PARA RÖPORTAJ/ İDRİZ ÇOKAL Türkiye'de bazı aileler var ki ticaret hayatı, sanayicilik geçmişi 100 yıl öncesine uzanır. Bu ailelerden biri de Trabzonlu Yavuz Ailesi. Bugün Asaş Alüminyum ile tanıdığımız Yavuz Ailesi'nin ticari geçmişleri 159 yıl önceye dayanıyor. Öncesi de vardır belki ama resmi kayıtlara göre, 1864 yılında Yavuzlar Kollektif Şirketi unvanı ile ilk şirketlerini Trabzon'da kurmuşlar. 120 yıl manifaturacılık yapan aile, boru ve sac üreterek sanayicilik de yapmış. Bu işlerin hepsini 90'lı yılların başında tasfiye ederek alüminyum sektöründe karar kılmışlar. Üç kardeş Asaş Alüminyum'u 1990 yılı başında kurarak yepyeni bir yola girmişler. Samet, Safa ve Gökhan kardeşlerin kurduğu Asaş, bugün sektörün en büyük şirketlerinden biri konumunda. Samet Ali Yavuz Yönetim Kurulu Başkanlığı'nı yaparken, Safa Bayar Yavuz Yönetim Kurulu Üyeliği ve sözcülüğünü, Gökhan Yavuz ise yönetim kurulu üyeliğini üstlenmiş.
1 milyar dolar ciro sınırını aşan ASAŞ'ın üretim yerleşkesi Sakarya Akyazı'da bulunuyor. İSO 500 Büyük Sanayi Kuruluşu Araştırması'nda 54'üncü sırada olan ASAŞ, yoğun bir yatırım dönemine giriyor. 100 milyon euro'luk bir yatırıma kısa süre önce başlatan Asaş, üç yıl içinde toplamda 300 milyon euro'luk bir yatırıma imza atacak. Bu yatırımlar devreye girdiğinde ciro 2 milyar doların üzerine çıkarken ASAŞ'ın hedefi de İSO 500 listesinde ilk 25'e girmek. Asaş Yönetim Kurulu Üyesi ve Sözcüsü Safa Bayar Yavuz, İstanbul Kavacık'taki şirket merkezinde sorularımızı cevapladı. Yavuz, Asaş'ın yatırım planlarını ve gelecek hedeflerini anlattı…
Yavuz Ailesi'ni tanımakla başlayalım. Ailenizden bahseder misiniz? Ne zamandır ticaret ve sanayicilik ile uğraşıyorsunuz?
Nüfus kayıtlarında 1840 yılına kadar gidebiliyoruz. Trabzonlu bir aileyiz. Aile fertlerimiz ilk şirketi, 1864 yılında Yavuzlar Kollektif Şirketi olarak kurmuş. 1864 yılına ait vergi levhamız var. 1911 yılında vergi beyannamesi vermişiz. Manifaturacılık yapmışız. 1985 yılına kadar bu şirket faaliyette idi. Lise dönemimde ben de bu mağazada çalıştım. Tezgahtarlık yaptım. Manifaturacılığı bilirim. Kumaştan anlarım.
Hep manifaturacılık mı yapmış aileniz? Başka alanlarda işleriniz var mıydı?
1948 yılında kara lastik ayakkabı fabrikası kurmuşuz. 18 yıl sürmüş lastik ayakkabı üretimimiz. 1964 yılında kapatmışız. 1968 yılında Trabzon'da demir ve çimento üretimine girmişiz. Santaş isimli şirketimiz ile 29 yıl demir ve çimento sektöründe faaliyet gösterdik. Başarısız olduğumuz iş de olmuş bu dönemde. Nakliye şirketi kurmuşuz 1978 yılında. Biz daha küçüktük o zaman. Döviz kurları artınca fiyat tutturamamışlar ve nakliye işinden vazgeçmiş aile büyüklerimiz. 1978 yılında boru ve sac üreten bir fabrika kuruldu. Ben boru fabrikasında hem stajımı yaptım hem de çalıştım. 18 yıl sürdü boru işimiz. 1996 yılında boru ve sac işini tasfiye ettik.
Peki, alüminyum sektörüne ne zaman ve nasıl girdiniz?
Biz alüminyum işini 1990 yılında başladık. Ailenin bir kısmı altı yıl boru ve sac işi ile uğraşırken biz alüminyum işine girdik. Abim Samet, ben ve amcaoğlumuz kuzenimiz Gökhan Bey ile birlikte başladık alüminyum işine. Gökhan Bey'i biz hiç kuzenimiz gibi görmedik. O bizim kardeşimiz.
Peki karar aşaması nasıl oldu? Alüminyum konusu nasıl gündeme geldi?
Üniversiteleri bitirdikten sonra inşaat ile de uğraştık. Merter'de bir yerimiz vardı. Abim müteahhitlik yaptı. Ben ABD'de okuyordum. Abim Merter'de bir bina yaptı. Babam müteahhitlikle olmaz, sanayide olalım diye bize telkinlerde bulundu. Adresiniz belli olsun derdi. Bizi sanayiye yönlendirdi. O dönem araştırdık, hangi alanda olalım diye. Üç kardeş olarak alüminyumda karar kıldık. İyi ki de öyle yapmışız. Alüminyum işi dışındaki işlerimizi 1996 yılında tasfiye ettik.
Asaş Alüminyum neler üretiyor? Ürünleri gündelik hayatta nerelerde kullanılıyor?
Asaş'ın beş ana konusu var. Alüminyum profil, yassı levha, kompozit panel bina cephe giydirmeleri, Asaşpen markası ile PVC profil, panjur ve kepek sistemlerimiz var. Yedi üretim hattımız var. Yaptığımız yatırımlarla 10'a çıkacak. Biri devreye alınıyor. Biri de yıl sonunda devreye girecek. 2024 başında 15 bin tonluk bir pres devreye girecek. Bu Avrupa'da tek olacak. Dünyada, Avrupa'da alüminyumun inşaatta kullanımı yüzde 25-30 arası. Bizde tam tersi. Bizde yüzde 70'i inşaatta kullanılıyor. Biz farklılaşmak için endüstriyel ürünleri daha çok önem veriyoruz. Otomotiv, tren, gövdeleri. enerji sektörüne özellikle güneş enerjisi panellerinde kullanımı artıyor. Mobilya, şehre dönük aydınlatma ürünlerinde de tercih ediliyor. TOGG'un batarya taşıyıcı panellerinde, tren gövdelerinde, araçlarda yapısal profillerde, mobilyada kullanılıyor.
1990 yılında şirketi kurduğunuzda bugün geldiğiniz noktayı hayal etmiş miydiniz? Geleceğe dönük hedefleriniz nedir?
1990 yılında Asaş'ı kurduğumuzda yıllık 600 ton satabilir miyiz diyorduk. Şu anda 200 bin tona geçti. 130 kat büyüdük. Kısmet olursa önümüzdeki üç yıl içinde yeni yaptığımız yatırımların devreye girmesi ile iki kat daha büyüyeceğiz.
2022'yi nasıl tamamladınız? Ciroda 1 milyar dolar hedefiniz vardı, hedefinizi tutturabildiniz mi? Şirkette bugün kaç kişi çalışıyor?
1 milyar dolar sınırını 5 milyon dolar ile geçtik. Yıl sonu toplantılarında bunun müzakeresini yapıyorduk ekip arkadaşlarımızla. 1 milyar doları aşmaz ise bizim eve gönderin diyorduk. Buna gerek kalmadan 1 milyar dolar seviyesini geçtik. Eve malzeme çekmek zorunda kalmadık. Çalışan sayımız 3 bin 33 kişi. 2390'ı mavi yakalı, 623'si beyaz yakalı. Almanya'daki tesiste de 20 kişi var. Kadın çalışan sayısını koşulsuz artıracağız. Fabrikada artık kadın CNC opöreörü var. Kadınlar daha titiz. Kadın eli değsin istiyoruz. Üretim tesisimiz Adapazarı Akyazı'da. 400 bin metrekaresi kapalı olmak üzere 1 milyon metrekarelik bir alana sahibiz. Adapazarı Akyazı yerleşkesindeki üretim merkezimizin büyüklüğü alan olarak 1 milyon metrekareyi geçti. Kapalı alan 400 bin metrekare ama yakın zamanda yapılacak üretim binalarımız olacak.
Asaş'ın ciddi büyüme hedefleri var. Yatırım planlarınızdan, gelecek hedeflerinizden bahseder misiniz?
Biz kazandığımızı yatırıyoruz. Cebimizde para yok bizim. Bu önemli bir ilke. Kazandığımızı şirkete yatırıyoruz. 2022'de çok yatırım yaptık. 2023'te yapacağımız yatırımlar bizim için sıçrama demek. Kapasitelerimizi ciddi oranda artıracak. 100 milyon Euro'luk bir yatırım açıklamıştık. Bununla bitmiyor yatırımımız. Binası var, üniteleri var. Tamamlayıcı ekipmanlar, yassı bölümünde yaptığımız yatırımlar var, yeni iş kolunda bir yatırım yapacağız. Baktığımızda 300 milyon euronun üzerine çıkacak yatırımlarımızın toplamı. Yatırımların sözleşmeleri yapılmaya başladı. 6 bin 00 tonluk pres Türkiye'nin en büyüğü bizdeydi. Şilde 15 bin tonluk pres için yatırım yaptık. 100 milyon euroluk yatırım tamamlandığında Avrupa'nın en büyük presi bizde olacak. Bu yatırımlar tamamlandığında 200 bin ton olan yıllık kapasitemiz 400 bin tona çıkacak.
Yatırımlar yine Sakarya'da mı? Başka bir il, bölge seçeneği de var mı?
Yatırımlarımız ağırlıklı Türkiye'de. Sakarya Akyazı'daki yerleşkenin dışında yeni bir yerleşke de bakıyoruz. Şu anda yer araştırması yapıyoruz. Ancak yeni yer henüz belli olmadığı için bölge, şehir ismi açıklamak istemiyoruz.
Yurt dışında yatırımınız var mı?
2018 yılında Almanya'da Thyssen Krupp Rasselstein'a ait 880 bin metrekarelik bir yerini satın almıştık. 70 bin metrekare kapalı alanı vardı. Pandemi nedeniyle yavaş yürüdü. Makineleri çıkardık. Binaları yaz sonuna kadar yenileyeceğiz. Bazı yerlerini kiraya verdik. Kira geliri de gelmeye başladı. Avrupa'daki müşterilerimize daha yakın olabilmek için bu yatırımı yaptık. Teknoloji o ülkelerde gelişiyor. Bu gelişimin içinde ve yakınında olup başlangıç noktasında dahil olmkak istedik. Sonra geç kalıyoruz. Otomotivde ihtiyaçlar hep oradan çıkıyor. Pazarın içinde aktif olup projelerin en başından içinde olmak istiyoruz. Startuplar var ilgilendiğimiz. Onları burada aktif hale getirip sinerji yapmak istiyoruz. Ar-Ge merkezi gibi de olacak. Alman üniversiteleri ile de işbirliği yapıyoruz. Stratejik işbirliği de yapmak istiyoruz.
Asaş'ın ihracatı ne kadar? Hangi ülkelere ihracat yapıyorsunuz?
Ciromuzun yüzde 55'i ihracattan geliyor. İhracat gelirimiz 540 milyon dolar. Aslında çok daha fazlası. İç pilasaya verdiğimiz ürünler de dolaylı ihracata gidiyor. Sanayiye verdiğimiz ürünler dolaylı olarak ihracat oluyor. Onları da hesaplar isek yüzde 80'in üzerinde ihracata gidiyor ürünlerimiz. 1 milyar doların üzerinde ithalatı da önlüyoruz. Yaptığımız yatırımlarla önemli bir açığı kapatıyoruz. Kompozit paneli Türkiye'de ilk biz ürettik. O dönem 40 dolara satılıyordu, bizim üretimden sonra 20 dolara geriledi. 6 milyon metrekare satıyorduk biz. 120 milyon dolar döviz Türkiye'de kaldı. Sadece 1 üründe. 15 yıl önce yaptık bu işi. 1 milyar doların üzerinde döviz ülkede kalmış oldu. Batı Avrupa bizim ağırlıklı ihracat yaptığımız ülkeler. Ama son yıllarda ABD pazarında ciddi artışlar var. ABD'den ciddi talep var. ABD'ye alüminyum alanındaki ihracat 6 kat arttı.
ABD'ye biraz ihracat arttı mı hemen damping davaları açılıyor. Damping davası açmadılar mı?
Dava açılmadı ama ABD tarafında bir konu başlığı ihracatın artıyor olması. Dava açılmadı ama gündemlerinde. Bizim bir çekincemiz yok. İleriki dönemlerde ABD'de de bir yatırım yapıp üretim yapmak isteriz. Fırsatları kolluyoruz. Global bir şirket olabilmek için Almanya ve ABD'de olmak gibi bir hedefimiz var. Almanya'da varız. ABD de planlarımız içinde.
Asaş Türkiye'nin en büyük sanayi kuruluşlarından biri. İSO 500'de 54'üncü sırada ama Borsa İstanbul'da kote değil. Asaş'ın halka arzı hiç gündeminize geldi mi? Bu konuda yaklaşımınız nedir?
Şu ana kadar hiç gündemimizde olmadı. İhtiyaç için halka arz var, bir de prestij için. Biz ihtiyaç hissetmedik. Çok fazla yatırım yaptığımız için şirket değerlendirmesi gerçekçi olmaz diye düşündük hep. Bugünkü ebitta ile şirketi değerlendirmek ne kadar mantıklı olur. Yatırımlarımızı tamamladıktan sonra belki gündemimize alırız.
Aile şirketlerinde kurumsallaşma önemli. Bu konuda neler yapıyorsunuz?
Asaş'ın kurucuları olarak biz henüz ilk nesiliz. Çocuklar büyüyor. Üniversitede okuyorlar. Makine ve işletme okuyorlar. Biz şirketi kurarken 3 kişiydik. Bugün çocuklara gelin 3 bin kişiyi yönetin demek doğru değil. Öyle bir dünya yok. Bizim zamanımızdaki çalışma ve başarı anlayışı ile bugün aynı değil. Bu nedenle de profesyonel yönetim önemli. Tabi ki çocuklar önemli. Henüz bu yönde bir anayasamız yok. Örneklere bakıyoruz. İyi bir örneğe de rastlamak mümkün değil. İçerideki kültür önemlidir ama en önemlisi içerideki organizasyonun yapısı önemlidir. Profesyonel bir yapı kuruyoruz.
Sosyal sorumluluk projelerinden bahseder misiniz? Şirket olarak neler yapıyorsunuz?
Altıntop projemiz var. Devam ediyor. Çocuğu olmayan personelimize destek veriyoruz. Tüp bebek masraflarını karşılıyoruz. Şimdiye kadar 72 aileye destek verdik. 25'inin çocuğu oldu. Bazılarının adı Safa, Çocuk olgusu var. Yaptığımız işleri çocuk ve gençlere dönük yapıyoruz. Basket okulumuz var bu çerçevede. Üniversitede okuyan çalışanlarımızın başarılı çocuklarını burs veriyoruz.
Sabahtan akşama hep çalışıyor musunuz? İş dışında neler yapıyorsunuz?
Ben fotoğraf konusuna çok ilgiliyim. Sanat önemli bir yer tutuyor hayatımda. Fotoğraf çekmeyi severim. Son yıllarda vakit bulamıyorum ama fırsat buldukça fotoğraf çekmek istiyorum. Felsefesini beğeniyorum. Bir çok sanat biriktirme üzerine. Resim ve müzik biriktirme, fotoğraf eksiltme sanatı. Kadrajdan neyi çıkartacağını karar vermek. Epey kurs aldım. Bir şeyi bakarken görmek, o açıdan bakmayı önemsiyorum.
"Hedefimiz ilk 25'e girmek
İSO 500'e 2001 yılında 465'inci sıradan girdik. 21 yıldır listedeyiz. Son 10 yılda 111 basamak yükselmişiz. 54'üncü sıradayız. Türkiye ne yapıyor biz ne yapıyoruz diye hep bakarım. 29 yılda GSMH ortalama yüzde 7 büyümüş. Asaş yüzde 22 büyümüş. Türkiye'in büyümesi kaynaklı potansiyelimiz vardı onu değerlendirdik. Potansiyeli olan bir ülkeyiz. İlk 25'i girmek için 3 milyar dolar ciro gerekiyor. Biz bugünkü kapasiteyi 2 kata çıkarsak bile 3 milyar doları önümüzdeki yıllarda ulaşırız. Bugün yaptığımız yatırımları 5 yıl önce yapmamız gerekiyordu. Pandemi, global konjonktür gibi etkenler ile bugüne kaldı. Yıksa iso 500'de ilk 25'e daha yakın bir seviyede olurduk. Bugün 54'üncü büyük sanayi kuruluşuz.
Almanya'da 1.2 milyar euroluk dev konut projesi
Almanya'da Neuwied şehrinde Thyssen Krupp Rasselstein'a ait 880 bin metrekarelik bir arsayı ve içindeki tesisi almıştık. Burası 450 yıllık geçmişe sahip bir yârdi. Demiryolu için ray üreten bir tesis vardı içinde. Şimdi bu alanın 400 bin metrekaresi belediye tarafından endüstriyel alan konumundan çıkarılarak konut imarına açıldı. Bu bölgenin konut ihtiyacı için alınmış karar. Belediye bize bu alanda konut projesi yapıp yapamayacağımızı sordu. Biz de kabul ettik. 300 bin metrekarelik bir inşaat alanı olacak şekilde projelendiriyoruz. Bu bölgede metrakere satış fiyatları 4 bin Euro. Projenin 1.2 milyar Euro yatırım değeri olacak. İmar planlarını hazırlıoruz. Yakın bir zamanda politikacılara ve halka sunum yapacağız. 1 yıl içinde ise temeli atacağız. Bizim için önemli bir yatırım. Ticari itibar için de önemli. Türkiye'de kendi fabrikalarımızın yapımı dışında inşaat işiyle uğraşmadık. Türkiye'de gayrimenkul sektörüne girme planımız yok. Almanya'daki projeye odaklandık. Türkiye'de tarım alanında hazırlığımız var. Henüz detayları kamuoyu ile paylaşılacak noktada değiliz. Ama tarımda olmak istiyoruz. Enerji yatırımlarımız olacak. Yenilenebilir enerjide en azından kendi kullandığımız miktar kadar yatırım yapacağız. 200 milyon kilowat saat enerji kullanıyoruz. Ciddi bir miktar. 120 MW'lik bir güneş enerjisi lisansımız var.
"Fabrika alanında müze galeri kuruyoruz"
Asaş sanat diye bir oluşumumuz var. Sanatta iddialıyız aslında. Çıkışımız, mottomuz sanayi ve sanatın buluşması idi. Sanayi sanat işbirliği yaptık. Hatalı ürünleri sanatsal ürünlere dönüştürdük. Sanat konusundaki hocalarımızın desteği ile bu yola girdik. 2015'ten bu yana 5 üniversitede okuyan çocuklara dönük workshoplar yapıyoruz. Almanya'da da sanatçılar ile işbirliği yaptık. Sergiler düzenliyoruz. Sanatla ilgili 3-4 projemiz devam ediyor. 5-6 heykeltraş çalışıyor ekibimizde. Koleksiyonumuz gelişiyor. Fabrikada 4 bin metrekare sanat atölyesi kurduk. Müze galeri şeklinde yaptık. Yakın zamanda açılışını yapacağız. Sanat ekonomisi dünyada gelişiyor. Sanatsal ürünleri satıyoruz. Kanada, Dubai, Almanya'ya sanatsal ürün sattık.
Otomotivden yoğun talep var
Alüminyum ürünlere otomotiv sektörünün yoğun talebi var. Araçları hafifletmek için talep ediliyor. Verimlilik ve katma değerli ürünlere odaklanıyoruz. Otomotiv sektörüne dönük özel çalışmalar yapıyoruz. Sektörle birlikte çalışıyoruz bu konuda. Mukavemeti daha güçlü ama kalınlığı azalan ürünler geliştiriyoruz. Araçları daha dayanıklı ve hafif hale getiriyoruz. İnovatif ürünler üzerinde çalışıyoruz. Alüminyum sektöründe Ar-Ge'yi ilk biz kurduk. 2015'te kurduk. 80 kişi var merkezde. Avrupa birliği projeleri yapıyoruz. Çok uluslu projeler var bu merkezimizin yürüttüğü. Demiryolu sektörü, enerji verimliliğine dönük projeler.
Aile'nin kurduğu şirketler
-Yavuzlar Kollektif Şirketi Manifaturacılık (1864…1985) yaklaşık 121 yıl
-Kara Lastik Fabrikası (1948…1964) 18 yıl
-Yavuzlar Demir-Çimento ? (1966…1968) 2 yıl
-Santaş, Santral Galvaniz Sac Sanayi A.Ş. (1967…1996) 29 yıl
-Yavuzlar Nakliyat Şirketi 1977
-Bosaş, Boru ve Profil Sanayi A.Ş. (1978…1996) 18 yıl
-Asaş Alüminyum Sanayi ve Ticaret A.Ş. (1990…) Henüz 33+… yıl.
