Pandemide Kuzey Amerika'da ortaya çıkıp Avrupa'da yayılan, 2023'ün ikinci yarısında 'ofise dönüş'le birlikte unutulan 'sessiz istifa' yeniden iş dünyasının gündeminde. Araştırmalar çalışan bağlılığının düştüğünü gösteriyor. Gallup'un Küresel İşgücü Raporu'na göre 2024 itibarıyla Türkiye'de çalışan bağlılığı oranı yalnızca yüzde 14. Çalışanların yüzde 61'inin "kopuk", yüzde 25'inin ise "tamamen kopuk" çalıştığına işaret eden araştırma her iki çalışandan birinin aktif iş aradığını; işe giren her dört çalışandan birinin ise kısa süre sonra ayrıldığını ortaya koymuş. Gallup ise bu durumu, "Büyük Kopuş" olarak adlandırıyor.
Tatilsepeti İnsan Kaynakları Direktörü Murat Vardar ise konuya farklı bir açıdan yaklaşarak ''Sessiz istifa yeni bir kavram değil aslında her dönemde olan, benim 'çalışan emekli' diye tanımladığım bir çalışan yaklaşımıdır. Sessiz istifayı çalışan mutsuzluğunun tepkiye dönmüş hali olarak yorumlayabiliriz. Benim bakış açıma göre işyerlerinde 3 farklı profilde yaklaşım gösteren çalışan var; 1. Yaratıcı profil 2. Şikayetçi profil 3. Çalışan Emekli profil'' sözleriyle dikkat çektiği çalışan profillerini şöyle açıklıyor:
Çalışan emekli kendini kabuk örerek korumaya alır
''Yaratıcılar sistemleri geliştiren, projeler üreten, daha iyi nasılı sorgulayan, sorumluluk sahibi yaptığı işin kalitesini önemseyen profillerdir. Şikayetçiler ise her konuyu eleştiren hep eksikleri gören sorunu ve konuyu hep dışarıda arayan profillerdir. Bu profillerde kişilik olarak sessiz istifa yaklaşımını sergileyebileceği gibi yeterli desteği görmediğinde dönemsel geçiş yapan yaratıcılar da olabilir. Ki bu profilleri doğru bir İK yaklaşımı ile eski alanlarına çekmek kolaydır. Çalışan Emekliler ise ya yapısal olarak ya da belirli bir sürecin sonunda umudunu kaybederek duyarsızlaşanlardır diyebiliriz. Yapısal kaynaklı olanlar verilen iş ve alan doğru olduğunda yöneticilerin operasyonel olarak sağlama alabileceği bir profildir. Veya iklim, ekonomik düzen, dönemin sorunları, çalışanların genel hakları, gelecek belirsizliği, ekonomik zayıflık, gibi birçok faktörden negatif etkilenerek kendini kabuk örerek korumaya alan bir yapıda da olabilirler.''
Verimlilik ve gelir kaybına, maliyetlerin artmasına neden olur
Murat Vardar, sessiz istifanın temel sebeplerini ve işyerinde yarattığı etkiyi şöyle anlatıyor: ''Çalışanın istek ve beklentileriyle şirketin iklimi/şartlarının uymamasından kaynaklanır. Sonuç ise ya istifa ya da işten çıkarılma ile sona ulaşılır. İstifa kişinin proaktif yaklaşarak yeni iş arayışına geçmesi veya pasif- agresif yaklaşarak verimliliğini ve iş kalitesini bilinçli azaltması ile oluşur. İşyerinde verimlilik kaybına yol açar. Rekabet yoğun sektörlerde gelir kaybı olarak yansır ve işçilik maliyetlerini yukarı çeker.''
Doğru işe alım, yan haklar, well-being desteği ile sorun çözülebilir
Tatilsepeti İnsan Kaynakları Direktörü Murat Vardar; ''sessiz istifanın önüne geçmek için ne gibi önlemler alıyorsunuz?'' sorusunu ise şöyle yanıtlıyor: ''Bu konuda yöneticilere sorumluluk düşüyor. Çalışanların ekiplerin içerisinde önemli olduklarını hissetmeleri onların dayanımını artıracaktır. Hem işin kalitesini hem de ekiplerindeki bireyleri objektif ve realist bir performans ölçümleme ile takip etmeleri önemli. Ekiplerini birey bazlı motivasyon ve kaygı konularında doğru tanımaları ve gözlemlemeleri gerekir.
Şeffaf ve açık iletişimin İK tarafından benimsenmesi, kurum strateji ve hedeflerinin tanımlı olması, en önemlisi de işe alım proseslerinde gerçekten kuruma uygun profillerin tercih edilmesi gibi yaklaşımlar önem taşıyor. Bunun yanında doğru bir performans yönetim sistemi kurgusu ile belirli aralıklarla 360 derece değerlendirme etkili uygulamalardan. Çalışanın şirket imkanları doğrultusunda deneyimleyebileceği yan haklar, well-being desteği ile kendi iç dengeleri ve iş-sosyal yaşam dengesini kurmada el uzatmak gibi yaklaşımlar çalışanların kendilerini değerli hissetmelerini sağlar.''
