PARA ARAŞTIRMA/ ÖZBEY MEN İhracatın öncü sektörlerinden hazır giyimde üretici firmaların kapasiteleri 'full' dolu. Çünkü siparişler arttı. Bu sipariş artışlarında özellikle ABD, İngiltere, Almanya, Hollanda ve İspanya'dan gelen talepler dikkat çekiyor. Siparişler içinde pandemi ile birlikte kullanımı giderek artan ev giyimi ürünleri ön planda yer alıyor.
Sadece siparişlerini Türkiye'ye kaydırmakla kalmayıp direkt burada şirket kurarak alım ofisi açanların sayısı da artıyor. Bir anlamda Türkiye'ye kalıcı olarak yerleşen bu firmalar arasına son olarak ABD'li perakende devi Ralph Lauren de katıldı. İstanbul'da alım ofisi açan firma, birçok üreticiyle bağlantıya geçti. Bu trendin devam edeceğini öngören firmalar yatırıma başladı. Sektörde küçük büyük tüm firmaların yatırım içinde oldukları görülüyor.
MÜŞTERİLERİ ARASINA KAPPA'YI DA EKLEDİ
Yaz sezonu siparişlerini artıran firmalardan Yeşim Tekstil, bu dönemde müşterileri arasına dünyaca ünlü perakende devi Kappa'yı da ekledi. Halen 16 müşteriye hizmet veren firma, ağırlıklı spor giyim ürünleri olmak üzere hazır giyim ve ev tekstili ürünlerini Avrupa ülkeleri, Rusya ve ABD'ye ihraç ediyor. Yeşim Grup CEO'su Şenol Şankaya, bu dönemde mevcut müşterilerin siparişlerinde de artışlar olduğunu belirterek, "Türkiye'ye kayan siparişler içerisinde polo yaka tişörtler dikkat çekici seviyede. Daha önce ağırlıklı Uzak Doğu pazarında üretilen bu ürünlerin, Türkiye pazarına kaydığına tanık oluyoruz ve Yeşim olarak biz de bu süreçten pay alıyoruz" diyor. Artan siparişleri değerlendiren Şankaya, sözlerini şöyle sürdürüyor:" Artan siparişler iki temel konuya işaret ediyor. Biri yüksek sezondan kaynaklı üretim artışları, diğeri de Uzak Doğu'dan Türkiye pazarına kayan siparişler. Tüm bu etmenler Türkiye'nin hazır giyim ve konfeksiyon sektöründe entegre üretim gücü olan dünyanın önde gelen oyuncularından biri olduğunu ve denge unsuru oluşturduğunu gösteriyor. Türkiye lojistik avantajına bağlı olarak bulunduğu bölgenin en büyük üretici ve ihracatçılarından biri olmayı bundan sonra da sürdürecektir. Artan siparişlerle birlikte sektör genelinde gözlemlenen hareketlilik, 2021 yılı sonunda rekor ihracat rakamlarına yansıdı. Sektörümüz aynı performansı sürdürdüğü takdirde 2022 yılı sonunda yeni bir rekor daha görme şansınız olacak."
Son olarak Ağrı'da 20 milyon euro'luk bir yatırımla 36 bin metrekare alan üzerinde hazır giyim tesisi kurduklarını hatırlatan Şankaya, önümüzdeki dönemde 300 milyon TL'lik yatırımla bu tesise ilave yapacaklarını söylüyor. Şankaya, Mısır'daki fabrikanın da kapasitesini artıracaklarını belirtiyor.
DOKUMA ÜRÜNLERİNE ÇOK TALEP VAR
Türkiye'nin önde gelen hazır giyim üreticilerinden Şahinler Holding, başta Zara olmak üzere Avrupalı ve ABD'li çok sayıda firmaya üretim yapıyor. Şirketin Edirne ve Çorlu'nun yanı sıra Bulgaristan ve Mısır'da da hazır giyim fabrikaları var. Şahinler Holding Yönetim Kurulu Başkanı Kemal Şahin, son dönemde ABD, İngiltere ve Almanya'dan yeni müşteriler edindiklerini belirtiyor. Şahin, Holding'in Fransa ve Almanya'daki pazarlama şirketlerinin aldığı siparişlerin geçen Ocak ayında yüzde 50 artış gösterdiğini ifade ediyor. Bulgaristan ve Mısır'dan yapılan ihracatın ise yüzde 100 arttığını söyleyen Şahin, Türkiye'den yapılan ihracat artışının ise yüzde 96 olduğunu vurguluyor. Şahin, şunları söylüyor:
"Siparişlerde bu sene gerçekten çok büyük bir artış var. Bu trendin yıl boyunca devam edeceğini düşünüyorum. Çorlu ve Edirne'deki fabrikalarımıza işçi almaya başladık. Hazır giyim ihracatımızın bu yıl yüzde 80 büyüyeceğini tahmin ediyorum. Özellikle dokuma ürünlerine çok büyük bir talep var. Şu anda kapasitelerimiz dolu, hazır giyim üretimi için yeni yatırım planı içerisindeyiz. Bu yatırımı nereye yapacağımıza henüz karar vermedik. Mısır'da da yeni bir fabrika kurma planımız var. Bulgaristan'daki fabrikamızın kapasitesini de büyüteceğiz. Aynı şekilde boyahanemizin kapasitesini büyütmek istiyoruz. Yeni bir iplik fabrikası kurma planımız da var. Tüm bu yatırımları yaparken doğaya zarar vermeyen, karbon ayak izini azaltan üretimler yapacağız. Tüm sektörün buna dikkat etmesi lazım."
YENİ TESİS KURDU
Siparişlerini artıran firmalardan Tamara Textile de yeni bir üretim tesisini hizmete açtı. İstanbul'da iki, Karaman'da bir olmak üzere üç fabrikasında üretim yapan firma, dördüncü tesisini de İstanbul'da açtı. 5 milyon TL'lik yatırımla faaliyete geçen bu tesiste 150 kişi istihdam ediliyor. Böylece firmanın Türkiye'de istihdam ettiği personel sayısı toplam olarak 550'ye ulaştı. Ayda yaklaşık 250 bin adet hazır giyim ürünü üreten firma, yeni tesisin hizmete girmesiyle birlikte bu rakamı aylık 330 bin adede çıkarmış oldu. Tamara Textile Yönetim Kurulu Başkanı Salih Boz, gelen siparişler içinde dokuma ürünlerde ve özellikle ev giyimi (homewear) ürünlerinde ciddi artış olduğunu vurguluyor. Önceden sadece örme giyim üretimi yaptıklarını hatırlatan Boz, gelen talep üzerine dokuma üretimine de başladıklarını söylüyor. Ürün gamlarını genişleterek kadın giyimin yanına erkek giyimi de eklediklerini kaydeden Boz, ürün yelpazeleri içinde ev giyimi ürünlerine de önemli oranda yer verdiklerini vurguluyor. Yurt dışından Türkiye'ye büyük bir ilgi olduğunun altını çizen Boz, sözlerini şöyle sürdürüyor:
"Türkiye'ye inanılmaz bir ilgi var. Ancak pandemi daha sürüyor. Bu da yabancıların sipariş verirken biraz temkinli olmalarına neden oluyor. Hollanda'da firmamızın olmasından dolayı Hollandalı müşterimiz daha çok, ancak genel olarak Türkiye'ye İngiltere, Almanya ve Belçika'dan daha fazla sipariş artışı var. Şu anda perakendeci müşterilerimizin haziran ayı siparişlerini üretiyoruz. Bir ay sonra kış siparişlerine başlayacağız. Dolayısıyla önümüzdeki bir yılı rahatlıkla görebiliyoruz. Bu yüzden kapasite artışına gittik. Belki kapasitemizi biraz daha artırabiliriz. Ancak dikkati de elden bırakmamalıyız. Çünkü pandemi süreci halen devam ediyor. Dışarıda Rusya-Ukrayna savaşı, içeride ise ekonomide yaşanan dalgalanmalardan dolayı daha fazla açılamıyoruz."
ÜÇÜNCÜ FABRİKA İÇİN YER ARIYOR
Pameks Giyim, İstanbul ve Tekirdağ'daki fabrikalarında kadın ve erkek dış giyim ürünleri üretiyor. Firma, son dönemde İngiliz Alfa Tauri ve Orlebar Brown, Hollandalı Expresso ve İtalyan Stone Island olmak üzere dört müşteri daha edindi. Böylece müşteri sayısını 35'e çıkartan Pameks'in başta Gant olmak üzere mevcut müşterileri de sipariş adetlerini artırdı. Artan siparişler nedeniyle her iki fabrikasında da kapasiteyi artıran Pameks, 6 bin 500 metrekare alana sahip olan Tekirdağ fabrikasını 9 bin metrekareye, İstanbul'daki tesisini ise 7 bin 500 metrekareye çıkardı. Bununla yetinmeyen firma, üçüncü bir fabrika yatırımı için hazırlık yapıyor. Yıllık 2 milyon adet olan üretim kapasitelerini son bir yılda yüzde 20 artırdıklarını ifade eden Pameks Giyim Yönetim Kurulu Başkanı Cevdet Karahasanoğlu, yeni tesis için Giresun, Ordu, Bitlis ve Aksaray'da yer aradıklarını belirtiyor. Karahasanoğlu, sözlerine şöyle devam ediyor:
"Aralarında Ralph Lauren ve Urban gibi dev alım gruplarının da bulunduğu ABD'li firmalar, ilk kez Türkiye'de alım ofisi açtılar. ABD'liler kısa vade için gelmezler. Birçok İngiliz firma, alımlarını Türkiye'ye kaydırdı. Hollandalılar, keza Türkiye'yi arka bahçelerine çevirdiler. Dolayısıyla sipariş konusunda bir sıkıntı yok. Sıkıntı, üretim maliyetlerindeki artışta. İşçilik ücretleri uçtu. Hindistan'da 4.5 dolar olan pamuk ipliğinin kilogramı, burada 6.20 dolara kadar çıktı. Bir de anti damping vergisi ödüyoruz. Bu sorunlara rağmen tüm firmalar yeni yatırım yapıyor. Fakat çalıştıracak eleman bulamıyoruz. Yetiştirdiğimiz bir eleman birkaç yıl sonra daha kolay para kazanacağı bir işe giriyor."
"AVRUPALILAR UZAKDOĞU'YA KARŞI TEMKİNLİ"
Yüzde 80'i pantolon olmak üzere dokuma dış giyim üreticisi APS Tekstil, üretimini İspanya, İngiltere ve Polonya'ya ihraç ediyor. Bu ülkelerde 10 müşterisini bulunan firma, bu dönemde İspanyol bir firmayı daha müşterileri arasına ekledi. APS Tekstil Satıştan Sorumlu Yönetim Kurulu Üyesi Reyhan Benzeş, "Uzak Doğu'daki üreticilerin kapasiteleri dolu. Ayrıca navlun fiyatları çok arttı. Bir de Uzak Doğu'dan teslimatların geç olması Türkiye'ye ilgiyi artırmış durumda. Avrupalı firmalar Uzak Doğu'dan alım yapma konusunda daha temkinli davranıyorlar. Ancak bizde de bir takım sorunlar var. Artan maliyetler sağlıklı fiyat oluşturmamızı engelliyor. Bu da müşteriler nezdinde istikrarı sorgulatıyor" diye konuşuyor.
"ÖRGÜ TESİSİMİZ KURULUM AŞAMASINDA"
Bir yıl önce Almanya, İsveç, İngiltere ve İspanya başta olmak üzere AB pazarında 20'ye yakın markaya üretim yapan Nova Fashion Group, 2021 itibariyle mevcut müşterilerden daha fazla talep alırken, yeni markalara da üretim yapmaya başladı. Son dönemde özellikle büyük Amerikan perakendecileri ile yeni iş birliktelikleri olduğunu belirten Nova Fashion Grup CEO'su Umut Boz, "2021'in ikinci yarısından itibaren yurt dışından gelen üretim taleplerinde ciddi bir artış var. 2022 sonuna kadar kapasitemizin tamamına yakınını satmış bulunmaktayız. Bu artışın 2023 için de süreceğini ön görüyoruz ve hazırlığımızı bu doğrultuda yapıyoruz" diyor.
Hazır giyim sektöründe trikodan dokumaya, denimden örmeye ve aksesuara kadar tüm ürün gruplarında üretim ve tedarik yaptıklarını belirten Boz, son dönemlerde özellikle rahat giyim ve triko kategorilerinde taleplerde artış görüldüğünü ifade ediyor. Boz, sözlerini şöyle tamamlıyor:
"Markaların 'Loungewear' koleksiyonlarının büyümesi ile enerjik ve aynı zamanda konforlu giyimi destekleyen tasarımlar öne çıkan ürün kategorisi oldu. Samsun fabrikamızda hayata geçen teknoloji yatırımımızla iç üretim kapasitemizi yüzde 100 artırdık. Bu artışa ilaveten yeni bir örgü tesisimiz de şu an kurulum aşamasında. Tedarik alanında ise üretici portföy ağımızı genişleterek yeni taleplere yanıt vermeyi hedefliyoruz. Türk üreticilerin Avrupa'da bir numaralı tedarikçi olmak için dikey yapılanma kapasitesi mevcut, bu kapasitemizi kullanmaya istekliyiz. Ayrıca hedef pazarlardan Amerika pazarında da güçlenmeyi hedefliyoruz."
"İSPANYA'YA İHRACATIMIZ YÜZDE 34.6 ARTTI"
Ramazan KAYA / Türkiye Giyim Sanayicileri Derneği Başkanı
Avrupa gibi büyük bir pazara yakınlığımız, hızımız ve uyum kapasitesimiz pandemi sürecinde bizim için avantaja dönüştü. Navlun maliyetlerindeki olağanüstü artışın da etkisiyle geçen yıl ülkemize Hindistan, Bangladeş, Vietnam ve Sri Lanka'dan sipariş kaymaları oldu. Yaz dönemi ürünleri için de siparişlerdeki yoğunluk devam etti. Türkiye'nin hazır giyimde en büyük üç pazarı Almanya, İspanya ve İngiltere. Sipariş artışında da yine bu ülkeler öne çıkıyor. Özellikle İspanya'ya 2021'de yüzde 34.6'lık ihracat artışının altını çizmem gerekiyor. Öte yandan ABD pazarında son yıllarda sürekli bir artış trendi yakaladık ve 2021'de 1 milyar dolar sınırına yaklaştık. Hem mevcut tablo hem de projeksiyonlarımız bizim sektörümüz için Avrupa ve ABD pazarının hayati önemini ortaya koyuyor. Her iki pazarda da payımızı artırabilmemizin yolu, katma değerli ve sürdürülebilir üretim kapasitemizi artırmaktan geçiyor. Firma olarak geçen yıl mevcutların yanı sıra iki markayla daha çalışmaya başladık. Hazır giyim sektörü yıllarca hızlı üretim ve hızlı tüketim üzerine kurgulanıyordu. Pandemi ile birlikte bu anlayış hızla değişmeye başladı. Daha uzun süre kullanım imkânı sunan, dönüştürülebilir ürünlere ilgi arttı. Elbette bu değişimin bize de yansımaları oldu. Üretimde ağırlığımız hızlı moda yerine daha uzun süre kullanabilen, spor, konforlu ve casual kıyafetlere döndü.
