PARA YAPAY ZEKA/ ŞULE GÜNER Yapay zekânın sağlık verileri öngörüleri, insan yaşamı için umut oldu. Yapay zekâ erken tanı kabiliyeti, erken teşhis oranını artırıp önleyici tıbba katkılar sunuyor. Türkiye'de ilaç geliştirilmesinden çeşitli anomalilerin saptanmasına, hastane ve kamusal sağlık uygulama belgeleri sınıflandırılmasından robotik cerrahiye kadar pek çok alanda kullanılıyor. (İkinci Bölüm)
YEŞİL SCIENCE
Komünitesini oluşturan kişiselleştirilmiş sağlık uygulaması
Yeşil Science, AR/VR ve diğer görsel yazılımlar merkezinde yapay zekalı sağlık uygulamaları geliştirerek yola çıkan, son bir yılda tıp, sanat ve teknolojiyi bir araya getiren komünite oluşturma hedefiyle yoluna devam eden bir girişim. Yeşil Science, CEO Yusuf Yeşil'in Harvard Medical School ve Stanford Medicine'de yaptığı stajları sonrası başladığı bireysel çalışmalarla başladı. Sonrasında bu çalışmaları bir ekip olarak sürdürmeye karar veren Yeşil'in öncelikli amacı, tıbbi olayların 3D ve AR/VR gibi teknolojilerle anlatılması üzerine olsa da Yeşil Science, sonrasında daha çok yapay zeka ve mobil sağlık üzerine odaklanan bir girişime dönüştü. Yeşil Science'ın ilk projelerden biri, FluAI isimli üst solunum yolu enfeksiyonunun boğaz fotoğrafı ve hastanın şikayetleri üzerinden tiplendirmesini yapabilen bir mobil sağlık uygulaması oldu. Uzun süre bu proje üzerine çalıştıktan sonra ekip büyüdü ve iki-üç farklı projeyi daha birlikte yürütmeye başladılar. Bu süreçte yapay zeka üzerine bir çok farklı projeler yürüttüler.
TOKENİZE OLDU
Yusuf Yeşil, bir sene önce yürütülen tüm projeleri birleştirip, tek bir ürüne odaklandıklarını ve insanların sağlık alışkanlıklarını analiz ederek kişiselleştirilmiş öneriler sunan Yesil Health isimli mobil ve web uygulamasına başladıklarını söylüyor. Yeşil, şöyle konuşuyor: "Şu an Yesil Health ve projeyle entegre bir kripto token projesi üzerine çalışıyoruz. Aynı zamanda sağlık teknolojilerine ilgi duyan veya bu alanda projeleri olan kişileri bir araya getirme amacıyla yürüttüğümüz, topluluğumuz Yesil Society ile de bu alanda çalışan kişilere destek olmayı amaçlıyoruz. Topluluğumuzu kurmamızdaki en büyük amacımız, bu alanda çalışan kişilerin birbiriyle iletişimde olabileceği, deneyim paylaşımı yapabileceği ve projeleri hakkında geri bildirim alabileceği bir ortam sağlamak. İnsanların doğru sağlık alışkanlıkları kazanmalarındaki en büyük engel sürdürülebilirlik. Sağlık alışkanlıklarıyla ilgili bir davranış değişimi başlasa dahi kısa zamanda sürdüremeden sonlanabiliyor. İnsanları daha sağlıklı alışkanlıklara teşvik edebilmek için oyunlaştırılmış sürdürebilir mekanizmalara ihtiyaç var. Bu amaçla iyi sağlık alışkanlıklarını ödüllendiren bir kripto token sistemini uygulamamızla bağlantılı bir şekilde geliştirme ihtiyacı duyduk."
ŞİKAYETLERİ DİNLEYİP ÇÖZÜM SUNUYOR
Yesil Health, hem sağlık alışkanlıklarının analizi hem de şikayet analizi modülünde birden fazla yapay zekaya birbiriyle entegre bir proje. İlk olarak kullanıcıların ilettiği mesajı doğal dil işlemeyle işleyerek şikayetlerini tespit edip, sonrasında bu şikayeti irdeleyecek doğru soruları sormaya çalışıyor ve son olarak kullanıcıların verdiği cevaplara göre sebep olabilecek olası hastalıkları tahmin etmeye çalışıyor. Sağlık analizi noktasında da kişilerin sağlık alışkanlıkları hakkındaki sorulara verdikleri cevapları analiz ediyor ve bir içgörü çıkarıyor.
Yeşil Science CEO'su Yusuf Yeşil: "Ana hedef pazarımız Kuzey Amerika. Yakın dönem için şu an üzerinde çalıştığımız bir kullanıcı deneyimi değişikliği var. Geliştirilmelerinin tamamlanmasıyla canlıya almayı, şikayet analizi modülünü aktifleştirmeyi ve sonrasında kripto token yapımızla entegrasyonları tamamlamayı hedefliyoruz" diyor.
CRANIOCATCH
Diş hekimliğinde yapay zekâ çözümü
CranioCatch, diş hekimliğinde yapay zeka çözümleri geliştiren bir tekno girişim. Radyografi, fotoğraf, ağız içi tarayıcı görüntüsü gibi dijital görseller üzerinde çalışmalar yapıyor. Akademik çalışmalar aracılığıyla Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Diş Hekimliği Fakültesi bünyesinde kurulan yapay zeka laboratuvarında gerçekleştirilen bilimsel çalışmalarda kullanılan veri setlerinden geliştirilen yapay zeka modelleri kullanılıyor.
CranioCutch kurucularından Doç. Dr. İbrahim Şevki Bayrakdar, modellerin başarı oranıyla ilgili şöyle konuşuyor: "Farklı klinik problemler için bu oran değişmekle birlikte, yaygın klinik durumların teşhisinde şu an yapay zeka modellerimizin başarı oranı yüzde 85'in üzerinde isabetli. Mesela diş tespiti ve numaralandırmasında başarı oranımız yüzde 95'in üzerindeyken; çürük tespiti, apikal lezyon, periodontal hastalık gibi durumların tespitinde bu oran yüzde 85'in üzerinde. Ancak bazı anomaliler gibi yaygın olmayan klinik problemlerde başarı oranlarımız yüzde 70'in altında. Geliştirdiğimiz yazılım, diş hekimlerine özellikle teşhis konusunda çok önemli faydalar sağlıyor. Yoğun iş temposu içinde çalışan diş hekimlerinin daha hızlı karar vermesine destek verecek yapay zeka uygulamaları; diş eksikliklerinin belirlenmesi, ağızdaki restorasyonların belirlenmesi, çürük tespiti, periapikal patolojilerin tespiti, kist ve tümör teşhisi, periodontal problemlerin belirlenmesi, dental anomalilerin tespit edilmesi, implant planlaması, implant markalarının tespiti gibi birçok klinik problemin belirlenmesi ve bu tanısal tespitlere bağlı olarak tedavi planlaması seçenekleri sunabilecek ve hekimlere karar destek mekanizması olarak büyük faydalar sağlamış olacak."
Yoğun çalışma temposu içinde hekimlerin iş yükünü de azaltacak olan yapay zeka ile daha hızlı ve kolay tanı konulabileceğini, sefalometrik radyografiler üzerinden yapay zeka aracılığıyla otomatik sefalometrik analiz yapılarak, analiz süreçlerinin çok kolaylaşacağını, zamandan ve insan gücünden tasarruf sağlanmış olacağını ifade eden Bayrakdar, "Sadece radyografiler değil, ağız içi fotoğrafla ağız içi tarayıcı görüntüleri de yapay zeka ile tanı ve tedavi süreçlerine dahil oluyor. CBCT görüntüleri üzerinden anatomik yapıların otomatik segmentasyonu ve üç boyutlu baskı için .stl formatında katı model dosyaları yine yapay zeka ile otomatize bir şekilde elde edilebilir" diyor.
EĞİTİM İÇİN KULLANILIYOR
Bu yıl Eskişehir Osmangazi Teknoparkı'nda spin-off şirketi olarak kurulan CranioCutch'ın diş hekimliği eğitiminde kullanılabilecek yapay zeka destekli bir modülü de var. Diş hekimliği fakültelerindeki eğiticiler, öğrenci eğitiminde bu modülü kullanarak öğrencilerin vakalar üzerinde interaktif ve yapay zeka desteği ile değerlendirme yapmalarını sağlıyor. Ayrıca sınav amacıyla da kullanarak öğrencilerin başarıları da test edilebiliyor. Bu ürün KEYPS (Kurumsal Eğitim Planlama ve Yönetim Sistemi) ile entegre edilerek fakültelerin kullanımına sunuldu. CranioCutch'ın şu anda Sakarya, İstanbul, Erzurum ve Ankara'da müşterileri bulunuyor.
AIVISIONTECH
Termal gürüntüyle syorcu yaralanmaları tespiti
AiVisionTech, 2018'de TÜBİTAK BİGG desteğiyle Doç. Dr. Murat Ceylan tarafından kurulan sağlık ve spor alanları başta olmak üzere termal, hiperspektral, 3D gibi farklı görüntüleme modalitelerinden elde edilen verileri yapay zeka ile analiz eden bir teknoloji firması.
AiVisionTech, yapay zeka destekli termal görüntüleme sistemiyle profesyonel sporcularda olası sakatlık, kas problemleri ve yorgunlukları tespit ediyor ve sakatlıkları belirliyor. Bu sakatlık tahmini sayesinde, sakatlık sayısını azaltarak hem yüksek tedavi masraflarından tasarruf sağlıyor hem de sporcuların sakatlık yüzünden müsabaka kaçırmasını engelleyerek spor kulüplerinin başarısına doğrudan katkı sağlıyor.
AiVisionTech'in ai4sports ürünü, yapay zeka destekli termal görüntüleme ile sporcu sakatlıklarının erken tespitini gerçekleştiriyor. Sporcuların antrenman öncesi ve sonrası termal görüntüleri alınarak 40 farklı kas grubunun termal asimetri analizi yapılarak sakatlık durumu belirleniyor. Sporculardan farklı zamanlarda alınan termal görüntüler kullanılarak sporcunun "dijital termal ikizi" oluşturuluyor ve bu dijital ikiz sayesinde oyuncu, fiziki olarak antrenmanı yapmadan önce kas gruplarının antrenmana vereceği tepki belirlenerek olası sakatlıklar önceden belirleniyor.
Bir Türkiye Süper Lig Futbol takımıyla iki yıl süren saha çalışması sayesinde elde edilen 5 bin termal görüntüde 200 bin kas grubunun analizi yapılmış ve 60 saniye içinde sakatlık risk raporu verebilen, yüzde 95 doğruluğa sahip ai4sports geliştirilmiş.
AiVisionTech'in Kurucucu Doç. Dr. Murat Ceylan, ai4sports'un fark yarattığı noktaları şöyle anlatıyor: "Spor kulüpleri, profesyonel sporcuların takibi için GPS, kalp atış hızı, koşu mesafesi, sprint sayısı ve türü gibi değerlere bakarak istatistiki analiz yapmaya çalışıyor ancak kas gruplarının antrenman tepkisini gösteren, doğrudan antrenmana duyarlı bir yaklaşım kullanmıyor. Bu anlamda termal görüntüleme, sporcuların vücutlarındaki 40 farklı kas grubunun antrenmana vermiş olduğu tepkiyi en doğru şekilde gösterecek modalite olarak tercih ediliyor. Termal görüntüden elde edilen ham verinin analizi ve anlamlandırılması ise yapay zeka algoritmaları ile gerçekleştiriliyor.
ai4sports, spor alanında, profesyonel sporcular için bir çözüm sunuyor. Yaptığımız sakatlık tahmini sayesinde sakatlık sayısını azaltarak hem yüksek tedavi masraflarından tasarruf sağlıyor hem de sporcuların sakatlık yüzünden müsabaka kaçırmasını engelleyerek spor kulüplerinin başarısına doğrudan katkı sağlıyoruz."
YURT DIŞINDA BİR RAKİBİ VAR
AiVisionTech'in Kurucucu Doç. Dr. Murat Ceylan, termal görüntülemeyi kullanan ai4sports'un, yurt içi pazarda rakibi olmadığını, yurt dışındaysa sadece bir firmanın bulunduğunu belirtiyor. Doç. Dr. Ceylan, "ai4sports, dijital termal ikiz oluşturma özelliği, yüksek sakatlık belirleme doğruluğu, işlem hızı, enflamasyon alanı değişim takibi sayesinde spesifik sakatlık belirleme özellikleriyle teknik anlamda önemli üstünlüklere sahip. Kısa vadede Türkiye pazarını domine etmeyi hedefliyoruz. Bununla birlikte, 'Spor Yaralanmalarını Önleme' pazarının yaklaşık yüzde 50'sine hakim olan Kuzey Amerika ve son yıllarda spor yatırımları konusunda gelişme kaydeden Katar ve Birleşik Arap Emirlikleri gibi Orta Doğu ülkelerinde de 2023 itibariyle faaliyetlerimize başlamış olacağız. Şu anda yurt içinde üç Süper Lig Futbol Takımı ile çalışma yürütülüyor. Profesyonel seviyede futbol ve basketbol kulüpleriyle görüşmeler devam ediyor" şeklinde konuşuyor.
