PARA FİNANS/ BARIŞ ERGİN Türk bankacılık sektörü tarihinin en devrimsel günlerini yaşıyor. Bankacılık, hiç olmadığı kadar farklı sektörlerden rağbet görüyor ve bankacılık alanında 'dijital banka' statüsünde sisteme taze kanlar gelmek üzere. Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu (BDDK) tarafından hazırlanan "Dijital Bankaların Faaliyet Esasları ile Servis Modeli Bankacılığı Hakkında Yönetmelik" yürürlüğe girdi ve şimdiden faaliyet iznini alanlar var. Ancak bir elin parmaklarını henüz geçmiş değil.
1 MİLYAR TL ALT SINIRI
BDDK'nın dijital banka lisansında sermaye sınırını 1 milyar TL olarak belirlemesinin ve kredilerde belirli limitler belirlemesinin ardından başvurmayı planlayanlar arasında elenenler olsa da 'ciddi' başvuru sayısının 35'i geçtiği kulislerde konuşuluyor. Fiziksel bir şubesi bulunmayan ve hizmetlerini internet üzerinden kullanıcılarına aktaran dijital bankalar, aslında dünyada çok hızlı büyüme göstererek sektörde ciddi konumlara geldiler. Yurtdışında hizmet veren Chime, Revolut, Monzo ve N26 gibi dijital bankalar, koca koca bankaları yakaladı ve hatta köklü kurumları solladı, denebilir.
BDDK, başvuru sayısı hakkında bilgi vermezken ince elenip sık dokunduğu da yine sektörün ve başvuran herkesin dilinde. Birçok farklı sektörden girişin yapıldığı bu alanda ödeme hizmeti şirketleri, tüketici finansmanı ve perakende sektöründen dahi alana girişler var.
MEVDUAT SİGORTA KAPSAMINDA
BDDK yetkilileri, güven konusuna da açıklık getirdi. Çıkan düzenlemelerde de belirtildiği üzere büyük kaygılar duymaya gerek kalmayacak. Çünkü konvansiyonel bankalarda olduğu gibi bu alanda da Tasarruf Mevduatı Sigorta Kurumu (TMSF) ile mevduatlar sigorta kapsamında olacak.
KOBİ FİNANSMANI ŞARTI
Dijital bankaların kredi müşterileri yalnızca finansal tüketicilerden ve KOBİ'lerden oluşacak. Dijital bankaların müşterilerine kullandırabileceği kredi limiti, aylık ortalama net gelirinin dört katını ve müşterinin aylık ortalama net gelirinin tespit edilememesi halinde 10 bin lirayı aşamayacak.
BİR ŞUBE YETERLİ OLACAK
Dijital bankalar fiziki olarak sadece genel müdürlük ofisi kurabilecek, fakat bu bankaların herhangi bir şube kurması söz konusu olmayacak. BDDK tarafından yapılan açıklamaya göre, dijital bankacılığın faaliyet esaslarını belirleyen yönetmelik ile bankacılık hizmetlerine erişimin kolaylaşması ve finansal kapsayıcılığın artırılması hedefleniyor. Şubesiz faaliyet gösterecek bu bankalar için hazırlanan yeni düzenlemenin yürürlüğe girmesinin ardından yalnızca dijital kanallar üzerinden müşterilerine hizmet verecek bankalar, BDDK'ya başvurarak gerekli izinleri almaları halinde önümüzdeki yıldan itibaren sektörde faaliyet göstermeye başlayabilecekler.
ZAMANLAMA ÇOK DOĞRU
Lidio ve Mobilexpress CEO'su Emre Güzer, "Bugünün tüketicileri ile ilgili araştırmalara baktığınızda özellikle Kuzey Amerika ve Asya Pasifik bölgesinde tüketicilerin konvansiyonel şirketler yerine birçok bankacılık işlemini yeni nesil teknoloji şirketleri vasıtasıyla gerçekleştirdiklerini görüyoruz. Bu dönüşüm tüketici tarafında gerçekleşiyor. Türkiye'nin de bu coğrafyaları beş-yedi yıl arasında geriden takip ettiğini düşünürsek, zamanlamanın çok doğru olduğunu söyleyebilirim. Elbette banka şubesine gitmek isteyen, şubesini semtinde gördüğünü için bankasına güvenen bir yaş grubu hala var. Hatırlarsanız hiç dönüşmeyeceğini düşündüğümüz bu grubun da pandemi ile birlikte çok hızlı dijitalleşebildiğine tanıklık ettik" değerlendirmesinde bulundu.
DÜNYADAN DA YATIRIMCI GELEBİLİR
Ödeme ve elektronik para şirketleri ilk doğduğunda özellikle sermaye yeterliliği, teminat gibi bugünün gerekliliklerinin hiçbirinin olmadığını dile getiren Güzer, şunları söyledi:
"Planı ve projesi olan lisanslı kuruluşlara ek olarak tek gayesi belki ileride satabilmek gayesiyle lisanslanmak olan kuruluşlar da bir şekilde faaliyetine başladı. Dijital bankacılık lisansının bugünkü gereksinimleri ile kıyaslandığında ödeme ve elektronik para kuruluşu lisansı almak, çok daha az maliyetli idi. Dijital bankalara baktığımızda ise; faaliyet izni alabilmek için asgari ödenmiş sermayenin 1 milyar TL olması gerektiğini görüyoruz. Dolayısıyla 6493'ten lisanslı kuruluşlara kıyasla çok daha az dijital banka izni alan işletme göreceğiz. Bunların birçoğu da halihazırda faaliyetlerine farklı alanlarda devam eden, belki de yatırımlarını bu tarafta da değerlendirmek isteyen işletmeler olabilir. Tahminim bir ya da iki tane de dünyada bu işi iyi yapan tek odak noktası dijital bankalar olan girişimin Türkiye'ye girdiğini gözlemleyeceğiz. Bununla birlikte milyonlarca tüketici ve KOBİ'ye dokunabilmeyi başarmış teknoloji girişimlerimiz de dijital banka faaliyet izni alabilmek için bazı çalışmalar yürütüyorlar. Tüketicilerine bankacılık hizmetlerini götürebilmek birçok farklı avantajı beraberinde getirecek elbette."
KURULANLARIN ORTAK NOKTASI 1.5 MİLYARLIK SERMAYE
Türkiye'de şu ana kadar faaliyet izni almış olanlar sınırlı sayıda. Bunlardan biri TOM Bank oldu. Banka, 1.5 milyar TL başlangıç sermayeli olarak; A101, English Home, Memorial Sağlık Grubu, Eve şirketlerini bünyesinde barındıran Aydın Grup tarafından kuruldu. Hayat Katılım Bankası ise Hayat Holding tarafından kuruldu. Hızlı tüketim ürünleri, ağaç bazlı panel üretimi ve liman işletmeciliği gibi alanlarda hizmet sunan Hayat Holding, aldığı izin ile birlikte finans dünyasına adım attı. 1.5 milyar TL sermayeli Hayat Katılım Bankası'nın kurucuları arasında Hayat Holding'in yanı sıra Hayat Kimya, AS Tüketim Malları, Kastamonu Entegre ve Limaş Liman İşletmeciliği yer alıyor.
Kasa Katılım Bankası, bir diğer firma. BDDK, Kasa Katılım Bankası isimli bir dijital katılım bankası kurulmasına izin verdi. Tıpkı diğer firmalar gibi 1.5 milyar TL sermaye ile kurulacak olan Kasa Katılım Bankası'nın ortakları ise Great East Capital Bilgi Teknoloji Yatırımları, Adam Muhammad Sadıq, Maryam Khalid M. A. Al-Atteyah, Hector Fernando Sepulveda Reyes Retena ve Yağmur Şatana.
Dijital bankacılık izni alan diğer firmalardan farklı olarak mevduat bankası kurma izni alan FUPS, elektronik para kuruluşu lisansının yanı sıra Visa ve Bankalararası Kart Merkezi (BKM) üyeliğine de sahip. 1.5 milyar TL sermayeli FUPS Bank'ın kuruluşuna onay verildi. Resmi Gazete'de yer alan kararda paylaşılan bilgilere göre FUPS Bank'ın kurucu ortakları Lydians Elektronik Para ve Ödeme Hizmetleri, Fatih Tosmur, Hüseyin Cem Başçı, Elif Tosmur ve Eysa Tosmur olacak.
"BANKACILIK SEKTÖRÜNÜN DİJİTALLEŞMESİNİ DE HIZLANDIRIR"
Emre GÜZER / Lidio ve Mobilexpress CEO'su
Çok uzun süredir konvansiyonel şekilde yapılan bankacılık iş kolundan, birçok yeni nesil iş kolu doğdu. Ödeme ve elektronik para kuruluşları, açık bankacılığa aracılık eden üçüncü parti uygulamalar ve dijitale doğan bankaları dijitalleşmeye çalışan, milyonlarca tüketici ve KOBİ'ye ev sahipliği yapan konvansiyonel bankalar takip etti. Dijital bankalar, dünyanın hemen her yerinde tamamlayıcı inovasyon ile özellikle yeni neslin ihtiyaçlarına kesintisiz çözümler sunabilmek maksadıyla yola çıktı. Yıkıcı yerine tamamlayıcı olgusunu kullanma sebebim bugünün bankaları, finansal teknoloji girişimleri ve dijitale doğan bankalar artık hiç olmadığı kadar iş birliği içerisinde faaliyetlerini sürdürebiliyor, çözümlerini daha entegre ve tamamlayıcı bir şekilde tüketici ve KOBİ'ler ile buluşturabiliyorlar. Dolayısıyla artık bir yıkımdan ziyade 1+1'in 3 ettiği bir dönemden bahsedebiliriz ki bunun da en büyük motivasyonu, tüketicinin vakit geçirdiği her mecrada kendisini özel hissettirecek çözümler ile görünür olabilmek. Sektöre faydası anlamında baktığımızda dijitale doğan her banka, gerek finansal okur yazarlığın gelişimi gerek tüketicilerin daha hızlı, kesintisiz ve hatta daha az maliyetli hizmet alabilmesi ve tüm bunlara müteakip kayıt dışının azaltılmasına yönelik oldukça değerli çözümlerle birlikte faaliyetlerine başlayacaklar. Dijitale doğan bankaların konvansiyonel bankalarınki gibi şubeler, on binlerce çalışan gibi ağır bir yükle değil tamamen dijitalin avantajları ile faaliyetine başlamasından mütevellit konvansiyonel bankaların da dijital dönüşümlerini hızlandıracaklarını ve özellikle insan kaynağı anlamında küçülmeye gideceklerini, operasyonel işlerin yerini daha katma değerli işlere bırakacağını düşünüyorum.
