Global ölçekte 7 bin 435 yatırım işleminin gerçekleştiği 2023 yılının 3. çeyreğinde toplam yatırım miktarı 77,05 milyar dolara geriledi. En fazla yatırım çeken 10 girişimden 4'ü Çin, 3'ü ise ABD merkezli şirketler oldu. Yatırımcıların yapay zekâ alanında faaliyet gösteren girişimlere ilgisi artarken enerji ve temiz teknoloji de cazibesini koruyan diğer alanlar oldu.
KPMG'nin girişim sermayesi piyasasının karşılaştığı temel eğilimleri, fırsatları ve zorlukları ortaya koyan Venture Pulse raporu yayımlandı. 2023 yılı 1 Temmuz – 30 Eylül arasını kapsayan 3. çeyrek raporuna göre küresel çapta girişim yatırımları (VC) üst üste yedi çeyrek dönem boyunca düşüşünü sürdürdü. 7 bin 435 yatırım işleminin gerçekleştiği 3. çeyrekte toplam yatırım miktarı ise 77,05 milyar dolar oldu. Bölgesel bazda da hem Amerika hem de Asya'daki toplam yatırımlarda düşüş yaşanırken Avrupa'da ise hafif bir artış oldu.
Amerika kıtası, küresel olarak girişim sermayesi yatırımlarından en büyük payı alırken yapay zekâ girişimi olan Anthropic'in aldığı 4 milyar dolarlık ve batarya geri dönüşüm girişimi olan Redwood Materials'ın aldığı 997 milyon dolarlık yatırımlar da dâhil olmak üzere ABD bölgeye yapılan yatırımların büyük çoğunluğunu çekti. Öte yandan, Çin merkezli elektrikli araç girişimleri olan RoX Motor ve Neta Auto'nun sırasıyla aldığı 1 milyar dolar ve 969 milyon dolarlık ve yatırımlar elektrikli araç dikeyini bu çeyrekte öne çıkardı. Avrupa'da ise bu çeyrekte temiz teknoloji işlemleri öne çıktı. Batarya geri dönüşüm girişimi olan Fransa merkezli Verkor 2,27 milyar dolarlık, üretim tekniği ile karbon emisyonunu yüzde 95 azaltan İsveç merkezli H2 Green Steel ise 1,63 milyar dolarlık yatırım turlarıyla bu çeyrekte Avrupa'da gerçekleşen en büyük iki işlem olarak göze çarptı.
Raporu değerlendiren KPMG Türkiye M&A Danışmanlık Hizmetleri, Şirket Ortağı Özge İlhan, "Girişim sermayesi piyasası 2023 yılının 3. çeyreğinde de küresel ölçekteki makroekonomik ve jeopolitik belirsizliklerin baskısını hissetmeye devam etti. Global ölçekteki yüksek faiz ortamı ve belirsizlikler değerlemeleri baskılarken, çıkış işlemlerinin uzun süredir devam eden eksikliğinin de etkisiyle küresel girişim sermayesi yatırımları bu çeyrekte geçen son on altı çeyreğin en düşük seviyesine gerilemesinin temel nedenleri oldu. Diğer yandan risk sermayesi yatırımcıları, potansiyel yatırımlarla ilgili daha fazla temkinli davransa da yapay zekâ odaklı girişimlere ilgilerini sürdürdüler. Temiz teknoloji ve enerji ile elektrikli araçlar alanlarında faaliyet gösteren girişimler de küresel çapta yatırımcıların önemli ölçüde ilgisini çekmeye devam eden diğer dikeyler olarak öne çıktı. Önümüzdeki çeyrekte de girişim sermayesi yatırımlarının küresel olarak nispeten yatay bir seyir izlemesini bekliyoruz. Ancak yapay zekâ muhtemelen dünyanın tüm bölgelerinde çok cazip bir yatırım alanı olmaya devam edecek gibi görünüyor. Yapay zekâda sektöründeki büyüme göz önüne alındığında, bu alandaki yeni regülasyonlar da önümüzdeki çeyreklerde izlenmesi gereken bir konu olacaktır." Dedi.
Anlaşmaların tamamlanması daha uzun sürdü
Değerlemeler, potansiyel getirilerdeki belirsizlik, çıkış sürelerinin uzaması, yüksek faiz oranları ile ilgili endişelere neden olan belirsiz jeopolitik ve makroekonomik ortamdan ötürü dünyanın çoğu bölgesinde girişim sermayesi işlemlerinin tamamlanma süresi önemli ölçüde yavaşladı. Birçok girişim sermayesi yatırımcısı anlaşma fırsatlarını değerlendirmek, durum tespiti yapmak ve kârlılığa giden yolları iyi belirlemiş şirketleri tespit etmek için daha fazla zaman ayırdı. Girişim sermayesi yatırımcıları ayrıca kendi portföy şirketlerinin operasyonlarını ve mali durumlarını iyileştirmelerine yardımcı olmak için üçüncü çeyrekte bu şirketlerle daha fazla zaman harcadı.
Yapay zekâya ilgi yatırımcılar arasında artıyor
Küresel çapta girişim sermayesi yatırımcıları, son yıllara kıyasla daha fazla durum tespiti yaparak, geç aşama anlaşmalardan geri çekilerek ve öncelikle çok güçlü iş stratejilerine ve kârlılık potansiyeline sahip şirketlere odaklanarak yatırımlarında çok temkinli bir tutum sergiliyor. Ancak yapay zekâ bu temkinli duruşlarında bir istisna oluşturuyor. Bu nedenle yapay zekâ, girişim sermayesi yatırımcıları arasında büyük ilgi görmeye devam ediyor. Ancak yatırımcılar farklı yaklaşımlar benimsiyor. Bazıları sektöre erkenden girmek için yapay zekâ ekosistemi ve endüstrilerindeki erken aşama şirketlere bir dizi küçük yatırım yapmayı seçerken bazıları ise yatırım yapacakları belirli şirketlere odaklanmadan önce dış pazar fırsatını değerlendirmek için altı ila dokuz ay bekliyor. Bu yılın 3. çeyreğinde ABD merkezli Anthropic (4 milyar dolar), Databricks (500 milyon dolar), Neuralink (280 milyon dolar), Japonya merkezli Telexistence (170 milyon dolar) ve Almanya merkezli Aleph Alpha (225 milyon dolar) dâhil olmak üzere birçok yapay zekâ girişimi önemli yatırımlar aldı.
Enerji ve temiz teknoloji yatırımcılar için cazibesini koruyor
Enerji ve temiz teknoloji de 3. çeyrekte küresel çapta girişim sermayesi yatırımcıları için önemli bir cazibe merkezi olmaya devam etti. Çinli elektrikli araç üreticileri Neta Auto, Rox Motor ve Farizon'a yapılan büyük yatırımlara ek olarak, Fransız merkezli batarya üreticisi Verkor'a yapılan 2,27 milyar dolarlık yatırım ile ABD merkezli batarya geri dönüşüm girişimleri Redwood Materials ve Ascend Elements'e yapılan 997 milyon dolarlık ve 460 milyon dolarlık yatırımlar batarya teknolojisine önemli bir yatırımcı ilgisi olduğunu gösteriyor. Ayrıca, temiz teknoloji yatırımları arasında Hindistan'daki Juniper Green Energy'nin aldığı 350 milyon dolarlık yatırım ve İngiltere merkezli Ovo Energy'nin aldığı 256 milyon dolarlık yatırım da öne çıkıyor.
2023 yılının dördüncü çeyreğinde takip edilecek trendler
Rapora göre küresel pazardaki belirsizliklerin devam etmesi nedeniyle bu yılın 4. çeyreğinde küresel çapta girişim sermayesi yatırımlarının nispeten yatay seyretmesi bekleniyor. Ayrıca yapay zekâ, enerji ve temiz teknolojilerin çoğu ülkede girişim sermayesi yatırımcıları için cazibesini koruması da öngörülüyor.
2023 yılı 3. çeyrekte gerçekleşen en büyük küresel finansman işlemleri
| Hedef Şirket | Yatırım Tutarı | Köken | Sektör | |
| 1 | Anthropic | 4 milyar dolar | ABD | Yapay Zekâ & Makine Öğrenimi |
| 2 | Verkor | 2,3 milyar dolar | Fransa | Temiz Enerji |
| 3 | GTA Semiconductor | 1,87 milyar dolar | Çin | Yarı iletkenler |
| 4 | H2 Green Steel | 1,6 milyar dolar | İsveç | Temiz Enerji |
| 5 | Rox Motor | 1 milyar dolar | Çin | Otomotiv |
| 6 | Redwood Materials | 997,2 milyon dolar | ABD | Temiz Enerji |
| 7 | Neta Auto | 969,4 milyon dolar | Çin | Otomotiv |
| 8 | Conigital | 631,6 milyon dolar | Birleşik Krallık | Otomotiv |
| 9 | Farizon | 600 milyon dolar | Çin | Otomotiv |
| 10 | Databricks | 500 milyon dolar | ABD | Veri tabanı yazılımı |
| 11 | Uway | 500 milyon dolar | Endonezya | E-ticaret |
