PARA ARAŞTIRMA/ ÜRÜN DİRİER Türk girişimcilik ekosistemine yapılan yatırımlar, 2022'nin ilk yarısında, dünyadaki genel düşüşe rağmen büyümeye devam etti. 2022 yılının ilk yarısında Türkiye Startup ekosisteminde 157 girişim, 561 yatırımcıdan 1,4 milyar dolar yatırım aldı. 2022'de yatırım alan 157 girişimin içinde 3 Unicorn (Değerlemesi 1 milyar dolar üstünde olan girişimler) var. Bunlar Getir, Dream Games ve Insider. En çok yatırım alan dikeyler ise fintech, sağlık, e-ticaret, market teslimatı uygulamaları ve oyun oldu. (Üçüncü Bölüm)
FAİZ ORANLARI STARTUP YATIRIMLARINI ÇOK AZ ETKİLER
Toplam yatırım büyüklüklerinin 2021'de bir önceki yılı geçmesi ve rekorlar kırmasının, 2022 yılına yüksek umutlarla başlamaya neden olduğunu ifade eden Startup Wise Guys Partneri Günce Önür, "2022 yılı başlarında özellikle ilk çeyrekte bunun etkisini hissettik ve startup'lara yapılan yatırımlar sürekli artarak devam etti. İlk çeyrek daha önceki yılların ilk çeyreklerinde yapılan yatırım miktarlarını geçerek yeni bir rekor kırıldı. 2022 yılının ikinci çeyreğinde faiz oranlarının yükselmesiyle dünya genelinde sermayeye ulaşmanın zorlaşacağı konuşulmaya başlandı ve çok hafif de olsa startup'lara yapılan yatırımlarda bunun etkisini görmeye başladık. Kişisel olarak faiz oranlarının startup'lara yapılan yatırımı çok az etkileyeceğini düşünüyorum. Bunun birkaç sebebi var. İlk olarak startup'lara yatırım yapmak üzere kurulan fonlar 8-10 yıllık süreler için kurulur, yüksek faiz oranları ya da enflasyon, ekonomi içerisindeki 1-2 yıllık süreçleri temsil eder. İkinci olarak 2020 ve 2021 yıllarında startup'lara yatırım yapmak üzere yeni birçok yatırım fonu kuruldu. Şu an Türkiye'de bile farklı kaynaklara göre 40'tan fazla aktif yatırım fonu mevcut ve bu fonların temsil ettiği toplam para miktarı 1 milyar doların üzerinde" dedi.
MEVCUT MAKROEKONOMİK GÖRÜNTÜ FIRSATLARI DA BERABERİNDE GETİRDİ
Inveo Ventures Genel Müdürü Haluk Nişli'nin verdiği bilgilere göre, 2022 yılının ilk yarısında, global anlamda görülen ekonomik gelişmeler, artan enflasyon ve yaklaşan resesyon senaryoları girişimcilik dünyasını da etkiledi. Özellikle sermayenin maliyetinin artması, yatırım fonlarının önceki senelerdeki davranış biçimlerinin aksine daha temkinli bir yaklaşım edinmelerine neden oldu. Mevcut makroekonomik görüntünün fırsatları da beraberinde getirdiğini ifade eden Nişli, "Girişim sermayesi yatırımları doğası gereği uzun vadeli yatırımlar olduğundan, yatırımcıları dönemsel piyasa risk faktörlerine karşı korumakta. Bu noktada pazarı gelişen, bir sonraki yatırım turu için potansiyelini bugünden gösteren doğru teknoloji şirketlerine yatırım yapmanın önemini vurgulamak gerekiyor. Zira Accel, Andreessen Horowitz, Index Ventures gibi global yatırım fonları da 2022 yılının ilk yarısında yatırım hızlarını artırarak devam ediyorlar. Türkiye'nin global girişimcilik ekosistemindeki sırasının yükseldiği, Türkiye'den çıkan başarılı girişimlerin global alanda başarı yakaladığı ve ülkemizdeki girişim sermayesi yatırım fonlarının sayısının arttığını da belirtelim" dedi.
ANGEL EFFECT HER AY BİR GİRİŞİME YATIRIM YAPTI
Melek yatırım platformu Angel Effect, 2022 yılının ilk 6 ayında ortakları ve üyelerinden oluşan melek yatırımcılarla birlikte 6 girişime 400 bin dolarlık can suyu sağladı. 2022 yılının ilk yarısında 372 girişimden başvuru alan Angel Effect, 44 girişimi Pitch Day'de (Yatırımcı Sunumu) ağırlarken, 22 girişimle de yatırım öncesi detaylı görüşme sağladı. 2022 ilk yarıyı değerlendiren Angel Effect Yönetim Kurulu Başkanı Gökhan Akar, "Yılın ilk 6 ayında her ay 1 girişime yatırım yaparak toplam 6 yatırıma imza attık. Bu sayede Angel Effect olarak kuruluşumuzdan bu yana yatırım yaptığımız girişim sayısı 19'a yükselirken, bu süreçte 3 girişime devam yatırımı sağladık" dedi. Akar sözlerine şöyle devam etti: "Üyelerimiz tüm girişim havuzuna erişim, online gerçekleşen yatırımcı ve detaylı görüşmelere katılım sağlayabilirken, üyeler yatırım gerçekleştirmek isterse yatırım sürecinde de gerekli hukuki destek sağlıyoruz. Hedefimiz bu sayıları daha da yukarılara taşımak ve 2022 yılının geri kalanında da her ay 1 girişime yatırım yaparak, yıl sonunda toplam yatırım yaptığımız girişim sayısı ile hedefi 12'den vurmak" diye konuştu.
OYUN SEKTÖRÜ YATIRIMI 20'NİN ALTINDA KALDI
Boğaziçi Ventures Kurucu Ortağı Barış Özistek' göre 2022 yılı hızlı başlamış olsa da ikinci çeyrek itibariyle genel olarak yatırımlar yavaşladı. Dream ve Spyke Games yatırımları hem değerleme hem de yatırım miktarı açısından en dikkat çekici yatırımlar olsa da, 2022 ilk yarısında resmi kayıtlara geçen oyun sektörü yatırımı 20'nin altında kaldı. Bu sayıya NFT ve blockchain oyunlarının da dahil olduğunu düşünürsek beklenenden yavaş bir yarı yıl geçirdiğimize değinen Özistek, "Metaverse Game Studios ve UGC90, blockchain tabanlı oyunlar ve metaverse dünyasında en dikkat çekici yatırımlar oldu. Bu alanda çok fikir ve girişim olmasına rağmen yatırımların adet olarak az olmasının sebebi çok daha tecrübeli ekiplere ve güçlü finansmana ihtiyaç olduğundan diye yorumluyorum" dedi. Ufak tohum yatırımlar ile stüdyoların ayağa kalkması ve bir sonraki yatırım turuna ilerlemelerinin kolay olmaığına da değinen Özistek şunları paylaştı: "Oyun sektöründe bir diğer dikkat çekici gelişme ise Joygame'in almış olduğu yeni yatırımla birlikte tekrar bağımsız bir Türk oyun yayıncısı haline dönüşmesi oldu. Boğaziçi Ventures olarak Joygame'in yatırım turunda da aktif yer almamızın yanında NDG ve UGC90 yatırımlarımızı ilk 6 ay içinde tamamlamış olduk. İkinci 6 ayın daha iyi geçeceğini düşünüyorum. Boğaziçi Ventures olarak şimdiden yatırım sürecini tamamlamak üzere olduğumuz 2 şirket bulunuyor, yılı oyun sektöründe 7 ya da 8 yatırım ile tamamlıyor oluruz."
YILIN GERİ KALANI İÇİN YATIRIM HEDEFİ: 90 MİLYON TL
"Geçtiğimiz yıl, Türkiye'deki startupların yatırım miktarı 1,5 milyar dolar, girişim başına yatırım tutarı ise 4,8 milyon dolardı. Bu yılın yarısına baktığımızda ise oldukça dalgalı bir altı ay geçirdik. Buna rağmen startup ekonomisi, aralıksız büyümesine devam ediyor" diye söze başlayan Esor Invenstment Kurucu Ortağı, yatırımcı Şevki Kuyulu, ilk yarıya ilişkin yatırımlarını şu şekilde özetledi: "Bu yılın başında perakende sektöründe mağaza içi uygulama, izleme ve denetim süreçlerinin mükemmelleştirilmesi hedefiyle kurulmuş bir teknoloji firması olan Vispera'ya 500 bin dolar ile yatırım yaptık. İlerleyen dönemlerde ihtiyaçları olması durumunda Vispera'a yatırım yapmaya devam edeceğiz. Ayrıca bu yıl ilk kez Türkiye dışında bir ülkede, Kenya'da da tarım sektöründe yaşanan sorunlara yapay zeka teknolojileriyle çözüm oluşturan Lima şirketine, 1 milyon Euro'luk bir yatırımımız oldu. Kenya'dakine benzer teknolojilere, Türkiye'de de yatırım yapmayı hedefliyoruz. Öte yandan 2022 yılının ilk yarısında, mevcut tüm girişimlerimize ek 25 milyon TL yatırım yaptık. Bu yılın son altı ayında ise yeni girişimlere yaklaşık 90 milyon TL daha yatırım yapmayı planlıyoruz. Esor Invenstment olarak, bizim de bu yıl radarımızda özellikle e- ticaret, yapay zekâ ve tarım teknolojileri alanlarındaki girişimler var. Bu alanlarda yatırımlarımızı finansal ve yönetimsel olarak desteklemeye devam edeceğiz."
TÜRKİYE ETKİ YATIRIMLARINDA KÜRESEL OYUNCU OLUYOR
Etki Yatırımı Danışma Kurulu EYDK Genel Sekreteri Dr. Onur İlhan, etki yatırımlarının küresel finansal varlıklarda 2,3 trilyon dolara ulaştığını ifade ederek, "2022 etki yatırımları açısından hayli yoğun geçiyor. EYDK olarak Nisan 2022 itibariyle Türkiye'yi milli üst kurul olarak temsil etmeye başladığımız, 35 ülkenin danışma kurullarını bir araya getiren The Global Steering Group for Impact Investment (GSG), Mayıs ayında İtalya'nın sanayi merkezi Torino'da düzenlediği Liderlik Zirvesi'nde 51 ülkeden 140 davetliyi bir araya getirdi. Şeffaflığın tesis edilmesi, etki ölçümü ve yönetimi standartlarının geliştirilmesi, uzman bir analisti sınıfının yetiştirilmesi, yerel etki ekosistemlerinin güçlendirilmesi, adil geçiş politikalarına etki yatırımı desteği sağlanması ve dünyada enformel yerleşimlerde yaşayan 1 milyar insanın ve sığınmacıların şartlarının iyileştirilmesi, zirvede öne çıkan konular oldu. EYDK, bu başlıklarda uluslararası paydaşlarıyla bir dizi kıymetli proje geliştirmeye de başladı. 2022'nin ikinci yarısında bu projelerin peşi sıra duyurulduğunu da gözlemleyeceğiz" açıklamasında bulundu.
Asya'da ve Avrupa'da, Türkiye'nin jeopolitik avantajını kullanarak öne çıkmakta olduklarını ifade eden İlhan, "Bu yarı yılda Türkiye etki yatırımı ekosistemi için en sevindirici haber ise, ülkemizin ilk etki fonu Founder One'ın Türkiye Girişimcilik Vakfı, Türkiye Bilişim Vakfı ve Maxis Girişim Sermayesi Portföy Yönetimi iş birliği ile kurulmuş olmasıdır. 300 milyon TL hacmiyle yaklaşık 100 erken aşama etki girişimine yatırım yapmayı hedefleyen ve EYDK'nın üyelerinden olan Founder One, ülkemiz adına yeni bir dönem başlatıyor. Farklı ihtiyaçlara cevap verecek başka etki fonlarının da hazırlık sürecinde olduğunu söyleyebiliriz. Fonlar dışında, sosyal etki tahvilleri ve karma finansman gibi enstrümanların da yakın vadede Türkiye açısından önemli olacağını öngörüyoruz" dedi.
KİTLESEL FONLAMA ALTERNATİFİ DAHA DA GÜÇLENDİ
Yatırım turlarının çoğunun birden fazla yatırımcının sürece dahil olmasıyla tamamlandığını belirten hiVC ve hiBoost CEO'su Bora Şahinoğlu, "Bu yıl oyun, siber güvenlik, web 3.0 teknolojileri, finansal teknolojiler, tedarik zinciri çözümleri ve lojistiğin yanı sıra sağlık dikeyindeki girişimler yatırımcıların daha fazla ilgisini çekmeyi başardı. Öte yandan henüz yolun başında olan ve kitlenin gücüyle büyümesini hızlandırmak isteyen girişimler için kitlesel fonlama alternatifi 2022 yılında daha da güçlendi. Egirişim, AIhere, Sensiball, shopalm ve evbee girişimleri kitle fonlamayla yatırıma eriştiler ve bunlar gibi birçok girişim de benzer şekilde fonlandı. Aktif platform sayısının artmasıyla önümüzdeki dönem bu alanda da yatırımları daha sık duyacağız" dedi. hiVC olarak 6 ay içerisinde Delivers AI, Producter, Evimdeki Psikolog, iyi yaşa, 10lift, Mükellef ve FineDine girişimlerine yaptıkları yatırımla portföylerini yüzde 80 oranında büyüttükleri bilgisini de veren Şahioğlu, "2022 ilk yarısına hiBoost özelinde bakacak olursak; mikrobirikim ve mikroyatırım uygulaması Yancep ve sosyal astroloji ağı Karma'ya yatırım yaptık. Yılın geri kalanı için de birçok girişimle değerlendirme ve yatırım süreçlerimize devam ediyoruz" diye konuştu.
FINTECH ALANINDA GÜÇLÜ YATIRIMLAR GERÇEKLEŞTİ
Insha Ventures Genel Müdür Vekili Hasan Sami Bayansar, ilk yarıda özellikle fintech alanında güçlü yatırımlar gerçekleştiğini belirterek, "Venture Capital'ler girişim ekosistemine oldukça ilgili. Türk Lirası ve Türk varlıklarının etkisi devam ederken, yabancı yatırımcıların Türkiye piyasasında startup'ları yakından takip ettiğini ve çok fazla yatırımlar yaptığını biliyoruz. Türkiye'de girişim ekosisteminin önemli bir potansiyel barındırdığına ve gelecek dönemde de bu potansiyelin meyvelerini göreceğimize inancım tam" dedi.
Albaraka Portföy (APY Ventures) yatırımlarının oldukça ilgi çekici olduğuna dikkat çeken Bayansar şunları paylaştı: "Bunlardan bazılarını şöyle sıralayabilirim; Düşyeri, Jetlexa, Saha Robotik, İletmen, Craftgate, Fimple, Medila ve This One. Öte yandan Avrupa İmar ve Kalkınma Bankası (EBRD), CEECAT Capital, Alpha Associates ve Revo Capital'ın katıldığı ilk yatırım turunda 200 milyon doların üzerinde değerleme ile yatırım alan Param, Gedik Yatırım'dan yatırım alan mikro yatırım uygulaması Yancep, KT Portföy'ün yönettiği Lonca GSYF ve Teknogirişim GSYF liderliğinde yatırım alan otomotiv hizmet platformu Otovınn dikkat çeken diğer yatırımlardan oldu."
TÜRKİYE'DEKİ YAPAY ZEKA GİRİŞİMLERİ ARTIYOR
Son yayınlanan Haziran 2022 tarihli TRAI Girişimler Haritası'nda görüntü işleme alanında 73, öngörü ve veri analitiği 44, arama asistanı ve arama motoru 5, doğal dil işleme 20, chatbotlar ve diyalogsal yapay zeka 23, makine öğrenmesi 46, optimizasyon 12, otonom araçlar 14, robotik süreç otomasyonu (RPA) 10, akıllı platformlar 5 ve nesnelerin interneti 7 olmak üzere toplamda 259 girişim yer aldı. Burada sadece niceliksel bir artış olmadığını ifade eden Türkiye Yapay Zeka İnisiyatifi (TRAI) Ekosistem Yöneticisi Betül Kübra Ekinci, "Aynı zamanda sektörel bir genişleme ve kabiliyet artışı da söz konusu. Bankacılık, sigortacılık, perakende, e-ticaret, üretim gibi sektörlerin yanı sıra yapay zeka teknolojileri ile oyun, tarım, sağlık alanlarında yapay zeka teknolojileri ile çözüm üretimi çok hız kazandı. Bu girişimler arasında hızla ölçeklenen, yurt dışına teknoloji ihracatı yapan, unicorn olma yolunda ilerleyen girişimler de yer alıyor. Daha fazla şirket, yapay zeka ile çözüm üretmek için verilerini startup'larla işbirliğine açıyor, daha fazla yatırımcı bu alanda akıllı yatırımlar yapmak istiyor" dedi.
GIDA, TARIM VE YENİLENEBİLİR ENERJİ ÖN PLANDA
VeVentures Yönetim Kurulu Başkanı Nedim Vural, 2022 yılında Türkiye'de yatırımlarıyla öne çıkan projelerin, geçtiğimiz birkaç yılın devamında olduğu gibi yine eve teslim market uygulamaları ve oyun yazılımları olduğunu belirterek, "Bunların yanı sıra hayat kolaylaştırıcı uygulamalar diyebileceğimiz iş ve özel hayatınıza düzen ve fayda sağlayacak yazılımların da yüksek değerlemelerle yatırım aldığını görüyoruz. Bankacılık ürün ve hizmetlerini pratik olarak sunan projeler ve maksimum getiriyi sağlamaya yönelik hizmet veren karşılaştırma projeleri de her zaman olduğu gibi gündemde olan startup projeleri arasında öne çıkıyor. Bize gelen startup projelerinde ise yeni dünya düzeninde stratejik sektörler haline gelen gıda, tarım ve yenilenebilir enerji fikirlerini görüyoruz. Bununla birlikte yapay zeka uygulamalarını her alanda görmek mümkün. Gıda ve tarım teknolojilerinin gelişmesinin, ülkemizin ekonomisine de çok büyük katkılar sunacağını düşünüyorum. Ayrıca sağlık uygulamalarına dönük projelerin de önümüzdeki süreçte rağbet göreceğine inanıyorum. Yakın zamanda erken teşhis kitlerinden giyilebilir medikal aparatlara kadar birçok alanda yatırım alan projeler göreceğiz" dedi.
