PARA RÖPORTAJ/ AYŞEGÜL KÜÇÜKKURT ZOR Deprem kuşağında yer alan Türkiye'de güvenilir konutlar her şeyin üzerinde. Bunun önemini son olarak 6 Şubat 2022'de yaşanan ve 11 ilde büyük yıkımlara yol açan Kahramanmaraş merkezli depremde bir kez daha gördük. 17 Ağustos 1999 tarihinde meydana gelen ve Marmara Bölgesi'nde binlerce vatandaşımızın yaşamına neden olan bu büyük depremin yaralarını daha sarmadan yaşanan Kahramanmaraş merkezli deprem, Türkiye genelinde yürütülen kentsel dönüşüm projelerine bir kez daha dikkatleri çekti. Depreme dayanıklı konutlar inşa etmek üzere start verilen kentsel dönüşüm projesi istenen hızda ilerlemese de bu konudaki çalışmalar aralıksız olarak devam ediyor.
Depreme karşı sağlıklı konutların üretimi konusunda önemli bir alternatif de kuşkusuz çelik yapılar. Özellikle 1999 Marmara depreminden sonra gündeme gelen bu yapıların sayısında önemli bir artış olduğu görülüyor. Çelik yapı üretiminde söz sahibi olan firmalardan biri de Akkon Çelik.1971 yılında Fikri Şimşek tarafından Ahşap Yapı ismiyle kurulan şirket, 2001 yılında çelik yapı üretimine yönelerek Akkon Çelik ismini almış. Consera markasıyla çelik yapılar üreten firma, gerçekleştirdiği projelerle gerek Türkiye'de gerekse yurtdışında çeşitli ödüller almış. Gayrimenkul sektöründe alışılmışı değiştirmek için projeler üreten firmanın başında şimdi ikinci kuşak Melih Şimşek var. Aynı zamanda Türk Yapısal Çelik Derneği Yönetim Kurulu Başkan Yardımcısı olan Melih Şimşek, modüler çelik yapıları sadece Türkiye'de değil, yurtdışında da yaygınlaştırmak için büyük gayret sarf ediyor.
Homera ve tiny house markası Mooble House olmak üzere çelik yapı üretiminde iki markasıyla faaliyet gösteren firma, toplam 600 kişiye istihdam sağlıyor. Üretiminin yüzde 70'ini ihraç eden firmanın ürünleri Karayiplere bile girmiş.Türkiye'nin çelik yapı üretiminde dünyada sekizinci, Avrupa'da ise ikinci sıraya yer aldığını belirten Şimşek,
üretimde yeni teknolojileri ve özellikle yapay zekayı da kullanmak istediklerini, bu amaçla 1.5 yıldır Lean Production (Yalın Üretim) danışmanlığı aldıklarını belirtiyor. Melih Şimşek ile çelik yapı sektöründeki gelişmeleri ve Akkon Çelik'in hedeflerini konuştuk…
Şirket yapısı altında kaç marka var?
2001'de ben ve kardeşlerim Mert ile Müge Şimşek tarafından hayata geçirilen, Türkiye'nin ilk hafif çelik fabrikası Akkon Çelik ile Türkiye'de ve Avrupa'da ev sahibi olma geleneğinde yeni bir seçenek yaratan modüler konut markası Homera bulunuyor. Ayrıca Tiny House üretip ihraç eden Mooble House markamız var. Consera yurtiçinde deprem ve kentsel dönüşüme çare olan çelik ve modüler çelik yapılar üretirken, yurtdışına tamamlanmış modüler yapıları ihraç ediyor. Fabrikamız Türkiye'nin az sayıdaki Yapısal Çelik Yeterlilik Belgesi ve EPD (ISO 14025 standardına uygun tanımlanan çevresel ürün beyanları) belgesine sahip üreticilerinden. 11 bin metrekare kapalı ve 20 bin metrekare açık üretim alanımız bulunuyor. Markalarımızla ilgili üretimler, bu tesiste işinin ehli mühendisler ve mimarların yönlendirmeleriyle gerçekleştiriliyor. Şantiyelerle birlikte 600'e yakın kişiye istihdam sağlıyoruz.
Robotik yapı konusundaki çalışmalarınız nelerdir?
Dünya yapı sektörü hızla endüstrileşiyor. Toyota, Tesla, Amazon, Ikea gibi dev markalar modüler yapı üretimine girdi. Endüstri 4.0 anlayışıyla, yapı ihtiyaçları çok yakın tarihte robotların üretim yaptığı fabrikalardan karşılanacak. Özellikle konutların bir inşaat değil, bir ürün olacağı zamana gireceğiz. Biz de robotik yapıya geçmek için 1.5 yıldır Lean Production (Yalın Üretim) danışmanlığı alıyoruz. Şunu da vurgulayayım; robotlaşma ve modüler sistemler istihdamı azaltmayacak, önyargıların aksine; güvenli çalışma ortamı ve nitelikli personel sağlayacak.
Yıllık çelik üretim miktarınız ne kadar? Hangi ülkelere ihracat yapıyorsunuz?
Akkon Çelik, yıllık 35 bin ton hafif çelik yapı sistemi üretimi kapasitesine sahip. Senede mühendislik hizmeti içeren 10 bin ton hafif çelik yapı sistemi veya 5 bin modüler çelik konut üretmemiz mümkün. Üretimimizin yüzde 70'ini ihraç ediyoruz. Dominik Cumhuriyeti, Belçika, Hollanda, Almanya, Bulgaristan, Libya ve Irak'ın aralarında bulunduğu 32 ülkeye çelik ve modüler çelik yapı ihraç ediyoruz. Dominik Cumhuriyeti'nde Survivor programının yapımcısı Acun Ilıcalı için çelik ve modüler çelik karma yapı sistemiyle inşa ettiğimiz 236 odalı, 16 bin metrekare kapalı alana sahip, 12 ayda bitirdiğimiz otel de önemli projelerimizden.
Karayip Adaları'ndaki projeniz oldukça ses getirdi…
10 milyon nüfuslu Karayip'te bulunan adaya, bir Türk şirketi olarak know-how ihraç ettik. Proje, hükümetin de dikkatini çekti ve bizim mühendislerimizle bu yapı yöntemlerine ait yerel yönetmelikler yazılarak kanunlaştırıldı. Dominik'te yeni projelere imza atacağız. Ürünlerimizi, Avrupalılar gelip kontrol ediyor, onay verilince yükleyip belirlenen lokasyona gönderiyoruz, montajını orada gerçekleştiriyoruz. İhracat ekonomik açıdan güzel ancak öncelikli hedefimiz ülkemizdeki deprem gerçeğine çare olabilmek.
Şu ana kadar toplamda ne kadarlık (metrekare) bir çelik ev üretimi yaptınız?
Çelik ve modüler çelik yapılar, fabrikada üretilip sahada inşa edildikleri için hızlıca tamamlanabiliyor. Beş katlı bir apartmanın modüler çelik yapı metodolojisiyle 4-6 ayda inşa edilmesi mümkün. Diğer yapı türleriyle birlikte tamamladığımız yapılar 2.5 milyon metrekareyi aştı. Bunların yüzde 70'ini yurtdışında inşa ettik. Yüzde 30'u yurtiçi projelerden oluşuyor.
Kamu kurumları için de çelik yapı inşa ettiniz mi?
MEB'ye ilk hafif çelik okulunu ve lojmanını (2003), Türkiye'nin ilk hafif çelik askeri lojmanlarını (2003), SGK binasını (2009) biz inşa ettik. Van depreminden sonra, Van'ın ilk çelik okulunu iki ay gibi kısa sürede tamamladık. Daha da önemlisi, Türkiye'de ilk hafif çelik lisansüstü programının İstanbul Teknik Üniversitesi'nde açılmasına destek veren firma olarak ülke tarihindeki yerimizi aldık. Ancak ne yazık ki, 1999 depreminden bu yana bu konuda henüz yeterli yol alınamadı.
İstanbul'da şu anda kentsel dönüşüm ne durumda?
İstanbul'da 2000 öncesi konut sayısı 4 milyon 500 bindi, şu anda 6 milyon 384 bin. Bakanlık verisine göre, şimdiye kadar kentsel dönüşüm yöntemiyle bunların sadece 695 bininde dönüşüm sağlandı. 2000 sonrası inşa edilenlerin hepsinin deprem dirençli olduğunu varsayarsak ki değil, hâlâ İstanbul'da 3 milyon 800 bin deprem riski taşıyan konut var. Ülkenin en önemli şehrinde durum bu. Ülkemizde 38 milyon 400 konut bulunuyor. Konutları adım adım sürece dahil etsek de deprem sonrası hizmet verecek sosyal binaları, okulları, hastaneleri, itfaiyeleri vb. bir an önce bu sistemle inşa etmek zorundayız.
Homera markanız ile çelik yapı üretiminde neleri hedeflediniz?
Türkiye'nin ilk endüstriyel konut markası Homera, konut sahibi olmanın imkânsızlaştığı bu dönemde, ülkemizde ve Avrupa'da geleneksel ev sahibi olma yöntemine bir alternatif getiriyor. Depreme karşı dirençli, yüksek enerji verimli ve çevre dostu olan Homera yapıları, müşterilerine istedikleri yerde, kişileştirilebilir, tek ya da çok katlı, farklı büyüklüklerde ve tasarımlarda anahtar teslim ev sahibi olma şansı sunuyor. "Fabrikadan Halka" anlayışıyla çelik taşıyıcı sisteminden mimari tasarım ve elektrik-mekanik projesine, iç mimarisine kadar her detayı planlayıp çözen hazır bir konut paketi. Bir yılda yaşanabilir hale gelmiş 500 evi teslim edebiliyoruz. Otel gibi yapı türleri de inşa edilebiliyoruz. Hollanda'daki showroom'a yoğun talep var. Homera ürünleri, şimdiden Belçika, Avusturya ve Dominik'te kuruldu.
Tiny House sektörü hızla büyümeye başladı. Mooble House markanız bu anlamda yoğun talep görüyor mu?
O2 kategorisinde, Avrupa Tip Onay Belgesi'ne sahip, karayolları standartlarında, plakalı ve ruhsatlı araç statüsünde Tiny House üreten Mooble House ise, doğayla iç içe yaşamak isteyenlerin tercihi. Hollanda'dan İngiltere'ye; sekiz ülkedeki satış noktalarında kullanıcı ve yatırımcılarla buluşan Mooble House, yılda 4 bin modüler hacim üretim kapasitesine sahip. Mimarlar, mühendislerden oluşan multidisipliner bir ekibin tasarladığı mobil evler, uzun ömürlü, garantili ve kullanıcı memnuniyeti yüksek olmaları nedeniyle yatırımcılardan yoğun talep görüyor.
Nerelerde çelik konstrüksiyonlu evler yapıyorsunuz?
1999 depreminden sonra, "Daha güvenli yapılar nasıl inşa edebiliriz?" sorusuna yanıt aramak için özellikle deprem coğrafyasındaki gelişmiş ülkelerin yaptıklarını yerinde inceledik. Amerikalı danışmanlarla çalıştık. Yanıtın ilk başta "binaları hafif yapmak" gibi çok basit bir mühendislik işi ve bunun da çelik yapılarla mümkün olduğunu anladık. "Tenekeden inşaat mı olur?" diyenlere rağmen yolumuzdan şaşmadık. Sonuçta, Türkiye inşaat sektörüne hafif çelik yapı sistemini kazandırdık ve sektörel ismini vermek bize nasip oldu. İlk hafif çelik gayrimenkul geliştirme projesi olan Muğla Göcek'teki Terrace Life Villa Projesi'ni (2007), ilk hafif çelik yapı kooperatifi Edirne Enez'deki Altınkum'u (2006) altyapı dahil anahtar teslim olarak bir yılda biz inşa ettik. Van, İzmir, İstanbul gibi birçok şehirde çelik yapı inşaatı gerçekleştirdik.
Çelik evlerin ortalama yapılış süresi ve avantajları nedir?
Geleneksel yapılara göre, 7-10 kat daha hafif ve bu oranda deprem kuvvetine daha az maruz kalıyor. Endüstriyel ortamda yüzde 100 denetimle üretildiklerinden insan hatalarına karşı çok daha güvenilir konutlar. Fabrikalarda, iklim koşullarından bağımsız üretildiklerinden 2-3 kat daha hızlı inşa edilebiliyorlar. Böylece yapının tamamlanma süresi geleneksel yöntemlere göre en az yüzde 50 daha az zaman alıyor. Enerji tasarruflu yapılar inşa etmek çok daha mümkün. Ayrıca çelik ve geleneksel yapıların maliyetleri kâğıt üstünde aynı olsa da yapısal çelik binalar, zaman ve kazanılan alanlardan dolayı her zaman daha ekonomik. Yapısal çelik binalar, hızlı inşa edilebilmeleri nedeniyle kentsel dönüşüm için de önemli bir alternatif.
Çelik yapılara karşı sektörde bir önyargı bulunuyor. Bunu kırmak için yaptığınız çalışmalar var mı?
Çelik yapıların yeteri kadar yaygınlaşamamasının altında önyargılar, bilgi eksikliği, tüketim alışkanlıkları ve yapısal çelik yapı yönteminin profesyonel bilgi gerektirmesi yatıyor. Konut gruplarındaki binaların taşıyıcı sistemleri toplam maliyetin sadece yüzde 25'ini oluşturuyor. Üstelik yapılan karşılaştırmalar genel algının tersine, çelik yapıların daha ekonomik olduğunu gösteriyor. Ömürleri uzun olduğu gibi geri dönüştürülebildikleri için sürdürülebilirler de.
Dünya çelik endüstrisi ve Türkiye'deki çelik üretimini değerlendirebilir misiniz?
Dünya Çelik Birliği'ne göre, dünyada 2022'de 1 milyar 887.6 milyon çelik üretildi ve bunun yüzde 52'si binalar ve altyapı inşaat çalışmaları için kullanıldı. Özellikle Çin, ABD ve İngiltere, Almanya, Fransa, İtalya gibi Avrupa ülkeleri çelik konut üretiminde öne çıkan ülkeler. Türkiye, dünyanın sekizinci, Avrupa'nın ise ikinci büyük üreticisi. Ülkemizin ürettiği 50 milyon ton çeliğin yaklaşık yüzde 30-35'i inşaat sektöründe kullanılan inşaat demiri olup, geri kalanı profil, yassı mamul gibi ürünlerden oluşuyor ve önemli kısmı ihraç ediliyor. Türkiye, çelik üretimiyle uluslararası piyasalarda önemli bir aktör olsa da, yapısal çelik konut pazarında lider olması için desteklenmesi gerekiyor.
Peki, Türkiye'de konutların ne kadarı çelik?
Türkiye'de konutların yüzde 1 ile 1.5 kadarı yapısal çelik yapılardan oluşuyor. Oysa Amerika ve İngiltere'de yapıların yaklaşık yüzde 50'si, Almanya ve Fransa'da yüzde 30'u, İran'da ise yüzde 50'sinden fazlası çelik taşıyıcı sistemle inşa ediliyor. Dünya inşaat sektöründeki yerimizi koruyarak güçlendirmek, depreme karşı güvenli yapılara kavuşmak, sürdürülebilir bir inşaat sektörü yaratabilmek için çelik ve modüler çelik yapı yönteminin ülkede yaygınlaşması şart.
2024 yılı içerisinde neler hedefliyorsunuz?
Otomobil fabrikası gibi modüler yapı fabrikaları kurmak istiyoruz. Böylece ülkemizi güvenli yapılara kavuşturmak ve ülke ekonomisinin gelişimine katkı sunmak öncelikli hedefimiz. Bunun için, talep karşısında modüler üretim kapasitesini artıracağız. Modüler konut, okul, yurt, otel, hastane gibi barınma çözümlerini son kullanıcılara ulaştıracak ekosistemler kuracağız. İki yeni üretim tesisini daha hayata geçirmeyi planlıyoruz. Uzun vadeli hedefimiz ise, deneyimlerimizi know-how aktararak robotik fabrikaları dünyanın birçok yerinde kurmak. Yatırımcılarla görüşüyoruz. Son üç yıldır yüzde 30 büyüme gerçekleştirdiğimiz düşünülürse, bu hedeflere ulaşmak için emin adımlarla ilerlediğimizi düşünüyorum.
2024 sonu için ciro hedefiniz ne kadar?
Yaptığımız işi cirolar üzerinden anlatmak çok doğru gelmiyor bize ancak 2024'te süren projelerimizin büyüklüğünü belirtirsem, yaklaşık 70 milyon dolar diyebilirim. Krediye erişim ihtiyacı duymadan ilerlemeyi, maliyeti pahalı olduğu için kullanmamayı tercih ediyoruz. Çok gerek duyduğumuz zamanlarda yatırımlarımızı erteliyoruz.
2 milyon ton çeliğe ihtiyaç var
Şimşek'e göre; Türkiye'de üç senede bir milyon konut üretebilmek için 2 milyon ton yapısal çelik, 72 bin insan ve 100 bin metrekarelik beş fabrikaya ihtiyaç var. Şimşek, sadece rutinimizi değiştirerek, dünyanın en büyük modüler çelik yapı endüstrisine sahip ülkesi olabileceğimizin altını çiziyor.
