PARA ANKARA/ HÜLYA GENÇ SERTKAYA Avrupa Birliği (AB) ve Türkiye Cumhuriyeti eş finansmanından oluşturulan IPARD Fonları, tarım ve gıda sektörlerine yatırım yapmak isteyen girişimciler için önemli bir finansman kaynağı olmaya devam ediyor. Tarım ve Orman Bakanlığı'nın ilgili kuruluşlarından Tarım ve Kırsal Kalkınmayı Destekleme Kurumu (TKDK) tarafından IPARD III Programı kapsamında ilana çıkılan 2024 yılı birinci başvuru çağrısı çerçevesinde 81 ilde yatırım yapacak girişimcilere toplam 66 milyon euro hibe verilecek. IPARD III Programı birinci başvuru çağrı döneminde "Tarım ve Balıkçılık Ürünlerinin İşlenmesi ve Pazarlanmasına Yönelik Yatırımlar" başlığı altında kırmızı/beyaz et kesimhaneleri, et işleme ve parçalama, süt işleme, süt toplama, peynir altı suyu işleme, meyve/sebze soğuk hava deposu, su ürünleri işleme ve yumurta işleme yatırımları desteklenecek.
Bu desteklerle yeni iş sahaları açılarak istihdama katkı sağlanması, desteklerden daha fazla üreticinin yararlanmasını sağlamak için ortaklaşa yatırımın desteklenmesi amaçlanıyor. İşleme tesislerindeki atık su ve atık yönetimi, yenilenebilir enerji ve döngüsel ekonomi tipi ile ilgili yatırımların AB Yeşil Mutabakatı doğrultusunda teşvik edilmesi hedefleniyor. Tarım ve hayvancılık ürünlerinin işlenmesi tesislerinin kurulumu, ham ürünün daha değerli ürünlere dönüşümünü sağlayarak, kırsal alanlarda ekonomik katma değer oluşturuyor ve üreticilere daha yüksek gelir elde etme fırsatları sunuyor. Üretim, paketleme, depolama ve dağıtım zinciri yeni iş kolları oluşturarak vatandaşlara yeni istihdam olanakları sağlıyor. İşlenmiş ürünlerin üretimi modern teknoloji ve yenilikçi süreçler gerektiriyor. Bu, yerel işletmelerin teknolojiye ve yeniliklere erişimini artırarak, kırsal alanlarda teknoloji transferini teşvik edip, yerel ekonomiyi güçlendiriyor.
GERİ ÖDEMESİZ DESTEK
TKDK tarafından açılan IPARD III Dönemi birinci başvuru çağrısı kapsamında "M3-Tarım ve Balıkçılık Ürünlerinin İşlenmesi ve Pazarlanması ile İlgili Fiziki Varlıklara Yönelik Yatırımlar" tedbirinden yapım işi, makine-ekipman, hizmet ve görünürlük alımları desteğine ilişkin 81 ilden başvurular kabul edilecek.
5 Nisan'da başlayan proje başvuru süreci 7 Mayıs Salı günü 18.00'e kadar https://onlinebasvuru.tkdk.gov.tr/ adresinden yapılabiliyor. Başvuru çıktıları ve başvuru çağrı ilanında istenen diğer belgeler 9 Mayıs Perşembe günü mesai bitimine kadar TKDK ile Koordinatörlükleri veya İl İrtibat Ofislerine teslim edilebilecek.
Çağrıya KOBİ olarak tanımlanan tüm tüzel ve gerçek kişiler, Ziraat Odaları Birliği veya il/ilçe ziraat odaları başvurabilecek. Eğer başvuru sahibi gerçek veya tüzel kişi ve şirket ise Küçük ve Orta Ölçekli İşletmeleri Geliştirme ve Destekleme İdaresi Başkanlığı'na (KOSGEB) kayıtlı olması şartı aranacak. Başvuru sahiplerinin vergi sistemine kayıtlı olması, devlete ödenmemiş vergi ve sosyal güvenlik borçlarının bulunmaması gerekecek. Gerçek kişilerin başvurularında 18 yaşını doldurmuş olma, 65 yaşından büyük olmama şartı aranacak. "Ortaklaşa yatırımlar", üretici örgütleri tarafından yapılan tarım ve balıkçılık ürünlerinin AB standartlarında işlenmesi için ortak tesis, makine, ekipman ve diğer altyapı yatırımlar olarak ifade ediliyor.
ÜST LİMİT 1.5 MİLYON EURO'YA KADAR ÇIKIYOR
Program kapsamında yararlanıcılara sağlanacak mali desteğin kaynağı, AB ve Türkiye Cumhuriyeti eş-finansmanından oluşan IPARD Program Fonu olacak. "Kamu Katkısı" olarak adlandırılan bu destek, program çerçevesinde gerçekleşmiş yatırımlar için geri ödemesiz olarak kullandırılacak. Faydalandırılacak desteğin parasal tutarının hesaplanmasında "uygun harcamalar" esas alınacak. Her bir yatırım için alt limit 30 bin euro olup üst uygun harcama limitleri şöyle olacak:
"Peynir altı suyu dahil süt, et ve yumurta sektörleri için en fazla 3 milyon euro; süt toplama merkezleri için en fazla 1 milyon euro, meyve ve sebze sektörü için en fazla 1 milyon 250 bin euro, su ürünleri sektörü için en fazla 1.5 milyon euro."
DESTEK ORANI YÜZDE 80'E ÇIKABİLECEK
Yatırım süreleri en fazla 18 ay olan çağrı kapsamında, "baz kamu katkısı" toplam uygun harcama tutarının yarısı kadar olacak. Ortaklaşa yatırım yapan üretici örgütleri için kamu katkısı, toplam uygun harcama miktarının yüzde 70'i olarak uygulanacak. Atık su arıtma, atık maddelerin verimli kullanımı (döngüsel ekonomi) ve yenilenebilir enerji yatırımı içeren yatırımlar için ilave yüzde 10 destek sağlanacak.
Ortaklaşa yatırım, tarımsal işletmelerin fiziki varlıklarına yönelik olarak üretici örgütleri tarafından yapılan ortak tesis, makine, ekipman ve diğer altyapı yatırımları olarak ifade ediliyor. Bu çağrı kapsamında desteklerden daha fazla üreticinin faydalanmasını sağlamak için ortaklaşa yatırımın desteklenmesi amaçlanıyor. Ortaklaşa yatırımlar kapsamında, süt ve süt ürünleri sektörü için Tarımsal Kalkınma Kooperatifleri ve Damızlık Yetiştirici Birlikleri başvuru yapabiliyor. Tarımsal Üretici Birlikleri sadece süt toplama sektörü için başvuruda bulunabiliyor. Ortaklaşa yatırımlar kapsamında, kanatlı dahil et ve et ürünleri ile yumurta işleme sektörü için Tarımsal Kalkınma Kooperatifleri ve Damızlık Yetiştirici Birlikleri başvuru yapabiliyor.
Meyve-sebze sektörü için ortaklaşa yatırımlar için Tarımsal Kalkınma Kooperatifleri ve Tarım Satış Kooperatifleri yapabiliyor.
EN FAZLA DÖRT YATIRIMA DESTEK VAR
Uygun harcamaların toplam değerinin 500 bin lira ve altında olduğu yatırımlarda ödeme tek taksitte, 500 bin lira ve 2.5 milyon lira arasında olduğu yatırımlarda ödeme en fazla iki taksitte, 2.5 milyon liradan fazla olduğu yatırımlarda ödeme en fazla üç taksitte yapılacak.
Başvuru sahibi IPARD 2021-2027 uygulama dönemi içerisinde en fazla dört uygun yatırımı için destek alabilecek. Aynı başvuru çağrı döneminde birden fazla proje başvurusu yapamayacak. Başvuru sahibi, ancak bir yatırımı sona erdiğinde (son ödemeden sonra) IPARD desteğine yeniden başvurabilecek. Bu tedbir için IPARD III süresince her bir yararlanıcının yararlanabileceği toplam maksimum uygun harcama değeri 3 milyon euro ile sınırlı olacak. Sadece süt toplama merkezleri için geçerli bir istisna olarak, bir başvuru sahibi, toplam uygun yatırımların değerinin 1 milyon euro'yu aşmaması şartıyla, aynı ilde beş adede kadar süt toplama merkezi kurmak üzere tek bir çağrı kapsamında başvuru yapabilecek.
Kaynak 785 milyon euro'ya çıkarıldı
Avrupa Birliği ile yapılan müzakereler sonucunda, 2024'ten itibaren uygulanacak olan IPARD III Programı'nın yedi yıllık finansman kaynağı 555 milyon euro'dan 785 milyon euro'ya çıkarıldı. Faydalanıcıların yapacakları katkılarla 2024'te çıkılacak çağrı dönemlerinde kırsal alanlarda toplam 450 milyon euro yatırımın gerçekleştirileceğini dile getiren Tarım ve Orman Bakanı İbrahim Yumaklı, Türkiye ekonomisine 20 bin yeni istihdam alanı kazandırılmasının hedeflendiğini belirtmişti. Yumaklı, kırsal alt yapı yatırımları ve danışmanlık hizmetlerinin desteklenmesi gibi programa yeni dahil edilen sektörler ile yumurta işleme, yem bitkileri yetiştiriciliği, solucan gübresi üretimi ve tuzlu suda kültür balıkçılığı gibi yeni destek alanlarının da girişimcilere farklı konularda yatırım yapma imkanı sağlayacağını kaydetmişti. Yumaklı, Programın en büyük yeniliğini ise 42 ilde uygulanan IPARD Programı'nın uygulama alanının ülke geneline (81 ile) yaygınlaştırılması olduğunu vurgulamıştı.
2024'te üç çağrı daha açılacak
IPARD III Programı kapsamında 66 milyon euro bütçeli Tarım ve Balıkçılık Ürünlerinin İşlenmesi ve Pazarlanması ile İlgili Fiziki Varlıklara Yönelik Yatırımlar için 21 Mart'ta açılırken, bu yıl üç çağrı daha açılacak. Bakan Yumaklı'nın açıklamalarına göre 2024'te 80 milyon euro bütçeli Çiftlik Faaliyetlerinin Çeşitlendirilmesi ve İş Geliştirme için Haziran'da, 90 milyon euro bütçeli Tarımsal İşletmelerin Fiziki Varlıklarına Yönelik Yatırımlar için Temmuz'da ve 12 milyon euro bütçeli Çiftlik Faaliyetlerinin Çeşitlendirilmesi ve İş Geliştirme (Açık Alanda Bitkisel Üretim Projelerine Yönelik Makine Ekipman Destekleri) için Ağustos'ta çağrıya çıkılacak Başvuru dönemleri de sırasıyla Mayıs, Temmuz, Ağustos ve Eylül ayları olacak.
44.7 milyar lira hibe verildi
IPARD, AB tarafından aday ve potansiyel aday ülkelere destek olmak amacıyla oluşturulan, Katılım Öncesi Yardım Aracı'nın Kırsal Kalkınma bileşeni. IPARD, Avrupa Birliği'nin Ortak Tarım Politikası, Kırsal Kalkınma Politikası ve ilgili politikalarının uygulanması ve yönetimi için uyum hazırlıklarını ve bu kapsamda politika geliştirilmesini desteklemeyi amaçlıyor. Türkiye Cumhuriyeti ile Avrupa Birliği tarafından ortaklaşa finanse edilen ve 2011'den itibaren Bakanlık olarak uygulanan IPARD I ve II Kırsal Kalkınma Programları kapsamında, bugüne kadar 25 bin 243 projeye toplam 44.7 milyar lira hibe desteği verildi. Bu hibeler sayesinde hayvansal üretimden tarım ve su ürünlerinin işlenmesine, kırsal turizm ve arıcılıktan yenilenebilir enerjiye kadar çok geniş bir yelpazede ülkenin kırsal alanlarına 95 milyar liralık yatırım kazandırıldı. Yaklaşık 100 bin kişiye de istihdam imkanı sağlandı.
