
YEŞİL DÖNÜŞÜM VE İKLİM DEĞİŞİKLİĞİNE 9.8 MİLYAR LİRA
TÜBİTAK burs ve destek programları kapsamında son 21 yılda yeşil dönüşüm ve iklim değişikliği alanında 2 bin 791 proje ve 2 bin 352 kişiye 9.8 milyar lira destek sağlandı. Sanayi ve Teknoloji Bakanı Mehmet Fatih Kacır'ın açıklamalarına göre TÜBİTAK ile Yeşil Mutabakata Uyum Kapsamındaki öncelikli Ar-Ge ve yenilik konuları ile doğrudan ilişkili projeler öncelikli olarak destekleniyor. Yeşil büyümeye odaklı 'BiGG Yeşil Büyüme Çağrıları'na çıkılıyor, 900 bin liraya kadar girişimcilik proje desteği sağlanıyor. Önceki hafta gerçekleştirilen Türkiye Yeşil Sanayi Projesi lansman toplantısında açıklamalarda bulunan Bakan Kacır, sektörlerin yeşil dönüşümünde rehber niteliğinde olan 'Sektörel Yol Haritaları" oluşturduklarını vurgulayarak, yakın zamanda kamuoyuyla paylaşacakları "Yeşil Dönüşüm Destek Programı" ile sanayinin yeşil dönüşümüne yönelik yatırımları Bakanlık olarak öncelikli yatırımlar kapsamında değerlendireceklerini dile getirdi.
250 MİLYON DOLARI KOSGEB KULLANDIRACAK
Türkiye'de sanayi şirketleri için etkin bir yeşil dönüşüm sürecini desteklemek amacıyla Dünya Bankası tarafından finanse edilen 450 milyon dolar tutarındaki Türkiye Yeşil Sanayi Projesi kapsamında KOSGEB'e 250 milyon dolar, TÜBİTAK'a 175 milyon dolar kaynak ayrılırken, geri kalan 25 milyon dolar tutarındaki bölüm ise projenin Bakanlık ayağında teknik yardım ve kapasite geliştirme faaliyetleri kapsamında kullanılacak. Bu doğrultuda yeşil dönüşümle ilgili kuruluşlar, şirketler ve bireyler arasında farkındalığın artırılması, çeşitli paydaşlarla ağ kurmanın kolaylaştırılması ve yeşil dönüşüm çabalarının ulusal görünürlüğünün artırılması hedefleniyor.
"TÜRKİYE YEŞİL FONU" İÇİN DÜNYA BANKASI'NDAN 155 MİLYON DOLAR
Türkiye Sınai Kalkınma Bankası (TSKB), Dünya Bankası'ndan (IBRD) Hazine ve Maliye Bakanlığı garantisi ile Türkiye Yeşil Fonu'nun kurulması kapsamında 155 milyon doları tutarında kredi temin etti. Taraflar, geçen hafta "Türkiye Yeşil Fonu" kredi sözleşmesine imza attı. Türkiye'de ve dünyada kredi ile finanse edilerek kurulan, emisyon salımı azaltım ve kapsayıcı dönüşüm odaklı ilk girişim sermayesi yatırım fonu olan Türkiye Yeşil Fonu'nun, iklim risklerinin yönetilmesini merkeze alan yol haritası ile Türkiye'nin 2053 Net Sıfır hedefine önemli bir katkı sağlaması bekleniyor. Fon'un toplam büyüklüğünün 405 milyon dolara ulaşması hedefleniyor. Türkiye'deki mevcut finansman açığının karşılanmasında kamunun yanı sıra özel sektörün katkısını da harekete geçirecek proje kapsamında faydalanıcı firmalara özkaynak yatırımları ile dengeli bir borçluluk seviyesi ve stratejik büyüme olanağı sağlanması öngörülüyor. TSKB'den yapılan açıklamaya göre; yenilikçi yapısıyla sermaye piyasalarının gelişimine de katkıda bulunacak bu projenin 155 milyon dolar tutarındaki Dünya Bankası kredisinin yanı sıra 100 milyon dolarlık kısmı fon seviyesinde, 150 milyon dolarlık kısmı da firma seviyesinde olmak üzere toplamda 405 milyon dolar özkaynak tutarına ulaşması hedefleniyor. Anlaşma hakkında açıklamalarda bulunan TSKB Genel Müdürü Murat Bilgiç, "Türkiye Yeşil Fonu ile ülkemizdeki firmaların yeşil dönüşüm yolculuklarında etkin rol oynamayı, sermaye piyasaları yoluyla iklim finansmanına yönelik kaynakların çeşitliliğini, miktarını ve çarpan etkisini artırmayı amaçlıyoruz. Firmalara sermaye yatırımı sağlayan bu fon kapsamında özel sektör sermayesini de harekete geçirmeyi hedefliyoruz. TSKB olarak, Türkiye Yeşil Fonu gibi yenilikçi kaynaklarla ülkemizin sürdürülebilir kalkınma hedeflerine nitelikli ve çok boyutlu katkı sunmaya devam edeceğiz" dedi.
