PARA ANKARA/ HÜLYA GENÇ SERTKAYA Genç ve yeni işletmeleri desteklemede önemli bir yeri olan kuluçka merkezleri artık teknoparklar dışında da kurulabiliyor. Mevcut kampüslerin dışında, şehir merkezlerinde daha erişilebilir noktalara kurulabilecek bölge dışı kuluçka merkezleri, "en zor ve en kırılgan dönemini yaşayan" erken aşama girişimcileri bekliyor. Teknoparklarda bulunan mevcut kuluçka merkezlerinin yüzde 100 doluluk nedeniyle girişimci taleplerini karşılamada güçlük çekmesinin, yeni kuluçka merkezlerine ilgiyi artıracağı ifade ediliyor. Hatırlanacağı üzere kuluçka merkezlerinin teknopark dışında açılmasına yönelik yönetmelik değişikliği 10 Şubat 2022'de Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe girmişti. Yasal altyapının tamamlanmasının ardından bölge dışı kuluçka merkezlerinin sayısı şimdiden dört oldu bile. Bölge dışı kuluçka merkezi yatırımını gündemlerine alan teknoparklar bulunurken, yeni kuluçka merkezlerinin kurulması da yakın. Örneğin, oyun, dijital sanat, simülasyon, artırılmış gerçeklik, VR ve mobil uygulama tematik alanlarına sahip ilk uydu kuluçka merkezi Cube Beyoğlu'nu 2023 Nisan'da faaliyete alan Teknopark İstanbul, finansal teknolojiler alanında girişim ve projelerin hayata geçmesinde önemli rol oynayacak ikinci uydu kuluçka merkezi Cube Ümraniye'yi açmaya hazırlanıyor. Teknopark İstanbul Genel Müdürü Bilal Topçu, Teknopark İstanbul olarak merkez kampüslerinde yer alan kuluçka merkezinin oluşturduğu ekosisteme katkı sağlayacak ve tamamlayacak şekilde uydu kuluçka merkezi sayısını bu yıl içinde dörde çıkarmayı hedeflediklerinin altını çiziyor. Uydu kuluçka merkezlerinin farklı tematik alanlara odaklanarak, girişimcilerin ihtiyaçlarına yönelik destek sunacağını dile getiren Topçu, bir uydu kuluçka merkezinin eğitim teknolojileri alanında odaklanırken, diğerinin sağlık veya enerji alanına odaklanabileceğini vurguluyor. Bu tematik alanların, sektörlerin ihtiyaçları, bölgedeki potansiyel ve öncelikler doğrultusunda belirlendiğini belirten Topçu, 2023 yılında tamamlamayı planladıkları dört uydu kuluçka merkezinin, Teknopark İstanbul'un genişleyen ve çeşitlenen kuluçka ekosistemine değer katacak ve farklı sektörlerdeki girişimcilere özel destek imkânı sunacağını kaydediyor.
AYNI DESTEKLERDEN YARARLANIYOR
Ar-Ge, teknolojik yenilik, yazılım ve tasarım faaliyetlerinde bulunan gerçek ya da tüzel kişiliğe sahip, 0-3 yaş arası, 10'dan az personeli olan erken aşama girişimcileri bölge dışı kuluçka merkezlerinde yer alabiliyor. Bölge dışı kuluçka merkezleri, bölge içindeki kuluçka merkezlerindeki girişimcilere sağlanan tüm desteklerden ve hizmetlerden yararlanabiliyor. Kuluçka merkezlerindeki girişimciler, ofis hizmetleri, ekipman desteği, yönetim desteği, mali kaynaklara erişim, kritik iş ve destek hizmetleri alabiliyor. 4691 sayılı Kanun kapsamında yüzde 100 gelir ve kurumlar vergisi istisnası, personel ücretleri vergi muafiyeti, SGK primi işveren hissesinde yüzde 50 indirim, gümrük vergisi ve harç istisnası gibi vergisel avantajlardan faydalanabiliyor.
TÜRKİYE'NİN İLK BÖLGE DIŞI KULUÇKA MERKEZİ
Ankara Teknoloji Köprüsü Kuluçka Merkezi; 4691 Sayılı Teknoloji Geliştirme Bölgeleri Kanunu çerçevesinde Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı tarafından ilan edilmiş olan Türkiye'nin ilk "bölge dışı kuluçka merkezi". Ankara Büyükşehir Belediyesi, Bilkent Üniversitesi ve Bilkent CYBERPARK iş birliği ile hayata geçirilen Ankara Teknoloji Köprüsü'nde; yenilikçi, teknoloji tabanlı fikri ve ürünü olan girişimci firmaların gelişimi ve desteklenmesi sağlanıyor. Kuluçka merkezi, lokasyon olarak Ankara'nın göbeğinde, Dikmen Vadisi'nde yaklaşık 5 bin metrekarelik bir alana sahip. Ankara Teknoloji Köprüsü'nde; akıllı şehir teknolojileri, dijital kültür endüstrileri, siber güvenlik, yapay zekâ, blockchain, metaverse, oyun, finansal teknolojiler" gibi güncel ve hızlı ekonomik değere dönüşecek iş fikirlerine öncelik veriliyor. Bilkent CYBERPARK Genel Müdürü Faruk İnaltekin'in verdiği bilgiye göre Kuluçka Merkezi'nde ilgili mevzuat gereği 0-3 yaş aralığında ve 10'dan az personele sahip firmalar ve henüz sadece fikir aşamasında olan girişimci adayları yer alıyor. Bilkent CYBERPARK web sitesi üzerinden başvuru yapan kuluçka firmaların/girişimcilerin projeleri değerlendirilerek Ankara Teknoloji Köprüsü Kuluçka Merkezi'nde yer alması uygun ise ve taleplerine uygun alan olması durumunda faaliyetlerine başlayabiliyor.
71 KULUÇKA FİRMASI FAALİYET GÖSTERİYOR
Bilkent CYBERPARK'ın, Bilkent Üniversitesi Teknoloji Transfer Ofisi ve ekosistem paydaşları ile çeşitli iş birlikleri yürüttüğünü vurgulayan İnaltekin, bu iş birlikleri çerçevesinde, bünyesinde yer alan girişimcilere açık çağrılar, Ar-Ge fonları hakkında bilgilendirme günü, webinar vb. etkinlikler düzenleyen; fikri sınai mülkiyet haklarının korunması kapsamında başta Teknoloji Transfer Ofisleri (TTO) olmak üzere çeşitli patent ofisleri ile iş birlikleri yürüten bir teknopark olduğunu vurguladı. Bünyesinde yer alan firmaları Ar-Ge faaliyetlerine teşvik etmek ve geliştirdikleri teknolojileri koruma altına almasını destekleme adına çeşitli mikro finansman desteği sağladıklarını söyleyen İnaltekin, "4691 sayılı Teknoloji Geliştirme Bölgeleri Kanunu ile kurulan, faaliyette bulunan firmalara sağlanan çeşitli teşvik, muafiyet ve istisnalar tanınan Kuluçka Merkezi'mizde yer alan girişimcilerimiz, kurumlar vergisi teşviki, gelir vergisi teşvikleri, katma değer vergisi teşvikleri, ithalat teşviki ve istidam desteği gibi teşviklerden Ar-Ge yaptıkları sürece yararlanabiliyor" dedi.
Bilkent CYBERPARK'ta mevcut kuluçka merkezi ve yeni açılan bölge dışı kuluçka merkezleri olan Ankara Teknoloji Köprüsü ile birlikte toplam 71 kuluçka firması bulunduğunu belirten İnaltekin, şunları söyledi:
"Bu firmalarda toplam 229 personel faaliyetlerine devam ediyor. Bilkent CYBERPARK bünyesinde yürütülmekte olan BİGG ve CyberCulture gibi programları ile şimdiye kadar 200'e yakın şirket kuruluşu gerçekleşti. Bunların bir kısmı halen Kuluçka Merkezimizde yer alırken büyük bir kısmı büyüyerek kuluçka merkezinden ayrıldı ve faaliyetlerine devam etmekte."
GIDA EKOSİSTEM GİRİŞİMCİSİNE KULUÇKA MERKEZİ
Bölge alanı dışında açılan ilk kuluçka merkezlerinden bir diğeri de TÜBİTAK Marmara Araştırma Merkezi'nin (MAM) "Gıda İnovasyon Merkezi" adıyla geçen yıl kurduğu Marmara Teknopark TÜGİP Kuluçka Merkezi. TÜBİTAK MAM'dan edinilen bilgiye göre Gıda İnovasyon Merkezi, dokuz ayrı pilot ölçekli işleme hattı, pilot üretimlerin ve araştırma laboratuvarları ile ileri gıda güvenliği analizlerinin yapılabildiği bir merkez. Gıda alanında potansiyel girişimcilere sağlayabileceği katkıları göz önüne alarak girişimcilerin altyapı ihtiyaçlarını karşılayabilen bir yapı üzerine gıda temalı bir kuluçka merkezi kurularak, gıda projeleri için odak merkezi oluşturulmak istendi. Gıda İnovasyon Merkezi, TÜBİTAK Yerleşkesi sınırları içerisinde yer almasından dolayı bölge dışı kuluçka merkezi olarak kurgulandı.
Şunu da aktaralım; faaliyetlerine 2015'te başlayan Marmara Teknokent Kuluçka Merkezi, bu yıl itibarıyla IDEA incubation markası altında yeni bir yüzle faaliyetlerine devam ediyor. 2015'te beş firmayla faaliyetine başlayan merkezde mevcut şirket sayısı 39 olup, söz konusu şirketlerde toplamda 75 kişi istihdam ediliyor.
PATENT BAŞVURU DESTEĞİ SUNUYOR
2022 yılı Ekim ayı itibarıyla açılan TÜGİP Gıda Temalı Kuluçka Merkezi içerisinde ofis, konferans salonları, kafeterya ve ortak alanları barından 2 bin 840 metrekarelik bir alana sahip. Gıda temalı projelere ev sahipliği yapan merkez, 25 şirket kapasiteli olup bünyesinde henüz üç firma bulunuyor.
TÜGİP Gıda Temalı Kuluçka Merkezi, tematik alanda olduğundan sadece gıda alanında Ar-Ge projesi yürüten ve üç yaşını geçmemiş olan start-up'lar yer alabiliyor. Adaylar, Marmara Teknokent veya IDEA incubation web sitelerinde yer alan başvuru formunu doldurarak başvuruda bulunabiliyor. Hakemler tarafından onaylanan projeler kuluçka merkezinde yer alabiliyor. Kuluçka merkezinde ulusal ve uluslararası Ar-Ge fonları noktasında uzman danışmanlar yer alıyor, firmalara bu konuda gerekli tüm bilgi ve yönlendirmeleri sağlıyor. Fikri sınai mülkiyet hakları kapsamında da bünyesinde patent vekili bulunuyor ve kuluçka firmaları ücretsiz bir şekilde danışmanlık hizmeti alabiliyor. Ayrıca kuluçka firmalarına patent başvuru desteği sunuyor.
25 FİRMAYA EV SAHİPLİĞİ YAPACAK
Ostim Teknopark, bölge dışı kuluçka merkezi kuran teknoloji geliştirme bölgelerinden biri. Ostim Teknopark'ın OFİM Bölge Dışı Kuluçka Merkezi 22 Kasım 2022'de ilan edilirken, altyapı ve üstyapı çalışmaları ise 15 Mayıs 2023 itibarıyla tamamlanarak faaliyete geçti. OSTİM Teknopark Genel Müdürü Dr. Derya Çağlar, OFİM Bölge Dışı Kuluçka Merkezi'nde aynı ofiste beraber çalışacak birden fazla firmanın da bulunacağını öngördüklerini ifade ederek, yaklaşık 25 kuluçka firması ile yüzde 100 doluluğa kısa zamanda ulaşılacağını düşündüklerini kaydetti. Çağlar, ayrıca merkezde farklı faaliyet alanlarında Ar-Ge, yazılım ve tasarım geliştiren firmaların 100'e yakın personel istihdam edebileceğini kaydetti.
Ostim Teknopark'ın halihazırda bulunan Turuncu Kuluçka Merkezi ve Inno:14 Hızlandırma Merkezi'nde yer alan kuluçka firmalarına ticarileşme, ölçeklenme ve network konularında yetkinliklerini ve kanallarını genişletmeyi ve artırmayı hedef alarak çalışmalarına devam ettiğini dile getiren Çağlar, bu merkezlerde yüzde 100 doluluğun sağlandığını vurguladı.
Çağlar'ın verdiği bilgiye göre; OFİM Bölge Dışı Kuluçka Merkezi bin 90 metrekare kullanım alanı ile hizmet veriyor. 17 bağımsız ofis alanı, toplantı odası, teras alanı, ortak alanlar, mutfak ve metro internet hizmetleri gibi çeşitli olanaklarla kuluçka firmalarına Ar-Ge, yazılım ve tasarım kuluçka firmalarının ihtiyaç duyduğu konforu ve kaliteyi sunarak sağlıklı bir çalışma ortamı sunuyor. OFİM Kuluçka Merkezi'nde sektör önceliklendirme yapılmayacağını vurgulayan Çağlar, ağırlıklı faaliyet alanının yazılım olmasının beklendiğini kaydetti.
"150'DEN FAZLA GİRİŞİMCİYİ, AR-GE FİRMASI OLARAK MEZUN ETTİK"
Bilal TOPÇU / Teknopark İstanbul Bölge Müdürü
Kuluçka merkezlerimiz, girişimcilerin işletme kurma ve büyütme süreçlerine destek olmak üzere tasarlandı. Genel olarak teknoloji ve inovasyon odaklı yazılım, bilişim teknolojileri, biyoteknoloji, sağlık teknolojileri, enerji ve savunma gibi sektörlerde faaliyet gösteren girişimcileri destekliyoruz. Ancak kuluçka merkezlerimizdeki faaliyet alanları her bir merkezin hedefleri ve bölgedeki güçlü sektörler doğrultusunda şekilleniyor. İş modelini belirlemiş, prototip veya MVP (Minimum Viable Product) geliştirmiş erken aşama girişimciler, şehir içi ve bölge dışı uydu kuluçka merkezlerimize başvurabilirler. Bu girişimciler, işlerini büyütmek, pazarlama stratejilerini geliştirmek, yatırım bulmak veya daha fazla teknik destek almak gibi ihtiyaçlarına yönelik kaynaklara erişim sağlayabilirler. Ayrıca iş modelini kanıtlamış, müşteri tabanını oluşturmuş ve gelir elde etmeye başlamış girişimciler kuluçka merkezlerimize başvurabilir. Bu aşamadaki girişimciler, büyüme stratejilerini geliştirmek, işlerini ölçeklendirmek, pazarlara giriş yapmak veya uluslararası bağlantılar kurmak gibi hedeflerine yönelik desteklerden faydalanabilir. Kuluçka merkezimiz ve uydu kuluçka merkezlerimiz, girişimcilerin Ar-Ge projelerini finanse etmeleri için çeşitli ulusal ve uluslararası fonlara erişim imkânı sunuyor. Kuluçka merkezi bünyesindeki uzmanlar, fonlara başvuruda bulunmaları, proje hazırlamaları ve fonları etkin bir şekilde kullanmaları konusunda girişimcilere danışmanlık hizmeti veriyor. Ayrıca fikri mülkiyet konularında rehberlik yapıyor ve girişimcilerin fikri mülkiyetlerini korumaları için destek sağlıyoruz. Girişimcileri vergisel ve mali teşviklerden yararlanmaları konusunda bilgilendiriyor ve yönlendiriyoruz. Teknopark İstanbul'un bir parçası olarak 2016'da faaliyete geçen Cube Incubation kuluçka merkezimiz bugüne dek 150'den fazla girişimci fikri ve şirketi bir sonraki seviyeye taşıyarak Ar-Ge firması olarak mezun etti.
"ERKEN AŞAMA GİRİŞİMCİLERE YATIRIM DESTEKLERİ VERİLECEK"
Dr. Derya ÇAĞLAR / Ostim Teknopark Genel Müdürü
Ostim Teknopark olarak fiziki faaliyet alanlarımızda yer alan firmalarımıza verdiğimiz destekleri bütünsel bir bakış açısıyla sağlamaya çalışıyoruz. Merkezlerimizde yer alan kuluçka firmalarına ulusal ve uluslararası Ar-Ge fonlarından yararlanmaları için düzenli olarak destek mekanizmalarına başvuru ve ilgili detaylar hakkında eğitimler veriliyor, bunun dışında yatırıma erişim konusunda 'Pitching eğitimleri' (işini anlatma), provaları verilip daha sonrasında yatırımcı karşısına çıkmaları sağlanıyor. Fikri mülkiyet haklarının korunması noktasında da bu haklara sahip olanlara kira indirim teşviki uygulanıyor ve bu konuda bilgi almak isteyenleri de üniversite ortaklarının TTO (Teknoloji Transfer Ofisleri) birimlerine yönlendiriyoruz. Diğer yandan, geçtiğimiz yıl faaliyetine başlayan OSTİM Girişim Sermayesi Yatırım Fonu ile olgun aşama girişimcilere ve Şubat'ta Hazine ve Maliye Bakanlığı'nca akredite edilen OSTİM Yatırım Ağı Platformu ile erken aşama girişimcilere yatırım destekleri verilecek. Ayrıca her ne kadar teknoloji geliştirme alanının dışında yer alan bir merkez olsa da burada faaliyet göstermek isteyen girişimci/firmalar da 4691 sayılı kanununa tabi. Bu sebeple her teknopark firması firma ve proje başvurularının gerçekleştirilmesi gerekiyor. Projenin uygunluğu Ar-Ge, yazılım, tasarım niteliğinin uygunluğu, yapılabilirliği gibi İşletme Yönergemizde de yazan hususlar çerçevesinde gerçekleşecek. Kabul almaları halinde bütün vergisel ve mali teşviklerden yararlanabilecekler.
"KULUÇKA MERKEZLERİ GİRİŞİMCİLERE BİRÇOK AVANTAJ SUNUYOR"
Faruk İNALTEKİN / Bilkent CYBERPARK Genel Müdürü
Türkiye'de girişimcilik ekosisteminin geliştirilmesi için daha fazla fiziksel alana ve katma değerli hizmetlere ihtiyaç duyuluyor. Kuluçka merkezleri girişimcilere birçok avantaj sunuyor ancak öncelikli ve en temel ihtiyaç, barınma hizmetinin sağlanması. Barınma ihtiyacını karşılamak amacıyla ekonomik olarak karşılanabilir ucuz ofis imkânı sağlanması birçok zorlukla aynı anda mücadele etmek zorunda kalan yeni girişimciler açısından oldukça destekleyici. Bu noktada mevcut kuluçka merkezlerinde yüzde 100 doluluk nedeni ile girişimci talebinin karşılanmasında güçlük çekilmekte, merkezi konumlarda açılacak olan yeni kuluçka merkezleri ihtiyacı karşılamak açısından çok değerli hale gelmekte. Sadece barınma girişimcinin gelişimi için yeterli olmuyor. Barınma dışında kuluçka merkezlerinde bulunması gereken kritik unsurlar; girişimcilere sağlanan katma değerli hizmetlerdir. En temelde; eğitimler, mentorluklar, danışmanlıklar, yarışmalar, bilgi günleri gibi hizmetler girişimcilerin güçlendirilmesi amacıyla girişimcilere sunuluyor. Bu hizmetler konunun içeriğine göre idari, teknik ya da pazarlama anlamında girişimcilerin niceliklerini ve kapasitelerini arttırmak amacıyla uygulanıyor. Bu sayılan hizmetlerin kuluçka merkezleri ile birlikte arttırılması ve yaygınlaştırılması ekosistemin gelişimini de olumlu etkileyecek. Diğer taraftan; günümüzde teknoparklar bünyelerinde yer alan kuluçka merkezleri genelde üniversite bölgesinde, nispeten şehirden uzak, yalıtımlı bölgelerde yer alıyor. Bu sebeple mevcut kampüslerin dışında, şehir merkezlerinde daha erişilebilir kuluçka merkezi modeli şu anda deneniyor.
