ZEYNEP CANDAN AKTAŞ 2023 yılı, yatırımcılar açısından volatil bir yıl oldu. Bir taraftan deprem, bir taraftan seçimler yatırımcıları strese sokarken, yıl ortasında ciddi bir hisse senedi rallisi de yaşandı. Diğer yandan halka arzlar yıla damgasını vurdu. Son dönemin hem sayıca hem de tutar olarak en büyük halka arzları yaşandı. Ancak bir taraftan halka arzların piyasadaki likiditeyi çekmesi, yükselen faizler ve kar realizasyonları borsada satış getirdi. Borsa, ekim başlarından bu yana düzeltmede. Faizler, dolar ve altın halen yukarı yönlü hareketlerini sürdürüyor. Bu geniş dalgalanmalar arasında BES fonları ise sessiz, sakin yollarına devam ediyor. Bir taraftan sisteme yeni girenler, bir taraftan sistemden emekli olup, ayrılanlar derken BES havuzundaki birikim de yavaş yavaş yükseliyor. Yıl başında 437 milyar olan BES havuzu yıl sonunda 760 milyara ulaştı. Sistemdeki birikimlerin yüzde 28'i altın ve kıymetli maden yatırımlarında, yüzde 24'ü hisse senedi yatırımında yüzde 17'si döviz cinsi tahvil ve yabancı hisse senetlerinde değerlendiriliyor. Geri kalan yüzde 30 da Türk Lirası cinsinden borçlanma araçları ve repo-ters repo ile mevduatta.)BES havuzundaki tüm fonların bütün bir yıl boyunca ağırlıklı ortalama getirisi yüzde 67 oldu. Aynı dönemde TÜFE yüzde 65, dolar/TL yüzde 57, BİST 100 yüzde 35, gram altın yüzde 84 artış gösterdi.
BES'İN GENEL GÖRÜNÜMÜ
Emeklilik Gözetim Merkezi'nin (EGM) hazırladığı endekslere göre, yılın en iyi getirileri, faizsiz BES endeksinde (gönüllü BES tarafında devlet katkısı fonları hariç tüm faizsiz fonlar) gerçekleşti. Devlet katkısı fonları hariç olmak üzere faizli/faizsiz tüm gönüllü BES fonlarından oluşan EGM BES endeksi yüzde 68 ile ikinci en iyi getiri sağlayan endeks oldu. Yine devlet katkısı fonları hariç olmak üzere tüm faizli gönüllü BES fonlarından oluşan EGM faizli BES endeksi yüzde 66 geye ulaştı. Bu yıl faizlerin yukarı yönlü hareketi başta devlet katkısı fonları olmak üzere; standart fonlar, borçlanma araçları fonları ve OKS standart fonların getirilerini olumsuz etkiledi. OKS tarafındaki standart fonların ve başlangıç fonlarının ağırlığı hem OKS havuzunun hem de toplam BES havuzunun ortalama getirisini aşağı çekti.
EN ÇOK KAZANDIRAN FONLAR
Neredeyse yıl boyunca en çok kazandıran fonlar sıralamasında, hisse fonlar önde gidiyordu. Ancak ekimden bu yana yaşanan düzeltme sürecinde yerli hisse senedi fonları ilk sıralardan gerilere doğru çekilirken, onların yerine yurtdışı piyasalara yatırım yapan fonlar ve altın fonları geldi. Yurtdışı piyasalara yatırım yapan fonlar yılın son günü itibariyle ipi göğüsledi.
EN BÜYÜK FONLAR
Bireysel emeklilik sistemi, bir anlamda yastık altı altını sistem içine çekti. Sistemde en büyük yatırım grubu altın ve kıymetli madenler olurken, hiçbir yerde getirisi olmayan altın yatırımları karşılığında sistemdeki yüzde 30 devlet katkısı BES'i altın yatırımı için bir cazibe merkezi haline getiriyor. Bu nedenle sistemin en büyük fonları da altın ve kıymetli madenler fonları oldu. Altın fonları aynı zamanda 2023 yılında en çok talep gören ve katılımcı sayısını en çok artıran fonlar oldular.
EN ÇOK KAZANDIRAN ŞİRKET
2023 yılında nezdindeki fonlara ağırlıklı ortalama olarak en yüksek getiri sağlayan BES şirketi Allianz Yaşam oldu. Nezdindeki tüm fonların ağırlıklı ortalaması yüzde 75 olarak gerçekleşirken, Allianz Yaşam'ın en iyi getiri sağlayan fonu yüzde yüzde 101 getiri ile AMY-Allianz Yaşam Karma EYF oldu.
EN BÜYÜK ŞİRKET
Sistemde yer alan toplam 15 emeklilik şirketinden en büyük portföye sahip olanlar; Türkiye Hayat, Agesa Hayat, Anadolu Hayat Allianz Yaşam ve Garanti Emeklilik, sistemin toplamda yüzde 85'ini oluşturuyor. Türkiye Hayat Emeklilik, hem portföy büyüklüğü hem de katılımcı sayısı açısından sistemin en büyüğü ve tek başına sistemdeki toplam birikimin yüzde 21'ine sahip. Bilindiği gibi Ziraat Emeklilik, Halk Emeklilik ve Vakıf Emeklilik, 2020 yılında Türkiye Hayat Emeklilik çatısı altında toplanmıştı. O tarihten bu yana Türkiye Hayat, sektörün liderliğini sürdürüyor.
