Arjantin ile aramızdaki limon krizinin perde arkası
PARA ARAŞTIRMA/ İDRİZ ÇOKAL Bu yılın başında 9-10 TL'den satılan limon, 3 TL'nin altına indi. Tarlada 50, arabada 1 TL'ye satılan limon tüketiciyi sevindirirken, üreticiyi zora soktu. Üreticiyi zarardan korumak için çözüm aranıyor.
Sebze meyve fiyatları son yıllarda oldukça hareketli. Bazen fiyatlar rekor üstüne rekor kırarken bazen de dip seviyelerde seyrediyor. Patates, soğan, domates gibi birçok üründe bu durum yaşandı. Bazen bolluktan fiyatlar yerde süründü, askeri ve kamu kurumlarına alımlar yaptırılarak fiyatlar üretici lehine dengelendi. Yeri geldi fiyatlar tavan yaptı, bu sıkıntılı durum ithalatla terbiye edildi. Tarımdaki plansızlık nedeniyle bu durum yıl geçmeden başka bir üründe tekrar karşımıza çıktı. Bu kez benzer bir durum limonda yaşanıyor. Daha yılın başında 9-10 TL gibi rakamları gören limon, markette ve semt pazarlarında 3 TL'nin altına indi. Üretim bölgelerinde ise bu rakam daha da diplerde. Tarlada, dalında 50 kuruş, araba yüklemeli 1 TL seviyesinde. Fiyatlar tüketicinin lehine gibi görünse de madalyonun bir de diğer tarafı var. Aşırı düşen fiyatlar, üreticiyi zora soktu. Maliyetler kurtarmadığı için hasat durmuş vaziyette. Tek umut ihracat, ama bu kez piyasada Arjantin limonları hakim durumda. Arjantin limonunun hasat sezonu uzayınca Türk ihracatçıların pazarlara girmesi de zorlaştı. Bu sıralar hem ihracatçılar hem de üreticiler, Ankara'da çözüm arayışında. Limon üreticisi için alternatifli destek çözümleri üzerinde duruluyor.
ARJANTİN'DE SEZON UZADI
Aslında güney yarımküredeki Arjantin ile kuzey yarımküredeki Türkiye, limonda birbirine rakip değil. Çünkü hasat dönemleri birbirinden farklı. Pazarlara Türk ihracatçılar girerken onlar çıkmış, onlar girerken de biz çıkmış oluyoruz. Ancak bu sene Arjantin'in hasat süreleri uzamış. Yani iki büyük üretici, pazarda karşı karşıya gelmiş. Haliyle pazarda olan Arjantin avantajlı olduğu için Türk ihracatçıları beklemede kalmış. Bir de Türkiye'de 'Mayer' cinsi erkenci limonlar daha erken hasat edilince; depolar, haller limon ile dolmuş. Fiyatlardaki gerilemenin asıl nedeni buymuş. Malum, limon tüketimi kışın soğuk havalarda daha da artıyor. Havaların soğuması ile birlikte tekrar tüketimin ve fiyatların bir miktar artarak üreticiyi rahatlatması bekleniyor.
"LİMONLAR DALINDA KALDI"
Limon üretiminin en yoğun yapıldığı iki il; Mersin ve Adana'da üreticiler oldukça mutsuz. Fiyatlar dibin de dibinde olunca, maliyetler kurtarmadığı gerekçesiyle hasat durmuş. Mersin Ziraat Odası Başkanı Musa Yılmaz, limon üreticisinin bu yıl çok kötü bir sezon geçirdiğini belirterek, üreticinin desteklenmesini istiyor. Üreticinin küsmesi halinde ağaçlarını kesip başka meyve ya da sebzeye dönebileceklerini belirten Yılmaz, "Tarlada 50 kuruş, arabaya yüklemeli 1 TL. Bu fiyatlardan limoncu, maliyetini karşılayamaz. Nitekim hasat durmuş durumda. 3 TL'nin altında bir fiyat olmaması lazım. Ancak bu fiyat kurtarır. Çözüm bulunması gerekiyor" diyor.
Adana Seyhan Ziraat Odası Başkanı Süleyman Girmen ise, ihracat pazarlarında yaşanan sıkıntının üreticiyi vurduğunu belirtiyor. Girmen, şöyle konuşuyor: "Limon fiyatları çok yükseldiği için geçici bir süre ihracata sınır gelmişti. Bu dönemde yeterli ihracat yapılamadı ve bazı pazarlar kaybedildi. Arjantin'in limonları da halen piyasada. Hasat süreleri uzadı. Bu nedenle ihracat tarafı da zayıf. Haller, depolar limon doldu. Bir de erkenci limon Mayer türü, depolamaya çok uygun değil. Hepsi üst üste gelince fiyatlar çakıldı. Limoncu için bu yıl, yok yılı."
OKUYUCUYA NOT: Araştırmanın detayları Para Dergisi 43. sayıda. Para Dergisi'nin tüm sayılarına dijital dergilik platformlarından ulaşabilirsiniz.