ŞULE GÜNER Pandemiden sonra e-ticaret hacminin büyümesi ve tedarik zincirlerinin daha karmaşık hale gelmesi, gümrükteki akıllı sistemlerin önemini daha da artırdı. Bulut bilişim ve veri analitiği laboratuvarı b3lab'ın geliştirdiği "yapay zeka destekli görüntü analiz sistemi" projesinde son aşamaya gelindi. Mayısta tamamlanacak proje, gümrüklerdeki X-Ray cihazlarında uygulanacak ve tarama sırasında görüntülerdeki anomaliyi anlık tespit edecek.
TÜBİTAK BİLGEM'e bağlı Bulut Bilişim ve Büyük Veri Araştırma Laboratuvarı (b3lab) liderliğinde bir süredir geliştirilmekte olan yapay zeka ve makine öğrenmesinin kullanıldığı "Gümrük Tarama Ağı Bulut Depolama ve Görüntü Analiz Sistemi Projesi" test aşamasını tamamladı. Yaygınlaştırma aşamasının bir evresi olan saha pilot testleriyle son aşamaya gelen bu proje, ülkemiz ve biz vatandaşlar açısından çok önemli. Bu nedenleri ve barındırdığı teknolojileri inceleyelim.
Ülkemizin bulunduğu coğrafya, güvenliğimizin sıkı sıkıya gözetlenmesini gerektiriyor ve ileri teknoloji, bu görevi daha kolaylaştırıyor. Ticaret Bakanlığı Gümrükler Muhafaza Genel Müdürlüğü bünyesinde Türkiye genelinde faaliyet gösteren gümrük kapılarında uygulamaya geçen bu proje sayesinde, sınırlarımızdan içeri giren veriye bulut altyapımız sayesinde sahip çıkıyor ve bu yığınlara değer katıyoruz. Bu veriler, artık bizim için daha çok istatistik daha çok analiz demek. Sektörel, malzeme, ana madde sınıflandırması, tanımlaması gibi…
Bu projenin insan kaçakçılığındaki mücadelemizi daha etkili hale getiriyor olması da büyük bir insani katkı. Diğer bir önem ise yurt dışından gelen narkotik ve kimyasal başta olmak üzere tüm zararlı içeriklere daha kolayca "dur" diyebilmemiz. Sınırdan içeri giren veya çıkan her bir belgenin usulüne göre düzenlenip düzenlenmediğini, belgelerdeki eksik veya hataları daha kolayca anlayıp müdahale edebiliyoruz.
YERLİ BULUTLA GÜVENLİ DEPOLAMA
Ve bunları aynı zamanda daha az maliyetle ve daha hızlı yapıyoruz. Hem de gerçek zamanlı, yani anlık. Havada, karada, denizde.
B3lab, sınırlarımızı her anlamda daha güvenli kılan bu sistemle ilgili şu açıklamayı yaptı: "Bu proje ile taşıt ve konteyner içerisine gizlenerek ülkeye sokulmaya çalışılan yasa dışı maddelerin tespiti amacıyla kullanılan X-Ray tarama sistemlerinden alınan tarama görüntülerinin, sistem üreticisinin sağladığı arayüz ve görüntü formatından bağımsız olarak, bulut bilişim altyapısı üzerinde güvenli depolanması, görüntülerin gümrük idareleri ve Ticaret Bakanlığı Komuta Kontrol Merkezi'nden görüntü kalitesi değişmeksizin görüntülenebilmesi, görüntü üzerinde anomali tespiti yapabilme kapasitesine haiz bir otomatik tanımlama sisteminin tasarlanması amaçlanmaktadır.
Proje kapsamında X-Ray cihazı marka ve modelinden bağımsız olarak tüm cihazlardan üretilen tarama görüntüleri, standart bir formata dönüştürülerek merkezi olarak depolanacak, geliştirilen ortak bir analiz programı ile analiz edilebilir hale gelecektir. Görüntülerin Yurtdışı Gümrük İdareleri ile de karşılıklı olarak paylaşılması hedeflenmektedir. Proje kapsamında ayrıca yapay zeka temelli makine öğrenmesi algoritmaları ile görüntü üzerinde kaçakçılık (insan, silah, sigara, uyuşturucu) tespiti, kap sayısı tespiti, referans görüntüler arasında fark tespiti ve materyal ayrımı çalışmaları yapılmaktadır. Materyal ayrımı çalışmaları kapsamında Boğaziçi Üniversitesi Teknoloji Transferi Ofisi ile ortak bir çalışma yürütülmektedir."
AKILLI GÜMRÜK SİSTEMİYLE NE AMAÇLANIYOR?
b3lab (Bulut Bilişim ve Büyük Veri Araştırma Laboratuvarı) sınır kapılarına yerleştirilen makine öğrenmesi destekli sistemin faydalarını şöyle sıralıyor:
*Tarama cihazı bağımsız analiz yapabilme imkanı
* Görüntülerin merkezi olarak saklanması ve tüm birimlerden erişilebilir olması
* Yapay zeka temelli kaçakçılık ve anomali tespiti sayesinde insan hatalarının önüne geçilmesi ve zaman tasarrufu sağlanması
* Merkez-taşra arası iletişimin güçlendirilmesi
* Karar verme süreçlerinin hızlanması
* Kaçakçılıkla mücadelede etkinliğin artırılması
* Gümrük kontrol sürelerinin kısalması
* Yasal ticaretin hız kazanması
* Muhtemel vergi kayıplarının önüne geçilmesi
YAPAY ZEKâNIN GÖZÜNDEN KAÇMAZ
Yapay zekanın görüntü işleme tekniği, gümrüklerin vazgeçilmez X-Ray tarama cihazlarıyla iş birliğine gidince, ortaya insanın elle müdahalesine gerek kalmayan kolay ve hızlı bir süreç çıkıyor. Görüntü işlemeden alınan sonuçlarda başarı oranı yüksek. Aynı zamanda insanın olduğu her sektör ve profesyonel alanda olduğu gibi burada da insanın gözünün yanılma payı var. Ancak yapay zeka, görüntüyü doğru ve daha hızlı tanımlayarak hem hata hem de diğer riskleri azaltıyor.
