PARA DOSYA/ ÜRÜN DİRİER Üniversite adayları tercih döneminde. Hem geleceği olan hem de sevecekleri bir meslek için tercih yapacaklar. Peki hangi meslekler, işler ve sektörler öne çıkıyor? İstihdamda sorun yaşatmayacak meslekler neler? Alanında uzman 22 isim istihdamda yıldızı parlayan iş ve meslekleri masaya yatırdı.
Genç Yönetici ve İş İnsanları Derneği (GYİAD) Başkanı Fuat Pamukçu'ya göre, bu yıldan itibaren öne çıkacak ve daha çok ihtiyaç duyulacak sektörleri ve meslekleri, büyük ölçüde Covid-19 sonrası yaşanmaya başlanan yeni normal koşulları belirleyecek. Bu doğrultuda iki önemli eğilimin öne çıktığını ifade eden Pamukçu, "Birincisi tedarik güvenliği ve kritik ürünlerde yurtiçinden tedariğin sağlanması. Diğeri ise tedarik kanallarının çoğaltılması. Bu eğilime bağlı olarak sağlık hizmetleri, medikal ekipmanlar, aşı ve ilaçlar ile diğer eczacılık ürünleri, tıbbi laboratuvarlar gibi alanlar öne çıkacak ve bu alanlarda çalışan uzmanlara ihtiyaç artacak. Tedarik güvenliğinde kritik bir diğer alan ise tarım ve gıda ürünleri. Giderek etkisini daha fazla gösteren kuraklık da dikkate alındığında ülkeler, tarım ve gıda üretiminde yurtiçinde arz tedarikini sağlamayı hedefliyorlar. Bu nedenle ziraat, ileri tarım ve gıda mühendislikleri ihtiyacı artacak" diyor. Savunma sanayi alanındaki yerelleşme eğiliminin de küresel ölçekte güçlenmekte olduğuna işaret eden Pamukçu'ya göre, mal ve hizmet üretiminde sanayi 4.0 uyumu, dijitalleşme ile güvenli, yeşil üretim sektörler ve meslekler üzerinde belirleyici diğer unsurlar olacak. Ticari yazılım pazarı hızla büyüyeceğine de işaret eden Pamukçu şunları aktarıyor:
"Sürdürülebilirlik ve güvenli üretim için test ve sertifikasyon faaliyetleri de hızla gelişme gösteriyor. Bu alanlarda alt yapıya ve yetişmiş insan gücüne ihtiyaç olacak. İşletmelerin ve tüketicilerin satın alımlarında elektronik platformların payı giderek artıyor. Bu nedenle elektronik ticaret alt yapısı, elektronik platformlardan pazarlama ve satış hızla gelişmeye devam edecek. Buna bağlı olarak lojistik, hızlı kargo ve dağıtım faaliyetleri de büyümeye devam edecek. Firmalar hem bu alt yapıları kuracak hem de bu alanlar için farklı yetkinlikleri olan iş gücü istihdam edecek. Yeni ve kompozit malzemeler, nadir metaller, yenilenebilir enerji, elektrikli ve otonom araçlar, yeşil binalar, akıllı şehirler gibi alanlarda da gelişmeler hızlanacak. Tüm bu alanlara yönelik mühendislik ve uzman, araştırmacı ve teknik eleman ihtiyacı artacak."
E-TİCARET UYGULAMALARI HIZLA GELİŞECEK
Bilişim Sanayicileri Derneği (TÜBİSAD) Yönetim Kurulu Başkanı K. Erman Karaca, pandemiyle birlikte kalıcı hale gelen uzaktan çalışma modelinin, yapay zeka ve bulut teknolojilerinin de yerini sağlamlaştırdığına vurgu yaparak, "Kurumlar arasındaki veri aktarımının yoğunlaşması, veri depolama ihtiyaçlarının katlanarak artması, bunlara paralel olarak siber saldırıların yükselişe geçmesi gibi temel sorunlar, küçükten büyüğe tüm işletmeleri daha profesyonel önlemler almaya yöneltti. Yapay zeka ve bulut temelli çözümlere yakın gelecekte daha da yoğun talep oluşmasını bekliyoruz. Öte yandan hibrit çalışma ve hibrit eğitim modellerinin bireyleri de kendi çaplarında dijital dönüşüme mecbur ettiğini görüyoruz" diyor. E-ticaretin artan payı ile pandemi sonrasında da önemli bir iş modeli olmayı sürdüreceğini belirten Karaca'ya göre, bu alanda müşteri deneyimini artırma ve ölçmeye yönelik yeni uygulamaların hızlı gelişimini görmeye devam edeceğiz. Yazılım uzmanlığının en aranan uzmanlık alanlarından biri olduğunu da beliren Karaca, "Yazılıma özel olarak öne çıkan alanlar da Backend Developer, Web/Frontend Developer ve Mobil uygulama platformları, DevOps, Agile Proje Yönetimi, Test/Kalite Güvence, Yapay Zeka, Makine Öğrenimi ve Büyük Veri olarak sıralayabiliriz" diyor. Ülkemiz bilgi ve iletişim sektörlerinde, yazılım ve hizmet alanında çalışan sayısının 160.000-200.000 kişi civarında olduğunu da aktaran Karaca, şu bilgileri veriyor:
"Nüfus büyüklüğümüz ve genç nüfus oranımız dikkate alındığında, Avrupa ülkeleri ile karşılaştırdığımızda bu sayı oldukça az. Bilişim ve yazılım yetkinlikleri bulunan gençlere, bugün tüm sektörlerin ihtiyacı olduğunun herkes tarafından bilinen bir gerçek. Eğitim sisteminin BİT becerisi kazandırma yetkinliği maalesef düşük. Bu yüzden iş dünyası BİT becerisine sahip işgücü ihtiyacını sağlamakta zorlanıyor. Bilgi teknolojilerinin her alanda her geçen gün çok daha fazla kullanılması nedeniyle bu alanda yetişmiş insan gücüne duyulan ihtiyaç da aynı oranda artıyor."
METAL YAKALAR GELİYOR
2030 yılına kadar en ihtiyaç duyulan beceriler bilişim teknolojileri ve programlama gibi dijital beceriler olacağını belirten Teknolojide Kadın Derneği Başkanı Zehra Öney, "Salgın öncesi tahminlere göre bilgi teknolojileri alanında 2030'a kadar dünya çapında 20 milyon ila 50 milyon iş ortaya çıkabileceği, 40 ile 160 milyon kadının daha kalifiye rollere geçmesi gerektiği, 400 milyondan 800 milyona kadar bireyin otomasyonla yerlerinden olabileceği söyleniyordu. Salgın sonrası bir araştırma yapıldı ve bu araştırmada çalışanların yüzde 47'sinin becerilerinin geçerliliğini yitireceğinden dolayı 5 yıl içerisinde işsiz kalacaklarından endişe duydukları sonucuna varıldı. Tekrar eden, insan hatasına müsait, dijital veriye dayalı, belirli kurallara bağlı çoğu iş insanların elinden robotların eline geçmeye başladı. Artık robotlar ve yapay zeka sadece mavi yakalı kesimin işlerini değil, beyaz yakalılara özgü işlerde de kullanılmaya başlayarak Metal Yakalılar gibi yeni bir çalışan sınıfı oluşturuyor" diyor. 2030'a bile gelmeden 130 milyon yeni iş imkanı olacağı ve bunların 70 milyonunun robotlara, geriye kalan 60 milyon işin yüzde 54'ünü yapmak için ise yeni teknolojiler hakkında bilgi ve yetenek sahibi insanlara gideceğini vurgulayan Öney şu bilgileri aktarıyor: "Bu da her yaştan insanın işlerini sürdürülebilir kılmaları için dijital becerilerini geliştirmeleri gerektiğini gösteriyor. İnsanlar çalışma saatlerinin yaklaşık yüzde 10-20'sini tekrarlayan bilgisayar görevlerine harcıyordu, bu da kolayca otomatikleştirilebilecek süreçlerde harcanan oldukça büyük bir zamanı göstermekteydi. Artık bu süreçler yapay zeka ve robotlar ile otomatikleştiriliyor. İnsansı robotlar, metal yakalılar olarak şirketlerde yerlerini almaya başlıyor. Bu dönüşüm ile de bir sürü yeni iş tanımı ortaya çıkıyor. Bunlara da öngörülemeyen geleceğin meslekleri diyoruz. Bu başlık altında birçok meslek adı oluştu."
CTO ATAMALARI ARTACAK
IDC Türkiye Ülke Direktörü Nevin Çizmecioğulları'na göre, mobilite, büyük veri ve analitik, sosyal ağlar, IoT, yapay zeka, 3D baskı, güvenlik ve robotik gibi konularda istihdam anlamında tüm dünyada kıtlık var. Var olan deneyimli kadroları elde tutmak da iyice zorlaştı. 2020'de Türkiye'de kriz döneminde en çok yer değiştirmeyi BT güvenliği, analitik ve yazılım geliştirme alanlarında yaşadığımıza değinen Çizmecioğulları şu bilgileri paylaşıyor: "IDC olarak önümüzdeki beş yıl içinde, henüz CTO atamamış kurumların, işin nasıl değiştiğini ve dönüştüğünü yansıtacak özel CTO'lar atayacağını öngörüyoruz. Yeni oluşturulacak CTO rolü ile, beceri gelişimini yönetim kurulu gündemine yükseltip, başarılı olmak için gereken kültürel değişime odaklanmak mümkün olacaktır. 2024 yılına kadar, Avrupa'daki kurumsal firmaların yüzde 25'i, çalışma süresinin yüzde 5'inden fazlasını öğrenmeye ayırarak sürekli bir öğrenme paradigması benimsemiş olacak. Geleneksel bir öğrenme ortamını bir öğrenme kültürüne dönüştürmek, öğrenmeyi daha gerçek zamanlı hale getirerek ve işgücüne özel bir yaklaşım sağlayarak çalışanlara ve işletmelere yeni değerler kazandıracaktır." IDC'nin çalışma geleceği hakkında öncelikli tahminleri ise şöyle; 2022'ye kadar, büyük işletmelerdeki tekrarlayan iş görevlerinin yüzde 45'i sona erecek, hepsi otomatikleştirilecek veya insan-makine işbirliği artırılacak. G2000 firmalarının yüzde 25'i veriyle dolu teknolojileri kullanacak, manipülasyon ve görselleştirme yetenekleri, konferans yoluyla işbirliğine dayalı üretkenliği artırır hibrit bir işgücü gerektirecek.
ANA TEMA: KONUMDAN BAĞIMSIZLIK
Stravision Kurucusu Dr. Verda Emiroğlu, 2020'ye kadar birçok şirkette bulunmayan veya aktif olarak değerlendirilmeyen teknolojilerin, artık iş hayatında çok daha fazla kullanılmakta olduğunu belirterek, "2021'de de konumdan bağımsızlık ana tema olarak karşımıza çıkıyor. Yüz yüze toplantıların yerini video konferans uygulamalarının alması, ofislerin, okulların evlere taşınması, görüntülü görüşme ile teşhis-tedavi, bankaya gitmeden gerçekleştirilen, fintech (finansal teknolojiler) tabanlı işlemler gibi 'uzaktan' iş ve yaşam biçimi ile birçok büyük iş modeli ve yaşam tarzı değişikliği hayata geçiriliyor" diyor. İnternet üzerinden alışveriş ve evlere teslimat iş modellerinin de büyük bir hızla büyüdüğüne işaret eden Emiroğlu'na göre uzaktan yönetilebilen sistemlere geçiş hızlandı ve üretim tesisindeki iş gücünü minimuma indirme eğilimi arttı. Diğer önemli bir değişim ihtiyacı, pandemi ile birlikte uluslararası tedarik zincirlerinin kırılmasıyla hammadde, yarı mamul ve ürün tedarik süreçlerinde ortaya çıkan aksamalar, gecikmeler ile gündeme geldi. Şirketlerin lojistik, satın alma ve dağıtım stratejilerini yeniden gözden geçirdiğini ifade eden Dr. Emiroğlu, "Üretim merkezlerinde kaymalar ve farklı ülkeler için fırsatlar ortaya çıkarıyor. Büyüme trendini sürdürmesi beklenen yeni nesil araç sektörü, bir yandan havada, karada, denizde otonom sürüşe odaklanırken, bir yandan da elektrik, hidrojen yakıt pili gibi doğaya daha az zarar veren, verimli enerji kaynaklarını kullanmayı hedeflemekte. Özellikle lojistik ve taşımacılık sektöründe yeni oyun kuralları, yeni araçlarla ilgili gelişmelerden önemli ölçüde etkilenecektir. Tüm bu alanlarla bağlantılı meslek ve işlerin gündemde olacağını söyleyebiliriz" diyor.
MÜHENDİSLİKLER ÖNE ÇIKIYOR
İstanbul Bilgi Üniversitesi Vekil Rektör Prof. Alpaslan Parlakçı, pandeminin bize en fazla ihtiyaç duyulan yetinin, aniden oluşan olağanüstü koşullara hızla uyum sağlamak olduğunu gösterdiğini belirtiyor. Eleştirel düşünme, üretkenlik, yaratıcılık, çözüm geliştirme, belirsizliği yönetme, çevik olma, öğrenmeyi öğrenme gibi yetkinlikler önem kazandı. Hangi meslekte olursa olsun önümüzdeki süreçte bu yetkinliklere sahip bireylerin profesyonel hayatta fark yaratacağını ve yaşadığımız değişime liderlik edeceğini düşündüğünü aktaran Prof. Parlakçı, "Üniversiteler bağlamında bu yetkinlikleri meslek eğitimlerine başarıyla entegre edebilen kurumların bir adım öne çıktığını ifade edebilirim. Öte yandan zun süredir tartıştığımız dijital yetkinliklerin önemi önümüzdeki süreçte artacak gibi görünüyor. Bizler de üniversitemizin özellikle mühendislik bölümleri başta olmak üzere tüm akademik birimlerinde bu dönüşümün gerektirdiği yeni dijital yetkinlikleri öğrencilerimize kazandırmak için titizlikle çalışıyoruz" diyor. 2021 yılında bilgisayar mühendisliği ve bilgisayar bilimleri gibi dijital teknolojilerin geliştirilmesinde rol oynayan mühendislik bölümlerinin öne çıktığına işaret eden Parlakçı şunları aktarıyor: "Pandemi koşulları teknik anlamda uzmanlaşmış sağlık personeline olan ihtiyacı ülkemizde de önemli ölçüde artırdı. Aşı ve ilaç geliştirme çabaları genetik ve biyomühendislik bölümlerine olan ilgiyi artırdı. Öte yandan pandeminin ruh sağlığımızda meydana getirdiği derin izlerle birlikte psikoloji alanının ve eğitiminin değeri bir kez daha anlaşıldı. Dünyada olduğu kadar ülkemizde de gelecekte en fazla ihtiyaç duyulacak mesleklerin dünyanın daha yaşanabilir bir yer olmasına katkı sağlayacak alanlarda olacağını düşünüyorum. Özellikle güneş, rüzgâr, dalga, jeotermal ve biyokütle gibi yenilenebilir enerji üretebildiğimiz her alan öne çıkacak. Fosil yakıtların gün geçtikçe tükenmesi ve devletlerin bu enerji türlerine olan bağımlılığını azaltmak istemesiyle birlikte önümüzdeki yıllarda yenilenebilir enerji konusunda uzman iş gücüne olan talepte artış yaşanacak."
VERİ ANALİZİ YÜKSELECEK
İstinye Üniversitesi Yönetim Bilişim Sistemleri Bölüm Başkanı, yapay zeka uzmanı Dr. Şebnem Özdemir'e göre, hangi meslek öne çıkarsa çıksın, verinin analizi üzerinden yükselecek. Dolayısıyla burada veriyi anlama, anlamlandırmadaki her beceri son derece kritik olacak. Bu noktadan hareketle, sosyalleşme, eğlence, ürün tedarik, sağlık hizmetleri ve eğitim gibi farklı alanlarda, çok farklı yeni iş modelleri göreceğimize işaret eden Özdemir, "2020 yılında dijital dünyanın küresel çapta yoğun kullanımı, görüntü ve ses verisinin çoğalmasını ve depolanmasını sağladı. Bu iki veri türü aslında yapay zeka dünyasının yeni gelişmelere imza atmak için en çok ihtiyaç duydukları arasındaydı. Bu nedenle 2020 yılının 3. çeyreğinden itibaren yüz görüntülerinde daha başarılı olan uygulamalar kendini göstermeye başladı. Bu uygulamalar arasında insanlığın faydası için kullanılabilecekler olduğu gibi, zarar verebilecekler de mevcut. İşte tam bu noktada, bu yıldan itibaren önemli işler arasında, dijital dünyadaki sahtekarlıkların tespiti ve bu sahtekarlıklardan mağdur olanların mağduriyetlerinin giderilmesine bağlı olanlar öne çıkacak" diyor. Dünya genelinde olduğu gibi Türkiye'de de veri bilimcilere duyulan ihtiyacın gitgide arttığına değinen Özdemir'e göre, bu ihtiyacın karşılanması, hem daha nitelikli insanların yetiştirilmesi hem de bu alandaki mevcut insan kaynağının yurtiçine hizmet edebilmesi ile son derece alakalı. Ancak bizim sorunumuz insan kaynağından öte, henüz adı konulmadığı için tuhaf kabul edilen işlere sektörün ne kadar açık ve ne kadar kucaklayıcı olduğu. Bilindik mezuniyet basmakalıplarının ötesine geçip bireyi nitelikleri ve kendine kattıkları ile değerlendirebilecek miyiz? Mesela deepfake teknolojileri ile üretilmiş bir içeriği tespit etmek için nasıl bir iş ilanı açacağız? Ya ilanda istenecek özellikler? Eğer böylesi bir ilanda hala mühendislik mezunu olsun beklentisi ile hareket edersek son derece yanılmış olacağımıza dikkat çeken Özdemir, "Trans-disipliner bir dünyaya ilerlerken, bir alandan/disiplinden aldığı uzmanlığı/vizyonu başka alanlara aktarabilen insanları işe almaya ihtiyacımız var. Dolayısıyla artık daha geniş perspektifte düşünmeli ve çizgi dışında olana yer açmalıyız. 2020 yılı 2V'nin yılı oldu, Virüs ve Veri. Aldığımız en önemli dersler kanımca; ezberlerin bozulabildiği, bildiğimize emin olduklarımızın yer değiştirebildiği ve bir işi uzaktan da yapmanın mümkün olduğu şeklinde. Bu dersi almışken, işleri aynı kalıplarla düşünmemeli, iş ilanlarını esnekliğin şart olduğu bir dünyada dar ve katı biçimlerde sunmamalıyız" diyor.
7,6 MİLYON ÇALIŞANA GEREK KALMAYACAK
McKinsey'nin İşimizin Geleceği raporuna göre; Türkiye'de bugün sahip olduğumuz mevcut teknolojilerle, her 10 meslekten 6'sı yüzde 30 oranında otomatize edilebilir durumda. Bunun başta fiziksel işler ve veri toplama, işleme gibi görevler olmak üzere 7,6 milyon çalışana gerek kalmaması anlamına geldiğine işaret eden MY Executive Kurucu Ortağı Müge Yalçın, "Ancak, otomasyon ve dijitalleşmenin verimlilik ve büyüme üzerindeki etkileri sayesinde 2030 yılına kadar 8-10 milyon arasında yeni iş yaratılabileceği öngörülüyor. Ayrıca, yapay zeka destekli sağlık bakım teknisyenleri gibi şu anda mevcut olmayan yepyeni meslekler de ortaya çıkacak ve bu yeni mesleklerde yaklaşık 1,8 milyon kişi istihdam edilecek" diyor. Dijital transformasyon sürecinin üretimi, pazarlamayı, tüketim şekillerini hatta toplumsal yapıları ve ilişkileri değiştirdiğini ifade eden Yalçın'a göre, önümüzdeki yıllarda da değişim hızı artarak devam edecek. Örneğin enerji kaynaklarımız değişecek, elektrikli araç sayısı hızla artacak. Tarım ve hayvancılık çok farklı bir boyuta ulaşacak. Bunların yanı sıra toplumda yaşanan kuşak değişiminin etkilerinin de büyük olacağını dikkate almak gerektiğini belirten Yalçın, "Z kuşağı, yaşam boyu öğrenmeye açık ve iş hayatında sunulan sürekli eğitim imkanlarına büyük önem veriyor. Güncelleme kavramına, cep telefonu uygulamalarından ve internet oyunlarından alışkın olan Z kuşağı, sürekli güncelleme kavramının kendi bilgileri, yetenekleri için de geçerli olduğunu kabul ederek hareket ediyor. Bu genel çerçevede bilgi teknolojilerinin farklı disiplinlerde uygulandığı yeni mesleklerin yükseleceğini öngörüyorum. Örneklerin tarımsal üretimden sağlık hizmetlerine, ilaçtan tekstile her alandan geleceğine inanıyorum" diyor.
YENİ BAKIŞ AÇILARINA İHTİYAÇ VAR
Mercer Türkiye Pazarlama Müdürü Canan Kaya, insan kaynakları açısından yeni bakış açılarına ihtiyaç olduğunu belirtiyor. Kaya'ya göre, içinde bulunduğumuz dönüşüm sürecinden geçerken şirketler, öncelikle yetenek stratejilerini gözden geçirmek ve işgücünün sahip olduğu becerileri yeni döneme hızla adapte etmek zorunda. Geleceğin gerektirdiği beceri açığı, şirketlerin gündeminde. Teknik, davranışsal ve bilişsel yetkinlikleri aynı platformdan minimum eforla ve çok kısa bir sürede ölçmeyi sağlayan bütünleşik online değerlendirme platformlarının kullanımı önümüzdeki dönemde daha da öne çıkacak. Ölçümlemenin ardından şirketlerin her bir çalışanı için mevcut ve gereken beceriler arasındaki açığı gidermek için eğitim ve geliştirme konusunda bir yol haritası belirlemesi gerektiğine işaret eden Kaya, "Şirketlerin kaynaklarını etkin değerlendirmeleri gereken oldukça kritik bir dönemden geçiyoruz. Ödüllendirme politikalarını esnek yapılara ve farklı jenerasyonların ve çalışan gruplarının taleplerine uygun hale getiren şirketler, yeni dönemin kazananı olacak. Bu noktada beceriye dayalı ödüllendirme, esnek yan haklar gibi yaklaşımlar ve online çözümler ön plana çıkacak. Şirketlerin mevcut bütçeleri içinde kalarak çalışanlarına özel yan hak seçimleri yapma imkanı sağlamalarının, çalışan motivasyonunda ciddi bir kaldıraç etkisi yaratacağını öngörmek mümkün" diyor. Teknolojik gelişmelerin ve dijitalleşmenin ışığı altında iş modellerinde hız ve yalınlık faktörlerinin ön plana çıktığına vurgu yapan Kaya şu bilgileri aktarıyor: "Bu bağlamda şirketlerde çevik dönüşüm ihtiyacı ve esnek çalışma modelleri önemli bir gündem oluşturacak. Çevik dönüşümün organizasyonel boyutu, şirketlerdeki insan kaynakları operasyonel modellerini de derinden etkileyecek. Çevik dönüşüm yolculuğunda sadece insan kaynakları organizasyonu değil, bütün insan kaynakları yaklaşım ve yöntemleri gözden geçirilecek ve adapte edilecek. Buna ek olarak pandeminin iş yaşantımızda yarattığı radikal değişimlerin bir çok yönünün kalıcı olacağını değerlendirilmekteyiz. Şirketler pandemi öncesi ve sonrası deneyimlerini, işlerinin doğasına uygun bir şekilde kendilerine özgü esnek veya uzaktan çalışma modellerine yansıtacak."
Nüket GÜZ / 41 North Business School Onursal Dekanı
"Hedefimiz yeni yetkinlikler kazandırmak"
Türkiye'nin ilk ve bağımsız iş idaresi okulu olarak Türkiye ve bölgemizdeki tüm kurumlara sağlıklı bir örgütsel gelişim ve yetenek gelişimi desteği veriyor, kurumları ve liderlerini güçlendiriyoruz. Temel hedefimiz yeni mesleklerden öte, çalışanlara yeni yetkinlikler kazandırabilmek. Yakın gelecekte tıp, sağlık bilimleri, sağlık teknolojileri dışında İletişim bilimleri, iletişim teknolojileri, iletişim tasarımlarıyla bağlantılı mesleklerin dünyanın göz bebeği olan temel bilimler arasına gireceğini düşünüyorum. Doğa, çevrebilim alanları da öne çıkacak. İnşaat da göz önünde olacak sektörler arasında bana göre. Akıllı ve çevre dostu evler, kentler kurmakla bağlantılı yeni meslekler dikkat çekecektir. Bunların yanı sıra siber güvenlikçi, veri madencisi, enerji koruyucusu, gen uzmanı, dijital düzenleyici, uzaktan ekip yönetimi ve dönüşüm mühendisi gibi yeni mesleklerin önümüzdeki dönemde ortaya çıkacağını ve aranan meslekler haline geleceğini düşünüyorum. Meslek bağımsız olarak tüm şirketlerin değişim liderliği konusuna eğilmeleri gerektiğine inanıyorum.
Gökhan GÜMÜŞLÜ / EY Türkiye Danışmanlık Hizmetleri Bölüm Başkanı
"En çok yatırım perakende ve teknolojiye"
Dijital kanala geçişin, finansal hizmetler gibi olgun yapılarda yoğunlukla hissedileceği düşünülürken, petrol ve gaz, enerji ve altyapı, madencilik ve metal gibi eğitim ve geliştirme ihtiyacı olan sektörlerde daha az hissedilmesi bekleniyor. Çalışma dünyasının yeni normalinde, yani yakın gelecekte dijitalleşmenin en çok hissedileceği dört alan ise müşteri etkileşimleri, insan yönetimi, tedarik zinciri ve yeni işleyiş modelleri olacaktır. Yeni teknolojileri ve işleyiş modellerini benimsemesi beklenen diğer sektörler arasında ise teknoloji, medya ve telekomünikasyon bulunuyor. EY Türkiye olarak yakın zamanda tamamladığımız bir araştırmaya göre, en çok yatırım yapılan sektörlerin perakende ve teknoloji olduğunu gördük. Çalışmanın derlendiği aylardaki otomotiv ve inşaat sektörlerine yönelik teşvik politikalarına rağmen, bu sektörlere olan rağbetin ikinci planda olduğu gözlemleniyor. Veri analitiği, tasarım odaklı düşünme bulut teknolojileri gibi dijital yetkinliklerin en çok rağbet gören yeni yetkinlikler olduğunu söyleyebiliriz.
Dr. Gülden TÜRKTAN / IWF (Uluslararası Kadın Forumu) Türkiye Yönetim Kurulu Başkanı
"Geleceğin yükselen trendi kadın liderliği olacak"
2020 yılında damgasını vuran pandemi, bizlere kadın liderliğinin değerini çok net bir şekilde gösterdi. Zira geçtiğimiz yıl, politikacılar ve iş dünyası liderlerinin Covid-19 için önlem alma kararlarını oldukça hızlı bir şekilde vermeleri, ülkelerinde ve kuruluşlarında hemen uygulamaları gerekiyordu. Liderliğin özü ve önemi kriz zamanlarında gelişir. Pandemiyle mücadelede Yeni Zelanda, Almanya, Norveç, İzlanda gibi kadın liderlerin yönettiği ülkelerden gelen veriler dikkat çekiciydi. Tehlikeyi açıkça ortaya koyan, gerekliliğini açıklayarak tedbirleri hızla alan, şeffaf ve samimi kadın liderler, bu mücadelede daha başarılı sonuçlar elde etti. Kadın liderliği, iş dünyasında da fark yaratıyor. Pandemiden bağımsız olarak, Wall Street Journal araştırmasında, S&P 500'deki tepe yönetiminde çeşitlilik gösteren ve kadın yöneticilere daha fazla yer veren ilk 20 şirketin beş yıl boyunca yıllık yüzde 10 hisse senedi getirisine sahip olduğunu ortaya çıkardı.
Av. Kadir KURTULUŞ / Avrasya Blockchain ve Dijital Para Araştırmaları Derneği Başkanı
"Blokzincir veri analistliği geleceğin mesleği"
Blokzinciri teknolojisinin gelişi ile beraber kamu hizmetleri, finansal hizmetler, tüketici ürünleri, sağlık, e-devlet, mineraller ve değerli taşlar, emlak, nesnelerin interneti, telif hakları gibi birçok iş alanındaki iş akışlarının baştan aşağı değişeceğini, aracıların devrimsel şekilde fonksiyon değiştireceğini söyleyebiliriz. Dolayısıyla bazı meslekler ortadan kalkacak, bazıları form değiştirecek ya da başka meslekler oluşacaktır. Blokzincirlerinde oluşan verilere erişimi kontrol etme kabiliyetimiz çok önemli bir hal alacaktır. Devletler ve özel kurumlar blokzinciri üzerinde yapılan işlemlerin denetlenmesi, oluşan işlemlerden çıkarımlarda ve varsayımlarda bulunulması mekanizmasına geçecekler. Bu nedenle veri akışının denetlenmesi, verilerden bir çıkarımda bulunmak üzere veri analistliği en çok rastlanan mesleklerden biri olabilir. Yine veri madenciliği, kriptograflık, blockchain yazılımcılığı, veri tasnifleme uzmanı, veri anlamlandırma uzmanı, büyük veri analisti, kripto para brokerlığı, gibi birçok alanın yıldızı parlayacak.
Ömürden SEZGİN / Ancreva Marka Mühendisliği Kurucusu
"Kent marka danışmanları artacak"
Dijitalin ve özellikle pandeminin de etkisiyle, evde çalışanlar başta olmak üzere dijitali etkin kullananlar "ben varım" demek ve bu etkiyi artırmak adına kişi markalarına daha fazla önem verecek ve bir kurum markası gibi kendi kişi markalarını yönetmek zorunda kalacaklar. Bir ofise ve şehre bağlı olmayacak bu kitleyi kendi kentlerine çekmek isteyen yerel yönetimler de kent marka projeleri başlatacaklar. Büyükşehirlerden kasabalara göçün artacağını öngördüğümüzde, kent marka danışmanlığı işinin artacağını söyleyebiliriz. Ülkemizde bu konuda çok fazla yetenek var ve dönüşüm başladığında bu yöne dönecek çok kişi olacak. Kişilerin dijitalde daha fazla içerik yaratması, kişi marka danışmanlığı mesleğinin önemini de artıracak. Tarım ve toprak işlemenin öneminin artması ile tarım teknolojileri uzmanlığı gibi bir ihtiyaç ortaya çıkacak. Son olarak da dijitalin insanları bir araya getirme gücüyle, marka yönetiminden öte, o markayı sevenlerden oluşan toplulukların ortaya çıkması ve bunların yönetimi konusu önemli olacak.
İbrahim ELBAŞI / Bilgiyi Ticarileştirme Merkezi (BTM) Genel Müdürü
"Startuplar istihdam kapasitesiyle de öne çıkacak"
Önümüzdeki aylarda ve yıllarda, mesleklere olan ilginin ve beraberindeki sektör tercihlerinin girişimcilik ekosisteminin duyduğu açlık tarafından şekillenmesini bekliyoruz. Artık startuplar, dünyada olduğu gibi Türkiye'de de sadece belli bazı yatırımlar veya satış rakamlarıyla değil aynı zamanda istihdam kapasitesiyle de öne çıkmaya başlayacak. Bütün dünyayı etkisi altına alan inovatif modeller artık, yalın girişim yaklaşımlarına tekabül eden az sayıdaki çalışanlarla değil oldukça yüksek sayılarda personel ihtiyacıyla öne çıkacaktır. Bunun sinyallerini farklı coğrafyalardaki unicornlardan görmemiz mümkün. Dolayısıyla girişimcilik dünyasının yöneldiği mesleki alanlar inovasyonun işlenebileceği her türlü disiplinden oluşabilecektir. Özellikle ülkemizde dijital oyun sektörü bünyesinde direkt veya dolaylı olarak değerlendirilebilecek her türlü meslek 2021'nin iş kollarından sayılabilir. Karakter tasarımcılığı, oyun senaristliği, oyun yayıncılığı, unity uzmanlığı, oyun yazılımcılığı gibi.
Duygu EREN / Melek Yatırım Ağı Keiretsu Forum Türkiye Genel Müdürü
"Mobil oyun sektörünün önü çok açık"
Pandeminin etkisiyle çok daha uzun sürede geleceğimiz dijitalleşme seviyesine hızlıca ulaştık. Bu sebeple teknoloji tabanlı sektörler buna bağlı olarak sağlık teknolojileri, tarım teknolojileri, uzaktan çalışma ve ilgili konular, otomotiv teknolojileri ve teknoloji tabanlı ilgili tüm alanlar bu yıldan itibaren hem ihtiyaçtan hem de teknoloji gelişim hızından dolayı öne çıkacaktır. Oyun sektörü de Peak Games'in çıkışıyla beraber çok daha dikkat çekmeye başladı. Mobil oyun sektörünün önü çok açık. Türkiye nüfusu da çok genç bir nüfus. O yüzden mobil oyun sektörü hem geliştirici niteliği anlamında hem de kullanıcı sayısı anlamında dikkat çekti. Pandeminin etkileri ile birlikte mobil ticaret arttı. Amerika'da artık dronlarla paket taşıma denemeleri yapılıyor. Aynı şekilde 5G altyapısının kurulmasıyla, otonom arabalar rol almaya başlıyor. Pandemi temassız ekonomi kavramını ortaya çıkardı. Dijital para ve dijital cüzdan bu anlamda ön plana çıkıyor. Bulut Bilişim Mimarisi Yöneticisi, Veri Analisti, Dijital Pazarlama Uzmanlığı gibi alanların yüksek talep alacağını öngörüyorum.
Neslihan YAKAL / Etik ve İtibar Derneği (TEİD) Genel Sekreteri
"Etik ve uyum yöneticilerine ihtiyaç var"
Özellikle kriz zamanlarında iş dünyasında ilk yara alan konulardan biri etik. Dolayısı ile pandemi dönemiyle birlikte etik ve uyum ihlallerinin, şirket içi suistimallerin de artacağını ön görebiliriz. Bu da zaten rekabetin iyice artacağı pandemi sonrası dünyasında şirketlere fazla maliyet anlamına gelecektir. Uluslararası Suistimal İnceleme Uzmanları Birliği ACFE'nin 2018 raporuna göre küresel olarak şirketlerin yıllık gelirlerinin ortalama yüzde 5'isuistimaller nedeniyle yok oluyor. Global Integrity Report 2020'e göre pandemi sırasında ankete katılanların yüzde 90'ı, Covid-19'un etik iş yapma davranışları için bir risk oluşturduğuna inanıyor. Şirketlerin etik ve uyum ihlallerini engelleyecek, şirketlerde iç mevzuat oluşturacak ve bunlara uyumu yönetecek etik ve uyum yöneticilerinin öneminin koronavirus sonrası artacağını düşünüyoruz. Şirketlerin ulusal ve uluslararası alandaki yolsuzlukla mücadele yasalarına uyumu sağlayacak, etik ve uyum risklerini yönetecek bir işleve sahip Etik ve Uyum yöneticilerine sadece ülkemizde değil tüm dünyada ihtiyaç bulunuyor.
Cem SEZGİN / Deloitte Şirket Ortağı ve İnsan Yönetimi Hizmetleri Lideri
"Bilişim hukukunda uzmanlaşmanın önemi artacak"
Jeopolitik gelişmeler, ekonomik bağımsızlık, dijital dönüşüm, yaşlanan nüfus, pandemi ve iklim değişiklikleri gibi mega trendler ve tetikleyiciler, bazı sektörleri ön plana çıkaracak. Sağlık, e-ticaret, savunma-uzay, bilişim ve haberleşme, tarım, gıda, alternatif enerji yıldızı parlayan sektörler. Küresel ekonomi ile entegre ama 'Stratejik konularda kendi kendine yetebilen ülke' olma tezi, ülkelerin devlet politikası haline gelecek. Buna bağlı olarak Veri Dedektifleri, Uzaktan Sağlık Desteği Uzmanları, Dijital Pazarlama Uzmanları, Blockchain Mimarları, Deneyim Tasarımcıları, Drone Operatörleri, Çevik Dönüşüm ve Değişim Yönetimi Uzmanları, Web Analistleri, Sağlık ve Zindelik Danışmanları, Robotik Mühendisleri, Arama Motoru Optimizasyon Uzmanları, Bilgi Güvenliği ve Siber Güvenlik Uzmanları, 3D Tasarımcıları daha fazla talep gören iş alanları arasında yer alacak. Her yeni meslek, farklı alanlarda yeni pencereler açacak. Örneğin bilgi teknolojileri ve dijitalleşmedeki hız kesmeyen gelişmeler, bilişim hukukunda uzmanlaşmanın önemini artıracak.
Nuray AKMERİÇ / Uluslararası Profesyonel Koçluk Derneği (UPKD/ICF Türkiye) Başkanı
"Koçluk ve mentorluk daha işlevsel hale gelecek"
Artık günümüzde hangi yeni ihtiyaca yönelik, hangi yeni meslekler oluşursa oluşsun, uzun zaman önce başlayan dijitalleşme ve küresel pandemiden dolayı gelişen uzaktan erişim teknolojilerinden etkilenmesi kaçınılmaz. Öncelikle bunu vurgulamanın önemli olduğunu düşünüyorum. Başka bir ifadeyle, hangi meslek icra edilirse edilsin, belirli ölçülerde bilgi teknolojileri bilgisine sahip olmak gerekecek. Elbette bilgi teknolojileri alanı kendi başına çok farklı alt meslekler doğuracaktır. Oxford Üniversitesi'ndeki bir araştırmanın sonuçlarına göre, bundan 20 yıl sonra birçok işin otomatik olarak yapılacak olma ihtimali yüksek görünüyor. Koçluk, mentorluk ve danışmanlık gibi hiçbir şekilde dijitalleşemeyecek ama teknolojinin desteğiyle çok daha işlevsel hale gelecek alanlar önümüzdeki dönemde dikkat çekecektir. Ayrıca endüstri mühendisliği, dijital oyun tasarımı, aslında tasarımın her alanı ve sosyal medya uzmanlığı çağımızın meslekleri olarak öne çıkıyor.
Serkan ÜNSAL / Startups Watch Kurucusu
"Bilgiyi organize etme alanında insan açığı var"
Herkesin dijitalleştiği dönemde siber güvenlik uzmanlarına ihtiyaç daha da artıyor. Bilgi güvenliği özellikle herkes ofisteyken ofisin sınırlarının çok dışına çıkmıyordu, firmalar VPN ile evden çalışma durumlarını kontrol edebiliyordu, şimdi ise herkes evden çalışıyor ve bilgi güvenliğine, siber güvenliğe hiç ihtiyaç duyulmayacağı kadar büyük ihtiyaç duyuluyor. Özellikle GDPR, KVKK gibi konularla da bilgiyi organize etme, koruma, sunma konuları daha da önem kazanıyor ve bu konularda da insan kaynağı açığı oldukça fazla. Bir diğer konu ise dijital pazarlama ve dijital ürün yönetimi. Bir sene önce bir perakende firmasının dijitalleşmesi sadece bir seçenekti, şimdi ise zorunluluk. Bu nedenle bu firmaların hepsine hem dijital kanalları, ürünleri yönetecek ürün yöneticileri gerekiyor hem de buradaki ürünlerin satışlarını artıracak dijital pazarlama uzmanları. Tabi diğer bir konuda da buradaki satışları, müşteriyi inceleyecek veri analistleri. Özellikle yapay zeka teknolojilerinin de gelişmesi ile daha hızlı ve kolay analizler yapılabiliyor fakat bunun için de bu konulardan anlayan, analizleri yorumlayabilecek uzmanlar gerekiyor.
Prof. Korkut ULUCAN / Marmara Üniversitesi Tıbbi Biyoloji ve Genetik Bölümü Öğretim Üyesi
"Biyoteknoloji ön planda olacak"
Sektör ne olursa olsun, web tabanlı uygulamalarının ön planda olacak gibi duruyor. Bu açıdan baktığımızda aplikasyon bazlı yaklaşımlar, teknolojik yaklaşımların yazılım destekleri bizlere daha da imkanlar sunacak gibi gözüküyor. Aralarında öne çıkabilecek sektörlerin başında biyoteknoloji ve bireye özel yaklaşımların ön planda olacağını düşünüyorum, bireye özel tedavi ve ilaç tasarımı gibi. Covid-19 özelinde tanı kitleri ve bunların uygulanması, dünya çapında yaklaşık 2 milyar dolarlık bir hareketlenmeye sebep oldu. Olası yeni pandemiler veya tedavi seçenekleri düşünüldüğünde sektör daha da ilerleyecek. Biontech firmasının dünya devi ilaç firması Pfizer ile yaptığı anlaşma ve ortaya çıkan ürünün etkisi ve maddi boyutları, şimdiden genç araştırmacıları bu alana yöneltmeye yetti. Aşı teknolojileri, bireye özgü tanı ve tedavi seçenekleri ve bunların kapsadığı alanlardaki meslek ve işler daha ön planda olacak gibi.
Melike AYDIN / Young Guru Academy YGA Başkanı
"İnovasyon odaklı meslekler ön planda"
2021'de ve gelecek 10 yılda teknoloji ve inovasyon odaklı meslekler ön planda olacak. Geliştirilen teknolojilerin ise insanlığa faydalı olması gerektiğini düşünüyoruz. YGA olarak hem vicdanlı hem donanımlı gençleri dünya çapında ilklere, birlikte imza atacakları çift kanatlı girişimcilik ekosisteminde buluşturuyoruz. YGA ekosistemindeki girişimciler bu kanatlarını; insanlığa faydalı inovasyonlar üretirken geliştiriyor ve kurdukları girişimlerle sosyal sorunlara teknoloji temelli kalıcı çözümler üretiyor. Bu çözümlerin sadece Türkiye ile sınırlı kalmadığını görüyoruz. Özgür düşünen, özgün girişimler hayata geçiren, özgüvenli gençlerin ürettiği bu pozitif teknolojiler İstanbul'dan dünyaya yayılmaya başladı bile. Bunun da yolu hem vicdan hem de donanımı içerisinde bulunduran girişimciliği hayata geçiren bir modelden geçiyor.
YAKIN GELECEĞİN POPÜLER MESLEKLERİ
Bilgi Güvenliği Uzmanları
Siber Güvenlik Uzmanları
Veri Dedektifleri, Veri Analistleri, Veri Ayıklayıcılar
Büyük Veri Stratejist ve Uzmanları
Yapay Zeka Mühendisleri
3D Tasarımcıları, 3D Baskı Operatörleri
Robotik (RPA) Mühendisleri
Yazılım ve Uygulama Geliştirme Mühendisleri
Yeni Teknolojiler Geliştirme Uzmanları
Robot Koordinatörleri, Operatörleri ve Teknisyenleri
Bulut Uzmanları
İçerik Yaratıcıları
Web Analistleri
Arama Motoru Optimizasyon Uzmanları
Blokzincir Mimarları
Biyomekanik Hizmet Sağlayıcılar
Scrum Yöneticileri
Genetik Bilimciler
Biyoteknoloji Uzmanları
Evde Bakım / Sağlık Hizmeti Sunanlar
Uzaktan Sağlık Desteği Uzmanları
Sağlık ve Zindelik Danışmanları
Dron Filosu Yöneticileri, Dron Operatörleri
Rüzgar Tribünü Servis Teknisyenleri
E-Ticaret Stratejist ve Uzmanları
Sosyal Medya Stratejist ve Uzmanları
Dijital Pazarlama Uzmanları
Dijital Finans Uzmanları
Organizasyon Dönüşümü Uzmanları
İnsan Davranış ve Kültür Bilimcileri
Çevik Dönüşüm ve Değişim Yönetimi Uzmanları
Kullanıcı Deneyimi Uzmanları, Deneyim Tasarımcıları
İnsan – Makine Deneyimi Tasarımcıları
İnsan – Makine Ekip Yöneticileri
Bilişim Hukukçuları
Jeopolitik Stratejiler Uzmanları
Güvenlik Stratejileri ve Politikaları Uzmanları
Araştırmacılar ve Analistler
İnovasyon Uzmanları
Dijital Dönüşüm Uzmanları
Sanal Gerçeklik Uzmanları
Etik Sorumluları
Sürdürülebilirlik Uzmanları
Kaynak Stratejist ve Yöneticileri
