PARA SAĞLIK/ MERVE YILMAZ GERGİN Yaklaşık 12 bin yıllık geçmişe sahip refleksolojinin ilk uygulama yeri, geleneksel tıbbın doğuş ve uygulama yeri olan eski Çin ve Mısır. Bugünün modern toplumlarında ise bu yöntem, tamamlayıcı tedavi olarak uygulanıyor. Günümüzde kullanımı giderek artan tamamlayıcı ve alternatif tedaviler, sağlık profesyonelleri arasında da oldukça popüler. Refleksoloji merkezlerinin sayısı hızla artıyor ve bu merkezlere de giderek artan bir talep doğuyor.
Refleksoloji; kulak, el ve ayaklarda bedenin tüm bölgelerine, organlarına ve sistemlerine karşılık gelen refleks noktalarına, el ve parmaklarla uygulanan bir baskı tekniği. Hem sağlığın korunması ve geliştirilmesinde hem de bazı rahatsızlıkların hafifletilmesinde yaygın olarak kullanılıyor. Seanslar kişiden kişiye değişebiliyor. Refleksoloji, uygulandığı tüm durumlarda tek başına tedavi edici olarak değil, mevcut tedaviyi destekleyici olarak kullanılıyor ve stres başta olmak üzere birçok hastalığın tedavisinde etkili oluyor. İşin uzmanlarına göre refleksoloji ile hastalık tanısı konamaz, tedavi yapılamaz. Kesinlikle bilimsel, modern tıbbın önerdiği tedavinin yerine alternatif olarak kullanılmamalı. Yani refleksoloji, alternatif bir tedavi yöntemi değil tamamlayıcı bir terapi yöntemidir.
Refleksoloji eğitimleri, Sağlık Bakanlığı'ndan geçerliliği tescillenmiş merkezlerde yapılıyor. Yıllardır SPA (Selus Per Aqua) merkezleri ve masaj salonlarında, bir masaj çeşidi olarak kullanılan refleksoloji, 2014 yılında yürürlüğe giren Geleneksel ve Tamamlayıcı Tıp Uygulamaları Yönetmeliği ile "tamamlayıcı tedavi" olarak kabul edilerek sağlık sistemine dahil edildi. Ancak uzmanlar, uygulama standartları ve uygulayıcıların eğitimi konusunda yönetmeliklerin henüz yeterli olmadığını belirtiyor. Mevcut yönetmeliğin yeniden gözden geçirilme çalışmalarının devam ettiği, konuya ilgi ve talebin artması nedeniyle sertifikalı veya sertifikasız birçok kişinin, sağlık çalışanı olmadan uygulama yaptığına dikkat çekiliyor.
22 SENEDİR UYGULUYOR
El, ayak ve kulaklar, vücudun bir çeşit haritasını taşıyor. Kısacası her organın el, ayak ve kulaklarda yansıdığı bir yer bulunuyor. Fiziksel Tıp ve Rehabilitasyon Uzmanı Uz. Dr. Ali Şahabettinoğlu, refleksoloji uygulamalarıyla vücutta enerji kanallarındaki tıkanıklığı açtıklarını söyleyerek, vücuttaki enerjinin organlara dengeli bir biçimde yayılmasını sağladıklarını ifade ediyor. 22 yıldır bu tedaviyi uyguladığını belirten Dr. Şahabettinoğlu, tüm dünyada olduğu gibi ülkemizde de bu tedaviye ilginin yüksek olduğunu söylüyor. Şahabettinoğlu, el ve ayaklarda tedavi amaçlı olduğunda haftada bir-iki seansın yeterli olduğunu, rahatsızlığın derecesine göre hafif vakalarda iki-üç, orta vakalarda dört-beş, ileri vakalarda ise sekiz-oniki seansın yeterli olabileceğini söylüyor. Ancak bazı hastalıklarda (özellikle nörolojik ve psikolojik olanlar) 20 seans ya da altı ay gibi daha uzun süreler gerektiriyor. Dr. Şahabettinoğlu, ülkemizde refleksoloji eğitiminin önceleri özel eğitim kurumlarındaki kurslarla verilirken şimdilerde Sağlık Bakanlığı tarafından verildiğini belirtiyor ve "Sertifikası bulunan hekimler refleksoloji tedavisini merkezlerinde uygulayabilir, ayrıca refleksoloji eğitimi almış sağlık meslek mensupları da bu sertifikalı hekimlere uygulamada yardımcı olarak o merkezlerde çalışabilir" diyor. Refleksoloji tedavisi veya masajı uygulanan merkezdeki ücretler, uygulayan kişinin hekim veya yardımcı sağlık personeli oluşuna, sadece masaj mı yoksa teşhis ve tedaviye yardımcı amaçlı daha detaylı bir terapi uygulaması şeklinde mi yapıldığına göre değişiklik gösteriyor. Şahabettinoğlu, sadece refleksoloji masajlarının genellikle 600 lira ile bin 200 lira arasında değiştiğini, bizzat hekimlerin uyguladığı hem teşhise yardımcı ve hem de destek tedavi amaçlı daha detaylı refleksoterapilerin ise 2 bin-4 bin lira arasında değiştiğini de söylüyor.
KENDİ KENDİNİ İYİLEŞTİRME MEKANİZMASI
Refleksoloji; Çin'de, Japonya'da, Hindistan'da, Rusya ve Mısır'da vücudun bir haritasının ayak tabanında mevcut olduğunu kabul eden ve ayak tabanındaki refleks noktalarının uyarılmasını esas alan bir yöntem. Uygarlıklar gelişmeden insanlarda refleksoloji masajı doğal olarak gerçekleşiyordu. Yalın ayak toprakta ve taşta yürünerek masaj sağlanıyordu. Bugün ayaklarımızı kalın ve sert ayakkabılarla koruyoruz. Günümüzde ayak tabanımızın toprağa olan teması neredeyse yok denecek kadar az. Bu durum ayak tabanımızdaki kan dolaşımının azalmasına neden oluyor. "İlk çağlarda Çin ve Mısır halkı refleksolojinin tedavi gücünü biliyordu" diyen Medicana Avcılar Hastanesi Fizik Tedavi ve Rehabilitasyon Bölümü Uz. Dr. Hasan M.H. Nasrallah, ilk bin yılın sonunda bu yöntemin Avrupa'ya geldiğinin bilgisini veriyor.
Refleksoloji'nin temelinde, rahatsızlıkların enerjinin belli bir yerde bloke olmasından kaynaklandığı tezi yatıyor. Dr. Nasrallah'a göre bu ilaçsız terapi, beden fonksiyonlarını normalleştirerek vücudun kendi kendini iyileştirme mekanizmasını harekete geçiriyor. Normalleşmiş beden fonksiyonları insana rahatlama, kaliteli bir uyku ve toksinlerden arınmış bir beden sağladığı gibi, dolaşım sistemini de güçlendirerek ağrıları dindiriyor. Ayrıca Nasrallah, refleksoloji tekniğiyle bütün vücuda masaj yapmadan stresi vücuttan uzaklaştırıp, rahatlamayı ve dinlenmeyi sağlamanın mümkün olduğunu hatırlatıyor.
Seans sürelerinin kişinin durumuna göre belirlendiği bilgisini de paylaşan Nasrallah, "Kronik durumlarda genel bir program için; ilk bir hafta her gün, sonrasında bir ay boyunca haftada bir seans, sonrasında aylık seanslar ile tedaviye devam edilebilir" diyor. Refleksoloji eğitimleri hakkında da konuşan Nasrallah, "Uluslararası Refleksoloji Enstitüsü (URENS), müfredata bağlı altı ayı tamamlayarak uygulayıcı refleksolog diploması veriliyor. Uygulayıcı refleksolog olmak için, gerekli eğitimleri kabul edilen geçerliliği belgelenmiş kurumlardan eğitim alınmalıdır. Bu terapistler anatomi-fizyoloji-kinesiyoloji ilk yardım ve sağlık bilgisi ve aynı zamanda masaj uygulaması anlamında önemli ve gerekli eğitimlerini kabul edilen ve geçerliliği tescillenmiş merkezlerden eğitim alan kişiler olmalıdır" diyor. Sertifikasız kişilerin bu işi yapamayacağı görüşünü de savunan Nasrallah, "Natomi-fizyoloji-kinesiyoloji ilkyardım ve sağlık bilgisi ve aynı zamanda masaj uygulaması anlamında önemli ve gerekli eğitimlerini; kabul edilen ve geçerliliği tescillenmiş merkezlerden eğitim alan kişiler yapabilir" diyor.
SEANS SÜRESİ 30 DAKİKA
Refleksolojinin son yıllarda daha pratik ve birçok hastalıkta uygulanabilen şifa yöntemi olmasından dolayı tercih edildiğini söyleyerek konuşmasına başlayan Özel Dr. Ali Kerim Diler Kliği'nde Terapist Umut Doğanay, refleksolojinin uygulamada öğreti/yöntem/teknik farklılıkları olsa da yoğun olarak ayaklara uygulandığını söylüyor. Doğanay, avuç içlerinde de aynı noktalar bulunduğunu söyleyerek etkili bir seans için ayak tabanının tercih edildiğini ve sonra avuç içi ile devam edildiğini belirtiyor. Doğanay'ın tedavi yönteminde süresi 30 dakika. Şikayete göre bu süreyi 45 dakikaya da çıkartabiliyor. Keyfi ve hiçbir şikayet yok ise bir-iki haftada bir kez yapıyor. Belli bir rahatsızlık ya da hastalık durumunda, yine ihtiyaca ve vücudun seanstan seansa verdiği cevaba göre minimum altı hafta boyunca haftada iki defa uyguluyor. Doğanay, eğitimini ve sertifikasını alan, bu yöntemi meslek olarak gören ve seans uygulayacağı insanın şifası için çalışan herkesin bu mesleği yapabileceğini de ekliyor.
"SAĞLIK ÇALIŞANI OLMAYAN SERTİFİKASIZ KİŞİLER UYGULAMA YAPIYOR"
Doç. Dr. Levent TEKİN / Romatem Fizik Tedavi ve Rehabilitasyon Sağlık Grubu Fiziksel Tıp ve Rehabilitasyon Uzmanı
Refleksoloji, yan etkisi olmayan tamamlayıcı bir tedavi yöntemidir. Refleksoloji uygulamalarında en yaygın olarak ayaklar daha az sıklıkla da eller ve kulaklar kullanılıyor. Tarihsel olarak refleksolojinin eski Mısır, Hindistan ve Çin'e kadar uzandığı, beş bin yıllık bir öyküsü olduğu biliniyor. Tedavinin son 10 yıldır Türkiye'de de popüler olduğunu ve sadece stresin azaltılması bile çoğu hastalığın olumlu yönde iyi gitmesinde, sağlıklı durumun korunmasında önemli bir etken olduğunu söyleyebiliriz. Ayrıca hiçbir yan etkisinin olmaması, daha düşük maliyetli olması ve özellikle konusunda uzman sağlık çalışanları tarafından uygulanması durumunda hastanın iyileşme sürecine olumlu katkı sağlıyor. Ülkemizde yıllardır SPA (Selus Per Aqua) merkezleri ve masaj salonlarında, bir masaj çeşidi olarak kullanılan refleksoloji, 27 Ekim 2014 tarihinde yürürlüğe giren 29158 sayılı Geleneksel ve Tamamlayıcı Tıp Uygulamaları Yönetmeliği ile "tamamlayıcı tedavi" olarak kabul edilmiş ve sağlık sistemine dahil edilmiştir. Fakat uygulama standartları ve uygulayıcıların eğitimi konusunda yönetmelikler henüz yeterli değildir. Halen yapılmış yönetmeliğin yeniden gözden geçirilme çalışmaları devam ediyor. Bu artan ilgi ve talepten dolayı bugün sertifikalı veya sertifikasız birçok kişi, sağlık çalışanı olmadan uygulama yapıyor. Her ne kadar yan etkisi yok diye söylense de nadiren de olsa uygulama sonrasında baş dönmesi, halsizlik, terleme, sık idrara çıkma görülebiliyor. Çoğunlukla bu durumlar görülse bile geçici olduğunu söyleyebiliriz. Bir de dolaşım problemi olan hastalarda, derin damar pıhtı atma öyküsü olan hastalarda, açık yara, enfeksiyon varlığında, eklem iltihabı gibi durumlarda asla uygulanmaması gerekiyor.
TEDAVİYİ DESTEKLEYİCİ BİR UYGULAMA
Refleksoloji, uygulandığı tüm durumlarda tek başına tedavi edici olarak değil mevcut tedaviyi destekleyici olarak kullanılıyor. En çok uygulanan şikayetler ise stres ve anksiyetenin azalması, depresyon, bel-boyun fıtığı, otizm, felç, migren, hormonal problemler, romatizmal hastalıklar, regl ağrıları, yüksek tansiyon, gastrointestinal (sindirim) sistemi problemleri, uykusuzluk, bronşit, astım, uyku kalitesi, iştahın dengelenmesi, kas ağrıları, şişkinlik, bağırsak şikayetleri, gaz, allerjiler, mod düşüklüğü, kemoterapi sürecindeki ağrılar, aşırı yorgunluk, doğum ağrılarının azaltılması olarak sıralanıyor.
BU TEDAVİYİ KİMLER YAPTIRAMAZ?
Hamileliğin ilk üç ayındakilere, seans yapılacak bölgelerde açık yara, iltihabik durumlar vb. cilt rahatsızlıkları olanlara, kalp rahatsızlıkları olanlara, enfeksiyon, ateş yüksekliği ve bacak toplar damarlarında pıhtı sorunu olanlara, akut kalp krizi, kalp pili varlığı, kontrol edilemeyen hipertansiyonu olanlara, damar tıkanıklığı olan bireylere önerilmiyor.
