Yeni nesil STA’lar yolda
PARA ANKARA/ HÜLYA GENÇ SERTKAYA İhracatı artırma hedefi çerçevesinde aktif Serbest Ticaret Anlaşması (STA) politikası izleyen Türkiye, 23 STA ile dünya genelinde en çok anlaşmaya sahip ilk 10 ülke/ülke grubu arasında yer alıyor. Müzakereleri tamamlanan, iç onay süreçleri devam eden Ukrayna, Katar, Lübnan ve Sudan STA'ların yürürlüğe girmesiyle bu sayının önümüzdeki günlerde 27'ye çıkması bekleniyor. Körfez Arap Ülkeleri İşbirliği Konseyi (KİK) ile kapsamlı bir STA imzalanmasına yönelik müzakerelerin başlatılması amacıyla hazırlanan ortak bildiri 21 Mart'ta imzalanırken, bu çerçevede, KİK ile STA müzakerelerine yakın zamanda başlanması hedefleniyor. Birleşik Krallık ile STA'nın güncellenmesi müzakereleri kapsamında ilk tur görüşmelerin ise 2024 Haziran'da Londra'da yapılması planlanıyor.
PARA Dergisi'ne açıklamalarda bulunan Ticaret Bakanı Ömer Bolat. mevcut STA'ların güncellenmesi konusunda, ileri tarım tavizleri ile hizmet ticareti ve dijital ticaretin anlaşmalara dahil edilmesi, yatırımların karşılıklı teşviki ile teknik standartlar ve regülasyonlar açısından iş birliğinin artırılmasının öncelikleri arasında olduğunu vurguladı. Türkiye'nin, son dönemde dünya genelinde giderek yaygınlaşan yeni nesil, kapsamlı STA ağı oluşturma eğilimlerine paralel olarak yeni nesil STA sayısını artırdığına işaret eden Bakan Bolat, iç onay süreci devam eden Ukrayna STA'sı ve güncelleme müzakerelerine başlanacak Birleşik Krallık STA'sı ile Türkiye'nin yeni nesil STA ağının daha da genişleyeceğini kaydetti.
MAL VE HİZMET TİCARETİNİ TEŞVİK EDİYOR
STA'lar, gümrük vergileri ve diğer ticaret engellerini azaltarak ülkeler arasındaki mal ve hizmet ticaretini teşvik ediyor ve bu sayede ihracata önemli katkı sağlıyor. Ticaret Bakanı Ömer Bolat'ın PARA Dergisi'ne yaptığı açıklamalara göre gümrük vergilerinin düşürülmesi veya kaldırılması ile Türkiye'nin ihracatına konu ürünler diğer ülkelerde daha rekabetçi fiyatlara satılıyor, bu çerçevede önemli avantaj elde ediliyor. İhracat artışı olan sektörlerde büyüme ve istihdam artışı meydana geliyor. Öte yandan, STA'lar ihracatçıların yeni pazarlara erişimini kolaylaştırarak, geleneksel ihraç pazarlarına olan bağımlılığı azaltıyor. Bu sayede dış ekonomik şoklara karşı ihracatçıların alternatif pazarlara yönelmesi kolaylaşarak ekonomik istikrar destekleniyor. STA'ların ekonomiye bir diğer önemli katkısı ise yabancı yatırımlarda meydana gelen artışlar. Ticaret engellerinin kaldırılması ve öngörülebilir bir ticaret ortamı sağlanması neticesinde yabancı yatırımlar için uygun bir ortam oluşuyor. Doğrudan yabancı yatırımlardaki artış sayesinde küresel değer zincirlerine entegrasyon artıyor, teknoloji transferi, sermaye akışı ve istihdam artışı başta olmak üzere önemli ekonomik kazanımlar elde ediliyor.
Ülkenin menfaatine olduğuna kanaat getirilen ticaret ortakları ile STA müzakereleri yürütüldüğünü vurgulayan Bolat, bu açıdan bakıldığında, STA ilişkimizin olmadığı ülkelerde ve STA'larımızın daha dar kapsamlı olarak akdedildiği ülkeler ile ihracatçılarımızın pazara girişte gümrük vergileri ve diğer pazara giriş engelleri ile karşılaştıkları aşikardır. Ancak bu noktada, STA müzakerelerinin bir al-ver dengesi üzerinde yürütüldüğü, STA ortaklarımızı seçerken ülkemiz menfaatlerine göre seçici bir yaklaşım benimsendiği unutulmamalıdır" dedi.
MÜZAKERELER YAKIN ZAMANDA BAŞLAYACAK
Türkiye'nin son dönemde mevcut STA'larını güncelleme ve kapsamını genişletme noktasında önemli yol kat ettiğini vurgulayan Ticaret Bakanı Ömer Bolat, bu kapsamda, STA'ların güncellenmesi amacıyla Sırbistan ve Karadağ ile imzalanan Protokoller ile Bosna-Hersek ve Avrupa Serbest Ticaret Birliği'yle (EFTA) yenilenen anlaşma metinlerinin yürürlüğe girdiğini belirtti. Ek olarak, Gürcistan ve Malezya STA'ları ile Azerbaycan Ticaret ve Yatırım Anlaşması'nı (TTA) güncelleyen protokollerin iç onay süreçlerini takiben yürürlüğe gireceğini dile getiren Bolat, anlaşmaların güncellenmesi ile tarım ürünlerinde ek pazar açılımlarının sağlanmasının yanı sıra hizmet ticareti ve yatırımlar gibi yeni fasılların da STA'lar kapsamına dahil edildiğini kaydetti. Bolat, böylece, mal ticaretinin yanı sıra hizmet ihracatının da gelişmesine katkıda bulunulduğunu, yabancı yatırımların önünün daha fazla açıldığını kaydetti.
Son olarak, 14 Mart 2024'te Birleşik Krallık ile STA'nın güncellenmesi müzakerelerinin başladığını ilan ettiklerini hatırlatan Bolat, bu kapsamda 2024 Haziran'da ilk tur görüşmelerin Londra'da yapılacağını kaydetti. Bolat, Birleşik Krallık ile STA'nın ileri tarım tavizleri, hizmet ticareti ve yatırımları içerecek şekilde genişletilmesi ile yatay kurallar bakımından güncellenmesi amacıyla başlayacak müzakerelerin Türkiye için oldukça önemli olduğunun altını çizdi.
TÜRKİYE EN ÇOK ANLAŞMAYA SAHİP ÜLKELERDEN
Ticaret Bakanı Ömer Bolat, Türkiye'nin halihazırda 23 ülke ile STA'ların yürürlükte olduğunu kaydetti. Bolat'ın açıklamalarına göre, müzakereleri tamamlanan Ukrayna, Katar, Lübnan ve Sudan STA'ların iç onay süreçleri devam etmekte olup yürürlüğe girmelerini müteakip bu sayı 27'ye çıkacak. Dünya geneline bakıldığında Türkiye'nin, 23 STA ile en çok anlaşmaya sahip ilk 10 ülke/ülke grubu arasında yer alarak önemli bir tercihli ticaret ağına sahip durumda olduğunu vurgulayan Bolat, bu itibarla ihracatı artırma hedefi çerçevesinde aktif STA politikası izlemeyi önümüzdeki dönemde de sürdüreceklerini belirtti.
Bolat, "Körfez Arap Ülkeleri İşbirliği Konseyi (KİK) ile kapsamlı bir STA imzalanmasına yönelik müzakerelerin başlatılması amacıyla hazırlanan ortak bildiriyi KİK tarafı ile 21 Mart tarihinde imzalamış bulunmaktayız. Bu çerçevede, KİK ile STA müzakerelerine yakın zamanda başlamayı hedefliyoruz" dedi.
TÜRKİYE YENİ NESİL STA SAYISINI ARTIRDI
Ticaret Bakanı Ömer Bolat, yeni nesil serbest ticaret anlaşmalarının, geleneksel ticaret anlaşmalarının ötesine geçerek tarife indirimleri ve kota artışlarına ek olarak hizmet ticareti, yatırımlar, fikri mülkiyet hakları, kamu alımları, rekabet politikaları ve sürdürülebilir kalkınma gibi konularda hükümler içeren geniş kapsamlı anlaşmalar olduğunu vurguladı. Türkiye'nin, son dönemde dünya genelinde giderek yaygınlaşan yeni nesil, kapsamlı STA ağı oluşturma eğilimlerine paralel olarak yeni nesil STA sayısını artırdığına işaret eden Bolat, şunları kaydetti;
"Bu çerçevede, Güney Kore, Singapur ve Birleşik Arap Emirlikleri (B.A.E) ile imzaladığımız anlaşmaların yanı sıra güncellediğimiz Sırbistan, Bosna-Hersek, Avrupa Serbest Ticaret Birliği (EFTA) ve Karadağ STA'larımız, yürürlükteki yeni nesil, kapsamlı anlaşmalarımız arasında. Ayrıca, iç onay süreci devam eden Ukrayna STA'sı ile güncelleme müzakerelerine başlanacak Birleşik Krallık STA'sı da yeni nesil STA ağımızı daha da genişletecektir."
AB, öncelikli gündemlerden biri olmaya devam edecek
Bakan Bolat, Gümrük Birliği'nin güncellenmesine yönelik çalışmalara da değindi. Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın AB liderleriyle gerçekleştirdiği görüşmeler sonrasında geçtiğimiz yılın ikinci yarısından itibaren AB ile ilişkilerin ivme kazandığına dikkat çeken Bolat şunları kaydetti:
"Geçtiğimiz Ekim'de gerçekleştirdiğim Brüksel ziyaretinde AB Komisyonu Ticaretten Sorumlu Başkan Yardımcısı Valdis Dombrovskis ile yaptığım görüşmede, Türkiye ve AB'nin Gümrük Birliği'nin işleyişinde karşılaştığı bazı sorunlarda ilerleme sağlamak ve 'Yeşil ve Dijital' gündeme ilişkin iş birliğimizi derinleştirmek üzere ortak gündemin temelleri atıldı. Ziyaretimi takip eden süreçte Yüksek Düzeyli Ticari Sorunlar Çalışma Grubu kapsamında, teknik ekiplerimiz sorunların çözümü için bir araya geldi ve karşılıklı olarak önemli ilerlemeler kaydetti. Bu temaslardan ticari ve ekonomik ilişkilerimizi derinleştirecek ve Gümrük Birliği'nin güncellenmesi yolunu açacak somut sonuçlar elde etmeyi hedefliyoruz. Önümüzdeki dönemde tarafların çözüme yönelik sonuç beklediği ticari sorunların çözümü için pozitif bir düzlemde çalışmalarımız devam ediyor.
Öte yandan, 2023 Kasım'da AB Dış İlişkiler Yüksek Temsilcisi ve Avrupa Komisyonu'nun ortak olarak yayınladığı Türkiye-AB ilişkileri raporunda, AB Konseyi'ne Türkiye ile Gümrük Birliği'nin güncellenmesi müzakerelerine yönelik görüşmelerin başlatılması için tavsiyede bulunuldu. Ne var ki, AB liderleri henüz bu konuda somut bir ilerleme kaydetmedi. Geçtiğimiz dönemde olduğu gibi 2024'te de AB, öncelikli gündemlerimizden biri olmaya devam edecek. Muhataplarımızla üst düzey ve teknik seviyede temaslarımızı sürdürmeyi, söz konusu temaslardan ticari ve ekonomik ilişkilerimizi derinleştirecek ve Gümrük Birliği'nin güncellenmesi yolunu açacak somut sonuçlar elde etmeyi hedeflemekteyiz."
Çetin TECDELİOĞLU / İstanbul Demir ve Demir Dışı Metaller İhracatçıları Birliği (İDDMİB) Yönetim Kurulu Başkanı
"Türkiye'nin ekonomik büyümesine destek sağlayacak"
Türkiye'nin ticaret ilişkilerini güçlendirmesi ve uluslararası ticaretteki rolünü artırması için özellikle belirli ülkeler ve bölgelerle STA'ların güncellenmesi büyük önem taşıyor. Avrupa Birliği (AB) ile olan ilişkilerimiz, ticaretimizin temelini oluşturuyor. Bu nedenle, AB ile olan STA'ların güncellenmesi ve derinleştirilmesi Türkiye için stratejik bir öncelik. Aynı şekilde, ABD ile olan ticaretimiz de kritik öneme sahip. ABD, Türkiye'nin en büyük dış ticaret ortaklarından biri ve iki ülke arasındaki STA'ların güncellenmesi, ticaretin artırılması ve yatırımların teşvik edilmesi açısından hayati önemde. Afrika, Orta Doğu ve Körfez ülkeleriyle olan ilişkilerimizde de güçlü bir potansiyel görüyoruz. Bu bölgelerle olan STA'ların güncellenmesi, Türkiye'nin bu pazarlara daha fazla erişim sağlamasına yardımcı olabilir. Tüm bu bölgeler ve ülkelerle olan STA'ların güncellenmesi; Türkiye'nin ekonomik büyümesinin desteklenmesi ve uluslararası ticarette daha rekabetçi bir konuma gelinmesine katkı sağlayacak.
O. Ertuğrul ÖNEN /Türk Dış Ticaret Vakfı Yönetim Kurulu Başkanı
"STA'lar hizmet ticareti ve sermaye hareketinin önünü açıyor"
Türkiye, ülkelerin ikili ve bölgesel serbest ticaret anlaşmaları yaparak ticaret imkanlarını ve rekabet koşullarını iyileştirmeye yönelik gelişmelerinin dışında kalmadı. Her şeyden önce Gümrük Birliği anlaşması ile bağlandığı Avrupa Birliği'nin serbest ticaret anlaşması yaptığı ülkelerle, serbest ticaret anlaşması yapmak bir zorunluluk olarak ortaya çıktı. Ayrıca yakın coğrafyadaki ülkelerle yapılan anlaşmalarla yeni ticaret imkanları elde edilmeye ve rekabet avantajı yakalanmaya çalışıldı. Ülkemizin serbest ticaret anlaşması yaptığı ülke sayısının artırılması yönünde çalışmalar sürdürülüyor. İhracat imkanlarının geliştirilmesi, ithalatın daha elverişli koşullarda yapılması sonuç olarak rekabet avantajı yakalamak açısından serbest ticaret anlaşmalarının faydaları açık. Günümüzün yeni trendi ise 'Yeni Nesil Serbest Ticaret Anlaşmaları.' Bu anlaşmalar ticaretin dışında hizmetleri, yatırımları, kamu alımlarını, fikri mülkiyet haklarını ve standartları da kapsayacak genişlikte düzenlenmekte. Dolayısıyla iki farklı ekonomiyi adeta bir gümrük birliği ölçüsünde birbirlerine yaklaştıran anlaşmalar. Ülkeler arasında yalnızca mal ticaretinin değil, hizmet ticaretinin, sermaye hareketlerinin önünü açan, karşılıklı olarak fikri mülkiyetlerini koruyan anlaşmalar. Kanaatimce serbest ticaret anlaşmalarının geleceği bu yönde olacak.