PARA FİNANS/ BARIŞ ERGİN Türkiye, ödeme hizmetleri alanında en hızlı dijitalleşen ülkeler listesinde yıllardır üst sıralarda yer alıyor. Nakit paranın azalması, dijital ödeme yöntemlerinin yükselmesi ve finansal sistemde değişimler, yeni teknolojilerin gelmesini de beraberinde getirdi. Mobil ödeme uygulamaları, QR kodları, NFC teknolojisi ve biyometrik güvenlik özellikleri tüm ödeme süreçlerini daha hızlı ve güvenli hale getirdi. Yapay zekâ ve biyometrik teknolojiler, parmak izi taraması, yüz tanıma ve ses analizi gibi biyometrik veriler de artık vatandaşın birer kimliği halini aldı.
Kredi kartlarının ve mobil ödeme teknolojilerinin artışı ile Türkiye'deki POS sayısı 2019'daki 1 milyon 599 bin rakamından Eylül 2023 itibarıyla 2 milyon 47 bine kadar yükseldi. Yani sadece dört yılda 500 bin yeni POS sisteme giriş yapmış oldu. Kredi kartı sayısındaki artış ise inanılmaz yüksek bir boyutta. Türkiye'de halihazırda 111 milyon 392 bin kredi kartı var. Bu rakam üç sene öncesi ile karşılaştırıldığında ikiye katlamış durumda. 2019 yılında 69 milyon 826 bin düzeyindeydi.
BANKA KARTI AZ YÜKSELDİ
Banka kartı ise 2019'daki 133 milyon 200 binden 184 milyon 413 bine yükseldi. Bu yükseliş kredi kartlarındaki yükselişin oldukça altında kaldı. Banka kartındaki artış oranı yüzde 39 olarak gerçekleşti. Ön ödemeli kartlarda ise nispeten küçük olsa da büyüme hızlı. 2019 yılında 33 milyon olan ön ödemeli kart sayısı, Eylül 2023 itibarıyla 84 milyon 454 bin adede geldi.
10 MİLYON YENİ GİRİŞ
Tüm bu rakamlara bakınca aslında sisteme tekil kullanıcı girişi de merak edilir hale geldi. Çünkü bir mudinin birden fazla kredi kartı alması nedeniyle tekil kullanıcı açısından rakam daha farklı. 2019 ile karşılaştırıldığında 26.6 milyon tekil kart sahibi rakamı, Eylül 2023'te 35 milyon 800 bine çıktı. Yani 9 milyon 200 bin kişilik bir artış anlamına geliyor. Yani sisteme girip kredi kartı alan kişi sayısı neredeyse 10 milyon artmış durumda. Bu rakam birçok ülkenin nüfusundan fazla. Kartlı ödeme sistemlerine bir Portekiz veya Yunanistan eklendi demek mümkün.
8 MİLYAR İŞLEM GERÇEKLEŞTİ
Kredi kartlarındaki sahiplik sayısı 10 milyon artarken işlem adedi bazında artışlar da oldukça yüksek. Yani kredi kartı alan kişiler, kartlarını sıklıkla kullanmaya başlamış. Yurtiçinde kredi kartı kullanım adedi 7 milyar 950 milyon olurken bu rakam 2019'da sadece 4 milyar 209 milyon civarındaydı. Yurtdışında kredi kartı kullanımı da ikiye katlanmış durumda. Dört yıl önce 109 milyon olan yurtdışında kredi kartı kullanımı, Eylül 2023 itibarıyla 258 milyon oldu. Böylece yurtiçi ve yurtdışı toplam kredi kartı kullanım sayısı 8 milyar 208 milyon oldu ve dünya nüfus rakamını da aştı. Pandemi öncesi mobil temassız ödeme sıfırken bu rakam pandeminin de etkisiyle 26 milyona kadar çıkmış durumda. Ancak hala cep telefonlarının kredi kartı kullanımı istenilen düzeyde değil.
ÖDEMELERİN TAMAMI TEMASSIZ OLACAK
Payten Türkiye Ülke Müdürü ve Paratika CEO'su Burak Kutlu, temassız ödemelerin hızlı artışı ile birlikte tüm ödemelerin 10 yıl içinde temassız yapılacağını belirtti ve ekledi:
"Grand View Research tarafından yapılan bir araştırmaya göre, 2022'de 13.31 milyar dolar değerinde olan küresel sanal kart pazarının, 2023'ten 2030'a kadar yıllık yüzde 20.9'luk bileşik büyüme oranıyla daha da genişlemesi bekleniyor. Bu büyümenin önemli bir payı ise şüphesiz ki B2B sanal kart harcamalarından gelecek. Önümüzdeki 10 yıllık projeksiyonda, bugün pazar payını domine eden temassız ödemelerin yüzde 100'e ulaşacağını tahmin ediyorum. Akıllı telefonlar, giyilebilir teknolojiler ve sanal kartlar, ödemeleri yönlendirmeye devam ederken, gelecekte fiziksel kart ihtiyacı tamamen ortadan kalkacak. Bu dijital dönüşümle birlikte, ödeme yöntemlerindeki karmaşıklığın kullanıcı tarafından sadeleştirilmesi önem kazanacak ve bir sonraki adım tüm ödemelerin tek platformdan gerçeklemesini sağlayan dijital kimlikler olacak. Belki de tüm bu teknolojiler arka planda hizmet vermeye devam edecek, ancak elle tutulur bir kart veya cihaz olmadan ödemeleri gerçekleştirebileceğimiz bir gelecek bizi bekliyor."
Payneos Genel Müdürü Murat Sıcakkanlı da geçmişte temassız kartlarla ilgili olarak başka BKM olmak üzere ciddi bir reklam ve kampanyalar düzenlendiğini belirterek, "Ancak istenen oranlara bir türlü ulaşamamıştı. Ama pandeminin gelişi ve insanların hijyen konusundaki hassasiyeti nedeniyle bir anda temassız işlem oranlarında artışlar oldu. Bu nedenle de kullanım alışkanlıkların ciddi bir etki olmadığı sürece kolay kolay değişmediğini düşünüyorum. Her ne kadar fiziksel kart alternatifi çözümlerin çoğalmasına rağmen bunların ciddi oranda kartın yerine geçmesinin yakın bir gelecekte olmayacağını düşünüyorum" dedi. Elektronik para kuruluşlarının sayısı da harcamalara paralel olarak hızla artıyor. 2015'de dört olan elektronik para kuruluşları 2023'te 51'e yükseldi.
Kredi kartı harcamaları 'Kasım kampanyaları' ile rekor kırdı
Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası'nın (TCMB) verilerine göre, 17 Kasım haftasında kredi kartı harcamaları indirim kampanyalarının da etkisiyle 198,4 milyar liraya ulaşarak rekor seviyeye yükseldi. Kredi kartlarında Kasım ayı içinde yeni rekor harcama seviyesi görüldü. Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) tarafından yayınlanan "Banka Kartı ve Kredi Kartı İşlemler Tutarı" verilerine göre, 17 Kasım ile biten haftada toplam işlem tutarı yüzde 9.2 artışla 198,4 milyar lira seviyesine yükselerek yeni rekoru kaydetti. Artışlarda Kasım ayındaki indirim kampanyalarının etkili olduğu görüldü. Verilere göre artışlar genele yayılırken, en belirgin haftalık artışlar giyim, elektrik-elektronik, market-AVM, mobilya-dekorasyon ve akaryakıt harcamaları gruplarında oldu. Harcamaları artan az sayıda alt gruplar arasında ise havayolları harcamaları öne çıktı. Bu dönemdeki değişime, vergi ve BES ödemelerinin 5,1 milyar lira artış ile yukarı yönlü etkide bulunduğu da görüldü. İnternet üzerinden yapılan harcamalar verisi de dijital pazaryerlerindeki kampanyaların etkisine dikkat çekti. 17 Kasım haftasında internet üzerinden yapılan alışverişlerde haftalık 8 milyar lira artış görüldü. Bu artışla birlikte ilgili dönemde internet üzerinden yapılan harcamalar 61,3 milyar liraya yükseldi.
"Kredi kartları daha fazla özelliği barındıracak"
Prof. Dr. Cenktan ÖZYILDIRIM / Bilgi Üniversitesi Uluslararası Finans Yüksek Lisans Programı Koordinatörü
Covid 19 ile beraber tüketiciler, temassız ödeme çözümleriyle daha hızlı tanıştı ve temassız ödeme kullanımının zaten olması gereken büyümesi bu vesileyle hızlandı. Hayatı kolaylaştıran her çözümler gibi temassız ödemelerdeki büyümenin de devam etmesini bekliyorum. Kredi kartlarının artık yavaş yavaş cüzdanda duran plastik kartlar yerine, mobil cihazlar üzerinde çalışan dijital uygulamalara dönüştüğünü söyleyebiliriz. Artık temassız ödemelerimizi cep telefonlarımızdan QR ya da NFC ile yapıyoruz. Parmak izi gibi biyometrik bilgilerimizi kullanarak doğrulama işlemini gerçekleştirebiliyoruz. Hatta toplu taşıma sistemlerinde yüz tanıma kullanılmaya başlandı. Hiç turnike gibi bir yerden geçmeden herhangi bir kart ya da QR okutmadan yolcu girerken yüzünden tanıyıp ücreti hesabından alan sistemler kullanılmaya başlandı. Böyle bir dünyada ödeme yapmak için plastik kartlar ya da benzeri fiziki araçlara tabii ki ihtiyaç yok. Ödeme sistemlerinde nakitsiz topluma geçişle birlikte büyüyen bir pazar var. Ancak rekabet de gittikçe artıyor. Kredi kartı firmaları artık sadece kendi aralarında rekabet etmiyorlar. Önümüzdeki dönemde merkez bankası dijital parası ve kripto paraların yaygınlaşması da oyunu bayağı değiştirecek. Bu nedenle kredi kartı şirketleri inovatif olmak ve sağladıkları hizmetlere yeni özellikler eklemek zorundalar. Bu konuda fintech'ler ve finansal kurumlarla yaptıkları iş birliklerinden de başarılı uygulamalar çıkıyor. Para transferi bunlardan biri. Örneğin, Türkiye'de kurulan Uption başarılı bir proje. Kredi kartı ile belediye toplu taşıma ücreti ödemesi başka bir örnek. Son zamanlarda şirketlerin kendi kredi kartlarını çıkarmasına imkân sağlayan hizmet olarak kredi kartı da başka bir ilginç uygulama. Artan rekabetle beraber kredi kartlarının daha çok özellik taşıyacağını göreceğiz.
"Tüm finansal işlemler tek uygulama üzerinden yapılacak"
Serkan Aziz ORAL / Param Genel Müdürü
Pandemi süreci, temas gerektirmeyen ödeme yöntemlerine olan talebi daha da artırdı. Türkiye'de mobil ödeme uygulamaları ve temassız ödeme sistemleri hızla çeşitleniyor ve kabul görüyor. Fintech ekosisteminin büyümesiyle birlikte, yeni ürünlerin benimsenmesi ve kullanımı da artıyor. Bu çerçevede, mobil ödemeler son zamanlarda giderek daha popüler hale geliyor. Önümüzdeki dönemde özellikle QR kodlarla yapılan ödemeler ve NFC teknolojisinin daha da yaygınlaşacağını söyleyebiliriz. Ayrıca akıllı saatlerin ödeme sistemlerinde daha fazla kullanılmasını bekliyoruz. Dijital ödeme yöntemlerinin hızla gelişmesi ve kabul görmesi, günümüzde hala yaygın olarak kullanılan plastik kartlar konusunda değişimlere yol açıyor. Yakın gelecekte plastik kartların tamamen ortadan kalkacağını söyleyemeyiz. Ancak kart maliyetlerinin yüksekliği, çevre bilincinin artması ve sağladığı kolaylıklarla dijital cüzdanların daha fazla tercih edilmesiyle birlikte plastik kartların kullanımının yakın gelecekte azalacağını söyleyebiliriz. Finansal teknolojiler sektöründeki ilerlemeler ve tüketici gereksinimlerindeki değişimler, kredi kartlarının sağladığı özelliklerde sürekli bir yenilik yaratıyor. Bütünleşik finans uygulamaları sayesinde kullanıcıların tüm finansal operasyonlarını tek bir uygulama üzerinden gerçekleştirme eğilimleri giderek artıyor. Dolayısıyla kredi kartlarına eklenen özelliklerde artışlar olmaya devam edecektir. Biz de Param çatısı altındaki ParamTech, Finrota, Kredim, Univera ile bağlı iştiraki Univis alt markalarımızla uçtan uçtan bütünleşik finansal çözümler sunuyoruz ve finansal hizmetlerin ürün ve platformlara entegrasyonuna eşlik ediyoruz. Elektronik para kuruluşlarının yer aldığı FAST sistemini öncü bir şekilde devreye soktuk.
"Gelecekte kartın hangi bankaya ait olduğunu hatırlamayacağız"
Emre GÜZER / Lidio Kurucu Ortak & CEO, Mobilexpress CEO
Kredi kartlı ödemelerde temassız ödemelerin artışı, beraberinde yeni bir tüketici alışkanlığı da getiriyor. Cep telefonlarından TR QR kod ile yapılacak alışverişi de destekleyecek olan davranış biçimi tam da bu. Bu gibi değişimlerde tüketicileri yeniliğe iten girişimler, muhakkak bir sonraki yeni nesil alışkanlıkların itici gücü oluyor. Bu bağlamda özellikle cep telefonlarından yapılacak ödemelerin tüm alışveriş süreçlerini daha pürüzsüz bir hale getireceğini söylemek yerinde olur. Kredi kartlarının fiziksel olarak cüzdanlarımızda yer almayacak olması, aslında bu kartların ortadan kalkması ile değil şekil değiştirmesi ile vuk'u bulacak. Günün sonunda bir banka ve/veya ödeme kuruluşunda oluşturulan kartların fiziksel olarak basılıp gönderilmesi, güvenliğinin sağlanması ve yenilemesi çok maliyetli bir operasyon. Online olarak oluşturulan kartlar ile tüketiciler, artık Türkiye ortalaması olan kişi başına 2.1 karttan daha fazla kart kullanmaya başlayacak. Bu sayı artacak; çünkü erişimi, yeni regülasyonlarla da birlikte çok kolaylaşacak. Bu kartların hangi banklara ait olduğunu hatırlamakta bile zorlanacak tüketiciler. Kredi kartı ile ödemenin bu denli yoğun olduğu başka bir gelişmekte olan pazar hatırlamıyorum. Alternatif ödemeler, havale / EFT, gerçek zamanlı para transferi, hesaptan ödeme, gerçek zamanlı kredi ile ödeme gibi ödeme argümanları, tek bir tüketici çözümleri bütünü üzerinden işletmelere ve dolayısıyla onların tüketicilerine daha fazla alternatif sunacak.
"Mobil temassız ödemeler ve karekod kullanımı rekor kırıyor"
Burak KUTLU / Payten Türkiye Ülke Müdürü ve Paratika CEO'su
Kovid-19 salgını temassız ödeme pazarının hızlı büyümesinde etken oldu. Salgın dünya çapında, tüketici davranışları ve tercihlerinde köklü değişikliklere yol açarak temassız ödemelerin benimsenmesini hızlandırdı. Pandemiyle birlikte temassız kartlarla gerçekleşen ödemelerin yüksek hacimlere ulaşması, ülkeleri nakitsiz toplum hedeflerine bir hayli yaklaştırdı. Ülkemizde de, temassız ödemelere dair etkileyici bir gelişim yaşanmakta. BKM verilerine göre ise; 2023 yılının 3. döneminde geçen yılın aynı dönemine kıyasla, cep telefonundan mobil temassız ödemelerde, işlem adedi bazında yüzde 49 artış, işlem tutarı bazında ise 2.5 kat artış gerçekleşti. Kare kodla ödemelerde ise aynı dönemde, işlem adedi bazında 4 kat artış, işlem tutarı bazında ise 5.5 kat artış ile rekor seviyede bir yükseliş yaşandı. Cumhurbaşkanlığı Finans Ofisi'nin 2023 fintech raporundaki diğer dikkat çekici veri ise; Türkiye'de 2023 yılında mağazalarda temassız ödeme oranının yüzde 66 gibi yüksek bir seviyede gerçekleşmesi. Günlük yaşamda dijital ödeme hizmetlerinden sıkça yararlanan tüketiciler, işlemlerin hem hızlı ve kolay, hem de son derece güvenli olduğunu deneyimledikçe, yenilikçi ödeme yöntemlerine olan ilgileri de giderek artıyor. Bugün; temassız kartlar, dijital cüzdanlar ve QR tabanlı ödemeler, ödeme yöntemleri arasında en çok tercih edilenlerden. Bunların yanı sıra; tüm dünyada olduğu gibi ülkemizde de akıllı giyilebilir teknolojilerin giderek daha fazla benimsenmesi ile, önümüzdeki dönemde de temassız ödemeler pazarının hızlı büyümesini sürdürmesini bekliyorum.
"Fiziksel kartlar tamamen ortadan kalkmaz"
Murat SICAKKANLI / Payneos Genel Müdürü
Elbette, fintech alanındaki ilerlemeler, özellikle "Tap on Phone" gibi inovatif ödeme çözümleriyle dikkate değer bir evrim geçiriyor. Geleneksel POS sistemlerinden farklı olarak, "Tap on Phone" ile işletmelerin telefonları bir ödeme terminaline dönüşebiliyor. Bu çözüm, büyüklük fark etmeksizin kargo firmalarından kapıda ödeme alan kuryelere, FMC sektöründe sahada tahsilat yapan saha satış elemanlarından perakende sektöründe reyonda satış opsiyonlarına kadar geniş bir spektruma çözüm sağlanmasını sağlıyor. Ayrıca küçük işletmeler için de oldukça uygun maliyetli bir çözüm sunarken, aynı zamanda kullanıcılar için de ödeme işlemlerini daha hızlı ve kolay hale getiriyor. Bu çözüm, fiziksel bir POS terminali gerektirmeyen, sadece bir akıllı telefon veya tablet üzerinden ödemelerin kabul edilmesine olanak tanıyor. Ayrıca, kullanıcılar için de büyük bir avantaj sağlıyor. Günümüzde hız ve pratiklik ödeme deneyiminde büyük önem taşıyor. "Tap on Phone" gibi mobil tabanlı ödeme çözümleri, kullanıcıların ödeme işlemlerini herhangi bir yerde ve herhangi bir zamanda daha hızlı ve kolay tamamlamasını sağlıyor. Bu, alışveriş deneyimini iyileştirirken aynı zamanda ödeme sürecini daha sorunsuz hale getiriyor. Gelecekte, mobil ödeme çözümlerinin daha da gelişeceğini ve yaygınlaşacağını bekliyorum. Teknolojik altyapının güçlenmesiyle birlikte, bu tür inovatif çözümlerin daha geniş bir kullanıcı kitlesine ulaşması ve daha yaygın hale gelmesi muhtemel. Özellikle mobil cihazların yaygın kullanımıyla birlikte, "Tap on Phone" gibi mobil ödeme sistemlerinin benimsenmesi ve kullanımının artması bekleniyor. Bu da ödeme altyapısında önemli bir değişimi beraberinde getirebilir. Ancak tamamen fiziksel kartların yerini dolduracağını düşünmüyorum, bugün ciddi yatırım yapılmasına rağmen bu tip ödemeler henüz fiziksel kartın yerini alacak işlem hacmine ulaşmadı. Zira bu tip kullanıcı alışkanlıklarının değişmesi için kişilerin ciddi değişimler yaşaması gerekiyor.
"Açık bankacılık sayesinde işlemler tek çatı altında birleşti"
Emrah KAYA / MARS Kurucu Ortağı
Ödeme hizmetleri alanı ile bankacılık servisleri iç içe geçmeye başladı. Artık sadece kartlı ürünler değil, kredi veya banka kartları üzerinden yapılan ya da cüzdanlar aracılığıyla tamamlanan ödeme hizmetlerine, açık bankacılık sayesinde tüketici kredileri, alışveriş kredileri hatta banka hesapları gibi birçok ödeme ve para kaynağı eklenebilir hale geldi. Aslında birçok finansal fonksiyon, işlem ve entegrasyon alanları birbirine girmiş durumda ve ekosistemdeki tüm oyuncular, kendi ürünlerini en becerikli ve tüm ihtiyaçları tek bir yerden çözebilen bir teknoloji haline getirmeye çalışıyor. Ancak kredi kartı pazarı, aslında bir kredi ürünüyle bir kartın birleşiminden ortaya çıkmış ve Türk halkı tarafından çok sevilen bir ürün. Kullanıcılar, finansal döngülerine el verdikçe başka çözümler aramakta ve buldukları yerlerde bu çözümleri yenilikçi bakış açılarıyla hızlıca hayatlarına sokmaktadır. Artık birkaç finansal fonksiyonun birleşerek tek bir finansal ürüne dönüştürülmesi, firmaların ana odaklarından biri haline gelmiştir. Kullanıcıların kendilerini daha iyi hissettiği, yapay zeka ile düşünen ve doğru finansal kararlar verebilen ödeme sistemlerinin finansal okuryazarlık ihtiyacı olmadan dahi hesap kitap yapabildiği bir dünya hayal ediyoruz ve bu hedefe ulaşmak için çalışıyoruz.
