PARA ARAŞTIRMA/ HÜLYA GENÇ SERTKAYA Öğrenciden dar gelirliye, çalışandan iş dünyasına, milyonları ilgilendiren ekonomiye ilişkin yeni düzenleme TBMM Plan ve Bütçe Komisyonu'nda. Yeni düzenlemeyle "sicil affı" düzenlemesi hayata geçirilecek. Karşılıksız çıkan çek, protesto edilen senet, kredi kartı ve diğer kredi borçları nedeniyle "kara listeye" alınanlara, "sicil affı" imkanı verilecek. Teklife göre anapara veya taksit ödeme tarihi 1 Ekim 2022'den önce olan, kullandığı nakdi ve gayri nakdi kredilerinin anapara, faiz ve/veya ferilerine ilişkin ödemelerini aksatanların, karşılıksız çıkan çek, protesto edilmiş senet, kredi kartı ve diğer kredi borçlarını zamanında ödeyemeyenlerin, Türkiye Bankalar Birliği Risk Merkezi'ndeki olumsuz kayıtları, borçlarının ödenmesi geciken kısmının 1 Temmuz 2023'e kadar tamamının ödenmesi veya yeniden yapılandırılması halinde, bu kişilerle yapılan finansal işlemlerde dikkate alınmayacak. Kredi kuruluşları ve finansal kuruluşların kredileri yeniden yapılandırması veya yeni kredi kullandırması, bu kuruluşlara hukuki ve cezai sorumluluk doğurmayacak.
ÖĞRENİM KREDİSİ BORÇLARI FAİZSİZ ÖDENECEK
Gelir Vergisi Kanunu ile Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Teklifi'nin görüşmeleri TBMM Plan ve Bütçe Komisyonu'nda sürüyor. 25 maddesi Komisyon'da kabul edilen ve 17 Ekim Pazartesi günü görüşülmeye devam edilmesi planlanan kanun teklif ile öğrenim kredisi alan öğrencilerin, borçlarını mezuniyetlerinden iki yıl sonra başlamak üzere kredi aldığı kadar sürede, aldıkları miktar tutarında ve aylık dönemler hâlinde faizsiz ödemelerine imkan tanınıyor. Teklife göre öğrenim kredisi alan borçlunun çalışmadığını Sosyal Güvenlik Kurumu'ndan (SGK) teyit etmesi koşuluyla ve en fazla üç defa olmak üzere erteleme talep etmesi halinde; ilk yıl herhangi bir ilave olmadan, sonraki yıllarda ise her yıl için verilen miktara TÜFE oranına göre değişiklik göstermekle birlikte en fazla yüzde 10 ilave edilerek kredi borcu hesaplanması düzenleniyor. Teklifle, ödemenin askerlik dönemine denk gelmesi halinde, borçlunun talebi üzerine herhangi bir ilave yapılmaksızın askerlik döneminin sonuna kadar kredi borcu erteleniyor. Katkı kredisi borcu ödemelerinde de bu esasların uygulanması öngörülüyor.
27 MİLYAR TL'LİK BORÇ SİLİNECEK
Bu maddenin yürürlüğe girdiği tarih itibarıyla kredi almakta olan veya kredi borcunun ödeme zamanı henüz başlamamış kişilere öğrenim ve katkı kredisi olarak verilen tutarlara endeks hesaplanmayacak. Kredi geri ödemesi devam eden veya borçları vergi dairesine takip için bildirilmiş kişilere öğrenim ve katkı kredisi olarak verilen tutarlara ilave edilmiş endeks tutarları terkin edilecek. Bu maddenin yürürlüğe girdiği tarihten önce tahsil edilmiş olan tutarlar iade edilmeyecek. Vergi dairesine takip için bildirildiği halde henüz tahsil edilmemiş kredi taksitleri içerisindeki endeks tutarları terkin edildikten sonra bakiye taksitler vadesinde ödenmezse takip edilmeye devam edilecek. Etki analizine göre bu düzenlemeden, 1.4 milyon kişi yararlanacak. Böylece mevcut borçlar içinde yer alan toplam 27 milyar TL endeks tutarı silinecek.
SERMAYE AZALTIMINDA VERGİLEME DÜZENLENİYOR
Şimdi de kanun teklifinin öne çıkan bazı maddelerine bir göz atıyoruz. Teklife göre sermayeye aktarılan çeşitli kaynakları, aktarıldığı tarihten itibaren beş yıl boyunca sermaye azaltımı yapmayan kurumlarda, bu sürenin sonunda sermaye azaltılmışsa, işletmeye konulan nakdi veya ayni sermaye ile sermayeye eklenen diğer unsurların toplam sermayeye oranlanması suretiyle azaltıma konu edilen tutar içindeki sermaye unsurları tespit edilerek vergilendirme yapılacak. Beş yıldan önce sermaye azaltımı yapan kurumlarda ise azaltılan sermayenin öncelikle sermayeye ilave dışında başka bir hesaba nakledilmesi, işletmeden çekilmesi veya sermaye hesabından başka hesaplara aktarımı kurumlar vergisine ve kar dağıtımına bağlı vergi kesintisine tabi tutulacak hesaplardan, daha sonra sadece kar dağıtımına bağlı tevkifata tabi hesaplardan, vergiye tabi olmayan nakdi ve ayni sermayeden oluştuğu kabul edilerek vergilendirme yapılacak. Yapılan sermaye azaltımında sermayeye eklenen kaynakların bazılarının beş yıllık süreyi aşması, bazılarının ise aşmaması durumunda ise söz konusu kaynaklardan öncelikli olarak sermayeye ilave edilme tarihi beş yılı geçmemiş olanların çekildiği kabul edilecek. Geçmiş yıl zararlarının mahsubu suretiyle sermaye azaltılması durumunda, azaltıma konu edilen sermaye unsurları da sermaye azaltımında vergilemeyi düzenleyen bu hükümler kapsamında tespit edilecek. Ancak bu tutarlar üzerinden kar dağıtımı veya ana merkeze aktarılan tutar kapsamında vergi kesintisi yapılmayacak. 2021 yılında 13 bin 125 mükellefin, yaklaşık 40 milyar TL sermaye azaltımı yaptığı bilgisini de paylaşalım.
KÜÇÜK TUTARLI İCRA DOSYALARI TASFİYE EDİLİYOR
Teklife göre, önemli bir kısmı temel ihtiyaçlara tekabül eden elektrik, su, doğalgaz, telefon gibi abonelik sözleşmelerinden kaynaklanan küçük miktarlı borçlar "değersiz alacak" kategorisine alınacak. Vergi mükelleflerine 15 Ağustos 2022'ye kadar icra takibi başlattıkları 2 bin TL'yi aşmayan gerçek kişilerden olan alacaklardan feragat etmek suretiyle vazgeçerek icra takiplerini sonlandırmaları halinde, bu alacaklarını Vergi Usul Kanunu hükümlerine göre değersiz alacak kabul edilmesi suretiyle işletme kayıtlarından çıkarabilme imkanı sağlanacak. Bu şekilde, kayıtlardan çıkarılan alacaklara ilişkin daha önce hesaplanarak beyan edilen katma
değer vergisi ve özel iletişim vergisi indirim konusu yapılabilecek. Bu kapsamda vazgeçilen alacaklar ile icrada alınacak harçlardan da vazgeçilecek. Bu düzenlemeyle 5 milyon borçlunun 9 milyon icra dosyasının tasfiye edilmesi bekleniyor. Küçük tutarlı alacaklarla ilgili yapılan icra takiplerinin sonlandırılması amacıyla yapılan bir diğer düzenleme ise banka ve diğer mali kurum ve kuruluşlar tarafından varlık yönetim şirketlerine devredilen bireysel kredi borçları için 15 Ağustos 2022'e kadar başlattıkları dosyalara ilişkin. Bu düzenlemeyle varlık yönetim şirketlerinin 15 Ağustos'a kadar icra takibi başlattıkları ana para tutarı 2 bin 500 TL ve altında bulunan bireysel nitelikli her türlü kredi sözleşmesinden kaynaklı alacaklarının faiz ve diğer masrafları dahil takibinden vazgeçmeleri koşuluyla, vazgeçtikleri dosyadaki anapara takip bakiyesinin yarısı Hazine ve Maliye Bakanlığı bütçesinden karşılanacak. Bu dosyaların büyüklüğü anapara, faiz ve masraflar dahil 4.3 milyar TL, anapara tutarı ise 832 milyon TL civarında. Bu tutarın yüzde 50'si olan 416.3 milyon TL'nin hazineden ayrılacak kaynakla kapanması sonucunda 892 bin 866 borçlunun dosya borcu sonlanacak.
BDDK'YA "SINIRLI FAALİYET İZNİ" YETKİSİ
Teklife göre Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurulu (BDDK), bir banka ya da banka grubu için faaliyet konuları bazında sınırlama veya kısıtlamalar getirmek suretiyle de faaliyet izni vermeye yetkili olacak. Düzenlemenin hedef kitlesi olan dijital (şubesiz) bankalara ilişkin yayımlanmış olan yönetmelik uyarınca bugüne kadar BDDK'ya başvuru yapanlar arasından üçüne (dijital) katılım bankası olmak üzere, 1 adet başvuru sahibine de (dijital) mevduat bankası olmak üzere 1.5 milyar TL kuruluş sermayesi ile kurulmak üzere kuruluş izni verildi. Söz konusu başvuru sahiplerine henüz faaliyet izni verilmedi. Teklife göre sınırlı faaliyet izni verilen durumlarda bu sınırlama veya kısıtlamalara uymayanlara ya da mevduat bankaları, katılım fonu kabulü, finansal kiralama işlemleri; katılım bankaları, mevduat kabulü; kalkınma ve yatırım bankaları ise mevduat kabulü ve katılım fonu kabulü gibi faaliyetlerde bulunmaları halinde, 1 milyon TL'den az olmamak ve menfaat sağlanması halinde, bu menfaatin iki katından az olmamak üzere, söz konusu kısıtlama ve sınırlamalara aykırılık teşkil eden tutarın yüzde 100'üne kadar idari para cezası uygulanacak.
DESTEK HİZMET KURULUŞLARINA DÜZENLEME
Teklifle göre Kurula, alınacak hizmetin niteliğine göre destek hizmeti kuruluşları ile diğer hizmet sağlayıcıların uymaları gereken usul ve esasları belirleme veya bu hizmetlerin alınmasını izin koşuluna bağlama yetkisi verilecek. Teklifle, en az beş banka ya da finansal kuruluş tarafından kurulacak şirketlerin tabi olacağı usul ve esasları belirleme yetkisinin de Kurul'da olacağı netleştirilecek.
Teklife göre BDDK, Finansal Kiralama, Faktoring, Finansman ve Tasarruf Finansman Şirketleri Kanunu'na tabi şirketlerce kuruluş izni için aranan veya şirket ortaklarınca kurucularda aranan şartların kaybedilmesi durumunda bunların faaliyet iznini kaldırabilecek ve tasfiyesine karar verebilecek.
Teklife göre finansman şirketleri, kredilendirecekleri mal veya hizmetleri temin eden satıcılarla önceden yazılı şekilde yapmaları zorunlu olan sözleşmeleri, uzaktan iletişim araçlarının kullanılması suretiyle mesafeli olarak da yapılabilecek.
PANDEMİ CEZALARI SİLİNİYOR
Kanun teklifinde yer alan geçici maddeyle Covid-19 salgınının yayılmasını önlemek amacıyla 11 Mart 2020'den itibaren maske takma zorunluluğu, sokağa çıkma yasağı gibi alınan tedbirlere uyulmaması nedeniyle verilen ve ilgilisine tebliğ edilmemiş olan idari para cezaları tebliğ edilmeyecek. Tebliğ edilmiş olan cezaların tahsilinden vazgeçilecek. Bu maddenin yürürlük tarihinden önce işlenen söz konusu kabahatler için idari para cezası verilmeyecek, tahsil edilmiş olan idari para cezaları ise iade edilmeyecek. Etki analizine göre düzenleme ile vergi dairesine borçlu 1 milyon 67 bin 485 kişiden takip edilen 2.7 milyar TL tutarındaki idari para cezasının tahsilinden vazgeçilecek.
Kısa çalışma ödeneği başvurularının alınması, değerlendirilmesi ve ödenmesine ilişkin işlemler ile nakdi ücret desteği ödemelerinde Bakanlık ve kurum personeline sorumluluk yüklenemeyecek. Covid-19 sebebiyle ödenen kısa çalışma ödeneği ile nakdi ücret desteği ödemelerinde hatalı işlemlerden kaynaklanan fazla ve yersiz ödemelerden bu maddenin yürürlük tarihi itibarıyla tahsil edilmemiş olanlar terkin edilecek. Tahsil edilenler iade veya mahsup edilemeyecek. Kısa çalışma uygulanan dönemde işveren tarafından işçi çıkarılmasına istinaden oluşan fazla ve yersiz ödemeler ile ceza soruşturmasına veya kovuşturmasına konu olmuş kısa çalışma ödeneği ile nakdi ücret desteği ödemeleri bu madde kapsamı dışında olacak. Etki analizine göre düzenleme sonrası kısa çalışma ödeneği ve nakdi ücret desteği kaynaklı yaklaşık 860 milyon TL fazla ve yersiz ödemenin terkini gerçekleştirilecek. Kısa çalışma ödeneği ve nakdi ücret desteği İşsizlik Sigortası Fonu'ndan finanse edilmiş olup, terkin edilecek tutar fona ait olacak. Teklifle Perakende Ticaretin Düzenlenmesi Hakkında Kanuna konu alanlarda idari para cezası tutarları güncelleniyor.
65 YAŞ AYLIĞINDA YERSİZ ÖDEME ALACAKLARI SİLİNECEK
Kanun teklifi ile 65 yaş aylığı alan kişilere yönelik düzenlemeye gidiliyor. Buna göre gerçeğe uygun olmayan sağlık kurulu raporu kullanımı nedeniyle yapılan ödemeler hariç olmak üzere, 65 yaşını doldurmuş yoksul yaşlılar ile engellilere bağlanan yaşlı ve engelli aylıkları ile ilgili ödemeler gerçekleştikten sonra kişilerin ölüm, gelir değişikliği, engel durumu değişikliği gibi sebeplerle durumunda değişiklik olduğunun tespiti halinde yapılan yersiz ödemelerden kaynaklı alacaklar ve bunların fer'ileri silinecek. İlgililer hakkında herhangi bir adli, idari ve icrai takibat yapılmayacak. Bu kapsamda hedef kitlesi yoksul olan ve borçları ödeme gücü olmayan 163 bin 572 vatandaşın 566.3 milyon TL'lik borcu terkin edilecek. Aynı şekilde fazla ve yersiz ödenen ve geri alınması gereken evde bakım yardımı ödemeleri ile bunlardan doğan faizler terkin olunacak. Düzenlemeden yaklaşık 18 bin kişi yararlanacak, yaklaşık 200 milyon TL borcu silinecek.
TURİZM PAYI ORANLARI GÜNCELLENİYOR
Kanun teklifiyle devletin işletmelerden aldığı turizm payı oranı 1 Ocak 2024 tarihinden geçerli olmak üzere azaltılıyor. Teklife göre, turizm payı, bileşik tesisler ile konaklama tesislerinden, Bakanlıktan belgeli yeme-içme ve eğlence tesislerinden ve deniz turizmi tesislerinden binde 7.5 yerine binde 5; seyahat acenteleri ve hava yolu işletmelerinden on binde 7.5 yerine on binde 5 oranında alınacak. Deniz turizm araçlarından turizm payı alınmasına ilişkin düzenleme yürürlükten kaldırıldığından, geçici madde düzenlenerek Kültür ve Turizm Bakanlığı'ndan belgeli deniz turizmi araçlarından turizm payının 31 Aralık 2022'e kadar alınması düzenleniyor.
Teklif ile Türkiye Turizm Tanıtım ve Geliştirme Ajansı Yönetim Kurulu'nda seçim ile işbaşına gelen özel sektör temsilci sayısı artırılıyor, yönetim kurulunda işletmelerin belge türü bakımından temsili sağlanıyor.
Teklifin yürürlüğe girdiği tarihte Ajans Yönetim Kurulu üye seçimlerinin yapılmasına 30 günden az süre kalması halinde seçimlerin iki aya kadar ertelenmesi düzenleniyor.
Teklife göre Kültür ve Turizm Bakanlığı'nca yapılan ücretsiz girişli günübirlik tesisler, münhasıran Bakanlık Döner Sermaye İşletmesi Merkez Müdürlüğü veya iştiraki şirketler tarafından işletilebilecek. Üçüncü kişilere devredilemeyecek ve işlettirilemeyecek.
EŞYA PİYANGOSUNDA İZİN BEDELLERİ DÜZENLENİYOR
Kanun teklifiyle eşya piyangosu ve çekiliş düzenlemek isteyen başvuru sahiplerince alınan izin bedellerinde düzenlemeye gidiliyor. Teklife göre, karşılığı nakit olmayan piyango düzenleme izni için müracaatta bulunan gerçek ve tüzel kişilerden 2 bin TL başvuru bedeli alınacak. İzin verilmesi kararlaştırılan piyangolarda taahhüt edilen ikramiye, ödül veya benzeri menfaatlerin toplam rayiç bedelinin yüzde 15'i için ayrıca izin bedeli alınacak. Yurtdışından ithal edilen veya başka gerçek ve tüzel kişiler tarafından üretilen, temin edilen ya da ticaretine konu edilen mal ve hizmetlerin ikramiye olarak konulması halinde bu oran iki katına çıkacak. Kamu kurum ve kuruluşları ile vergi muafiyeti tanınan vakıflar ve kamu yararına çalışan dernekler tarafından düzenlenecek piyangolardan ise başvuru veya izin bedeli alınmayacak. Başvuru bedeli, yeniden değerleme oranında takvim yılı başından geçerli olmak üzere artırılarak uygulanacak.
YASADIŞI BAHİSE AĞIR YAPTIRIM…
Teklifle her türlü eşya piyangosu, müşterek bahis veya benzeri oyunları illegal oynatanlara, para nakline aracılık edenlere, oynamaya teşvik edenlere, gerekli izni almakla birlikte yükümlülüklerini tam veya süresinde yerine getirmeyenlere uygulanacak yaptırımlar da düzenleniyor. Teklife göre kanunun verdiği yetkiye dayalı olmaksızın; her türlü eşya piyangosu, şans oyunları ve müşterek bahis veya benzeri oyunları oynatanlar ya da oynanmasına yer veya imkan sağlayanlar, üç yıldan beş yıla kadar hapis ve 10 bin güne kadar adli para cezasıyla cezalandırılacak. Yetkisiz olarak yurtdışında oynatılan oyunların internet yoluyla ve sair suretle erişim sağlayarak Türkiye'den oynanmasına imkan sağlayanlara dört yıldan altı yıla kadar hapis ve 5 bin güne kadar adli para cezası verilecek. Kanunun verdiği yetkiye dayalı olmaksızın yasadışı bahis ve sans oyunlarında para nakline aracılık edenlerin üç yıldan beş yıla kadar hapis ve 5 bin güne kadar adli para cezasıyla, kişileri reklam vermek ve sair surette her türlü eşya piyangosu, şans oyunları ve müşterek bahis veya benzeri oyunları oynamaya teşvik edenlere bir yıldan üç yıla kadar hapis ve 3 bin güne kadar adli para cezası uygulanacak. Fiziki veya elektronik ortamlar üzerinden üçüncü kişilerce düzenlenen her türlü eşya piyangosu, şans oyunları ve müşterek bahis veya benzeri oyunları oynayanlara, mahallin en büyük mülki idare amiri tarafından 5 bin TL'den 20 bin TL'ye kadar idari para cezası verilecek. Gerekli izni alan ancak çekilişleri yapmayanlar, çekiliş sonuçlarını ilan etmeyenler, taahhütlerini yerine getirmeyenler iki aydan iki yıla kadar hapis ve 3 bin güne kadar adli para cezasıyla cezalandırılacak. Yasadışı bahisle mücadelede de "hak ve alacaklara el koyma, iletişimin tespiti, dinlenmesi, kayda alınması, gizli soruşturmacı görevlendirilmesi ve teknik izleme, tedbirlerine ilişkin hükümler kullanılabilecek.
KKM UYGULAMASI İSTİSNASI BİR YIL UZATILIYOR
Teklifle kur korumalı mevduat (KKM) uygulaması istisnası bir yıl daha uzatılıyor. Teklife göre 2022 yılı sonunda sona erecek olan yabancı paraların ve altın hesabı bakiyelerini TL mevduat ve katılma hesaplarına dönüştüren mükelleflerin elde ettikleri faiz ve kar payı kazançlarına sağlanan kurumlar vergisi istisna uygulaması, 2023 yılı sonuna uzatılıyor. Cumhurbaşkanına istisnayı 31 Aralık 2023'e kadar her bir geçici vergi veya yıllık hesap dönemleri sonu itibarıyla kurumların bilançolarında yer alan yabancı paralar için ayrı ayrı veya birlikte uygulatma konusunda yetki veriliyor. Etki analizine göre söz konusu düzenleme kapsamında 1 milyar doların kur korumalı mevduat hesaplarına dönüştürülmesinin altı aylık vergi maliyeti takribi 300 milyon TL. Uygulamanın başlangıcından itibaren 18.8 milyar TL vergisel maliyet oluştu.
YENİLENEBİLİR ENERJİDE VERGİ TEŞVİKİ SINIRI 50 KW'A ÇIKARILIYOR
Yeni düzenlemeyle apartmanların çatı ve cephelerinde kurulan elektrik üretim tesisleri için belirlenen vergi teşviki sınırı 25 kW'den 50 kW'a çıkarılıyor. Bilindiği üzere lisanssız yürütülebilecek faaliyetler kapsamında, konutların çatı ve cephe uygulamalı yenilenebilir enerji kaynaklarına dayalı ve kurulu gücü 25 kW olan elektrik üretim tesisinden üretilen elektrik enerjisini son kaynak tedarik şirketlerine satan gerçek kişiler, gelir vergisinden muaf esnaf kapsamında yer alıyor. Yeni düzenleme ile bu oran yükseltiliyor. Etki analizine göre son bir yıl itibarıyla konutlarda kurulan tesislerde üretilen elektrik ile kurulu azami gücü 25 kW'yi aşmayan tesislerde üretilerek son tedarik firmalarına satılan elektrik bedeli 4.9 milyon TL'yi aşıyor. 25 kW'a kadar kurulu gücü olan; çağrı mektubu aşamasında toplam kurulu gücü 17,76 MW'lık bin 851 tesis, bağlantı anlaşması aşamasında toplam kurulu gücü 4,05 MW'lık 487 tesis ve işletmede olan ve toplam kurulu gücü 17,21 MW'lık 2 bin 281 tesis bulunuyor. Aylık 150 kwh tüketimi olan bir ev tüketicisinin vergi teşviki sınırının 50 kW'a çıkarılmasıyla yıllık net kazancının 64 bin TL'den 132 bin TL'ye çıkması bekleniyor.
ELEKTRİK, DOĞALGAZ DESTEĞİNE VERGİ MUAFİYETİ
Teklife göre işverenler tarafından çalışanlara elektrik, doğalgaz ve diğer ısınma giderlerine karşılık olmak üzere 30 Haziran 2023'e kadar ilave olarak yapılan aylık bin TL'yi aşmayan ödemeler, prime esas kazanca dahil edilmeyecek ve bu tutar üzerinden gelir vergisi hesaplanmayacak. Bu hükümler yasanın Resmi Gazete'de yayımlanmasıyla yürürlüğe girecek. Etki analizi çalışmasına göre 1 milyon çalışana bu tutarda bir yardım yapılmasının altı aylık vergi maliyeti 1.2 milyar TL'yi, prim maliyeti 2.2 milyar TL'yi buluyor. TÜRMOB, kanun teklifine ilişkin değerlendirme raporunda kişilerin kendinin ve ailesinin mevcudiyetini sağlama bakımından zorunlu ve temel ihtiyaç niteliğinde olan bu harcamalar için ödenen bedellerin süresiz olarak vergi ve primden muaf tutulmasının düşünülmesi gerektiğine dikkat çekiyor ve düzenlemede damga vergisine ilişkin bir istisnaya yer verilmemesini bir eksiklik olarak ifade ediyor.
ÇALIŞANLARA YEMEK BEDELİ "NAKİT" OLARAK ÖDENEBİLECEK
Kanun teklifi ile çalışanlara yemek bedeli olarak yapılan günlük belirli bir tutarı aşmayan nakden ödemeler (2022 yılı için 51 TL) de kullanım amacına bakılmaksızın doğrudan gelir vergisi istisnası kapsamına alınıyor. Ödemenin bu tutarı aşması halinde aşan kısım ile bu amaçla sağlanan diğer menfaatler ücret olarak vergilendiriliyor. Teklifin yasalaşmanı izleyen ayın başında yürürlüğe girmesi düzenleniyor. Etki analizi çalışmasına göre 5 milyon çalışana yemek parası ödendiği varsayımı altında yıllık 15.9 milyar TL gelir vergisinden vazgeçiliyor.
Yurtdışındaki inşaat, onarım; montaj işleri ile teknik hizmetlerde çalışmak üzere yurtdışına götürülen ve fiilen yurtdışında çalışan hizmet erbabına yurtdışından karşılanarak yapılan ücret ödemeleri gelir vergisinden ve dolaylı olarak damga vergisinden istisna ediliyor. Bu maddenin, teklifin yasalaşmasını izleyen ayın başında yürürlüğe girmesi düzenleniyor. Etki analizine göre düzenleme yurtdışında çalışan yaklaşık 20 bin işçiyi ilgilendirmekte olup, istisna uygulamasının 1.8 milyar TL gelir vergisi muafiyeti olacağı tahmin ediliyor. Sektör temsilcileri ile yapılan görüşmelerde ilave 10 bin kişilik istihdam sağlanabileceği ifade ediliyor. Ayrıca bu düzenlemenin yurtdışında inşaat onarım ve montaj işleri ile uğraşan müteahhitlere rekabet avantajı sağlayacağı değerlendiriliyor. TÜRMOB, bu istisnanın sadece yurt dışında yapılan inşaat, onarım, montaj işleri ile teknik hizmetlerde çalışan hizmet erbabı ile sınırlı tutulmaması ve kapsamının yurtdışı şubelerde çalışan tüm hizmet erbabları için genişletilmesi talebinde bulunuyor.
"MELEK YATIRIMCIYA" VERGİ İNDİRİMİ SÜRESİ UZATILIYOR
Teklif ile "melek yatırımcı" olarak da bilinen, bireysel katılım yatırımcısı tam mükellef gerçek kişiler, iktisap ettikleri tam mükellef anonim şirketlere ait iştirak hisselerini, en az iki yıl elde tutmaları şartıyla Vergi Usul Kanunu'nun değerlemeye ait hükümlerine göre hesapladıkları hisselerin tutarlarının yüzde 75'ini yıllık beyannamelerine konu kazanç ve iratlarından hisselerin iktisap edildiği dönemde indirebileceklerine yönelik düzenlemenin süresi 31 Aralık 2022'den, 31 Aralık 2027'ye uzatılıyor. İlgili yılda gelir vergisi beyannamesinde 1 milyon TL olan indirim konusu yapılacak tutar 2.5 milyon TL olarak güncelleniyor. Bu düzenlemenin, 1 Ocak 2023'ten itibaren elde edilen gelir ve kazançlara uygulanmak üzere yayımı tarihinde yürürlüğe girmesi öngörülüyor. Etki analizi çalışmasına göre 2021 yılına ilişkin 2022'de verilen yıllık gelir vergisi beyannamelerine istinaden bin 96 mükellef, 23 milyon TL istisnadan yararlandı.
DOKTOR, DİŞ HEKİMİ ADAYLARINA MAAŞ
Tekliğe göre üniversitelerin tıp fakültelerinin son sınıfında bulunan öğrenciler ile dış hekimliği fakültelerinin dördüncü yılını tamamlayıp beşinci yılına geçen öğrencilere bu dönemde (12 ayı geçmemek üzere) öğretim üyesi rehberliğinde yaptıkları uygulama çalışmaları karşılığında net asgari ücrete endeksli aylık ücret ödenecek. Vakıf üniversitelerinde ise 4702 gösterge rakamının memur aylık katsayısı ile çarpımı sonucu bulunacak tutarda aylık ücret ödemesi yapılacak. Bu ödemelerden herhangi bir vergi kesilmeyecek. Vakıf üniversitelerinde bu tutarın üzerinde ödeme yapmaya ve yapılacak ödemenin tutarını belirlemeye mütevelli heyeti yetkili olacak. Etki analizi çalışmasına göre 14 bin 600'ü tıp fakültelerinde, 4 bin 900'ü diş hekimliği fakültelerinde olmak üzere 19 bin 500 intörn öğrenci bu kapsamda olurken, düzenlemenin yıllık ilave maliyeti yaklaşık 1 milyar TL olarak hesaplandı.
"Sicil düzenlemesi, kara listede olan esnafa nefes aldıracak"
Bendevi PALANDÖKEN / Türkiye Esnaf ve Sanatkarları Konfederasyonu (TESK) Genel Başkanı
Torba yasa kapsamında yapılacak sicil düzenlemesi hayata geçirildiğinde 415 meslek dalında faaliyet gösteren 2 milyonu aşkın esnaf ve sanatkarımız 100 milyar TL'lik kredi destek paketinden faydalanabilecek. Yeni yasal düzenleme ile borcunu zamanında ödeyemeyen ancak sonradan borcunu ödediği halde kara listede olduğu için kredi kullanamayan esnafımızın da nefes kredisinden faydalanmasının önü açılacak. Ancak esnaf ve sanatkarlarımızın mağduriyetinin tamamen ortadan kalkması için uzun zamandır talep ettiğimiz ve TESK olarak Ticaret Bakanlığı'na görüş bildirdiğimiz Perakende Yasası'ndaki değişiklik talebimiz de vakit kaybedilmeden hayata geçirilmeli. Perakende Yasası'nda yapılacak değişiklikler ile esnaf ve sanatkarlarımızın en önemli sorunu olan haksız rekabet ortadan kaldırılarak herkesin kendi işini yapması sağlanmış olacak.
"İşletmeler ve çalışanlar için olumlu düzenlemeler"
Osman ARIOĞLU / Gelir İdaresi Eski Başkanı
Sermaye azaltımına ilişkin düzenleme, özünde idarenin bugüne kadar yaptığı uygulamayı yasal alt yapıya kavuşturuyor. Burada beş yıllık süreye bakılmaksızın tüm uygulamada oranlama yolu daha kolay ve pratiklik sağlayan bir uygulama olacak. Ancak düzenleme gerekçesinde sermaye azaltımı eğilimini düşürmek anlamında beş yıldan önceki sermaye azaltımlarında öncelikle vergilenmemiş kalemlerden azaltım yapıldığı varsayılarak işletmelerin sermaye yapılarının güçlü tutulmasının amaçlandığı ifade ediliyor. Bu yönü ile kendi içerisinde mantık tutarlılığı var. Ayrıca geçmiş yıl zararlarına mahsup suretiyle sermaye azaltılması durumunda aynı esasın geçerli olacağı ifade edilmesi de bence kendi içerisinde tutarlı ve doğru bir düzenleme. Üstelik burada stopaj vergi yükü olmaksızın eklenmiş sermaye kalemlerinden yapılan azaltımın ayrıca stopaja tabi tutulmayacağına da açıklık getirilmesi mantık bütünlüğü içerisinde değerlendiriliyor. Bölünme suretiyle yapılan işlemler zaten vergi mevzuatı anlamında vergilenecek bir sermaye azaltımı işlemi olmadığından burada ayrıca bir belirleme yapılması şart değil. Benim önemli gördüğüm iki düzenleme daha var. Onlar da çalışana yemek yardımının nakit olarak ödenebilmesi ve 2023 Haziran sonuna kadar çalışana yapılan bin TL doğalgaz ve elektrik yardımının vergi ve sigorta primine tabi tutulmaması. Bunlar yüksek enflasyon dönemi dikkate alındığında hem işletmeler hem de çalışanlar için olumlu düzenlemeler.
