PARA TEKNOLOJİ/ ÜRÜN DİRİER Başlı başına yeni bir çağın başlangıcını temsil eden 5G, bir telekomünikasyon teknolojisi olarak değil, yeni bir endüstri devrimi olarak tanımlanıyor. Sektör uzmanları 5G'nin Türkiye ve dünyada yarattığı ekonomik kaldıraç etkisini, dünyadan başarılı adaptasyon örneklerini ve hangi sektörde nasıl dönüşüm sağladığını ve sağlayacağını, Türkiye'deki son durumu, risklerini ve günlük hayatlarımızı nasıl değiştireceğini masaya yatırdı…,
ANINDA KARAR VERMEYİ SAĞLIYOR
CLPA Türkiye Müdürü Önder Şenol, 5G ağlarının önceki nesillere kıyasla çok daha yüksek veri aktarım hızları ve daha fazla bant genişliği sağladığını belirterek, "Bu da işletmelerin büyük miktarda veriyi hızlı ve verimli bir şekilde işlemesine yardımcı oluyor. 5G aynı zamanda Nesnelerin İnterneti'nin büyümesini sağlamada ve desteklemede de belirleyici bir rol üstleniyor. İşletmeler, sensörler, giyilebilir cihazlar ve endüstriyel ekipman gibi akıllı ve birbirine bağlı cihazlar aracılığıyla operasyonlarını geliştirmek için 5G'den yararlanıyor. 5G'nin düşük gecikme süresi ve yüksek hızlı bağlantısı, veri işleme ve analizinin veri kaynağına daha yakın olduğu uç bilgi işlem için de uygun olduğu için otonom araçlar, akıllı fabrikalar ve uzaktan sağlık hizmetleri gibi anında karar vermeyi gerektiren uygulamalar büyük kolaylık sağlıyor" diyor.
EN AKTİF ÜLKELER
Dünyada birçok ülkenin aktif olarak 5G ağlarının kapsama alanını genişlettiğine işaret eden Şenol'un verdiği bilgilere göre, ABD, Çin, Güney Kore, Japonya ve Avrupa'nın bazı bölgeleri gibi büyük ekonomiler, 5G altyapısını devreye alma konusunda önemli ilerleme kaydetti. Otonom araçlar, akıllı şehirler, endüstriyel otomasyon, sağlık hizmetleri ve daha fazlası dahil olmak üzere çeşitli sektörler 5G teknolojisini uyguluyor. Türkiye'ye baktığımızda 5G ağlarının konuşlandırılmasına ve uyarlanmasına odaklandığını görüyoruz. BTK, 5G'ye geçişi kolaylaştırmak için gerekli düzenlemeler üzerinde çalışıyor. Çeşitli sektörlerde 5G'nin potansiyelini keşfetmek için pilot projeler ve iş birlikleri başlatıldı. Bunlar imalat, ulaşım, sağlık ve akıllı şehirlerdeki uygulamaları kapsıyor.
"Yakın gelecekte 5G'nin sunduğu kesintisiz bağlantı, daha verimli veri toplama, izleme ve otomasyon sağlayarak üretkenliği ve yenilikçi uygulamaları geliştirecek" diyen Şenol, sözlerini şöyle tamamlıyor:
"Bu; akıllı evler, akıllı şehirler, endüstriyel otomasyon, tarım, sağlık gibi alanlarda IoT çözümlerini daha fazla göreceğimiz anlamına geliyor. Böylece mobil deneyimlerimiz gelişecek. Tüketiciler daha zengin multimedya deneyimlerinden faydalanırken, işletmeler bu yeteneklerden yenilikçi pazarlama stratejileri için yararlanabilecek. 5G, endüstrilerin dijital dönüşümünü ve otomasyonunu kolaylaştıracak. Üretim, nakliye, lojistik ve sağlık gibi sektörler, gerçek zamanlı izleme, kestirimci bakım, otonom araçlar, uzaktan ameliyatlar ve daha fazlası için 5G'den yararlanacak."
OYUNDA YETENEK ÖNE ÇIKACAK, HAKSIZ REKABET KALKACAK
Funverse CEO'su Tolga Öztürk, 5G teknolojilerinin özellikle oyun sektöründe, mili saniyelerin bile önemli olduğu espor alanında faaliyet gösteren sporcuları olumlu yönde etkilediğini belirterek, "Oyun deneyimi üst düzeye çıkıyor. Burada ayrıca değinmek lazım ki, donanım fiyatlarının aşırı yükseldiği bu dönemlerde, evdeki donanımlardan bağımsız bulut tabanlı oyun sistemleri gibi çözümler daha önceki yıllarda internet hızı ve altyapısı nedeniyle malesef globalde yeterince büyüyememişti. Nvidia Geforce Now ve Google Stadia'yı bunlara örnek verebiliriz. 5G ile birlikte bu tarz sistemlerin ölçeklenerek yayıldığını görmeyi bekliyoruz" diyor.
5G'nin oyun sektöründe daha hızlı ve daha güvenilir bağlantılar sağladığı için ekip çalışmalarını ve iş birliğini kolaylaştıracağına işaret eden Öztürk'ün aktardıklarına göre, 5G'nin düşük gecikme süreleri ve yüksek bant genişliği, Oyunlar, AR ve VR uygulamalarının daha etkileyici ve gerçekçi hale gelmesini sağlayacak. Örneğin, oyun endüstrisinde daha sürükleyici deneyimler sunan oyunlar geliştirilebilir veya eğitim, sağlık ve mimari gibi alanlarda AR ve VR tabanlı uygulamalar daha yaygın hale gelebilir. Espor sektöründeki rekabet daha da artabilir. Gecikmelerden kaynaklı kaybedilen oyunların sayısı azalacağı için yetenek daha ön plana çıkacak. Aynı zamanda sunuculara olan uzaklık nedeniyle yaşanan gecikmeler de azalacak. Böylece bölgesel olarak farklı lokasyonlarda bulunan oyuncular arasındaki donanımlardan kaynaklı haksız rekabet ortadan kalkacak.
5G teknolojisinin, birçok şirketin büyümesine de katkı sağlayacağının altını çizen Öztürk, "5G altyapısı üzerinde çalışarak yeni hizmetler sunabilir ve gelirlerini artırabilirler. Globalde bunun en iyi örnekleri üreticiler. Mesela mobil iletişim teknolojileri ve yonga seti üreticisi Qualcomm, 5G'nin yaygınlaşmasıyla büyük bir büyüme yaşadı. Şirket, 5G'nin temel bileşenlerinden biri olan yonga setleri ve modemlerinin geliştirilmesiyle önemli bir pazar payına sahip oldu. Samsung bu alanda cihazlar üretmeye devam ediyor ve büyüme sağlıyor. Bizim de oyun sunucularımızda kullandığımız Amazon Web Services (AWS) gibi büyük bulut hizmetleri sağlayıcıları, 5G teknolojisiyle entegre çalışan hizmetler sunarak müşterilere daha hızlı ve daha güvenilir veri depolama, analitik ve uygulama geliştirme imkanı sağlıyor. Dünya devi Intel, 5G ağları için işlemciler ve diğer bileşenler geliştiriyor. Intel'in 5G altyapı çözümleri, ağ kapasitesini artırarak daha hızlı veri iletimi sağlıyor ve telekomünikasyon sektöründeki büyümeye katkıda bulunuyor" diyor.
KONAKLAMA SEKTÖRÜNÜ HIZLANDIRIYOR
Protel CMO'su Onur Büyükyıldırım ise 5G'nin konaklama sektörü üzerindeki etkilerine değinerek, "5G, konaklama sektöründe yenilikler yaratarak iş uygulamalarını ve performansı iyileştirmeye devam ediyor. 5G ile konuklar ve personel arasındaki iletişim hız kazanıyor ve müşteri ihtiyaçlarına daha kolay yanıt verilebiliyor. Mobil uygulama etkileşimlerinden temassız seçeneklere, konforlu ve bağlantılı iş deneyimlerinden unutulmaz hibrit etkinliklere kadar, otel endüstrisi 5G ağı tarafından desteklenen yeni gelir akışlarını ve fırsatları keşfediyor. Konaklama sektöründe 5G'nin küresel olarak benimsenmesi giderek artarken Türkiye'nin bu konuda biraz geride kaldığını söyleyebiliriz. Aslında 5G'den önce konaklama sektörünün bulut teknolojilerini benimsemesi gerekiyor. Protel olarak bulut teknolojilerin HoReCa sektöründe benimsenmesini misyon edindik. Bulut teknolojisiyle yönetilen otel/restoran programlarımız sayesinde birim yönetimi, müşteri verileri ve rezervasyon yönetimi gibi çeşitli görevleri tek bir sistemde birleştirerek süreçleri kolaylaştırıyor, işletmelerin verimliliklerini analiz etmelerini ve geliştirmelerini sağlıyoruz" diyor.
Ekonomik büyüme yaratmak için 5G'yi Türkiye'de kullanan global otel zincirleri olduğundan da bahseden Büyükyıldırım'a göre, vizyoner markalar 5G teknolojisinden yararlanarak konuklarına daha hızlı bağlantı, daha iyi akış hizmetleri ve akıllı telefonları aracılığıyla otel hizmetleri sipariş etme olanağı sağlayabiliyor. Ek olarak, akıllı gözetim sistemleri ve yüz tanıma teknolojisinden sağlam siber güvenlik önlemlerine ve gelişmiş IoT cihaz güvenliğine kadar 5G, otel misafirleri için güvenli ve emniyetli bir ortam sağlanmasına olanak tanıyor. 5G teknolojisinin konaklama sektöründe devrim yaratma potansiyeli çok büyük. Özellikle yapay zeka ve 5G teknolojisinin birlikte sunulması, rezervasyon ve tatil planlama süreçlerinde yararlı değişikliklere sebep olacak. IoT cihazlarının ve akıllı teknolojinin kullanımı konuk hizmetlerini geliştirmekle kalmayıp, daha kişiselleştirilmiş ve verimli konuk deneyimleri sağlayacak. 5G ve IoT destekli cihazlar ile sistemler çok daha akıllı operasyonları kendi başlarına yürütebilecek.
GÜNLÜK HAYATA ETKİLERİ
Red Hat Türkiye Genel Müdürü Haluk Tekin, "ABD'de 500'ün üzerinde şehirde 5G şu anda kullanılır durumda. 2023'ün sonunda dünyada 5G bağlantı miktarının 1,9 milyarı, 2027'de de 6 milyarı geçeceği tahmin ediliyor. Orta Doğu'da ise bu konuda liderliği BAE çekiyor. Tüm bu bilgiler ışığında bizim de hızlanmamız ve lisans dağıtımı aşamasına geçmemiz gerekiyor. Bununla birlikte Türkiye'de operatörler ile kendi test sahalarında geliştirilen çözümlerin yapılabilirliğini incelediğimiz PoC'ler (Proof of Concept) yapıyoruz. Operatörlerin altyapıları lisansların kullanılabilir duruma geleceği gün için hız kesmeden hazırladığını gözlemliyoruz" diyor. Tekin, günlük hayata etkileri konusunda ise şu görüşleri paylaşıyor:
"5G'nin gerçek zamanlı bağlantı imkanı sayesinde trafik ışıklarına veya yol kenarlarına yerleştirilecek sensörler, şeritlerdeki araba yoğunluğunu takip edebilir ve trafik akışındaki verimliliği artırılmasına yardımcı olabilir. Ayrıca otonom araçlar da trafik ışıklarındaki ve diğer otonom araçlardaki sensörlerle haberleşerek seyahat gerçekleştirebilir. Öte yandan sağlık tarafında ise doktorların sanal gerçeklik teknolojisini 5G ile birlikte kullanarak ameliyatlarını uzaktan yapabilmesi de sıkça öne çıkarılan bir senaryo. Eğitim sektöründe ise 5G ile birlikte sanal gerçeklik teknolojisinin kullanımının artacağını düşünüyorum.
IoT cihazlarının 5G kullanabilmesiyle metro ve diğer toplu taşıma araçlarında önleyici bakımlar daha güvenli yapılabilecek, verimlilik artıracak adımlar daha kolay atılabilecek ve kullanılan robot sayısı da artacak. Öte yandan akıllı şehir konseptini gerçeğe dönüştürecek uygulamalar devreye girecek, yüz tanıma ve diğer güvenlik yöntemlerinin hızlanmasıyla şehirler daha güvenli hale gelecek, insanların en yoğun olduğu bölgelerde bile internete erişmek çok kolay olacak. Ayrıca atık takibi ve yönetimi konularında ortaya çıkacak iyileştirici bilgiler, daha yeşil uygulamalara kapı açarken 5G sayesinde artacak analitik imkanları, tarımda da verimi artıracak. Bu alanda da sıcaklığın ve iklimlerin takip edilmesi ve IoT sensörleri ile anlık veri toplanması, çiftçilerin karar süreçlerini hızlandıracak."
5G'NİN GETİRECEĞİ YENİLİKLERDEN BAZI SENARYOLAR…
• Akıllı Şehirler: Birbiri ile konuşan akıllı ulaşım sistemleri, trafik yönetimi, vatandaşların etkileşimi ile güvenli ulaşım, enerji verimliliği ve çevresel izleme gibi alanlarda büyük bir dönüşüm sağlanacak. Sensörler ve veri analitiği sayesinde şehirler daha akıllı ve sürdürülebilir hale gelecek.
• Kablosuz Sabit İnternet ile Güvenlik Sistemleri: Yüksek çözünürlüklü sabit internet bağımlılığı olmayan kameralar ve Ai tabanlı uygulamalar ile güvenli şehirler.
• Endüstri 4.0 ve Üretim Sektörü: Akıllı fabrikalar, makine ve üretim süreçlerinin anlık izlenmesi ve otomasyonu, üretimin dijital ikizinin oluşturulması ve AI, AR/ VR gibi teknolojiler yardımıyla verim artışı, kesintisiz akıllı kablosuz üretim.
• Yaygınlaşan Otonom Cihazlar: Bulut tabanlı çalışan robotlar ya da otonom araçlar (forkliftler, taşıyıcılar, vb…) sayesinde gelişmiş koordinasyon ve maliyet avantajı sağlayan çözümler; yüksek hız ve güvenilir bağlantı sayesinde otonom araçların daha güvenli ve etkin bir şekilde trafiğe entegre edilmesi ve bu sayede trafik kazalarının sayısında önemli oranda azalma.
• Sağlık sektörü: Robotik cerrahi operasyonlar, akıllı ambulans çözümleri, giyilebilir medikal çözümler, uzaktan tedavi, bakım ve takip.
• Finans Sektörü: Giyilebilir ödeme sistemleri ve şubesiz bireysel bankacılık.
• Turizm Sektörü: VR ile gerçeğe yakın otel gezintisi.
• Madencilik Sektörü: Madenlerde daha kolay iletişim, daha güvenli çalışma ortamı.
• Perakende Sektörü: AVM'lerde iç ve dış mekan pozisyonlama, akıllı park sistemleri ve AR/VR tabanlı birçok yenilikçi çözüm.
• Kritik Cihazların Uzaktan Kontrolü: Sağlık (Ultrason cihazı), Endüstri (Üretim Robotları), İnşaat (Vinçler), Madencilik (Driller) gibi sektörlerde kritik cihazların fiziksel bulunurluğa ihtiyaç duyulmadan kullanılabilmesi
• Dijital İş birliği ve Etkileşim: Yüksek hızlı veri aktarımı ile sanal toplantıların daha sorunsuz ve etkin bir şekilde gerçekleştirilmesi ve bu sayede ekipler arasında bilgi alışverişinin hızlanması, uzaktan çalışma ve iş birliğinin daha verimli hale gelmesi.
5G AĞ BAŞARISI, ENERJİ VERİMLİLİĞİNDEN ÖDÜN VERMEDEN ELDE EDİLEBİLİR
Ericsson'un yeni yayımladığı Enerji Eğrisini Kırmak raporu, iletişim hizmeti sağlayıcılara (İHS) 5G'nin ölçeğini genişletmenin efektif yollarını açıklıyor. 2020'de ilk defa yayımlanan raporda Ericsson, mobil ağları işletmenin yıllık küresel enerji maliyetini yaklaşık 25 milyar ABD doları olarak hesaplıyor. Bu raporu izleyen yıllarda enerji krizi ve artan enflasyonla şekillenen küresel ekonomik zorluklarla birlikte, bu rakamın artması bekleniyor. Konuyla ilgili yorum yapan Ericsson Başkan Yardımcısı ve Şirketin Ağlardan Sorumlu Başkanı Fredrik Jejdling, şu ifadelere yer veriyor:
"5G bağlantısının küresel kullanımları devam ederken, enerji bilinciyle oluşturulmuş ve geleceğe hazır bir portföyün sağlayacağı faydalar daha belirgin hale geliyor. Ancak bu tür bir portföyün ağ genelinde enerji tüketiminde sağladığı büyük ölçekli tasarrufların başka eylemlerle de güçlendirilebileceği aşikar. Küçük çaplı değişiklikler yerine daha geniş kapsamlı ağ değişikliklerinden ve modernizasyondan yararlanmalıyız. Enerji tasarrufu işlevlerini etkin kılmak adına son teknolojiyi kullanmalı ve enerji kaynaklarımızı en iyi şekilde değerlendirmeliyiz. Basitçe söylemek gerekirse, farklı düşünmemiz gerekiyor. Bir önceki rapordan bu yana 5G, dünya çapında 200'den fazla ağda kullanıma geçti. Güncellenen rapor, 5G'nin ölçeğinin sürdürülebilirlik ön planda tutularak nasıl artırılabileceğine ve geleneksel endüstri yaklaşımına meydan okuyarak toplam ağ enerji tüketiminin nasıl azaltılacağına ilişkin üç adımı genel hatlarıyla ortaya koyuyor."
"SİBER UZAYDA RİSK ARTACAK"
Mert DEĞİRMENCİ / Kaspersky GReAT Güvenlik Araştırmacısı
5G teknolojisinin yaygınlaşmasıyla mobil ağlarda yaşanacak değişimler hayatımızı direkt olarak etkileyecek; yüksek bağlantı hızları, düşük gecikme süreleri ve bant genişliğinde artış, dolayısıyla kablolu internete bağımlılık azalacak. Fakat bundan daha da önemlisi 5G'yi temel alarak mevcut problemlerimize yönelik olarak geliştirilecek çözümlerdir. Düşük gecikme süresi avantajı sayesinde, gerçek zamanlı olarak yapılması mecburi işler artık mümkün olacak. Doktorların uzaktan ameliyat yapabilmesi, sürücüsüz kara araçlarının artması, trafik ışıklarının trafiğin yoğunluğuna göre daha efektif çalışır hale gelmesi akla ilk gelen örneklerdir. Teknolojinin yaygınlaşması ile beraber, dijitalleşen dünya çok daha fazla birbirine bağlı hale gelecek. 5G'nin yaygınlaşması sonrasında, siber uzayda hem atak yüzeyinin hem de riskin ciddi oranda artacağı açık. Bizim de kendimizi güncellememiz ve problemleri, riskleri iyi analiz etmemiz gerekiyor.
"İŞ İÇİN TASARLANAN İLK JENERASYON"
Didem DURU / Cisco Türkiye Genel Müdürü
Dijital dönüşümü mevcut BT bulut dönüşümünün ötesine taşıyan yeni bir endüstriyel çağ yaklaşıyor. GSMA, 2021'de 15,1 milyar olan Nesnelerin İnterneti bağlantılarının, 2021 - 2030 arasında iki katından fazla artarak 37,4 milyara ulaşacağını tahmin ediyor. 5G, iş ihtiyaçları göz önünde bulundurularak tasarlanan ilk jenerasyon. Endüstriyel otomasyon, lojistik, akıllı şehirler, ulaşım ve hatta devlet ve savunma dahil olmak üzere çok çeşitli alanlarda kullanıma ilişkin planları görüyoruz. Yaygınlaşan mobilite, şimdiden birçok sektörü dönüştürdü. Operasyonlarını dönüştürmek için gelişen teknolojileri hızlı bir şekilde kullanan otomotiv endüstrisi örneğini ele alalım. Birçok otomotiv şirketi, yalnızca üç yılda, işlerinin tamamını işleme dayalı bir ilişkiden kullanıcılara zaman içinde kalıcı değer sağlayan bir ilişkiye dönüştürdü. Araçlar giderek daha bağlantılı hale geliyor. Cisco'nun Mercedes-Benz ile ortaklığı buna harika bir örnek. Uzaktan ve her yerden çalışmanın çok daha yaygın hale gelmesiyle, yeni E-Serisi'nde kullanılacak Cisco Webex uygulaması ile çalışanlara, güvenlik ve emniyeti ön planda tutan optimum bir mobil ofis deneyimi sağlanacak.
"DÜNYA NÜFUSUNUN BEŞ KATI CİHAZ BAĞLANTILI HALE GELECEK"
Serhan TUNCA / TCL Communication Türkiye Ülke Müdürü
Önümüzdeki birkaç yıl içerisinde şu anda kullanılan cihazların üç katı, dünya nüfusunun da beş katı cihaz, birbiriyle bağlantılı hale gelecek. Bugüne kadar 60'tan fazla ülkede kullanıma sunulmuş durumda. 5G ağlarında öncelikli olarak yerli ve milli ürünlerin kullanılmasının hedeflendiği ülkemizde ise geçiş sürecini hızlandırmak için çalışmalar sürüyor. Bu çerçevede, oluşturulan yol haritası çerçevesinde 5G'ye geçişin planlandığı tarih 2024 olarak belirlendi. TCL olarak biz de gerek dünyada gerekse ülkemizde 5G adaptasyonunu kolaylaştırmak için önemi çalışmalar yapıyoruz. Herkes için 5G vizyonumuz ile Ar-Ge'ye 1 milyar dolar yatırım yaptık ve 5G laboratuvarları oluşturduk. Bu yıl, güçlü hücresel ve wi-fi özelliklerine sahip olan ve ev eğlencesi, akıllı ev, çevrimiçi eğitim, çevrimiçi ofis ve diğer birçok senaryoda kullanılabilen mobil geniş bant ürünlerimizi piyasaya sürdük. Yakın gelecekte operatörleri ve kullanıcıları çeşitli senaryolara dahil eden ev, kurumsal, dış mekan, mobil için yeni ürünleri piyasaya sürmeye devam edeceğiz. Operatörlerin ihtiyaçlarını tam olarak karşılayacağız ve eksiksiz bir 5G ürün yelpazesini tamamlayacağız.
