Teknolojinin tüm dünyayı etkisi altına aldığı günümüz dünyasında, birçok elektronik cihaz, birkaç yıl kullanımdan sonra atık haline geliyor. İstenmeyen, çalışmayan veya kullanılmayan bilgisayarlar, televizyonlar, monitörler, cep telefonları, PDA'lar, VCR'ler, CD çalarlar, faks makineleri, yazıcılar ve benzeri bu elektronik atık veya e-atıklar ise, doğaya karışarak çevreyi kirletiyor. Dünya genelinde kişi başına düşen yıllık teknoloji atığı 7,3 kilogram seviyesini geçmiş durumda. Bu konuyla alakalı olarak ise, dünya genelinde teknoloji geri dönüşümüne giren firmaların sayısı da her geçen gün artıyor.
2019 yılında yapılan bir araştırma, 53,6 milyon ton e-atık üretildiğini gösteriyor. Son 5 yıl içerisinde yüzde 21 artan bu oranın, önümüzdeki 16 yıl içinde ikiye katlanacağı tahmin ediliyor. Kişi başına düşen yıllık atık miktarı 7,3 kilogram seviyesindeyken, 2019 yılında ortaya çıkan e-atıkların sadece yüzde 17,4'ü geri dönüşüme kazandırıldı. Bu durum, 57 milyar dolar değerindeki altın, gümüş, bakır, platin ve diğer yüksek değerli, geri kazanılabilir malzemelerin işlenmediği ve doğaya karıştığı, çevreyi kirlettiği anlamına geliyor.
Küçük ekipmanlar e-atıkların başında geliyor
2019 yılındaki e-atıkların tahmini dağılımı ise; telefon, mikrodalga fırın, elektrikli tıraş makinesi gibi küçük ekipmanlar 17,4 Mt, beyaz eşya, elektrikli ocaklar ile büyük ekipmanlar 13,1 Mt, soğutucular ve ısıtıcılar 10.8 Mt, ekran ve monitörler 6.7 Mt, lambalar 4.7 Mt, küçük BT ve telekomünikasyon ekipmanları 0,9 Mt olarak hesaplanıyor.
E-atık geri dönüşümü ile 1,273 kiloton elektronik ürün son tüketiciye sunuldu
2019 yılında Türkiye'de 847 kiloton e-atık üretildi. 125 ton, toplam e-atığın yüzde 18'i ise geri dönüşüme katıldı; ki, bu oran dünya ortalamasıyla aynı seyrediyor. 1,273 kiloton elektronik ürün, son tüketiciye sunuldu. Kişi başına düşen yıllık atık miktarı ise, dünya ortalamasından yüzde 40 fazla, 10,2 kilogram olarak hesaplandı. Kişi başına piyasaya sürülen elektronik ürün miktarı, 15,3 kilogram oldu.
"2021 yılı Mart ayında 3,4 ton elektronik atığı geri dönüşüme kazandırdık"
E-atık konusunda proaktif girişimlerde bulunan İncehesap.com Kurucu Ortağı Nurettin Erzen, sözlerine şunları ekliyor: "Ofisimizde ve depomuzda, tüm geri dönüşüm kurallarına sıkı bir şekilde uyuyoruz. Tüm ofislerimizde, atıl duruma gelmiş veya onarımı mümkün olmayan tüm elektronik ürünleri, düzenli olarak anlaşmalı olduğumuz geri dönüşüm firmasına gönderiyoruz. Bu şekilde; 2020 yılı Şubat ayında 1,8 ton, 2021 yılı Mart ayında 3,4 ton elektronik atığı geri dönüşüme kazandırdık. Ofiste kullandığımız elektronik cihazlarda kullandığımız pillerin ömrü dolduğunda bunları bir yerde topluyor ve düzenli olarak Taşınabilir Pil ve Üreticileri ve İthalatçıları Derneği (TAP) yetkililerine ulaştırıyoruz."
E-atıkta geleceğe yatırım
Geri dönüştürülen her 1 milyon cep telefonundan 16 ton bakır, 350 kilogram gümüş, 34 kilogram altın ve 15 kilogram paladyum geri kazanabilmenin mümkün olduğunu söyleyen Erzen, Çevre ve Şehircilik Bakanlığı'nın, 2019 yılında başta Büyükşehir Belediyeleri, havalimanları, alışveriş merkezleri, liman, OSB ve eğitim kurumları olmak üzere, belirli koşulları sağlayan bina, yerleşke ve organizasyonlarda, sıfır atık yönetmeliği uygulanmasının zorunlu tutulduğu "Sıfır Atık Yönetmeliği Bildirisi" yayınladığını da belirtti. Erzen, İncehesap.com olarak satışı mümkün olmayan, ancak çalışır durumda olan elektronik ürünleri, yardıma ihtiyacı olan köy okulları ve derneklere ücretsiz olarak ulaştıracakları bir projenin planlamasına başladıklarını da sözlerine ekledi.
