Yalan haberi ortaya çıkaran uygulama geliştirdiler

PARA RÖPORTAJ/ İstanbul Bilgi Üniversitesi öğrencileri tarafından hayata geçirilen Fake haber aplikasyonu (Misinformation Detection With AI) projesi ile bir haberin tek bir paragrafından yalan olup olmadığı anlaşılabiliyor. Türkçe yalan haberle mücadele etmeyi amaçlayan iOS uygulaması, yanlış bilginin yayılmasını önlemeyi amaçlıyor. İstanbul Bilgi Üniversitesi Bilgisayar Mühendisliği Bölümü öğrencileri İlkay Yağız Gür, Yakup Haydar Baba, Melih Önal, Hasan Atabey Ayhan ve Deniz Bedran Yıldırım tarafından geliştirilen projenin danışmanlığını ise İstanbul Bilgi Üniversitesi Bilgisayar Mühendisliği Öğr. Üyesi Doç. Dr. Tuğba Dalyan yapıyor. Günümüzde neyin gerçek neyin yalan olduğunun ayırt edilmesinin gittikçe zorlaştığına değinen Dalyan, "Uygulamamız tam da bunu yapmak için tasarlanmıştır. Uygulamamızın ana sayfa görünümünde, kullanıcılar kendilerine sunulan çeşitli haberlere göz atabilirler. Her makaleye, sahte veya gerçek olma olasılığını gösteren bir doğruluk puanı eşlik eder. Bu puan, Türkçe haber makalelerinden oluşan dengeli bir veri kümesi üzerinde kapsamlı bir şekilde eğittiğimiz BERTurk adlı güçlü bir makine öğrenimi modeli tarafından oluşturulmuştur. Model, doğru tahminler yapmak için çok sayıda dilsel ve bağlamsal özelliği dikkate alır. Ancak uygulamamız sadece haberleri ve bunların doğruluğunu göstermekle kalmıyor. Arama görünümünde, kullanıcılar sorgu yapma ve anında sonuç alma olanağına sahiptir. İster sosyal medyada şüpheli bir haber makalesine rastlayın, ister belirli bir iddiayı doğrulamak isteyin, uygulamamız size gerçeği sağlayabilir. Sadece haberin metnini girin, BERTurk modelimiz içeriği analiz edecek ve size haberin doğruluğu hakkında bir sonuç verecektir. Piyasada buna benzer birçok uygulama var fakat projemizin ana odağı olan Türkçe dilinde böyle bir uygulama geliştirilip paylaşılmamış. Projemizin piyasadaki diğer projelerden belirgin olarak farkı da Türkçe dilinde yapılmış olması. Biz bu projemizi hayata geçirmeyi istiyoruz bu yüzden de hala üzerinde çalışmaktayız" diyor.

Ekip sorularımızı yanıtladı...

- Bu proje fikri nereden gelişti?

Özellikle Covid-19 pandemisiyle beraber sosyal medyada yalan haberlerin yayılımının kontrolsüz bir şekilde arttığını ve halkın özellikle sosyal mecralar üzerinden yanlış bilgilendirildiğine sıkça şahit olduk. Bu sorunun çözümü için insan gücünün yeterli olamayacağını ve bu işin otomatize edilmesi gerektiğini düşündük. Yapay zekâ ve dil modelleri kullanarak bu yalan haberleri tespit edebilecek bir model geliştirmeye karar verdik.

- Projeyi nasıl geliştirdiniz?

Öncelikle başlangıçta literatür taraması ile Türkçede ve yabancı dillerde yapılmış projeleri, bu projelerde kullanılan teknikleri, bu projelerin eksiklerini ve geliştirilebilecek yönlerini araştırıp bir yol haritası çıkarttık. Ardından projemiz için gerekli olan veri setimizi elde etmek için çalışmalara başladık. Daha önce aynı proje üzerinde çalışmış ve bu konuda makale yazmış kişilere ulaşıp veri seti için destek aldık. Ardından elde ettiğimiz veri setini işlemeye ve modeller üzerinde test etmeye başladık. Testlerimiz sonucunda en başarılı olduğunu gördüğümüz modeli kullanıcılara ulaştırabileceğimiz (henüz yayınlamadığımız) bir mobil uygulama geliştirdik.

-Ne kadar vakit harcadınız?

Projemiz 2022 yılının ekim ayında başlayıp 2023'ün mart ayında tamamlandı.

- Projenin amacı nedir?

Projemizin amacı özellikle sosyal mecralarda doğru habere göre daha hızlı yayılan yalan haberleri otomatize bir şekilde test edebilmek. Böylece kullanıcılar sosyal medyada gördükleri bir haberin doğruluğunu uygulamamız içinden test edebilecek.

- Proje tamamlandı mı yoksa hala gelişim aşamasında mı?

Her ne kadar projemizde eğittiğimiz son model %99,83 başarı oranı göstermiş olsa da elimizdeki veri sayısı ve veri kümesi düzenlenerek daha iyi sonuçlar elde etmek üzere deneyler yapılabilir.

- Proje fake haberi nasıl yakalıyor, hangi yöntemle? Gerçek olup olmadığına nasıl karar veriyor sistem?

Projemizde doğal dil işleme ve yapay zekâ modelleri kullandık. Bu modeller daha önceden etiketlenmiş verileri alıp bu verilerin içerisinde aynı etiketli olanlar arasındaki korelasyonu tespit edip bunları öğreniyor. Daha sonrasında bu öğrendiklerini modele verilen sonraki verileri etiketlemekte kullanıyor.

- Hedefiniz nedir? Hangi sektörlerde kullanılmasını hedefliyorsunuz?

Projemiz özellikle yalan haberlerin en sık ve hızlı yayıldığı sosyal mecralarda otomatize bir şekilde haberleri etiketleyip kullanıcıyı uyarmak üzerine bir sistem olarak kullanılabileceğini düşünüyoruz.

- Yurtdışında da kullanılabilir mi?

Hayır kullanılamaz. Kullandığımız doğal dil işleme modelleri ve veri kümemiz Türkçe olduğundan dil modelimiz Türkçe yalan haberlerdeki bağlantıları öğreniyor. Bu sebeple farklı bir dil üzerinde testler yapıldığında yanlış etiketleme olasılığı yükseliyor.

- Aynı sistemi fotoğraf veya video için de geliştirmeyi düşünüyor musunuz?

Fotoğraf ve video etiketleme ile yazı etiketleme çok farklı işler olsa da uygulamamız fotoğraf ve videolardaki yazıları toplayıp bunların doğruluğunu kontrol edecek şekilde geliştirilebilir.

-Yatırım almak istiyor musunuz?

Projemize bahsettiğimiz geliştirmeleri yapabilmek adına yatırım almayı isteriz.

KİM KİMDİR?

İlkay Yağız Gür: iOS Developer. İstanbul Bilgi Üniversitesi Bilgisayar Mühendisliği mezunu. Çalışma alanları: iOS geliştirme, Yapay Zekâ.

Yakup Haydar Baba: İstanbul Bilgi Üniversitesinden mezun. Çalışma alanları: oyun geliştirme, yapay zekâ.

Melih Önol: İstanbul Bilgi Üniversitesi Bilgisayar Mühendisliği mezunu. Çalışma alanı: Web geliştirme

Hasan Atabey Ayhan: İstanbul Bilgi Üniversitesi Bilgisayar Mühendisliği mezunu. Çalışma alanı: Data science, Yapay zekâ.

Deniz Bedran Yıldırım: İstanbul Bilgi Üniversitesi Bilgisayar Mühendisliği mezunu. Çalışma alanı: Entegrasyon Mühendisi.