PARA ÖZEL/ Şirketler ve bireyler açısından itibarın önemi, sosyal medya ve internetin etki gücünden dolayı gün geçtikçe artıyor. Online itibar yönetimiyle şirketler tüketiciler nezdinde itibarlarını ve dolayısıyla marka imajlarını ve satışlarını artırmak istiyor. İş dünyasındaki bu ihtiyaç karşımıza ceza hukuku, bilişim hukuku ve fikri sınai haklar hukuku bünyesinde gelişen itibar hukukunu ortaya çıkardı. Peki itibar hukuku nedir? Şirketlerin ve bireylerin yasal hakları nelerdir? Sistem nasıl işliyor? Bilişim hukuku uzmanı Avukat Atakan Karataş, 10 soruda itibar hukuku süreçlerini anlattı.
Avukat Atakan Karataş
Erişimin engellenmesi nedir? Nasıl talep edilir?
Erişimin engellenmesi talebi, teknik anlatımı ile IP adresinden erişimin engellenmesi veya içeriğin URL'sine erişimin engellenmesidir. Erişimin engellenmesi, cumhuriyet savcılığından, sulh ceza hakiminden veya dava görülüyorsa mahkemeden talep edilebilir. Erişimin engellenmesi talebi, hukuka aykırı içeriğin internette durduğu sürece hak ihlali yaratmaya devam etmesi sebebiyle her zaman talep edilebilir. Genellikle en hızlı yöntem sulh ceza hakimliklerinden talep edilen erişim engeli başvurularıdır.
İçeriğin kaldırılması ve silinmesi nedir? Nasıl talep edilir?
İçerik kaldırma, şikayete bağlı olmakla birlikte bir tedbir istemidir. 5651 sayılı yasa esas alınarak ilgili web sayfalarını belirtmek, tedbir istemek ayrıca isteyen kişiyi belirtmek, içeriğin hak ihlal ettiğine dair delil göstermek; ek olarak hak ihlal eden sıfatı ile davalıyı, hak ihlaline maruz kalan davacıyı ve şikayetin konusunu ifade etmek, suçun tanımını ve öğrenildiği tarihi belirtmek suretiyle Nöbetçi Sulh Ceza Hakimliği'ne dilekçe verilerek talep edilir.
Telif hakkı ve marka ihlalleriyle nasıl mücadele edilir?
Günümüzde görsellerin, ara yüzlerin, eserlerin, web tasarımlarının, videoların, dizilerin, şarkıların, bestelerin, güftelerin izinsiz bir şekilde paylaşılması nedeniyle telif hakkı ihlalleri ve son derece artmıştır. İnternet ortamının marka ihlallerine ve ürün ihlallerine son derece elverişli olduğu bilinen bir gerçektir. Bu süreçlerle hukuki mücadele etkili sonuçlar vermektedir. Çünkü satılan her taklit ürün veya hizmet tescilli marka sahibini hem maddi anlamda zarara uğratacak hem de aynı kalitede olmayan ürünler nedeniyle itibarını sarsacaktır.
İnternet üzerinden yapılan hakaret ile nasıl mücadele edilir?
Özellikle sosyal medya üzerinden veya web ve mobil uygulamalar üzerinden kullanıcıların birbirleriyle etkileşimlerinin her geçen gün artması bu ortamların hızlı iletişimi sağlaması sonucunda mesaj, sms, e-posta veya uygulama üzerinden hatta oyunlar üzerinden hakaret suçu'nun işlenmesi artmıştır. Bu suçun özellikle sosyal medya platformları gibi alenen gözükecek bir şekilde işlenmesi suçun ağırlaştırıcı sebebi olarak düzenlenmiştir. Sosyal medya üzerinden işlenen hakaret suçlarına karşı uzman hukuk desteğiyle soruşturma başlatılabilir, hakaret içeren içeriğe ilişkin erişim engelleme veya içerik kaldırma talebinde bulunulabilir ve en nihayetinde maddi ve manevi tazminat davası açılabilir.
İnternet üzerinden şantaj ve ifşa ile nasıl mücadele edilir?
Uygulamada şantaj suçuna konu olan şeylerin yine bilişim sistemi vasıtasıyla elde edilmiş ve 3. kişilerle paylaşılması halinde veri Sahibi kişiyi zarara uğratabilecek veriler olduğunu dolayısıyla bilişim teknolojisiyle elde edilen veriler olduğunu ve bu verilerin yine internet ortamında paylaşılarak bu suçun işlendiğini görmekteyiz. Şantaj suçunun internet üzerinden işlenmesi halinde ilgili içeriklerin, görsellerin, videoların yayılmaması adına acil destek alınması gerekmektedir. İnternet ortamında yapılan yayın içeriği nedeniyle özel hayatının gizliliğinin ihlal edildiğini iddia eden kişiler ise erişimin engellenmesi tedbirinin uygulanmasını isteyebilir.
Unutulma hakkı nedir? Arama motorlarından içerik nasıl kaldırılır?
Unutulma hakkı, bireyin internet ortamı üzerinde geçmişte paylaşmış olduğu ve hukuka uygun bir şekilde de yayılmış olan doğru bilgilerinin internet ortamından kaldırılmasını talep etmesi şeklinde tanımlanabilir. Unutulma hakkı konusunda Google, Yandex gibi arama motorlarından, sosyal medya siteleri facebook, twitter, instagram'a değin çeşitli platformalardaki izlerin silinmesi mümkündür. Genellikle bu izlerin silinmesinde başvuru mercii ilk etapta ilgili platformların Türkiye temsilcilikleridir. Hukuksal gerekçelerle, internetin sadece yerelde ulaşılabilen bir kapalı ağ olmadığı, globalde tüm insanların erişim sağlayabildiği ve geçmişte kalan genellikle olumsuz izlerin kişilerin itibari değerlerini sarstığı belirtilmeli, sürecin takibi için uzman hukuk danışmanından yardım alınmalıdır.
Yanlış haberlerle nasıl mücadele edilir?
Basının görevi, kamuyu ilgilendiren veya ilgilendirmesi gereken olaylar hakkında objektif ve gerçekleri yansıtacak şekilde halkı aydınlatmaktır. Basın yaptığı yayınlarda gerek Anayasa ve gerekse Medeni Kanun'da hukuki koruma altına alınmış kişilik haklarına saygı göstermek, bu haklara saldırı niteliği taşıyan hareketlerden kaçınmak zorundadır. Günümüzde haber niteliğindeki bilgileri sunan web sayfalarının artması, denetimsiz bir şekilde yazar alımının yapılması, basın özgürlüğü adı altında hakaretler, hırsızlık, dolandırıcılık, tehdit, gaspçılık, manipülatörlük gibi suçlamaların olasına neden olmuştur. Halbuki burada basın kuruluşlarını ciddi maddi ve manevi tazminat ödeme, soruşturmayla karşı karşıya kalma gibi pek çok tehlike beklemektedir. Bir haber mecrası nedeniyle zarara uğrayan kişiler hukuki haklarını uzman avukat desteği ile arayabilir, ciddi maddi ve manevi tazminatlar kazanabilir.
Şikayetlerle ve karalama kampanyalarıyla nasıl mücadele edilir?
İnternet ortamında sosyal medyada, haber sitelerinde, köşe yazılarında, bireysel bloglar da, araştırma sayfalarında, rekabet halinde olduğunuz şirketlerin sitelerinde ve bunun gibi pek çok mecrada şahsınız veya şirketiniz hakkında karalama yapılabilir. Bu konuda itibarını korumak isteyen tüzel veya gerçek kişi; önlem almak adına danışman kontrolünde veya bireysel olarak düzenli taramalar yaparak, aleyhine yazılmış ve kötülemeye çalışan kaynakları hızlıca tespit edip kaldırma yoluna gidebilir.
İnternet üzerinden yapılan haksız rekabet ile nasıl mücadele edilir?
Şirketlere ilişkin yürütülen fiyat kırma veya yükseltme, izinsiz satış, karalama, olumsuz yorum yaptırma veya ticari sırları paylaşma gibi eylemlere karşı Türk Ticaret Kanunu kapsamında haksız rekabete ilişkin davalar açılarak zararların giderilmesinin talep edilmesi mümkündür.
Linç kampanyalarıyla nasıl mücadele edilir?
Günümüzde sosyal ağlar üzerinden sıklıkla karşılaşılan linç kampanyalarına karşı gerçek veya fake hesapların detaylı araştırılarak savcılık kanalıyla soruşturma başlatılması istenilebilir, yine savcılık süreciyle beraber eğer bu söylemler kişiye zarar verdiyse maddi ve manevi tazminat yolu tercih edilebilir.
