PARA ARAŞTIRMA/ ÜRÜN DİRİER İkinci el araç piyasası, potansiyeli yüksek ve hızla şekil değiştiren bir piyasa. Ancak son yıllarda pandemi sebebiyle yaşanan ekonomik zorluklar, kurda yaşanan dalgalanmalar, sıfır araç üretiminde ve tedarikindeki sıkıntılar, ikinci el araç piyasasını da etkiledi. Motorlu Araç Satıcıları Federasyonu (MASFED) Genel Başkanı Aydın Erkoç'a göre; 2020'nin son üç ayında başlayan daralma, 2021'in neredeyse son üç ayına kadar devam etti. Araç yokluğu ve kurdaki dalgalanmalar sebebiyle yaşanan fiyat artışları, ikinci el pazarını da olumsuz etkiledi. 2020 'de 6 milyon 477 bin 153 adet olarak gerçekleşen ikinci el pazarı, 2021 yılını 6 milyon 15 bin 36 adetle kapattı. Pazarda yüzde 7.1 düşüş var. Ancak ikinci el otomobil pazarının 2022'nin ilk çeyreğinde ivmelenmesi bekleniyor. İkinci çeyrek itibariyle de ötelenen talebin bu yıl bahar aylarının da etkisiyle hareketlenerek artacağı öngörülüyor.
Öte yandan tüketiciler, istedikleri arabayı bulabilmek için her geçen gün online platformları daha fazla kullanıyor. Otomotiv Distribütörleri Derneği verilerine göre; 2021'de online platformlar, 3,5 milyon tekil araç ilanı ile 2020 'ye kıyasla yüzde 5 büyüdü. Bu araçların 1,7 milyonunun satılmış olması ise hiç şaşırtıcı değil.
Bu arada satılan araçların yüzde 81'i beş yaş, yüzde 54'ü 10 yaş ve üstü, yüzde 40'ı ise 15 yaş ve üstü araçlardan oluşuyor. Yani en çok talep, 10 yaş ve üzeri araçlara kaydı. Durum böyle olunca, ikinci el araç piyasasını güvenli hale getirmek ve yön vermek, daha da önem kazanıyor. Bu anlamda ikinci el araç konusunda uzmanlaşmış pazar yerleri ve aracı kurumların artması, piyasada güven sağlamak adına önemli hareketler. Ancak yine de uzmanlar, ikinci el araç satın alırken vatandaşı, mutlaka dikkat etmesi gerekenler konusunda uyarıyor. Peki, ikinci el araç satın almak isteyenler nelere dikkat etmeli?
YOL TESTLERİNE ÇIKIN
RS Otomotiv Grubu Yönetim Kurulu Başkanı Ünal Ünaldı araç alırken, mutlaka TSE onaylı yetki belgesine sahip ekspertiz firmalarından hizmet alınması gerektiğini söylüyor. Ünaldı, "Detaylı inceleme ve yol testleriyle aklınızdaki soru işaretlerini azaltabilirsiniz. Ayrıca piyasada irili ufaklı birçok ekspertiz firması bulunmaktadır. Bu noktada tavsiyemiz, geçmişi otomotive dayanan ve güvenebileceğiniz markalar ile çalışmanız olacaktır. Özellikle, ağır hasar geçmişi bulunan, şasi gibi aracın omurgası niteliğindeki bölgelerden hasar almış araçların alımında çok dikkat edilmesini öneriyoruz" diye konuşuyor.
Otoshops Genel Müdürü Melih Mutlu, "Ekonomik ömrünü tamamlamamış tüm ürünlerde olduğu gibi ikinci el araçlar da doğru şekilde bakımları tamamlanır ve alınmadan önce gerekli kontrolleri uzmanlarca yapılır ise en az yeni araçlar kadar güvenle kullanılabilir" diyor. Teknik olarak eğer sıfır bir araç alınır, üreticinin tavsiye ettiği bakım ve kullanım kriterlerine uyulmazsa, aynı riskle yeni araçlarda da karşı karşıya kalınacağına dikkat çeken Mutlu, "Bu sebeple güvenilir ve kurumsal satıcılarda, bakımları ve onarımları zamanında yapılmış, garanti programları kapsamında araç alınması, bu korkuyu büyük ölçüde hafifletecektir" şeklinde düşüncelerini aktarıyor.
Alıcıbul.com CEO'su Baran Kurga ise satış anı ve sonrasındaki işlemlerde hukuka uygunluğun ön planda tutulması gerektiğini belirterek araç bedelinin noter emanet hesapları veya banka kanalıyla transfer edilmesi gerektiğinin altını çiziyor. Kurga, hesap sahibi ve ruhsat sahibinin aynı kişiler olduğunun da mutlaka kontrol edilmesine dikkat çekiyor.
EN TEMEL FAKTÖR GÜVEN
DOD Satış Müdürü Erol Gündoğan, ikinci el araç alım-satımında en temel faktörün güven olduğunu vurguluyor. Gündoğan'a göre, kurumsal firmaların yaygınlaşması, 2018'de ikinci el araç ticaretine getirilen regülasyonlar, pazardaki hizmet kalitesinin yaygınlaşmasını sağlarken ikinci elde güvenli ticareti de beraberinde getirdi. Tüketicinin yıllar içinde ikinci el araca olan bakışı değişti. İkinci el ticaretinde faaliyet gösteren kurumsal bayi ağları, eğitimli uzman personel, ekspertiz, garanti gibi ek tamamlayıcı hizmetler ve satış sonrasında muhatap bulunabilmesi ile tüketicinin güven ihtiyacı karşılandı.
Ancak tabii ki, bu kadar yoğun talebin olduğu bir piyasada, bu işi suistimal etmeye çalışanlar da oluyor...
5664'E SMS ATIN
VavaCars Pazarlama Direktörü Alper Karaer, ikinci el araç alırken karşılaşılabilecek suistimallerden korunmak için bazı önerilerde bulunuyor. Örneğin, aracın önceki sahiplerini ve kaza durumunu öğrenmek için resmi kurumlara başvurulabileceğini söylüyor. Buna göre; aracın bugüne kadarki ruhsat sahipliği sayısını, 5664'e kısa mesaj atarak sorgulama ekranından elde etmek mümkün. Ayrıca plakayı yazıp 5664'e gönderdiğinizde plaka sahibi aracın kazaya karışıp karışmadığını, kaza yaptıysa kaza tarihini ve hasar tutarını öğrenmek de... Eğer aracın hasar kaydını şasi numarası ile öğrenmek istenirse HASAR S yazıp boşluk bıraktıktan sonra 5664'e göndermek yeterli oluyor.
Diğer önemli bir konu; aracın fiziki durumu, yani kaporta ekspertizi yaptırmak. Hasar kaydı olmasa bile ekspertiz ve detaylı bir muayene ile kayda geçmemiş hasarların da tespit edilmesi gerekiyor. Hasar durumunu bilmenin yolu, ekspertiz raporunu ve sicilini incelemekten geçiyor. Alım öncesi aracın hasarlı olup olmadığı da mutlaka resmi kayıtlar üzerinden kontrol edilmeli. Ayrıca aracın motor ve mekanik durumunun kontrolü de büyük önem taşıyor. Araçta tercih edilen parçaların ne kadarının orijinal olup olmadığının da bilinmesi önemli. Araçlar dıştan mükemmel görünebilir ve harika bir araç alındığı düşünülebilir, ama içinde mekanik aksamında sorunları bulunan ve birden fazla kaza görmüş bir aracı bilmeden satın alma olasılığı yüksek.
LASTİKLER: GÖRÜNMEYEN TEHLİKE
Benzer şekilde lastik durumunun da kontrol edilmesinin alım aşamasında gözden kaçırılmaması gerektiğine işaret eden Alper Karaer, şunları aktarıyor: "Aracın güvenli ve tam performans göstermesi, lastik durumu ile yakından ilgilidir ve lastikler, belirli standartlara sahip olmalıdır. En fazla hilenin uygulandığı konulardan biri de aracın kilometresiyle oynanmasıdır. Araçlarda kilometre ayarlarında hileli uygulamalara dikkat etmek gerekir. Aracın üzerinde herhangi bir ipotek veya vergi borcu bulunup bulunmadığı da resmi kurumlardan kontrol edilmelidir. Vergi borçları internet vergi dairesi üzerinden sorgulanarak araca ait haciz ve borç durumları kolaylıkla öğrenilebilir."
Pilot Garage Oto Ekspertiz Genel Koordinatörü Cihan Emre de görünmeyen bir tehlike olarak sürüş güvenliğini tehlikeye sokabilecek, can ve mal kaybına kadar gidebilecek jant ve lastik hasarlarıyla ilgili uyarıda bulunuyor. Çünkü lastiklerin özellikle iç kısmında yer alan yırtılma, delinme gibi hasarlar, araç lifte kaldırılmadan ve teknik uzmanlar tarafından incelenmeden tespit edilemiyor.
Cihan Emre; "Ülkemizdeki yolların kasisli ve çukurlu yapısı, hem lastikleri hem de jantların hasara uğramasına sebep olurken, jantlardaki kaynaklar ya da imitasyon jantlar hiç ummadığınız anda jantın kırılmasına ve sürüş hakimiyetini kaybetmenize neden olabilir. Bu kontroller için araç alacaklar, mutlaka TSE belgeli ekspertiz şirketlerini tercih etmeli. Yüksek kurun da etkisiyle OEM jantları oldukça pahalı. Özellikle araç alım satımını ticari faaliyete dönüştürenler, lastiklerin ve jantların yüksek fiyata satılabileceğinin farkında, ekspertiz sonrasında aracın jant ve lastikleri değiştirilmiş mi, kesinlikle dikkat edilmeli" diyor. Lüks araçlarda bir takım jant 50-60 bin TL'leri bulabilirken, yerine koyulacak imitasyon jantlar 10-15 bin TL ediyormuş. Emre, böylece aracın parçalarından da bir kar etme amacı güdüldüğüne dikkat çekerek merdiven altı ekspertiz noktalarının lastik ve jantları incelemediğini belirtiyor.
"İLLEGAL GİRİŞİMLER ARTTI"
Emre, özellikle son dönemde ikinci el araçların değerlenmesi, piyasada sirkülasyonun artması, bir takım illegal girişim ve dolandırıcılığı da artırdığına işaret ediyor. "Tüketicilerin araç alırken özellikle aracın geçmiş kaydına bakmaları, satıcının değil de kendi belirledikleri özellikle kurumsal olan ekspertiz firmalarına aracı göstermeleri daha güvenilir olacaktır" diyen Cihan Emre, şu detayları belirtiyor:
"Hasar dosyası kapanmamış araçların hasar kayıtları, TRAMER'e işlenmemiş olabilir ve hasar kaydını göremeyebilirler. Hatta şasi numarası çalıntı araçlarla değiştirilebilir. Kazası ve kusuru gizlenmiş, şasi numarası başka bir araçla değiştirilmiş bu tür araçları satın alan vatandaşlarımız, ilerleyen dönemde araçlarını sattıkları zaman mağduriyetleri bir kat daha artabiliyor. Tüketicilerin mağduriyet yaşamamak için sıfır ya da ikinci el fark etmeksizin satın almayı düşündüğü her otomobile şüpheyle yaklaşmasını, kesinlikle kurumsal bir yapıya sahip, tarafsızlığı kanıtlanmış, rüştünü ispatlamış bir ekspertiz firmasında ekspertiz yaptırmasını tavsiye ediyoruz."
Cihan Emre, 'Hangi araç alınmaz?' sorusunu ise şu sözlerle yanıtlıyor: "Aracın marka, model, km, yaş ve hasar kimliğine göre bu konu oldukça geniş. İkinci el araçlarda sınıflandırma yaparak bu araç alınır ya da kesinlikle alınmaz, dememiz çok da mümkün değil. Sonuçta alıcının araçtan beklentisini de göz önünde bulundurarak bu konuda net görüş bildirmek zor. İçinde bulunduğumuz süreç de bu konuda net görüş belirtmeyi zorlaştırıyor. Bundan maksimum bir yıl önce aracın boya kaporta değişen ve motor aksamının temiz olmasına bakılırdı. Son zamanlarda ise piyasaya sıfır araç akışının sağlıklı sağlanamaması ve ihtiyacın tam olarak karşılanamaması nedeniyle müşterinin beklentisi, sorunlu da olsa istediği araca minimum masrafla sahip olmak oldu."
DETAYLI EKSPERTİZ RAPORU
İkinci el araç alımının detaylı bir süreç olarak karşımıza çıktığını ifade eden Sahibinden.com CMO'su Nazım Erdoğan, kullanıcıların ikinci el araç alırken ihtiyaçlarını düşünerek model belirlemelerinin ardından, almayı düşündükleri aracın hasar kaydı olup olmadığına bakmayı, toplam kilometresini öğrenmeyi ve ekspertiz raporunun incelenmesi gibi çeşitli teknik araştırmalar yapmayı öneriyor.
Arabam.com Pazarlama Genel Müdür Yardımcısı Dr. Naim Çetintürk, ciddi hasarı, kronik problemi olmayan ve düzgün kullanılmış ikinci el araçların gönül rahatlığıyla satın alınabileceğini belirtiyor. Ancak o da Sahibinden.com CMO'su Erdoğan gibi, ekspertiz yaptırılması konusunda uyarıda bulunuyor:
"Öncelikle İkinci el araç alacak kişiler, alım-satım işlemleri sırasında kurumsal ölçekte hizmet veren, hazırlayacağı raporu ıslak imzalı ve kaşeli olarak müşterilerine sunabilecek ve detaylı analiz yapabilecek ekspertiz firmalarında mutlaka ekspertiz yaptırmalı. Diğer bir detay da Trafik Sigortaları Bilgi Merkezi (TRAMER) kaydı. İkinci el araç alacak kişilerin hasarsız veya az hasarlı araçlara yönelmesi, orta ve ağır hasarlı araçlardan uzak durmasını önerebilirim. Bunun yanı sıra kilometresi çok yüksek olmayan araçları tercih etmek ve çok düşük km olmasına rağmen ikinci ele düşmüş araçlara da şüphe ile yaklaşmak, ikinci ele olan güveni artıracak detaylar."
SAHTE PARA KULLANIMINA DİKKAT!
İkinci el araç satışlarında olumsuz deneyimler yaşamamak için tavsiyelerde de bulunan Arabam.com Pazarlama Genel Müdür Yardımcısı Dr. Çetintürk, şu noktaları vurguluyor:
"Alış satışlarda internetten veya elden ön ödeme yapmamak, aracı satacak olan kişinin nüfus cüzdanı, ehliyet, ruhsat gibi tanımlayıcı belgelerini istemek, ödemenin tamamını almadan aracın satışını vermemek ve devir işlemlerinde asla karşınızdaki muhatap dışında; tanıdık, araba, eş dost gibi üçüncü bir kişi adına devir veya ödeme yapmamak, alınabilecek en temel tedbirler arasında. Zira sık görülen dolandırıcılık yöntemlerinden biri de ödemenin başkası tarafından gerçekleştirileceği veya sahte para kullanımı. Araç satın almaya karar verildiğinde yasal olmayan işlemlerin önüne geçmek adına ödeme işlemleri mutlaka noterde yapılmalı. Aracını satmak isteyen araç sahipleri için de aynı şey geçerli."
ÖNÜ ARKASI FARKLI MODİFİYE SATIN ALMAYIN
Letgo Araba Operasyonlarından Sorumlu Genel Müdürü Tuluy Noyan, ikinci el araç satın alırken kişilerin; temiz kullanılmış, ekspertizi yapılmış, servis kayıtları tam, geçmişi belli ve garantili araç satın almalarının sonradan karşılarına çıkabilecek problemleri önleyebilmeleri açısından büyük önem taşıdığını belirtiyor. Satış sürecinde ise; ciddi alıcı bulmak, aracın piyasadaki değerini iyice öğrenmek ve ödemenin güvenli ödeme sistemiyle yapılmasının dikkat edilmesi gereken kritik noktalar olduğuna dikkat çekiyor. Tuluy Noyan, "Tüketicilerin hayati risk barındırabilecek, arkası ve önü farklı modifiye, kaza veya hasar nedeniyle şasisi bozulmuş, orijinalliği esaslı biçimde değişmiş araçları almamalarını tavsiye ediyoruz. Araç alırken güvenilir bir ekspertiz firmasının TSE onaylı raporu ile bu gibi detayların kontrol edilmiş olması önem taşıyor" diyor.
"HASAR TUTARI, ARAÇ DEĞERİNİN YÜZDE 10'UNU AŞMAMALI"
Cardata Genel Müdürü Hüsamettin Yalçın, TRAMER tutarlarına dikkat çekiyor. "Tüketiciler, artık çok fazla yaygınlaşan araç ekspertiz şirketlerinde veya yetkili servislerde satın almak istedikleri araçların motor, mekanik, iç ve dış aksam ve lastik kontrollerini yaptırmaları gerek ve çıkan raporu dikkatle incelemeliler" diyor. Kilometrenin çok önemli bir unsur olduğunu vurgulayan Yalçın, yüksek kilometreli araçların sorun çıkarabileceğini belirterek şunları söylüyor:
"TRAMER tutarı önemli bir gösterge. Ve ön önemlisi, aracın kurumsal bir satıcıdan ve belli bir güvence içinde de satılıyor olması. Belli bir kilometre sınırını aşan araçların -ki buna 200 bin kilometre sınırını aşan araçlar diyebiliriz- bakım ve servisleri daha fazla olacağından bunlar araç sahiplerine masraf çıkarır. Ayrıca TRAMER tutarı, aracın ikinci el değerinin yüzde 10'unu aşan araçlara da imtina ile yaklaşmak lazım. Geçmiş servis kaydı olmayan ikinci el araçlar çok sağlıklı olmayabilir. Mutlaka araç üzerindeki lastikler ile kaç kilometre yapıldığı sorgulanmalı ve lastik dişlerinin aşındığı araçlardan uzak durmalı."
"KASKONUN YÜZDE 50'SİNDEN FAZLA HASARLI İSE ALINMAZ"
Otomerkezi.net CEO'su Muhammed Ali Karakaş, ikinci elde güven konusunun 90'lı yıllardan beri tartışılan en büyük sorun olduğunu söylüyor. "Özellikle galerici kesimin vatandaşı suistimal etmesiyle yaşanan sorunların ülke gündemine kadar taşınması ve tüketicin de bu örnekleri göze alarak satıcıya çok temkinli yaklaşmasıyla bir korku kültürü oluşmuş durumda" diyen Karakaş, sözlerini şöyle sürdürüyor:
"Ancak bizler gibi kurumsal firmalar, son dönemde yaptıkları çalışmalarla tüketicin bu algısını değiştirmek için son derece güvenilir ekspertiz, ödeme seçeneği, teslimat kolaylığı gibi süreçlerin sorunsuz yürütülmesiyle birlikte satılan araca ayrıca bir yıl 20 bin km garanti verilmesi, tüketicinin gönlünü ferahlatmıştır. Bu ve benzeri faaliyetlerin artarak devam etmesi, ikinci eldeki korku hegemonyasını kısa sürede yıkacaktır."
Karakaş, "Pert, ağır hasar kayıtlı ya da kasko değerinin yüzde 50'sinden fazla hasar kaydı bulunan araçlar kesinlikle alınmaz" diye de ekliyor.
"YILIN İKİNCİ YARISINDA HIZ KAZANACAK"
Doğan Holding bünyesinde faaliyet gösteren Doğan Trend Otomotiv Perakende Operasyonları ve Suvmarket Genel Müdür Yardımcısı Uğur Sakarya pazarda satışların bu yılın ikinci yarısında artacağı görüşünde. Değişken döviz kuruyla yükselen fiyatların 2022'nin ilk ayında tüketiciyi bekle-gör politikasına yönelttiğini söylüyor. Sakarya, "Nisan'dan itibaren ikinci el araç satışlarının yükselerek geçen yılın bir miktar üzerinde kapanmasını bekliyoruz" diyor. İkinci el pazarının daralarak geçirdiği 2021'in ardından 2022'ye de durgun başladığını vurgulayan Uğur Sakarya, "Son dönemde tüketici sıfır araç almakta zorlanıyor. Buna, çip krizi sebebiyle sıfır otomobilde bulunurluk problemleri de eklendiği zaman tüketicinin ikinci ele yönleneceğini öngörüyorum" diye görüşlerini açıklıyor.
ŞİRKETLER SÜRECİ GÜVENLİ HALE GETİRMEK İÇİN NELER YAPIYOR?
arabam.com: Hızlı, zahmetsiz ve anında ödeme sunan kolay araç satış servisi Trink sat!, aracını satmak isteyenlerin yoğun telefon görüşmeleri, aracı görmek isteyenlerle randevulaşma gibi zaman alan süreçleri yaşamasına engel oluyor.
Letgo : Otoplus hizmeti ile tüm araçları çok katı kriterlerle seçip portföyüne ekliyor, TSE onaylı ekspertiz raporlarıyla birlikte merkezleri ve online platformu üzerinden satıyor. Araçlarda 12 ay/20 bin km garanti ve 20 gün içinde iade imkanı sunuluyor. Takas imkanı var. Finansman, kasko, sigorta teklifleri sunuluyor. Türkiye genelinde yaygın bir hizmet ağı hedefleniyor.
VavaCars: Araçların a'dan z'ye tüm kontrol, muayene ve bakımları yapıldıktan sonra satışa sunuluyor. Bir aracın 250 ayrı noktasına bakıp ekspertiz yapılıyor.VavaCars'tan araç alan bir kişi, aldığı aracı 14 gün boyunca test etme imkanına sahip oluyor. 14 gün sonunda araç iade edilebiliyor. Ek olarak üç ay beş bin km garantisi veriliyor ve araçlar ücretsiz teslim ediliyor. Üç ay boyunca da mekanik garantisi veriliyor.
Sahibinden.com: Oto360 servisi ile Hasar Sorgulama, Araç Değerleme, Oto Ekspertiz, Araç Alım/Satım Rehberi, Kredi Teklifleri ve Sıfır Araç Dünyası gibi hizmetler sunuluyor. Oto360 platformu kapsamındaki s-Garajım hizmeti ile ise araç almayı düşünen kullanıcıların ihtiyacı olan servislere kolayca ulaşmalarını sağlıyor.
DOD: Satılan tüm araçlar detaylı 101 Nokta Kontrolü'ne tabi tutuluyor. Araçlar yönetmelik kapsamında satıcı garantisi altında bulunuyor. DOD Garanti ürünü ile de araçlar, poliçe kapsamında koruma altına alınıyor. Ayrıca üç ay/ beş bin km veya altı ay /10 bin km ile 12 ay / 20 bin km gibi garanti alternatifleri de sunuluyor.
Pilot Garage Oto Ekspertiz: İkinci el araç ekspertiz işlemlerinde araç bakımları anlık. Özellikle motor mekanik aksamıyla alakalı testlerde aracın anlık performansı dikkate alınıp rapora aktarılıyor. Boya, kaporta konularında ise deneyimli ustaların bilgisine başvuruluyor. Müşteri isterse ekspertiz işlemi sonrasında aracı paket içeriklerine göre değişen sorunlara karşı sigortalatabiliyor.
Alıcıbul.com: Bireysel ihtiyacın belirlenerek doğru aracın tespit edilmesi ve optimum fiyat düzeyinde aracın satın alınmasının önemi noktasından hareket eden alıcıbul.com, müşterilerinin kullanımına yapay zeka destekli araç fiyatlama uygulaması sunuyor. Böylece bireysel veya ticari alıcı ve satıcıların araç değeri hakkında fikir edinmesi ve doğru alışverişin gerçekleşmesine katkıda bulunuluyor.
Otoshops: Portföyündeki her marka ve her model araç, 111 nokta detaylı ekspertize tabi tutuluyor. Ayrıca satın alınan aracı herhangi bir neden göstermeksizin 14 gün içerisinde geri getiren müşterilere, başka bir araçla değiştirme imkanı tanınıyor.
RS Yeni Nesil Oto Ekspertiz: Hizmet verirken MR görüntüleme cihazı ve şaşi ölçüm cihazı gibi yenilikçi teknolojileri kullanıyor. Böylece alışılagelmiş hizmet standartları üstünde bir ekspertiz deneyimi sunuyor. TSE HYB belgesine sahip, uzman ve deneyimli kadrosu ile hizmet veriyor.
"NOTER KANALIYLA TESCİL EDİLMESİ GEREKİYOR"
Elvan KILIÇ/ Avukat
ikinci el otomobillerin noter kanalıyla tescil edilmesi gerekmektedir. Alıcı ile Satıcı arasında imzalanan adi yazılı sözleşmeler, borç-alacak ilişkisini gösterse de aslında nakdi bir borç altına sokar. Eğer arabayı resmi olarak kendi üzerinize tescil etmezseniz yapılan adi yazılı sözleşme ile aracın mülkiyeti korunamayabilir. Şekil şartlarına uygun tescil ile aslında hem mülkiyeti hem de araçta bulunan ayıplara karşı hukuki yollara başvurma hakkı sağlanmış olur. İkinci el araçlar kullanım itibariyle arıza çıkarmaya elverişli oldukları için araç alırken muayenesinin mutlaka yapılması ve açık ayıplarının ilk etapta belirlenmesi gerekir. Örneğin deneme sürüşü sonrası ön farlarının yanmadığının tespit edilmesi gibi. Bu açık bir ayıptır ve satıcının ayıba karşı sorumluluğu bulunmaktadır. Gizli ayıplar ise ilk bakışta anlaşılamayan ayıplardır. Örneğin motorunun zaman zaman arıza yaptığını ilk bakışta tespit edemeyiz, daha sonraki aşamalarda ortaya çıkar ve bu arıza esaslı bir arızadır. Satıcı bu durumdan kusursuz sorumludur. Ayıp kavramı ile ifade edilen şey, bildirilen veya beklenen niteliklerin eksik olması halidir. Ayıba karşı sorumluluk, kusur şartı aranmayan sorumluluk halidir, yani satıcının kusuru veya haberi olmasa bile eğer varsa ayıplardan sorumluluğu doğacaktır, ayrıca satıcının kusurlu olduğu durumlarda ise alıcı, ek haklara sahip olmaktadır.
"YÖNETMELİK, MAĞDURİYETİ ORTADAN KALDIRABİLİR"
Motorlu Araç Satıcıları Federasyonu (MASFED) Genel Başkanı Aydın Erkoç, ikinci el araç piyasasındaki güven sorunun giderilmesi konusunda 2020'de yürürlüğe giren ikinci el yönetmeliğine işaret ediyor. Yapılan düzenlemeyle ikinci el araç ticareti yapan firmaların yetki belgesi olması, ikinci el araç ilanlarında yetki belgesi numarasına yer vermesi ve belgedeki işletme adı veya unvanı kullanması zorunlu. Ancak yönetmelik uygulanmadığı ve gerekli denetimler gerçekleşmediği için hala tüketici mağduriyet yaşayabiliyor ve bu durum da alıcılarda çekince yaratıyor. Erkoç, "Yönetmelik uygulandığı takdirde ilanda tüketicileri yanıltıcı bilgi ve belgelere yer verilemeyecek, yükümlülüklere uymayanlara para cezası uygulanacak ve bunların yetki belgesi de iptal edilebilecek" diyor. Yine aynı yönetmelikte satılan araçlara ekspertiz ve garanti zorunluluğu da getirildiğini belirten Erkoç, şu bilgileri veriyor:
"Satılan araç iki-sekiz yaşında ve 160 bin kilometre altındaysa bu araçların ekspertizi yaptırıldıktan sonra üç ay/beş bin kilometre garantisiyle satılıyor. Ayrıca aracı satan kişi de ekspertiz yaptırmadan satamıyor. Ekspertiz raporunun satıştan üç gün önce alınması gerekiyor. Eğer yönetmelik uygulanmaya başlarsa mağduriyetler ortadan kalkacak, ikinci el ticaretinde güven zemini de oluşacak. MASFED olarak 70 bin motorlu araç satıcısını temsil ediyoruz. Yetki belgesine sahip motorlu araç satıcıları, hem vergiye tabi hem de ticaret odalarına kaydı var. Bu işi merdiven altı yapan kişiler, sigorta şirketlerinden pert kayıtlı hasarlı araç alıp tamir ederek vatandaşa satabiliyor. Aynı şekilde yüksek araçları kilometresini düşürerek satıyorlar. Bizler yetki belgesi olan ve yeterliliği bulunan motorlu araç satıcıları olarak vatandaşlar bir problem yaşadığında karşılarında muhatap bulabiliyor, mağduriyetler de giderilebiliyor. Böylece tüketiciler yetkili satış merkezlerine güven duyuyor.
