PARA FİNANS/BARIŞ ERGİN Ekonomi yönetiminin, Kur Korumalı Mevduat'tan (KKM) kademeli olarak çıkış sinyalini vermesinin ardından birbiri ardına yeni adımlar geldi. Bir yandan bu enstrümana olan ilginin azalması hedeflenirken bir yandan da TL'ye olan itibarın yeniden tesis edilmesi hedefleniyor. Son olarak Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB), kur korumalı mevduatlarda yeni bir düzenlemeye imza attı. TCMB, Türk Lirası dönüşümlü Kur Korumalı Mevduat (KKM) hesaplarında asgari faiz zorunluluğunu kaldırdı. Böylece bankaların, Türk Lirası dönüşümlü kur korumalı hesaplara politika faizinin altında faiz verebilmesinin önü açıldı. TL mevduattaki artış oranları da aslında hedeflenen politikanın başarısını gözler önüne serdi. Faiz artışları da eklenince bankaların KKM'den olan çıkış sürecini yeni mevduat faiz oranlarıyla hızlandırılmasını sağladı.
KADEMELİ ÇIKIŞ BAŞLADI
Bankalar, Kur Korumalı Mevduat (KKM) hesaplarından çıkış sürecini hızlandırmak için harekete geçti. Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek'in kademeli bir şekilde KKM'den çıkılacağını açıklamasının ardından TL mevduata geçiş hızlandı. Kamu bankaları genel olarak politika faizinin 3 puan üstünü, yani yüzde 28 faiz verirken birçok özel banka KKM'de yeni giriş ekranını kapattı. Bankacılık kaynakları, KKM'den çıkış oranlarının yüzde 20'yi aştığını yüzde 70'e yakın bir yenileme oranı olduğunu ve yüzde 8-9 civarında da KKM'den TL'ye dönüş olduğunu söylüyor.
PARA ALTERNATİFLERE GİDİYOR
PARA Dergisi'ne konuşan bankacılık kaynakları, Kur Korumalı Mevduat hesaplarından çıkanların oranının yüzde 30'u aştığını belirtirken çıkan paranın önemli bir bölümünün döviz, altın ve hisse yatırımına gittiğini görüşünde birleşiyor. Kaynaklar arasında aynı zamanda Kur Korumalı Mevduat'a olan ilginin hızlı bir şekilde çıkış yaşanmasına neden olmayacağını belirtenler de var. Bu nedenle tasarruf sahiplerinin bir anda göç etmeyeceği ve bu sürecin kademeli olarak gerçekleşeceğinin de altı çiziliyor.
BİR AYDA 60 MİLYAR TL DÜŞTÜ
Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu (BDDK) verilerine göre KKM büyüklüğü düşerek 3.03 trilyon TL oldu. Son bir aydaki düşüş 60 milyar TL'yi buldu. Dolar cinsinden bakıldığında ise KKM büyüklüğü 125 milyar dolar oldu. Merkez Bankası Başkanı Hafize Gaye Erkan, "KKM için yapılan ödemelerin bilanço kesinleşmeden hele de bu kadar titiz ve çokça rakamlar üzerinde duran TCMB kurumu için denetimi tamamlanmadan açıklanması prensipte doğru değil. Her gün analitik bilançosu açıklanan TCMB'nin şeffaflığının sorgulanmasına yol açacak bir husus olmamalı. Bağlayıcı olmayacak şekilde, 2023'ün ilk yarısında, TCMB tarafından ödenen KKM desteği yaklaşık 90 milyar lira oldu. Hazine tarafında da bu 60 milyar lira" değerlendirmesinde bulundu.
KKM'den bir çıkış stratejileri olduğunu ve kademeli olarak gideceklerinin altını çizen Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek ise "KKM şu anda bir realitedir. Bu realiteden zamanla bir çıkış stratejisi ortaya koyacağız. Mevduat sahipleri müsterih olsun. Kendileri açısından herhangi bir önemli değişikliğe gitmeyeceğiz. Lira mevduatını cazip hale getirdiğimizde, ülkede makro finansal istikrarı kalıcı şekilde tesis ettikçe, rezervlerimizi güçlendirdikçe farklı bir strateji izleyebiliriz. Bugün itibarıyla KKM devam edecek. Dönemsel olarak birtakım konularda yönlendirme noktasında bankalar için makro ihtiyati bir çerçeve ortaya koyabiliriz" ifadelerini kullanmıştı.
KKM'DEN DÖNÜŞ İÇİN FAİZLER ARTIRILDI
Kamu bankaları TL mevduat faizlerinde yüzde 37-38 teklif ederken KKM'den dönen TL mevduatlarda ise faiz oranı yüzde 43'e kadar çıkıyor. TL mevduat faizlerinin yüzde 33'lerden başladığı özel bankaların bir kısmı yeni KKM girişlerini kapattı. Özel bankalarda KKM'den TL'ye dönen mevduatlar için faiz oranları ise yüzde 45'e kadar çıkıyor.
TL ARTIYOR, DÖVİZ GERİLİYOR
BDDK verilerine 2021 yılının aralık ayının son haftasından 27 Eylül 2023'e kadar olan dönemde TL mevduat yüzde 329 oranında artarak 1 trilyon 847 milyar liradan, 7 trilyon 936 milyar liraya çıktı. Söz konusu dönemde döviz hesaplarının büyüklüğü ise 261.2 milyar dolardan, 201.4 milyar dolara geriledi. Mevduatta TL'nin payı yüzde 37.94'ten 59.17'ye çıkarken, dövizin payı ise yüzde 62.06'dan 40.83'e geriledi. 9 Haziran'da 6 trilyon 250 milyar lira olan TL mevduat, 27 Eylül'e kadar olan dönemde yaklaşık 1.7 trilyon lira arttı. Bu dönemde TL'nin sistemdeki payında 2 puandan fazla artış oldu. TL mevduatta ağustosun son haftasından bu yana yaşanan artış ise 500 milyar TL oldu. Döviz hesapların 8 Eylül'den sonra yaşanan çözülme ise 4 milyar dolara ulaştı.
KREDİDE DE TERCİH TL
Bankacılık sisteminde mevduatta TL'ye dönüş sürerken, kredi piyasasında da dövizden kaçış devam ediyor. Bankacılık sektörünün 2021 sonunda 4.9 trilyon lira olan toplam kredi hacminin 2.8 trilyonunu TL cinsi, 2.1 trilyonunu ise döviz cinsi krediler oluşturuyordu. Kredilerde TL'nin payı yüzde 57.8, dövizin payı ise yüzde 42.2 iken döviz kredilerinin toplamı 156.6 milyar dolar seviyesinde bulunuyordu. 27 Eylül 2023 itibarıyla toplam kredi hacmi 10 trilyon 632 milyar lira olurken, TL cinsi krediler 7 trilyon 213 milyar liraya, döviz cinsi krediler ise 3 trilyon 418 milyar lira (125.8 milyar dolar) oldu. Kredilerde TL'nin payı yüzde 68'e ulaştı.
