PARA RÖPORTAJ/ MERVE YILMAZ GERGİN Türkiye, alışveriş tutkunları için adeta bir cennet. Renkli pazarları, yerli ve uluslararası perakende devlerine ev sahipliği yapan ünlü caddeleri, ışıl ışıl dükkanları ve güler yüzlü mağaza çalışanlarıyla ülkemiz, hem yerli hem de yabancı turistlerin her zaman ilgisini çekiyor. Bu hareketli ve dinamik pazarın en önemli özelliklerinden biri de tax free alışverişlerinin de yapılıyor olması. Bunda kuşkusuz Global Blue'nun da büyük katkıları var. 40 yıldır 53 ülkede faaliyet gösteren Global Blue, tax free alışveriş imkanı sunarak, Türkiye'nin bu cazibesini daha da artırıyor. Dünyada bu pazarın büyüklüğünün yıllık 80 milyar euro olduğunu belirten Global Blue Yönetim Kurulu Üyesi ve İcra Kurulu Başkanı Jacques Stern, Türkiye'de ise bu pazarın hacminin yıllık 700 milyon euro olduğunu ifade ediyor. Türkiye pazarında yüzde 80'lik bir paya sahip olduklarının altını çizen Stern, Türkiye'nin yükselen bir pazar olduğunu da vurguluyor. Türkiye'den en çok alışveriş yapan ülkeler arasında Körfez ülkeleri ve Rusya yer alıyor. Türk vatandaşları ise lüks ürünleri Avrupa'dan yoğun olarak satın alıyor. Global Blue, Türkiye'deki yatırımlarını uzun vadeli planlıyor ve yeni self validation kioskları kurmayı hedefliyor. Global Blue Yönetim Kurulu Üyesi ve İcra Kurulu Başkanı Jacques Stern ile tax free pazarının geleceğini konuştuk...
Global Blue ne zaman kuruldu? Kaç ülkede faaliyet gösteriyor? Dünya genelinde pazar payınız ne kadar?
Dünyada tax free sektörünü ilk başlatan şirketiz. 40 yılı aşkın süredir toplam 53 ülkede faaliyet gösteriyoruz. Asya ve Avrupa'nın yüzde 70'ine hakimiz. Türkiye'de ise pazar payımız yüzde 80 civarında.
Türkiye pazarına ne zaman girdiniz? Bünyenizde kaç kişi çalışıyor? Sektörün büyümesi için neler yapıyorsunuz?
Türkiye pazarına 1995 yılında girdik. Gelecek yıl 30. yılımızı kutlayacağız. Türkiye'de 66 kişilik bir ekiple hizmet veriyoruz. Türkiye genelinde 8 bini aşkın perakende noktasında, şehir içi iade ofisleri, havaalanları ve sınır kapılarındaki 35 iade noktasıyla faaliyetlerimizi sürdürüyoruz.
2025 yılı tax free pazarı için hedef, beklenti ve öngörüleriniz nelerdir?
2025 Türkiye için zorlu bir yıl olarak görünüyor. Kurlar kontrol altında tutulmaya çalışıldığı için turist buraya gelip, fiyatları inceliyor. Avrupa ülkeleriyle kıyaslıyor ve o ülkelerden alışveriş yapıyor. Avrupa ülkelerinde şu sıralar fiyatlar Türkiye'ye göre daha uygun. Türkiye'de TL, Euro ve Dolar üçgeni bu seviyelerde devam ederse 2025 yılı zor geçebilir. Türkiye pazarı iniş ve çıkışlı bir pazar. Fakat biz Türkiye'de 2025'te müşteri sayısını artırmayı hedefliyoruz. Tüketicilerin mağazada ve havalimanında daha hızlı hizmet alabilmesi için her türlü kolaylığı sunmayı amaçlıyoruz. Kredi kartı, nakit veya dijital olarak her türlü ödemede kolaylık sağlamak önceliğimiz. Yaptığımız faaliyetlerle ülkelere turist çekme konusunda önemli katkılar sağlıyoruz. Ticaret, lüks mağazalar, alışveriş merkezlerinin sayısı artıkça tax free oranı da büyür. Türkiye bu konuda çok güçlü bir ülke. Türkiye'de uçuş kapasitelerinin artırılması halinde turist sayısı da o oranda artacaktır. Covid sonrası hızlı toparlanan ülkelerden biri olduğu için Türkiye 2022 yılında harika bir yıl geçirmişti. Türkiye'de tax free alışverişte 2019 yılına kıyasla 2022 yılında yüzde 125 oranında artış görülmüştü. Ancak Türkiye'de son dönemlerde ürün fiyatları oldukça pahalı. Bu nedenle Avrupa ülkeleri tercih ediliyor. Bu yıl Türkiye için pekiyi bir yıl değildi. İtalya ve Fransa bu anlamda çok daha iyiydi. Harcamalar kalemine bakıldığında ise yüzde 50'si lüks ürünler, yüzde 50'si de hızlı tüketim ürünleri ve elektronik ürünlerinden oluşuyor. İtalya' da ise bu oran yüzde 80 lüks ürünler, yüzde 20 hızlı tüketim ve elektronik ürünler olarak göze çarpıyor. Türkler geçmişe oranla Türkiye'de fiyatların yükselmesi nedeniyle lüks alışveriş için en çok Avrupa ülkelerine gidiyor. İtalya, Fransa, Almanya ilk sırada yer alıyor.
Türkiye'de tax free pazarının 2024 yılı 8 aylık verilerini önceki yıllarla kıyasladığımızda alışveriş hacmi düştü mü? Bu pazarın gelişmesi için neler yapılmalı?
Türkiye'de ilk 8 ayda işlem adetleri 2023'ün aynı dönemine göre yüzde 36 oranında düştü. Şu an perakendede fiyatların Avrupa'ya göre yüksek olması gelen turistlerin alışveriş miktarına negatif etki yapıyor. Averaj alışveriş başına düşen harcamanın artması, bu kaybı tam anlamıyla kompanse edemiyor.
Türkiye'den en çok kimler, ne alıyor?Adet ve satış tutarlarıyla bilgi verebilir misiniz?
Türkiye'de alıveriş yapan milletlere bakıldığında başta Katar ve Suudi Arabistan olmak üzere Körfez ülkeleri toplam alışverişin yüzde 30'unu oluşturuyor. Aynı oranda da Ruslar alışveriş yapıyor. Ruslar ambargo nedeniyle AB ülkelerinden lüks alışveriş yapamıyor. Bu yüzden daha çok Türkiye ve Dubai'den lüks alışveriş yapıyorlar. İran, Mısır ve Orta Asya ülkeleri de yaklaşık yüzde 20-25 aralığında değişkenlik gösteriyor.
Peki, Türk vatandaşları yurtdışında ne kadarlık alışveriş yapıyor? Hangi ülkelerden en çok ne alıyoruz?
Türkler Avrupa'da en çok İtalya, Fransa, Almanya ve İspanya gibi ülkelerde alışveriş yapıyorlar. Türkiye'de fiyatların yükselmesi Avrupa'dan alışverişi oldukça cazip hale getirdi. 2022 yılına göre toplam harcama yüzde 333 arttı ve alışveriş yapan Türkler'in sayısı da yüzde 550'nin üzerinde gerçekleşti. Hem lüks hem de fast fashion kategorilerinde ciddi artışlar gözlendi. Aynı zamanda akıllı telefon gibi ürünler ekstra kayıt ücretlerinin artırıldığı döneme kadar oldukça yüksekti.
"Kiosklar kurmayı planlıyoruz"
Global Blue olarak Türkiye'de yatırımlarımızı uzun vadeli yapıyoruz.
Türkiye pazarında yakın dönemde havalimanlarına self validation kioskları kurmayı planlıyoruz. Bu konuyla ilgili Ticaret Bakanlığı ile görüşme halindeyiz. Global Blue olarak faaliyet gösterdiğimiz ülkelerde tax free uygulamalarının nasıl olması gerektiğiyle ilgili danışmanlık ve öneriler de sunuyoruz. Teknolojimizi müşterilerimizin kullanımına sunuyoruz.
